Ryzyko w systemach logistycznych. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik Łódź 2017/2018
|
|
- Wacława Wysocka
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ryzyko w systemach logistycznych prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik Łódź 2017/2018
2 Zagadnienia: 1. System logistyczny 2. Zagrożenia 3. Rola i miejsce ryzyka w systemach logistycznych 4. Zarządzanie ryzykiem w praktyce
3 1. System logistyczny
4 Def. Systemu logistycznego (I): Celowo zorganizowany i połączony zespół takich elementów (podsystemów), jak zaopatrzenie, produkcja, transport, magazynowanie, odbiorca wraz z relacjami między nimi oraz między ich własnościami, warunkujący przepływ strumieni, środków finansowych dotyczycących kosztów logistycznych i informacji.
5 Def. Systemu logistycznego (II): Zbiór elementów logistycznych, których powiązania konkretyzują się poprzez procesy transformacyjne.
6 Def. Systemu logistycznego (III): System logistyczny przedsiębiorstwa - zbiór organów kierowania oraz wykonawczych sprzężonych relacjami informacyjnymi i zasileniowymi przeznaczonych do utrzymania ciągłości procesów logistycznych realizowanych na rzecz wytwarzania, którego głównym celem jest zaspokojenie potrzeb klienta.
7 Struktury systemu logistycznego: przestrzenna; organizacyjna; informacyjna.
8 System logistyczny przedsiębiorstwa: SLP = <PLZ; PLP; PLD; PLT; PLOK; PLR; LPI; PR> Podstawowe podsystemy
9 Wnioski z definicji: prawie w każdej definicji można zidentyfikować: organa kierowania, organa wykonawcze, cel systemu, elementy systemu i relacje systemowe; integracja procesów logistycznych w jednym systemie pozwala na jego analizowanie jako całości (analiza systemowa); w przypadku powstania określonych zakłóceń w jednym z podsystemów, ich przyczyn należy poszukiwać w nich samych, ale i także w pozostałych.
10 Przykład podejścia systemowego Operacje: konfekcjonowanie; konsolidowanie; dekonsolidowanie; kontrola zapasów; magazyn: usuwanie zasobów, które nie spełniają wymagań; zamawianie zasobów itp.
11 cd. Przykład podejścia systemowego magazyn: x, u wchodzące zgodnie z planem, y wychodzące zgodnie z planem, z wychodzące niezgodnie z planem, η, η m zakłócenia. Otoczenie (źródła zasobów) Ω x Ω U η x u η m y z Otoczenie (użytkownicy zasobów) s(t) stan ilościowy magazynu
12 2. Zagrożenia w logistyce
13 Istota zagrożenia: Jest to każde zjawisko (proces, zdarzenie) niepożądane z punktu widzenia niezakłóconego działania systemu. Takie zjawiska lub ich kumulacja w określonym miejscu i czasie, oddziałując destrukcyjnie na system, tworzą sytuacje niebezpieczną dla egzystencji systemu.
14 cd. Istota zagrożenia: Analiza systemowa sytuacji zagrożenia może być skalowana według dwóch kryteriów oceny: 1) kryterium prawdopodobieństwa zaistnienia zagrożenia (lub innej miary charakteryzującej możliwość wystąpienia zagrożenia, np. miary rozmytej); 2) kryterium powagi stanu zagrożenia (np. ryzyko oraz wartość zabezpieczanego systemu lub wartość zasobów systemu).
15 Podział zagrożeń w kontekście logistyki - wariant: związane z postępowaniem człowieka : złe intencje ( sabotaż, podpalenie, kradzież, itd.), bez złych intencji (ignorancja i niekompetencje ludzi, itd.); niezwiązane z postępowaniem człowieka (niezawodność urządzeń, błędy w oprogramowaniu, awarie, itd.); katastrofy naturalne.
16 Koncepcja analizy systemowej bezpieczeństwa systemu logistycznego
17 Niezawodność systemów (na podstawie systemów informatycznych)
18 Niezawodność (ang. reliability) jest to: własność obiektu mówiąca o tym, czy pracuje on poprawnie (spełnia wszystkie powierzone mu funkcje i czynności) przez wymagany czas i w określonych warunkach eksploatacji (w danym zespole czynników wymuszających);
19 Niezawodność to: prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia opisanego definicją: gdzie: R(t) = Pr {t τ } R(t) - niezawodność t - czas pracy bez uszkodzenia τ - założony (lub wymagany) czas pracy bez uszkodzenia.
20 Miary niezawodności: Prawdopodobieństwo awarii przy żądaniu usługi (probability of failure on demand POFOD): miara prawdopodobieństwa wystąpienia awarii przy zażądaniu usługi od systemu np. POFOD = oznacza że na każde 1000 żądań 5 z nich zakończy się awarią;
21 cd. Miary niezawodności: Odsetek wystąpień awarii (rate of fault occurrence - ROCOF): częstość wystąpienia nieoczekiwanego zachowania systemu np. ROCOF 0.01 oznacza że w czasie każdych 100 jednostek czasowych funkcjonowania systemu zdarzy się 1 awaria; /stosowana dla systemów operacyjnych oraz dla systemów przetwarzania transakcyjnego/
22 cd. Miary niezawodności: Średni czas wystąpienia awarii (mean time to failure MTTF) czas pomiędzy zaobserwowanymi awariami np. MTTF = 200 oznacza że średni czas pomiędzy zaobserwowanymi awariami wynosi 200 jednostek czasowych; /stosowana dla systemów z długimi transakcjami/
23 cd. Miary niezawodności: Dostępność (availability): miara czasu ciągłej dostępności systemu uwzględnia czas potrzebny na restart bądź naprawę systemu po awarii np. dostępność = oznacza że system jest dostępny dla użytkowników w 998 z każdych 1000 jednostek czasowych. /stosowana dla systemów pracy ciągłej, np. central telefonicznych/
24 Ocena niezawodności systemu: pomiar liczby awarii systemu dla zadanej liczby danych wejściowych (służy do obliczenia POFOD); pomiar czasu (bądź liczby transkacji) pomiędzy awariami systemu (służy do obliczenia ROCOF oraz MTTF); pomiar czasu potrzebnego na ponowne uruchomienie systemu po wystąpieniu awarii (służy do obliczenia dostępności (AVAIL).
