Badania geotechniczne na terenach górzystych.

Transkrypt

1 Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Szczecin Badania geotechniczne na terenach górzystych. Do oznaczania i geotechnicznego opisu skał w budownictwie stosuje się normę PN EN ISO Próbki materiałów kamiennych potrzebnych do określenia między innymi grupy genetycznej, struktury, składu, gęstości i porowatości można pobierać wprost ze złoża skalnego, z wyrobisk lub ze składowisk. Próby powinny zawierać wszystkie składniki mineralne warstw, z której zostały pobrane. Próbki te nie powinny być zanieczyszczone przez materiał pochodzący z innej warstwy lub z substancji stosowanych podczas procedury pobierania prób. Wszelkie występujące nieciągłości warstw, szczeliny i ich wypełnienia występujące w masywie skalnym często decydują o charakterystyce wytrzymałościowej i odkształceniowej masywu jako całości. Powinny być tym samym określone dokładnie podczas operacji pobierania prób. Na okoliczność pobierania prób skalnych powinien być sporządzony protokół wraz ze sprawozdaniami z wierceń i badań geofizycznych. Do tego dochodzi jeszcze fotografia rdzeni. 1. Kategorie metod pobierania prób. W zależności od jakości próby wyznaczono 3 kategorie metod pobierania prób: 1) kategoria A, 2) kategoria B, 3) Kategoria C. Kategoria A: Celem metod pobierania prób kategorii A jest otrzymanie prób, w których podczas procedury pobierania albo podczas dalszego sposobu postepowania z próbami nie wystąpiło żadne, albo wystąpiło tylko nieznaczne naruszenie struktury skały. Własności wytrzymałościowe i odkształceniowe, wilgotność, porowatość i przepuszczalność próby skały odpowiadają ich wartościom in situ. Nie nastąpiła żadna zmiana w elementach składowych ani w chemicznym składzie masy skalnej. Pewne nieprzewidziane okoliczności, takie jak zmienność warstw geologicznych, mogą prowadzić do otrzymania próby niższej jakości. Kategoria B : Celem metod pobierania prób kategorii B jest otrzymanie prób, które zawierają wszystkie elementy składowe masy skalnej in situ w ich oryginalnych proporcjach i z okruchami skał zachowując ich właściwości wytrzymałościowe i odkształceniowe, wilgotność, gęstość i porowatość. Zastosowanie metody pobierania prób kategorii B pozwala określić ogólny układ nieciągłości w masywie skalnym. Struktura masy skalnej zostaje naruszona, w tym właściwości wytrzymałościowe i odkształceniowe, wilgotność, gęstość, porowatość i przepuszczalność. Pewne nieprzewidziane okoliczności, takie jak zmienności warstw geologicznych, mogą prowadzić do otrzymania próby niższej jakości.

2 Kategoria C: Metoda pobierania prób Kategorii C zmienia strukturę masy skalnej i jej nieciągłości. Materiał skalny może być skruszony. Mogą wystąpić pewne zmiany w elementach składowych lub w składzie chemicznym materiału skalnego. Można rozpoznać typ skały, jej spoiwo, teksturę i strukturę. Wielkości próbek zależą od rodzaju przeprowadzonego badania. Do badań skróconych obejmujących ocenę petrograficzną, gęstość pozorną, nasiąkliwość, wilgotność i odporność na zamrażanie z każdego miejsca pobiera się próbkę złożoną z 3 kawałków o masie min. 0,2 kg każdy. Do badań pełnych, które obejmują badania petrograficzne oraz oznaczanie cech chemicznych, fizycznych i wytrzymałościowych, wielkość próbki pierwotnej powinna wynieść wymiarowo około 0,2 x 0,2 x 0,3 m. Wielkość średniej próbki laboratoryjnej w fazie pobierania próbek pierwotnych ze ściany odkrytej kamieniołomu, złoża skalnego, z urobku lub ze składowiska ustala każdorazowo komisja. W przypadku pobierania próbek dla dokumentacji złoża średnią próbkę laboratoryjną stanowią wszystkie pobrane próbki pierwotne. Każda pobrana próbka o wymiarze większym od 0,1 m ze skały litej powinna być oznaczona w sposób trwały. Pobrane i oznakowane próbki kamienne pakuje się do skrzynek w sposób uniemożliwiający wzajemne ocieranie się lub obijanie próbek. Próbki przeznaczone do badania wilgotności muszą być przechowywane w szczelnych pojemnikach, a ich masa powinna być większa od 50 g. Badanie materiału pobranego w formie rdzenia musi spełniać warunek 10-krotności maksymalnej wielkości ziarna składników mineralnych. Do oznaczania i klasyfikacji skał powinien być wykonany przynajmniej jeden odwiert lub szybik z którego pobiera się próbki. Są to próbki pobrane technikami obrotowymi za pomocą pojedynczych, podwójnych lub potrójnych rdzeniówek. Jeżeli skały nie są spękane pobiera się również bloki masywu skalnego lub ściany odkrytej. Próbki rdzeniowe o długości 300 mm 1000 mm i średnicy większej od 50 mm są wystarczające do badań zarówno klasyfikacyjnych, wytrzymałościowych jak i odkształceniowych. 2. Oznaczanie skał. Oznaczanie skał oparte jest na określaniu cech zgodnie z tablicą Nr 1: a) grupa genetyczna: - osadowe: klastyczne, chemiczne, organogeniczne; - metamorficzne; - magmowe: plutoniczne, wulkaniczne; b) struktura skały: - warstwowana, foliacyjna, masywna (bez wyraźnych nieciągłości genetycznych); c) wielkość uziarnienia: - terminy opisowe dla różnych rozmiarów ziaren podaje się w zależności od rodzaju skały ;

