Problemy żywieniowe dzieci i młodzieży

Transkrypt

1 Problemy żywieniowe dzieci i młodzieży rozpoznajemy, przeciwdziałamy, pomagamy. Katarzyna Wąsowicz wasowicz@womczest.edu.pl

2 Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2016/ Upowszechnianie czytelnictwa, rozwijanie kompetencji czytelniczych wśród dzieci i młodzieży. 2. Rozwijanie kompetencji informatycznych dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach.

3 Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2016/ Kształtowanie postaw. Wychowanie do wartości. 4. Podniesienie jakości kształcenia zawodowego w szkołach ponadgimnazjalnych poprzez angażowanie pracodawców w proces dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy.

4 UCHWAŁA NR 130/2014 RADY MINISTRÓW z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie przyjęcia rządowego programu na lata Bezpieczna i przyjazna szkoła 4

5 Główne problemy i zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży w świetle aktualnych badań Picie alkoholu Palenie papierosów Używanie narkotyków Agresja i przemoc w szkole Cyberprzemoc Zaburzenia zdrowia psychicznego. Depresja i samobójstwa Zachowania żywieniowe i zaburzenia odżywiania Aktywność fizyczna 5

6 Co może nauczyciel? edukacja, realizacja podstawy programowej współpraca, pedagogizacja rodziców w zakresie zdrowia tworzenie środowiska sprzyjającego prawidłowym zachowaniom żywieniowym budowanie dobrych relacji z uczniem, zaufanie obserwacja zachowań uczniów w społeczności szkolnej

7 Przykładowe zapisy wymagań z podstawy programowej dotyczące odżywiania wie, jakie znaczenie dla zdrowia ma właściwe odżywianie się oraz aktywność fizyczna (I etap) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu) i odżywiania się w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu (II etap) wymienia przyczyny i skutki otyłości oraz nieuzasadnionego odchudzania się i używania sterydów w celu zwiększenia masy mięśni (III etap) 7

8 Przykładowe zapisy wymagań z podstawy programowej dotyczące odżywiania przedstawia źródła, funkcje i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych (białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne, woda) dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu przedstawia rolę i skutki niedoboru niektórych witamin (A, C, B6, B2, kwas foliowy, D) oblicza indeks masy ciała oraz przedstawia i analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania

9 Część wstępna podstawy programowej Ważnym zadaniem szkoły podstawowej (oraz na III i IV etapie edukacyjnym) jest także edukacja zdrowotna, której celem jest kształtowanie (rozwijanie) u uczniów nawyku dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu 9

10 Co może nauczyciel? edukacja, realizacja podstawy programowej współpraca, edukacja rodziców w zakresie zdrowia tworzenie środowiska sprzyjającego prawidłowym zachowaniom żywieniowym budowanie dobrych relacji z uczniem, zaufanie obserwacja zachowań uczniów w społeczności szkolnej

11 REGULARNOŚĆ SPOŻYWANIA POSIŁKÓW ilość spożywanych posiłków przerwy pomiędzy posiłkami

12 Wszystkie umiejętności wprzągnięte są do służby zaspokojenia głodu. Receptory, efektory, inteligencja pamięć, nawyki wszystkie one mogą być w tej sytuacji zdefiniowane jako narzędzia zaspokajania głodu. Natchnienie do pisania wierszy, pragnienie zdobycia samochodu, chęć posiadania nowej pary butów [ ] ulegają zapomnieniu lub stają się sprawami drugorzędnymi A.D.Maslow: Motywacja i osobowość, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa B. Woynarowska, A. Oblacińska: Wspólne drugie śniadanie w szkole /ORE/

13 Skutki nieregularnego spożywania posiłków mniejsza koncentracja i aktywność na lekcjach gorszy nastrój (rozdrażnienie, niepokój, pobudzenie, zdenerwowanie, co może być przyczyną konfliktów) gorsze samopoczucie (bóle brzucha, głowy, uczucie osłabienia) większe ryzyko doznania urazu także jedna z przyczyn występowania otyłości

14 UROZMAICONA DIETA

15 ( r.)

16 ( r.)