25 Jednostki czasu: czas pracy procesora (dla systemów pracy ciągłej np. systemy central telefonicznych większość czasu spędzają na oczekiwaniu na zgłoszenie); czas kalendarzowy (dla systemów o stałym wzorcu operacyjnym, takich jak np. system księgujący transakcje uruchamiany raz dziennie o stałej porze; systemy alarmowe); liczba transakcji (dla systemów o chwilowym dużym obciążeniu wieloma transakcjami np. bankomaty czy systemy WMS).
26 3. Rola i miejsce ryzyka w systemach logistycznych
27 Ryzyko: W języku arabskim risq oznacza los, dopust boży, w hiszpańskim ar-risco oznacza odwagę i niebezpieczeństwo, w angielskim oznacza sytuację powodującą niebezpieczeństwo lub możliwość, że zdarzy się coś złego.
28 Definicje ryzyka: deficyt informacji co do realizacji jednego wyznaczonego celu lub wielu celów; potencjalna niemożliwość osiągnięcia celów przedsięwzięcia lub umowy zgodnie z określonymi wymogami dotyczącymi parametrów (charakterystyk) wyrobu, harmonogramu realizacji dostaw lub kosztów;
29 cd. Definicje ryzyka: miara niepewności, ilościowa ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń niekorzystnych (zakłóceń), czyli tego, co postrzegamy jako zagrożenie; zjawiska towarzyszące decyzjom niedeterministycznym;
30 cd. Definicje ryzyka: zbiór dwóch głównych elementów: prawdopodobieństwo nieosiągnięcia określonego rezultatu oraz konsekwencji i skutku nieosiągnięcia określonego rezultatu.
31 Istota ryzyka w logistyce: warunki, w których logistyk zna przypuszczalną wielkość prawdopodobieństwa uzyskania działalności przez celowo zorganizowany i połączony zespół takich elementów (podsystemów) jak np. zaopatrzenie, produkcja, dystrybucja wraz z relacjami między nimi oraz ich własnościami, warunkującymi przepływ strumieni rzeczowego i informacji.
32 Wnioski z zaprezentowanej definicji: ryzyko ściśle jest związane z zapewnieniem użyteczności miejsca i czasu strumienia rzeczowego oraz towarzyszących informacji w systemie logistycznym;
33 cd. Wnioski z zaprezentowanej definicji: potencjalna niemożliwość osiągnięcia celu przez system logistyczny jest uzależniona od zdarzeń niekorzystnych występujących w jego podsystemach (np. logistyki zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji) oraz w otoczeniu dalszym (np. na rynku dostawców i odbiorców).
34 Zarządzanie ryzykiem to: panowanie nad niepewnością; system metod i działań zmierzających do obniżenia stopnia oddziaływania ryzyka na funkcjonowanie podmiotu gospodarczego i do podejmowania w tym celu optymalnych decyzji;
35 cd. Zarządzanie ryzykiem to: działanie lub praktyka postępowania z ryzykiem; skoordynowane działania dotyczące kierowania i nadzorowania organizacji w odniesieniu do ryzyka.
36 Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych obejmuje: identyfikację, która: jest procesem ciągłym, jest prowadzona w oparciu o wspólny model, jednolitą metodologię, stwierdza możliwe następstwa, wskazuje podmioty, procesy mogące być dotknięte ryzykiem,
37 cd. Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych obejmuje: cd. identyfikację, która: ustala przyczyny ryzyka, które mogą być: techniczne np. nowe wymagania branżowe traceability, organizacyjne np. nietrafione usługi outsourcingowe czy nie docenienie działań konkurencji,
38 cd. Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych obejmuje: cd. identyfikację, która: ustala przyczyny ryzyka, które mogą być: związane z zarządzaniem np. uchybienia w obszarze planowania, zabezpieczenia zasobów, kontrolowania, koordynacji; zewnętrzne np. klęski żywiołowe czy zmiany regulacyjne;
39 cd. Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych obejmuje: analizę ryzyka sprecyzowanie prawdopodobieństwa nieosiągnięcia określonego rezultatu oraz konsekwencji i skutku jego nieosiągnięcia dla systemu logistycznego (w praktyce ryzyko stanowi iloczyn prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia i wielkości skutków tych zagrożeń);
40 cd. Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych obejmuje: planowanie proces opracowania i udokumentowania zorganizowanej, wszechstronnej i interaktywnej strategii zarządzania ryzykiem w systemie logistycznym, która uwzględnia wydzielenie odpowiednich zasobów do realizacji tego zadania, odpowiedzialnych oraz czasu realizacji;
41 cd. Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych obejmuje: redukowanie proces wdrażania strategii i metod w celu utrzymania ryzyka na akceptowanym poziomie w odniesieniu do wymagań i celów realizowanych przez system logistyczny;
42 cd. Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych obejmuje: monitorowanie proces, w którym zapisuje się systematycznie, obserwuje się i ocenia realizację działań redukowania ryzyka w odniesieniu do określonych wymagań dla systemu logistycznego (proces ten dostarcza koniecznych informacji do sprawnego i skutecznego podejmowania decyzji uprzedzających pojawienie się ryzyka);
43 cd. Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych obejmuje: dokumentowanie proces, w którym zapisuje się, utrzymuje zapisy i przedstawia wyniki różnych działań zarządzania ryzykiem w systemie logistycznym.