3 d) skład mineralny; - kwarc, skalenie, inne materiały krzemianowe; - minerały ciemne (np. biotyt, amfibole, pirokseny); - minerały ilaste; - węglany ( np. kalcyt, dolomit); - krzemionka bezpostaciowa (np. szkliwo); - substancja węglista (np. węgiel, grafit); - sole (np. halit [sól kamienna}, gips); - minerały pęczniejące (np. anhydryt, minerały ilaste); - siarczki (np. piryt); e) pustki: - pierwotne (np. bąble gazowe w skałach wulkanicznych); - wtórne (np. rozpuszczenia). Uwaga: Oznaczenie litologiczne rodzaju skały jest niezbędne do oceny budowy geologicznej rejonu, korelacji wydzieleń w profilach wiertniczych oraz do odróżniania rumoszu od podłoża. Jest także istotne przy ocenie skał jako materiału budowlanego. Na podstawie opisu litologicznego, inżynierskie właściwości skały można określić jedynie w ograniczonym zakresie. Rozpoznawanie skał, czyli badania petrograficzne przeprowadza się określając ich genezę, skład mineralogiczny, strukturę i barwę. Najprostszą metodą, a równocześnie najmniej dokładną, jest metoda makroskopowa, polegająca na określeniu podstawowych cech rozpoznawczych skały nieuzbrojonym okiem. W ten sposób można określać skały pospolite lub też częściej spotykana lub też mając odpowiednio duże przygotowanie teoretyczne i praktyczne. Dokładne badania petrograficzne skał, a szczególnie określenie składu mineralogicznego przeprowadza się tylko metodami laboratoryjnymi z użyciem odpowiedniej aparatury. Z uwagi na pochodzenie wyróżnia się trzy duże grupy złóż, odpowiadające trzem rodzajom procesów geologicznych. Do pierwszej grupy zalicza się złoża, które utworzyły się pod wpływem działania sił wewnętrznych ziemi. Stygnięcie magmy doprowadziło do stopniowego wykrystalizowania jej składników, a przez to do zróżnicowania składu poszczególnych części magmy oraz do wydzielenia roztworów gazowych i wodnych. Tak więc zgromadzenia się surowców mineralnych w czasie krzepnięcia magmy utworzyły się złoża tej grupy. Złoża drugiej grupy powstały na skutek działania sił zewnętrznych, jak np. wietrzenia, denudacji (odsłaniania starszych utworów geologicznych), tworząc w ten sposób złoża wietrzeniowe i osadowe. Do trzeciej grupy zalicza się złoża powstałe przez przekształcenie się złóż dwóch poprzednio omówionych grup. W złożach tych występują różnego rodzaju skały metamorficzne, wśród których szczególna wartość mają marmury i kwarcyty. Duże znaczenie gospodarcze mają złoża rud żelaza i manganu, a wśród minerałów niemetalicznych złoża grafitu, azbestu i korundu.

4 Tablica 1. Tablica do rozpoznawania i oznaczania rodzajów skał na potrzeby inżynierskie na podstawie cech geologicznych.