17 Jak zapewnić skuteczność działań podejmowanych w szkole? powszechność spójność partycypacja uczniów i rodziców systematyczność

18 Ruch i zdrowe żywienie w szkole Projekt wdrażany w Polsce od roku 2011 przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie. Podstawą tej inicjatywy jest europejski program Zdrowe Żywienie i Aktywność Fizyczna w Szkole (HEPS) 18

19 energia i składniki odżywcze 3 5 posiłków dziennie energetyczne (głównie węglowodany i tłuszcze) budulcowe (białko, składniki mineralne, niektóre kwasy tłuszczowe) regulujące (witaminy, składniki mineralne)

20 anorexia nervosa jadłowstręt psychiczny Termin określający omawiane zaburzenie jest często negowany. Wprawdzie osoby z anoreksją nie przyznają się do odczuwania głodu, jednak podczas psychoterapii okazuje się, że głód często im towarzyszy i muszą się z tym uczuciem zmagać. Małgorzata Starzomska; Anoreksja. Trudne pytania /Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006/

21 Osoba taka: Jak rozpoznać osobę z anoreksją? je mało i niechętnie, choć dużo mówi o jedzeniu świetnie orientuje się w kaloryczności pokarmów chętnie przygotowuje potrawy, których sama nie je unika produktów wysokokalorycznych zapraszana do stołu odpowiada: przed chwilą jadłam nie je z apetytem intensywnie ćwiczy (biega, gimnastykuje się, pływa) nie mówi o własnych uczuciach i lękach Małgorzata Starzomska; Anoreksja. Trudne pytania /Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006/

22

23 5 kryteriów rozpoznawania anoreksji Światowa Organizacja Zdrowia WHO

24 Inne objawy, które mogą wystąpić w przypadku anoreksja nervosa sucha, łuszcząca się skóra, obecność meszku pokrywającego skórę (lanugo) wypadanie włosów szybkie marznięcie unikanie wspólnego spożywania posiłków ukrywanie, wyrzucanie niezjedzonego pokarmu ukrywanie szczupłości np. w luźnych swetrach, kilku warstwach ubrania Cezary Żechowski Zaburzenia odżywiania się problem współczesnej młodzieży

25 bulimia nervosa żarłoczność psychiczna W zaburzeniu tym występują niekontrolowane napady objadania się oraz zachowania mające służyć uniknięciu wzrostu masy ciała: wymioty przeczyszczanie się głodówki Cezary Żechowski Zaburzenia odżywiania się problem współczesnej młodzieży

26 3 kryteria rozpoznawania bulimii Światowa Organizacja Zdrowia WHO obecność napadów objadania się (pochłanianie jedzenia w ilościach znacznie przekraczających racjonalne porcje, w stosunkowo krótkich odstępach czasu) stosowanie tzw. zachowań kompensacyjnych, przeciwdziałających skutkom objadania się silny lęk przed otyłością (narzucanie sobie bardzo niskich limitów masy ciała niemożliwych do osiągnięcia przez natarczywe objadanie się) Cezary Żechowski Zaburzenia odżywiania się problem współczesnej młodzieży

27 Inne objawy towarzyszące bulimii powiększenie ślinianek uszkodzenie grzbietowej powierzchni dłoni z powodu prowokowania wymiotów (objaw Russela) uszkodzenie zębów wypadanie włosów Cezary Żechowski Zaburzenia odżywiania się problem współczesnej młodzieży

28 Jaka jest skuteczność terapii? Wyniki badań Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wskazują, że w przypadku anoreksji, po 4 latach leczenia : 44% pacjentów nie miało objawów choroby u 24% objawy były nadal obecne u 28% obserwowano częściowe ustąpienie objawów 5% zmarło

29 Jaka jest skuteczność terapii? Wyniki badań Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wskazują, że w przypadku bulimii, po 6 latach leczenia : 60% pacjentów nie miało objawów choroby u 10% objawy były nadal obecne u 29% obserwowano poprawę czasową 1% zmarło (głównie z powodów kardiologicznych)

30 Na czym polega leczenie zaburzeń odżywiania się? leczenie somatyczne (uzupełnianie niedoborów płynów, elektrolitów, witamin, wykonywanie specjalistycznych badań) leczenie psychiatryczne (w zakresie przywrócenia właściwego wzorca odżywiania się, monitorowanie stanu psychicznego pacjenta, ewentualnie farmakologia w przypadku depresji, lęków, natręctw itp.) współpraca z dietetykiem psychoterapia

31 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2016 r. w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata załącznik do rozporządzenia (punkt V.) Wykaz zadań służących realizacji celu operacyjnego: Poprawa sposobu żywienia i stanu odżywienia społeczeństwa oraz aktywności fizycznej społeczeństwa (działania promujące właściwe nawyki żywieniowe i aktywność fizyczną, działania na rzecz zachowania właściwej masy ciała, prowadzenie działalności naukowo-badawczej)

32 Propozycje programów kierowanych do szkół trzymaj formę porcja pozytywnej energii żyj smacznie i zdrowo

33 Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u dzieci i młodzieży r. godz RODN WOM w Częstochowie, s. 236

34 Dziękuję za uwagę Katarzyna Wąsowicz 34