44 Skuteczne zarządzanie ryzykiem nie jest możliwe, bez jego oceny, która: może być jakościowa lub ilościowa; pozwoli oszacować wielkość prawdopodobieństwa i skutków zaistnienia zidentyfikowanych uprzednio rodzajów ryzyka.
45 Jakościowa analiza ryzyka
46 Materiały wyjściowe do jakościowej analizy rodzajów ryzyka: plan zarządzania ryzykiem; lista zidentyfikowanych rodzajów ryzyka wraz z podziałem ich na kategorie uwzględniając procesy logistyczne (w tym etap projektowania, zaopatrywania i obsługi posprzedażnej), systemy logistyczne w wymiarze mikro, makro;
47 cd. Materiały wyjściowe do jakościowej analizy rodzajów ryzyka: raport o stanie zaawansowania realizacji wytyczonych celów logistycznych (np. 4W właściwe miejsce, czas, ilość i jakość czy 7W właściwe miejsce, czas, ilość, jakość, cena, produkt, informacja);
48 cd. Materiały wyjściowe do jakościowej analizy rodzajów ryzyka: charakterystyka dokładności danych, na podstawie, których dokonano identyfikacji i opisu ryzyka (dane te powinny być ocenione pod kątem ich wiarygodności oraz dostępności);
49 cd. Materiały wyjściowe do jakościowej analizy rodzajów ryzyka: charakterystyka typu stosowanych rozwiązań logistycznych w realizacji działań związanych z: typem organizacji produkcji (np. jednostkowa, małoseryjna, seryjna, masowa),
50 cd. Materiały wyjściowe do jakościowej analizy rodzajów ryzyka: cd. charakterystyka typu stosowanych rozwiązań logistycznych w realizacji działań związanych z: organizacją przepływów produkcyjnych (np. rytmiczna i nierytmiczna, elastyczne systemy wytwórcze);
51 cd. Materiały wyjściowe do jakościowej analizy rodzajów ryzyka: cd. charakterystyka typu stosowanych rozwiązań logistycznych w realizacji działań związanych z: lokalizacją i rozkładem poszczególnych urządzeń uczestniczących w procesie wytwarzania (np. przedmiotowe, technologiczne, mieszane, ręczne, maszynowe, zmechanizowane, zautomatyzowane);
52 cd. Materiały wyjściowe do jakościowej analizy rodzajów ryzyka: cd. charakterystyka typu stosowanych rozwiązań logistycznych w realizacji działań związanych z: cechą wyrobu (np. konstrukcja, struktura, złożoność, stopień przetwarzania, technologia wytwarzania),
53 cd. Materiały wyjściowe do jakościowej analizy rodzajów ryzyka: cd. charakterystyka typu stosowanych rozwiązań logistycznych w realizacji działań związanych z: koncepcją zapatrzenia materiałowego (np. wspólne zarządzanie zapasami, zarządzanie zapasami przez dostawcę, wspólne planowanie, prognozowanie i odnawianie zapasów);
54 cd. Materiały wyjściowe do jakościowej analizy rodzajów ryzyka: zestaw przyjętych w firmie typów skali prawdopodobieństwa i mierników skutków wystąpień zagrożeń; lista założeń, które zostały przyjęte w procesie identyfikacji i oceny źródeł ryzyka.
55 Narzędzia używane do jakościowej analizy ryzyka: lista prawdopodobieństw i skutków ryzyka (dla prawdopodobieństwa korzysta się tu z typów skali opisowych np. bardzo wysokie, umiarkowane, niskie i bardzo niskie lub liczbowo, a w przypadku skutków ryzyka np. bardzo dotkliwe, dotkliwe, umiarkowane, łagodne, bardzo łagodne lub według skali liczbowej);
56 cd. Narzędzia używane do jakościowej analizy ryzyka: macierz ocen prawdopodobieństwa i skutków wystąpienia ryzyka, która pozwala uwzględnić łącznie wymienione wielkości i je ocenić.
57 W jakościowej ocenie analizy ryzyka stosuje się skale liniowe i logarytmiczne: W przypadku prawdopodobieństwa skala rozpoczyna się od 0 zdarzenie niemożliwe i kończy 1 zdarzenie pewne (deterministyczne). Całą macierz w praktyce dzieli się na trzy obszary, oznaczające ryzyko łagodne, umiarkowane, duże.
58 Prawdopodobieństwo Macierz prawdopodobieństwa i skutków wystąpienia ryzyka: 0,9 0,05 0,09 0,18 0,36 0,72 0,7 0,04 0,07 0,14 0,28 0,56 0,5 0,03 0,05 0,1 0,2 0,4 0,3 0,02 0,03 0,06 0,12 0,24 0,1 0,01 0,01 0,02 0,04 0,08 0 0,05 0,1 0,2 0,4 0,8 Skutki dla procesu
59 Wnioski z macierzy: ryzyko łagodne 0,02 ryzyko umiarkowane >0,02 ale 0,1 ryzyko duże >0,1
60 Ilościowa analiza ryzyka
61 W podejściu najważniejsze jest: określenie dwóch podstawowych parametrów: wartości skutku i prawdopodobieństwa wystąpienia danego ryzyka.
62 Materiały wejściowe do ilościowej analizy ryzyka: plan zarządzania ryzykiem; lista zidentyfikowanych rodzajów ryzyka; lista hierarchii rodzajów ryzyka; lista rodzajów ryzyka do dalszej analizy; dane historyczne; opinie ekspertów oraz rezultaty innych procesów planowania w danej realizacji.