5 3. Opis materiału skalnego na podstawie PN-EN ISO Opis materiału skalnego poddanego badaniu powinien zawierać: Barwę, Tablica 2. Określenia intensywności, odcieni i barwy, które mogą być używane w połączeniu w opisie skały. Wielkość ziaren Rozmiary określa się zwykle makroskopowo. W przypadku skał drobnoziarnistych i bezpostaciowych należy użyć mikroskopu ze światłem spolaryzowanym. Spoiwo Należy określić rozmiary cząstek i skład mineralny spoiwa. Skład mineralny opisywany jest z użyciem określeń, np. kwarcowe, wapniste, węglanowe itd. W opisie można używać standardowych określeń geologicznych żelaziste, ilaste, kwarcytowe i in. Zmiany wietrzelinowe Tablica 3. Określenia stosowane do opisu stopnia zwietrzenia materiału skalnego.

6 Zawartość węglanów Zawartość węglanów określana jest na podstawie reakcji skały na kroplę roztworu kwasu solnego (HCl) ( 3:1 lub 10 %). Wyróżniane są następujące reakcje skały na działanie kwasu solnego : a) skała bezwapnista (0), jeżeli nie reaguje z kwasem solnym, b) skała wapnista (+), jeżeli lekko pieni się pod wpływem kropli kwasu, Należy pamiętać, że w przypadku skały mokrej lub wilgotnej reakcja z kwasem ujawnia się z opóźnieniem. c) skała silnie wapnista (++), jeżeli intensywnie pieni się pod wpływem kwasu solnego. Odporność materiału skalnego Tablica 4. Odporność skały na rozmakanie. Wytrzymałość na jednoosiowe ściskanie Tablica 5. Określanie wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie w terenie.

7 Skały magmowe. Skała magmowa jest naturalnym zespołem minerałów krystalizujących we właściwej sobie kolejności podczas krzepnięcia magmy w głębi skorupy ziemskiej lub na jej powierzchni. Magma jest płynnym i gorącym stopem glinokrzemianowym. Minerały, które krystalizowały się jako pierwsze, mają kryształy pełne, dobrze wykształcone. Minerały, które nie miały dostatecznego czasu lub miejsca na krystalizację, tworzą kryształy niepełne lub w ogóle nie wykrystalizowują, tworząc przy tym zastyganiu masę bezpostaciową tzw. ciasto skalne lub szkliwo wulkaniczne. Warunki powstania każdej skały są odzwierciedlone w jej budowie wewnętrznej. Budowę wewnętrzną określa się podając strukturę i teksturę skały. Od składu mineralnego, struktury i tekstury w dużym stopniu zależy wartość budowlana skały czy to jako materiału budowlanego, czy też jako podłoża budowli. Głównymi minerałami skał magmowych są: kwarc, minerały grupy skaleni, amfiboli, piroksenów i oliwinu. Przedstawicielem skaleni potasowych jest ortoklaz, zaś skaleni sodowapniowych: plagioklazy kwaśne (np. albit) oraz plagioklazy zasadowe (np. anoryt, labrador). Jako reprezentatywny minerał z grupy amfiboli wymieniana jest hornblenda, zaś z grupy piroksenów augit. Oliwiny występują w niewielkiej ilości skał magmowych i dlatego nie zostały one szerzej scharakteryzowane. W skałach magmowych stwierdza się również występowanie muskowitu i biotytu. Zabarwienie minerałów rzutuje na barwę danej skały, a to z kolei sugerować może skład chemiczny danej skały. Skały jasne bogate są w składniki krzemowe ( kwarc, skalenie potasowe). Im skały ciemniejsze tym więcej w nich minerałów zawierających magnez i żelazo (amfibole, pirokseny, oliwiny). Barwę skały należy określać z takiej odległości aby wszystkie składniki zlały się w jednolite tło. Niekiedy określa się procentowy udział minerałów ciemnych. Podstawowe skały magmowe to : Granit ma strukturę pełnokrystaliczną, teksturę bezładną i masywną o zabarwieniu szarobiałym, szarożółtym, różowoczerwonym, Ryolit (porfir kwarcowy) jest odmianą wylewną granitu o strukturze porfirowej, teksturze masywnej i bezładnej. Ryolity maja ciasto skalne zabarwione na czerwono, wiśniowo, brunatno, młode ryolity mają ciasto skalne jasnoróżowe, szaroseledynowe. Sjenit struktura pełnokrystaliczna, tekstura masywna często występuje uporządkowane ułożenie składników. Skała zabarwiona jest jasnoszaro lub szaroróżowo. Trachit wylewna odmiana sjenitu, zbliżony jest swym wyglądem do młodszych odmian ryolitu. Dioryt ma strukturę pełnokrystaliczną, teksturę bezładna masywną. Skała zabarwiona jest na szaro lub szaroczarno. Andezyt jest wylewnym odpowiednikiem diorytu. Struktura jest porfirowa, tekstura bezładna, masywna. Ciasto skalne jest popielate. Gabro ma strukturę pełnokrystaliczną. skała zabarwiona jest na szaroczarno, zielonoczarno.