63 Narzędzia wykorzystywane do analizy ilościowej: ankiety (przeprowadza się je wśród logistyków decydentów i ekspertów w celu wyznaczenia wielkości prawdopodobieństwa i skutków wystąpienia ryzyka);
64 cd. Narzędzia wykorzystywane do analizy ilościowej: analiza wrażliwości (pozwala na wyznaczenie, które ryzyka mają potencjalnie największy wpływ na przebieg procesu logistycznego lub funkcjonowania systemu logistycznego);
65 cd. Narzędzia wykorzystywane do analizy ilościowej: analiza drzew decyzyjnych (ustala diagram następstw wraz z określonym ich prawdopodobieństwem i kosztami, zawiera każdą z możliwych logicznych ścieżek zdarzeń mogących pojawić się w trakcie realizacji procesu logistycznego lub osiągnięcia celu systemu logistycznego funkcjonującego w skali mikro czy makro);
66 cd. Narzędzia wykorzystywane do analizy ilościowej: metoda szacunkowa, zwana również metodą delficką grupy eksperckiej (metoda subiektywna, gdyż oparta jest na własnym osądzie powołanych do badania ekspertów; wymaga znajomości badanych obszarów, każdy z członków grupy przypisuje wytypowanym wcześniej obszarom odpowiedni poziom ryzyka).
67 Metody szacunkowa: utworzenie grupy eksperckiej; każdy członek grupy niezależnie, a więc bez porozumienia z innymi, tworzy własną listę rankingową, w kolejności wynikającej z oceny nasilenia ryzyka, liczba punktów jest uzależniona od liczby wyodrębnionych zadań;
68 cd. Metoda szacunkowa: zadanie, które powinno być realizowane, jako pierwsze, otrzymuje najwyższą liczbę punktów, każde kolejne zadanie otrzymuje o 1 punkt mniej ostatnie zadanie na liście otrzymuje 1 punkt; punkty przypisane poszczególnym zadaniom przez wszystkich ekspertów powołanej grupy są sumowane;
69 cd. Metoda szacunkowa: hierarchizacja zadań następuje w kolejności malejącej liczby punktów, zaczynając od zadania, które otrzymało największą ilość punktów; dla wyrażenia otrzymanego wyniku w procentach dzieli się sumę punktów poszczególnych zadań przez łączną liczbę punktów, które otrzymało zadanie pierwsze na liście, a następnie mnoży przez 100%.
70 Efekt oceny ilościowej ryzyka: analiza probabilistyczna (np. zawiera prognozy dotyczące kosztów logistycznych i czasów realizacji zadań), doprecyzowana wielkość prawdopodobieństwa osiągnięcia celów kosztów logistycznych i czasowych;
71 cd. Efekt przeprowadzenia analizy ilościowej ryzyka: to określenie trendów charakteryzujących wyniki ilościowej analizy ryzyka (takie informacje można uzyskać na podstawie kilkukrotnego przeprowadzenia analizy ilościowej).
72 Reakcja na ryzyko:
73 Rezultatem planowanych reakcji na ryzyko jest: opracowywanie wariantów postępowania i czynności zmniejszających zagrożenia i zwiększających potencjalne korzyści dla sformułowanych procesów i systemów logistycznych a na ich podstawie planu reakcji na ryzyko.
74 Plan reakcji na ryzyko to: kluczowy etap procesu zarządzania ryzykiem, gdyż opracowuje się w nim metody reagowania na zdarzenia korzystne i niekorzystne; skuteczność reakcji na ryzyka zadań zagrożonych (bezpośredni wpływ na wzrost lub spadek ryzyka realizacji procesu czy sytemu logistycznego).
75 Planowane reakcje muszą być: proporcjonalne do skutków wystąpienia niekorzystnych zjawisk, likwidować (lub niwelować) wpływy danego zagrożenia w sposób kosztowo efektywny oraz być realizowane terminowo.
76 Strategie w procesie planowania reakcji na ryzyka: Unikanie ryzyka - polega na takiej modyfikacji planów realizacji procesu logistycznego czy modyfikacji systemu logistycznego, by zlikwidować dane ryzyko (niestety nie można w praktyce wyeliminować wszystkich zdarzeń, z którymi wiążą się niebezpieczeństwa) albo korzystnie zmienić uwarunkowania z nim związane.
77 cd. Strategie w procesie planowania reakcji na ryzyka: Transfer ryzyka jest to działanie polegające na przeniesieniu skutków wystąpienia ryzyka na inny podmiot. Działanie to jest bardzo skuteczne w obszarze finansów. Wiąże się ono zazwyczaj z koniecznością wypłacenia premii podmiotowi/osobie przyjmującemu ryzyko (np. ubezpieczenie na wypadek zaginięcia ładunku, pożaru czy zmycia ładunku z pokładu).
78 cd. Strategie w procesie planowania reakcji na ryzyka: Łagodzenie ryzyka metoda ta jest najpowszechniejszą ze wszystkich strategii reagowania na ryzyko. Proces ten polega na podejmowaniu określonych działań prowadzących do zmniejszenia prawdopodobieństwa lub skutków ryzyka.
79 cd. Strategie w procesie planowania reakcji na ryzyka: Akceptowanie ryzyka (świadome działanie) przyjmuje się je i przygotowuje działania pozwalające na zminimalizowanie wszelkich konsekwencji wynikających z ewentualnego wystąpienia niekorzystnego zjawiska. Istnieją dwa podstawowe typy akceptacji ryzyka: aktywna i pasywna.
80 Akceptacja - rodzaje: pasywna polega na przyjęciu ryzyka bez podejmowania jakichkolwiek działań w celu rozwiązania problemów, jakie się z nim wiążą; aktywna polega na pogodzeniu się z ryzykiem, ale wymaga stworzenia specjalnego planu działania w razie wystąpienia niekorzystnego zdarzenia, a w niektórych przypadkach tzw. planu odwrotu.
81 Jakie dokumenty powstają po planowaniu reakcji na ryzyka?
82 Rezultatami procesu planowania : plan reakcji na ryzyka; ewidencja ryzyka rezydualnych (lista ryzyka, które jeszcze pozostają w systemie logistycznym po wdrożeniu strategii unikania, przenoszenia i łagodzenia ryzyka);
83 cd. Rezultatami procesu planowania: ewidencja ryzyka wtórnych są to ryzyka, które powstają w wyniku: wdrożenia strategii reagowania na ryzyko oraz są konsekwencją postanowień kontraktowych (umów wraz z zakresami odpowiedzialności, jakie przejmują na siebie inne podmioty współuczestniczące w realizacji procesów logistycznych);
84 cd. Rezultatami procesu planowania: wielkości niezbędnych kwot rezerw na realizację zadań logistycznych (są to tzw. bufory finansowozasobowe zarezerwowane przez menedżerów na wypadek wystąpienia sytuacji niekorzystnych np. w przypadku rosnących kosztów paliw).
85 Normy organizacyjne prawne w zarzadzaniu ryzykiem
86 Standardy w zarządzaniu ryzykiem: ISO 31000: 2009 dostarcza uniwersalny model dla specjalistów oraz firm wdrażających procesy zarządzania ryzykiem i ma na celu zastąpienie obecnych standardów, metodologii i modeli, które różnią się między sobą w zależności od branży, tematu i regionu;
87 cd. Standardy w zarządzaniu ryzykiem: COSO (zarządzanie ryzykiem korporacyjnym) zintegrowana struktura ramowa, określa podstawowe elementy zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie, omawia najważniejsze zasady ERM i koncepcje, sugeruje wspólny język i zapewnia wyraźny kierunek i wytyczne dla zarządzania ryzykiem w firmie; ERM (Enterprise Risk Management) zarzadzanie ryzykiem przedsiębiorstwa.
88 cd. Standardy w zarządzaniu ryzykiem: Pomarańczowa Księga Zarządzania Ryzykiem zasady i koncepcje (2004 r.), określa sposoby zarządzania ryzykiem, stanowi zespół procesów wykorzystywanych do identyfikacji, oceny i osądu ryzyka, przypisywania własności, podejmowania działań w celu zmniejszenia lub przewidzenia ryzyka oraz monitorowania przeglądu osiąganych postępów.
89 4. Zarządzanie ryzykiem w praktyce Na podstawie materiału uzyskanego z Biura Audytu i Zarządzania Ryzykiem Korporacyjnym
90 Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: doprecyzowana metodologia oceny, uwzględniająca ryzyka związane z: strategią (np. wyborem kluczowego dostawcy, odbiorcy), finansami w obszarze kosztów logistycznych (np. zmiany kursu walut przy zakupach zagranicznych),
91 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: cd. doprecyzowana metodologia oceny, uwzględniająca ryzyka związane z: procesami biznesowymi (np. ryzyko wynikające z nieodpowiednich lub zawodnych procesów logistycznych takich jak zaopatrzenie, magazynowanie, dystrybucja, obsługa klienta i zamówienie, pakowanie),
92 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: cd. doprecyzowana metodologia oceny, uwzględniająca ryzyka związane z: czynnikami zewnętrznymi (ryzyko spowodowane przez działania spoza systemu gospodarczego związane z zachowaniem odbiorców, konkurencji, usług substytucyjnych a także zmianami politycznymi, prawnymi, technologicznymi),
93 cd. Elementy w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: cd. doprecyzowana metodologia oceny, uwzględniająca ryzyka związane z: IT (np. ryzyko wynikające z niewłaściwego zarządzania zasobami teleinformatycznymi przetwarzanymi z wykorzystaniem technologii informatycznej nieaktualnej, przestarzałej),
94 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: cd. doprecyzowana metodologia oceny, uwzględniająca ryzyka związane z: organizacji i zarządzania (np. ryzyko związane z relacjami z interesariuszami oraz wynikające z niewłaściwej struktury systemów logistycznych, systemu delegowań uprawnień, niewłaściwe postępowanie pracowników),
95 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: cd. doprecyzowana metodologia oceny, uwzględniająca ryzyka związane z: bezpieczeństwem fizycznym (np. ryzyko związane z ochroną ładunków logistycznych w czasie transportu, magazynowania pożary, kradzieże, zmycie z pokładu, wypadki);
96 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: opracowane mechanizmy kontrolne dla wszystkich uczestników procesów i systemów logistycznych w celu: zapobiegania ryzykom (kontrola prewencyjna, czyli zapobiegająca), wykrywania materializacji ryzyka i łagodzenia jego wpływu (kontrola detekcyjna, czyli wykrywająca);
97 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: oceny mechanizmów kontrolnych jednakowe dla wszystkich; ustalone mechanizmy i struktury koordynacji zarządzania ryzykiem; zapewnione narzędzia i wsparcia metodologiczne dla uczestników procesów logistycznych;
98 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: stworzony jednolity model, który winien uwzględniać: identyfikację ryzyka, ocenę ryzyka, ocenę ryzyka brutto, ocenę mechanizmów kontrolnych, ocenę ryzyka netto, opracowanie i wdrożenie planów działań naprawczych, monitorowanie i raportowanie oceny ryzyka; Ocena ryzyko brutto przed wprowadzeniem mechanizmów kontrolnych, ocena ryzyka netto po wprowadzeniu mechanizmów kontrolnych.