8 Diabaz stanowi skałę typu żyłowego, zabarwioną na czarno. Skała jest drobnokrystaliczna, tekstura jest masywna. Melafir struktura jest skrytokrystaliczna lub porfirowa, tekstura jest bezładna i masywna często pęcherzykowa. Skała zabarwiona jest na brunatnoczerwono lub brunatnowiśniowo. Bazalt stanowi skałę o strukturze skrytokrystalicznej o czarnym zabarwieniu, tekstura jest bezładna i masywna. Perydotyt przykład skały zasadowej. Charakteryzuje się znaczną gęstością o czarnym zabarwieniu. Inżynierskie własności skał magmowych. Skały magmowe stanowią zasadniczo bardzo dobre podłoże budowlane. Pewnym mankamentem obniżającym wartość tych skał jest częste ich spękanie, związane z kruszeniem się skał podczas zestalenia magmy, późniejszymi procesami górotwórczymi oraz zjawiskami wietrzenia. Skały magmowe wykorzystywane są jako materiał budowlany, materiał okładzinowy, materiał na posadzki itp. Skały magmowe są też surowcem dla wartościowych kruszyw łamanych wykorzystywanych w budownictwie drogowym, kolejowym i specjalnym. Tablica 6. Wybrane własności techniczne skał magmowych. Skała Ɣ kn/m 3 Porowatość - n ( % ) Wytrzymałość na ściskanie - R c ( MPa ) Ścieralność -D ( % ) Granit Sjenit Gabro Porfir Andezyt Diabaz Melafir Bazalt 27,7 24,0 28,1 27,4 30,1 27,4 28,1 23,8 28,8 26,0 26,3 30,8 26,4 1,85 0,0 1,00 0,25 0,69 8,1 2,28 5,0 3,1 2,8-0,3 4,5 0, ,8-6,0 3,9 3,2 3,03 5,2 1,7 5,2 5,8 2,6 Skały osadowe. Skały osadowe powstają w efekcie złożonych procesów działających w strefie powierzchniowej skorupy ziemskiej. W wyniku procesu wietrzenia istniejące skały (magmowe, osadowe, metamorficzne) ulegają rozdrobnieniu mechanicznemu lub chemicznemu. Zwietrzelina ta pod wpływem siły wody, wiatru, lodowców przenoszona jest na wtórne złoże. W trakcie transportu następuje dalsze przekształcenie materiału wyjściowego polegające na mechanicznym rozdrabnianiu i segregowaniu ziaren pod względem ich