99 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: plany działań naprawczych, których celem jest zwiększenie efektywności procesu zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka (poprzez usprawnienie istniejących lub wprowadzonych nowych mechanizmów kontrolnych); monitorowane i raportowane oceny ryzyka, przez właścicieli ryzyka i procesów;
100 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: wyznaczone osoby (właściciele) odpowiedzialne za ryzyko, które: odpowiadają przed swoim przełożonym lub kompetentną komórką za ocenę poziomu ryzyka, odpowiadają za nadzór i koordynację działań związanych z opracowaniem, wdrożeniem oraz realizacją działań wobec ryzyka,
101 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: wyznaczone osoby (właściciele) odpowiedzialne za ryzyko, które: identyfikują i oceniają ryzyko, opracowują z właścicielami procesów plany działań naprawczych, zbierają informacje o zdarzeniach świadczących o materializacji ryzyka, monitorują efektywność procesu zarządzania danym ryzykiem;
102 cd. w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: cd. wyznaczone osoby (właściciele) procesu, są odpowiedzialne za: koordynację procesu testowania mechanizmów kontrolnych oraz oceny ryzyka w swoich procesach i podprocesach, uzgodnienie z właścicielami ryzyka planów działań naprawczych wobec ryzyka zidentyfikowanego w procesie i podprocesach oraz wdrożenie a także monitoring realizacji planów,
103 cd. Uwarunkowania w zarządzaniu ryzykiem w systemach logistycznych: cd. wyznaczone osoby (właściciele) procesu są odpowiedzialne za: walidację poziomów ryzyka brutto i netto, które zostały zidentyfikowane w procesie i podprocesach oraz ocenione w ramach prowadzonej samooceny; Walidacja to potwierdzenie, przez dostarczenie dowodu obiektywnego, że zostały spełnione wymagania odnośnie konkretnego użycia lub zastosowania (PN-EN ISO 9000: 2001). Przyjmuje się, że walidacja to generalnie uzyskanie dowodu, że środki kontroli przyjęte w ramach określonego planu są skuteczne.
104 Wnioski: Należy pamiętać, że żyjemy w świecie zdominowanym przez kulturę, w której z reguły nie toleruje się błędów i porażek.
105 cd. Wnioski: Zarządzanie ryzykiem winno być nierozerwalną częścią procesu kierowania, które rozpoczyna się na etapie organizowania systemu logistycznego i trwać do końca jego funkcjonowania.
106 cd. Wnioski: Należy pamiętać, że nie wystarczy dobra analiza i ocena niekorzystnych zdarzeń i ich skutków bez sprecyzowanych, wcześniej opracowanych sposobów reagowania na ryzyko w postaci planów reakcji.
107 cd. Wnioski: Ważnym ogniwem w procesie zarządzania ryzykiem w systemach logistycznych jest człowiek logista, który powinien być przygotowany do zachowania się w czasie wystąpienia niekorzystnych sytuacji poprzez podejmowanie działań neutralizujących skutki zagrożeń.
108 cd. Wnioski: Zachowanie i postępowanie logisty powinno być zgodne z wcześniej opracowanymi i zatwierdzonymi procedurami, które z jednej strony ułatwiają eliminowanie skutków zdarzeń, a z drugiej strony chronią go przed nieuzasadnionymi konsekwencjami ze strony przełożonych czy obowiązującego w tym zakresie prawa.
109
Ryzyko w systemach logistycznych. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik Łódź 2016/2017
Ryzyko w systemach logistycznych prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik Łódź 2016/2017 www.gen-prof.pl Zagadnienia: 1. System logistyczny 2. Rola i miejsce ryzyka w systemach logistycznych 3. Zarządzanie
Bardziej szczegółowoGłównym zadaniem tej fazy procesu zarządzania jest oszacowanie wielkości prawdopodobieństwa i skutków zaistnienia zidentyfikowanych uprzednio ryzyk.
Głównym zadaniem tej fazy procesu zarządzania jest oszacowanie wielkości prawdopodobieństwa i skutków zaistnienia zidentyfikowanych uprzednio ryzyk. Na tym etapie wykonuje się hierarchizację zidentyfikowanych
Bardziej szczegółowoElementy systemu logistycznego w przedsiębiorstwie - zarządzanie logistyczne
Elementy systemu logistycznego w przedsiębiorstwie - zarządzanie logistyczne prof. PŁ dr hab. inż. A. Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2016/2017 1. Klasyfikacja i charakterystyka systemów logistycznych Istota
Bardziej szczegółowoElementy systemu logistycznego w przedsiębiorstwie - zarządzanie logistyczne. prof. dr hab. inż. A. Szymonik
Elementy systemu logistycznego w przedsiębiorstwie - zarządzanie logistyczne prof. dr hab. inż. A. Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2017/2018 1. Klasyfikacja i charakterystyka systemów logistycznych Istota
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych 2
Andrzej Szymonik 1 Politechnika Łódzka Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych 2 Systemy logistyczne zapewniają użyteczność miejsca i czasu przemieszczanego strumienia rzeczowego oraz towarzyszących
Bardziej szczegółowoRyzyko w systemach logistycznych. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik Łódź 2016
Ryzyko w systemach logistycznych prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik Łódź 2016 www.gen-prof.pl Zagadnienia: 1. System logistyczny 2. Zagrożenia systemów logistycznych 3. Bezpieczeństwo logistyki w praktyce.
Bardziej szczegółowoRYZYKO W SYSTEMACH LOGISTYCZNYCH
ZESZYTY N AU KO WE POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ Nr 1193 ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE, z. 58 ANDRZEJ szymonik Wydział Organizacji i Zarządzania Politechnika Łódzka 2014 RYZYKO W SYSTEMACH LOGISTYCZNYCH Zaprezentowany
Bardziej szczegółowoZarządzanie zmianą - rozwój zarządzania procesowego wg ISO 9001:2015
Zarządzanie zmianą - rozwój zarządzania procesowego wg ISO 9001:2015 ZAPEWNIAMY BEZPIECZEŃSTWO Piotr Błoński, Warszawa, 17.03.2016 r. Program 1. Zarządzanie zmianą - zmiany w normie ISO 9001:2015 2. Zarządzanie
Bardziej szczegółowoZarządzenie nr 116/2012 Burmistrza Karczewa z dnia 21 sierpnia 2012 roku
Zarządzenie nr 116/2012 Burmistrza Karczewa z dnia 21 sierpnia 2012 roku w sprawie ustanowienia systemu zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Karczewie Na podstawie rozdziału 6 ustawy z dnia 27 sierpnia
Bardziej szczegółowoProces tworzenia wartości w łańcuchu logistycznym. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik 2014/2015
Proces tworzenia wartości w łańcuchu logistycznym prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik www.gen-prof.pl 2014/2015 Proces Proces def: 1. Uporządkowany w czasie ciąg zmian i stanów zachodzących po sobie.