9 wielkości i ciężaru. Towarzyszy temu proces przekształcania pierwotnych cech chemicznych poszczególnych składników. Transportowany materiał osadzony jest w zbiorniku ( basenie) sedymentacyjnym. W basenie takim akumulują się osady będące produktem rozdrobnienia mechanicznego, a jednocześnie składane są części szkieletowe obumarłych organizmów oraz materiał wytrącający się z roztworów wodnych. Obszarami sedymentacyjnymi są głównie zbiorniki wodne, jednak również w warunkach lądowych powstawać mogą niektóre typy osadów ( np. osady lodowcowe, osady wydmowe, lessy). Pod wpływem nagromadzenia się w basenie sedymentacyjnym coraz to nowych osadów, wcześniej osadzone utwory ulegają zagęszczeniu, następuje zmniejszenie ilości porów. Zjawisko to nazywane jest komprymacją. Znajdujące się w porach zagęszczanych osadów wody zawierają substancje mineralne, które pod wpływem szeregu czynników zaczynają się wytrącać i cementować pory, zlepiając ze sobą luźno ułożone składniki mineralne. Całokształt procesów powodujących skonsolidowanie luźnych osadów nosi nazwę diagenezy. Tak więc na przebieg tworzenia się skał osadowych mają wpływ następujące procesy: wietrzenie, transport, akumulacja, diageneza. Skały osadowe złożone są z minerałów pierwotnych (allogenicznych) które do basenu sedymentacyjnego zostały przytransportowane z innych miejsc źródłowych, oraz minerałów autogenicznych powstałych równocześnie z formowania się osadu lub w trakcie procesów diagenezy. Do grupy minerałów allogenicznych zalicza się kwarc, skalenie, amfibole, pirokseny, łyszczyki oraz częściowo minerały ilaste ( które mogą być również minerałami autogenicznymi. Do minerałów autogenicznych zalicza się minerały ilaste, glaukonit, kalcyt, dolomit, syderyt, opal, chalcedon, gips, anhydryt, halit, hematyt limonit i inne. Typowe skały osadowe: Gruz charakteryzuje się strukturą psefitową, teksturą porowatą. Poszczególne składniki skały są kanciaste, są to okruchy skał magmowych, osadowych lub metamorficznych. Brekcja stanowi scementowany gruz skalny. Tekstura skały jest masywna, ziarna ułożone są chaotycznie lub uporządkowane. Barwa szarobiała, czerwonobrunatna, wiśniowa. Żwiry, zlepieńce - są zbliżone do skał opisanych powyżej, różnica polega na tym że ziarna stanowiące osnowę skały mają wygładzona powierzchnię. Piaski mają strukturę psamitową, teksturę porowatą. Głównym składnikiem mineralnym piasków jest kwarc, który tworzy bezbarwne przezroczyste ziarna, ponadto występować mogą składniki węglanowe o zabarwieniu białym, szarym itp. Piaskowce są scementowanymi piaskami, posiadają strukturę masywną, chaotyczne lub warstwowe ułożenie składników. Głównym składnikiem jest kwarc z domieszkami skaleni, łyszczyków lub glaukonitu. Zabarwienie zależy od rodzaju spoiwa. Czerwone piaskowce są zasobne w skalenie oraz potasowe łyszczyki, ciemnoszare piaskowce zawierają plagioklazy, pirokseny lub amfibole. Mułki, lessy pierwsze osady powstają w zbiornikach wodnych, drugie z akumulacji pyłów atmosferycznych. Materiał charakteryzuje się strukturą aleurytową, tekstura

10 osadów jest porowata, bezładna lub warstewkowana. Wilgotne muły i lessy stają się częściowo plastyczne. Mułowce powstają w wyniku diagenezy mułków i lessów. Tekstura jest masywna o zabarwieniu szarym, szaroczarnym lub szarozielonym. Ił posiada strukturę pelitową. Tekstura jest zbita, chaotyczna lub równolegle laminowana. Główne składniki to minerały ilaste. Suche iły nie dają się kruszyć w rękach natomiast mokre są plastyczne. Iły zabarwione są na kolory szary, zielonkawy, brunatnoczerwony, czarny. Iłowce, iło-łupki, łupki ilaste stanowią coraz bardziej zdiagenezowane odmiany skał o strukturze pelitowej. Tekstura łupkowa ( dachówkowata), zabarwienie zróżnicowane (szare, czerwonawe-zielone, czarne, żółtawe ). Gliny posiadają strukturę różnoziarnistą (w osadzie występują ziarna żwiru, piasku. pyłu i iłu). Tekstura najczęściej jest bezładna. Typowe odmiany: gliny zwałowe, gliny wietrzelinowe Skały organiczne. Organiczne skały krzemionkowe reprezentowane są przez cały szereg odmian: - radiolaryty, spongiolity, gezy, krzemienie ziemia okrzemkowa. Fosforyty są skałami powstałymi w warunkach morskich ze strącenia organicznych związków fosforu. Organiczne skały węglanowe reprezentowane są przez cały szereg odmian różniących się genezą, materiałem z którego są utworzone, własnościami strukturalno-teksturalnymi oraz wiekiem. Są to : kreda jeziorna, kreda pisząca, wapienie organiczne. Węglanowe skały przejściowe stoją na styku między organicznymi skałami węglanowymi i krzemionkowymi oraz skałami okruchowo ilastymi. Sto: opoki, margiel, torf, węgiel brunatny, węgiel kamienny, sapropel (gytia). Skały chemiczne: martwice krzemionkowe, wapienie oolitowe, wapienie pelitowe, boksyty. Skały osadowe wykazują bardzo duże zróżnicowanie pod względem ich charakterystyki jako podłoża budowlanego. Wysoko oceniane są zdiagenezowane skały okruchowo-ilaste. Należy tu jednak zwrócić uwagę, że w zależności od lepiszcza własności skał ulegają bardzo dużej zmienności. Skały o teksturach łupkowatych (skały aleurytowo-pelitowe) mają różne własności w kierunku prostopadłym i równoległym do złupkowacenia, są to osady podatne na rozwój procesów osuwiskowych. Stosunkowo wysoko oceniane jako podłoże budowlane są wapienie, opoki, margle, gezy. Wartość tego podłoża obniżana jest przez charakter spękania skał i możliwość rozwoju procesu krasowego (powstawanie pustych przestrzeni wewnątrz skały w wyniku chemicznego wyługowania węglanu wapnia) Słabe własności jako podłoże reprezentują kreda jeziorna, sapropel, torf, gipsy.

11 Tablica 7. Wybrane własności techniczne skał osadowych. Skała Ɣ kn/m 3 Porowatość - n ( % ) Wytrzymałość na ściskanie - R c ( MPa ) Ścieralność - D ( % ) Piaskowiec kwarcytowy Inne piaskowce Wapienie Kreda Dolomit 26,4 23,6 18,0 27,6 13,3 28,4 14,8 13,3-28,4 0,2 0,8 3,46 28,0 0,53-13,3 50,0 0,5 13, ,42 2,41 2,00 12,80 4,04 12,32 2,58 4,92 Skały osadowe stanowią bardzo ważne źródło surowców dla produkcji materiałów budowlanych. Mogą one być wykorzystywane bezpośrednio jako kamień budowlany (np. opoki, piaskowce), jako kruszywo łamane do produkcji betonu, jako kruszywo mineralne do produkcji betonu, gładzi, wypraw i zapraw murarskich (głównie piaskowce krzemionkowe, żwiry, piaski). Skały węglanowe wykorzystywane są do produkcji cementu oraz wapnia. Piaski kwarcowe są surowcem do produkcji szkła; gliny i iły wykorzystywane są do produkcji cegły, klinkieru, keramzytu, glinoporytu. Anhydryty i gipsy służą do produkcji gipsu technicznego. Typowe skały metamorficzne. Do skał metamorficznych zaliczmy : gnejsy, gnejsy oczkowe, granitognejsy, amfibolity, łupki krystaliczne, łupki niklowe, łupki chlorytowe, fyllity, łupki kwarcytowe, serpentynity, granulity, kwarcyty, marmury. Z punktu widzenia geologiczno inżynierskiego skały metamorficzne stanowią doskonałe podłoże budowlane i w przeważającej większości charakteryzują się znaczną wytrzymałością na ściskanie. Równocześnie istnieje znaczne zróżnicowanie wytrzymałości, zależne od: - składu mineralnego, - trwałości powiązań minerałów w różnych skałach, - warstwowania czyli złupkowacenia skał. Ostatni z wymienionych czynników jest szczególnie ważny w odniesieniu do łupków metamorficznych, o których można powiedzieć, iż w płaszczyznach prostopadłych oddzielności są bardzo wytrzymałe, niewielką wytrzymałość wykazując w kierunku równoległym do oddzielności. Łatwo daje się to zaobserwować zwłaszcza w fyllitach i łupkach niklowych. Ze względu na ługujące działanie wody w stosunku do skał węglanowych (marmury) oraz możliwości pęcznienia i rozmakania skał ilastych (epimetamorficzne łupki ilaste) niezmiernie istotne dla celów budowlanych staje się określenie tych cech.

12 Badania geologiczno inżynierskie skał metamorficznych poza określeniem rodzaju występujących skał, szczelinowatości i stopnia zwietrzenia musza się koncentrować przede wszystkim na : stwierdzeniu istnienia złupkowacenia, co ma wpływ na znaczne różnice wytrzymałości masywu skalnego, a zatem umożliwia ocenę różnic odkształceń podłoża budowlanego oraz przewidzenie ewentualnych ruchów masowych, zbadaniu stopnia rozpuszczalności w wodzie dla przewidzenia zjawisk krasowych oraz pęcznienia i rozmakania problemów ważnych szczególnie w budownictwie hydrotechnicznym. Tablica 8. Wybrane własności techniczne skał metamorficznych. Skała Ɣ kn/m 3 Porowatość - n ( % ) Wytrzymałość na ściskanie - R c ( MPa ) Gnejs Marmur 26,2 27,0 26,7-27,4 0,02 1,85 0,33 3, Większość skał metamorficznych wykorzystywana jest jako materiał budowlany lub jako dobrej jakości kruszywo łamane. Należy tu zwrócić uwagę, że wiele tzw. marmurów w Polsce reprezentują w rzeczywistości wapienie lub zlepieńce. W nazewnictwie technicznej przyjęło się jednak nazywać te skały marmurami.