Bardziej szczegółowoRegulamin zarządzania ryzykiem. Założenia ogólne
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 14/2018 dyrektora Zespołu Obsługi Oświaty i Wychowania w Kędzierzynie-Koźlu z dnia 29.11.2018r. Regulamin zarządzania ryzykiem 1 Założenia ogólne 1. Regulamin zarządzania
Bardziej szczegółowoProcedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Radomiu
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 2808/2018 Prezydenta Miasta Radomia z dnia 18 stycznia 2018 r. Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Radomiu 1 1. Określenia stosowane w niniejszej procedurze:
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE RYZYKIEM W LABORATORIUM BADAWCZYM W ASPEKCIE NOWELIZACJI NORMY PN-EN ISO/ IEC 17025:
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W LABORATORIUM BADAWCZYM W ASPEKCIE NOWELIZACJI NORMY PN-EN ISO/ IEC 17025:2018-02 DR INŻ. AGNIESZKA WIŚNIEWSKA DOCTUS SZKOLENIA I DORADZTWO e-mail: biuro@doctus.edu.pl tel. +48 514
Bardziej szczegółowoProcedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Radomiu
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 4855/2014 Prezydenta Miasta Radomia z dnia 18 marca 2014 r. Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Radomiu 1 1. Określenia stosowane w niniejszej procedurze:
Bardziej szczegółowoPolityka zarządzania ryzykiem na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Definicje
Załącznik do Zarządzenia nr 70/2015 Rektora UEP z dnia 27 listopada 2015 roku Polityka zarządzania ryzykiem na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu 1 Definicje Określenia użyte w Polityce zarządzania
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU AUDYTU WEWNĘTRZNEGO W ROKU 2016
AW/AS/1/2017 INFORMACJA O REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU AUDYTU WEWNĘTRZNEGO W ROKU 2016 1. Audyt realizowano w Komunikacyjnym Związku Komunalnym Górnośląskiego Okręgu Komunalnego w Katowicach ADRES: ul. Barbary
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne 1.1.Ilekroć w dokumencie jest mowa o: 1) ryzyku należy przez to rozumieć możliwość zaistnienia zdarzenia, które będzie miało wpływ na realizację
Bardziej szczegółowoPrzedszkole Nr 30 - Śródmieście
RAPORT OCENA KONTROLI ZARZĄDCZEJ Przedszkole Nr 30 - Śródmieście raport za rok: 2016 Strona 1 z 12 I. WSTĘP: Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych
Bardziej szczegółowoZasady kontroli zarządczej w Zespole Szkolno - Przedszkolnym nr 8 w Warszawie
Zasady kontroli zarządczej w Zespole Szkolno - Przedszkolnym nr 8 w Warszawie 1. Kontrola zarządcza w Zespole Szkolno - Przedszkolnym nr 8 w Warszawie, zwanym dalej zespołem, to ogół działań podejmowanych
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W KROŚNIE ODRZAŃSKIM
Załącznik nr 3 do Zarządzenia Dyrektora Nr 6/2011 z dnia 14.12.2011 POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W KROŚNIE ODRZAŃSKIM POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 1.1.Ilekroć w dokumencie jest
Bardziej szczegółowoSystem Kontroli Wewnętrznej w Banku BPH S.A.
System Kontroli Wewnętrznej w Banku BPH S.A. Cel i elementy systemu kontroli wewnętrznej 1. System kontroli wewnętrznej umożliwia sprawowanie nadzoru nad działalnością Banku. System kontroli wewnętrznej
Bardziej szczegółowoOpis Systemu Kontroli Wewnętrznej w Toyota Bank Polska S.A.
Opis Systemu Kontroli Wewnętrznej w Toyota Bank Polska S.A. Niniejszy dokument przedstawia następujące elementy dotyczące Systemu Kontroli Wewnętrznej w Toyota Bank Polska S.A. (dalej Bank ): I. Cele Systemu
Bardziej szczegółowo5. WARUNKI REALIZACJI ZADAŃ LOGISTYCZNYCH
5. WARUNKI REALIZACJI ZADAŃ LOGISTYCZNYCH Praktyka działania udowadnia, że funkcjonowanie organizacji w sektorze publicznym, jak i poza nim, oparte jest o jej zasoby. Logistyka organizacji wykorzystuje
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I. Postanowienia ogólne
POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne 1. 1. Zarządzanie ryzykiem jest elementem łączącym kontrolę zarządczą z audytem wewnętrznym. Należy dążyć do minimalizacji ryzyka w funkcjonowaniu
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 do Zarządzenia Dyrektora nr 15/2010 z dnia 8 marca 2010 r.
Załącznik nr 4 do Zarządzenia Dyrektora nr 15/2010 z dnia 8 marca 2010 r. Instrukcja dokonywania samooceny oraz sporządzania oświadczenia o stanie kontroli zarządczej w Szkole Podstawowej nr 4 im. Kawalerów
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 42/2010 Starosty Nowomiejskiego z dnia 10 grudnia 2010r. POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 1 Niniejszym dokumentem ustala się zasady zarządzania ryzykiem, mające przyczynić
Bardziej szczegółowoInformacja Banku Spółdzielczego w Chojnowie
BANK SPÓŁDZIELCZY W CHOJNOWIE Grupa BPS Informacja Banku Spółdzielczego w Chojnowie wynikająca z art. 111a ustawy Prawo Bankowe według stanu na dzień 31.12.2016 r. 1. Informacja o działalności Banku Spółdzielczego
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem informacji przegląd aktualnych standardów i metodyk
Zarządzanie bezpieczeństwem informacji przegląd aktualnych standardów i metodyk dr T Bartosz Kalinowski 17 19 września 2008, Wisła IV Sympozjum Klubu Paragraf 34 1 Informacja a system zarządzania Informacja
Bardziej szczegółowoISO 9001:2015 przegląd wymagań
ISO 9001:2015 przegląd wymagań dr Inż. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) Normy systemowe - historia MIL-Q-9858 (1959 r.) ANSI-N 45-2 (1971 r.) BS 4891 (1972 r.) PN-N 18001 ISO 14001 BS 5750 (1979 r.) EN
Bardziej szczegółowoZarządzanie logistyką w przedsiębiorstwie
Zarządzanie logistyką w przedsiębiorstwie Cele szkolenia Zasadniczym celem szkolenia jest rozpracowanie struktury organizacyjnej odpowiedzialnej za organizację procesów zaopatrzeniowo - dystrybucyjnych,
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem jako kluczowy element kontroli zarządczej 2 marca 2013 r.
Zarządzanie ryzykiem jako kluczowy element kontroli zarządczej 2 marca 2013 r. Anna Jaskulska Kontrola zarządcza jest systemem, który ma sprawić, aby jednostka osiągnęła postawione przed nią cele w sposób
Bardziej szczegółowoLogistyka w sferze magazynowania i gospodarowania zapasami analiza ABC i XYZ. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik
Logistyka w sferze magazynowania i gospodarowania zapasami analiza ABC i XYZ prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2016/2017 1 2 Def. zapas: Jest to rzeczowa, niespieniężona część
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo dziś i jutro Security InsideOut
Bezpieczeństwo dziś i jutro Security InsideOut Radosław Kaczorek, CISSP, CISA, CIA Partner Zarządzający w IMMUSEC Sp. z o.o. Radosław Oracle Security Kaczorek, Summit CISSP, 2011 CISA, Warszawa CIA Oracle
Bardziej szczegółowoRozdział I Postanowienia ogólne
ZARZĄDZENIE NR 178/11 PREZYDENTA MIASTA ZDUŃSKA WOLA z dnia 21 kwietnia 2011 r. w sprawie ustalenia organizacji i funkcjonowania kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Zduńska Wola oraz w pozostałych jednostkach
Bardziej szczegółowoP O L I T Y K A Z A R Z Ą D Z A N I A R Y Z Y K I E M W UNIWERSYTECIE JANA K O CH ANOWSKIEGO W KIELCACH
Załącznik do zarządzenia Rektora UJK nr 69/2017 z dnia 30 czerwca 2017 r. P O L I T Y K A Z A R Z Ą D Z A N I A R Y Z Y K I E M W UNIWERSYTECIE JANA K O CH ANOWSKIEGO W KIELCACH 1 Podstawowe definicje
Bardziej szczegółowoProcedury zarządzania ryzykiem w Zespole Szkolno-Przedszkolnym
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 13/12/2015 Dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Halinowie z dnia 28 grudnia 2015r. Procedury zarządzania ryzykiem w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Halinowie. Ilekroć
Bardziej szczegółowoIstota integracji procesów gospodarczych i podejścia systemowego do logistyki. prof. PO dr hab. inż. A. Szymonik 2012/2013
Istota integracji procesów gospodarczych i podejścia systemowego do logistyki prof. PO dr hab. inż. A. Szymonik 2012/2013 www.gen-prof.pl 1. Procesy gospodarcze Def. Globalizacji: To coraz ściślejsza integracja
Bardziej szczegółowoOpis systemu kontroli wewnętrznej w Polskim Banku Apeksowym S.A.
Opis systemu kontroli wewnętrznej w Polskim Banku Apeksowym S.A. I. Informacje ogólne 1. Zgodnie z postanowieniami Ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. 1997 Nr 140 poz. 939), w ramach
Bardziej szczegółowoZasady systemu kontroli wewnętrznej w Banku Spółdzielczym. w Łubnianach
Załącznik nr 3 do Regulaminu systemu kontroli wewnętrznej B S w Łubnianach Zasady systemu kontroli wewnętrznej w Banku Spółdzielczym w Łubnianach Rozdział 1. Postanowienia ogólne 1 Zasady systemu kontroli
Bardziej szczegółowoProcedura zarządzania ryzykiem w Sądzie Okręgowym w Białymstoku
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr A-0220-25/11 z dnia 20 czerwca 2011 r. zmieniony Zarządzeniem Nr A-0220-43/12 z dnia 12 października 2012 r. Procedura zarządzania ryzykiem w Sądzie Okręgowym w Białymstoku
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 336 im. Janka Bytnara Rudego - Ursynów
RAPORT OCENA KONTROLI ZARZĄDCZEJ Szkoła Podstawowa nr 336 im. Janka Bytnara Rudego - Ursynów raport za rok: 2015 Strona 1 z 12 I. WSTĘP: Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi
Bardziej szczegółowoWsparcie narzędziowe zarządzania ryzykiem w projektach
Wsparcie narzędziowe zarządzania ryzykiem w projektach Prezentacja dodatkowa: PMBOK a zarządzanie ryzykiem Podyplomowe Studia Menedżerskie erskie Zarządzanie projektami informatycznymi PMBOK a zarządzanie
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 483/14 PREZYDENTA MIASTA ZDUŃSKA WOLA z dnia 22 grudnia 2014 r.
ZARZĄDZENIE NR 483/14 PREZYDENTA MIASTA ZDUŃSKA WOLA z dnia 22 grudnia 2014 r. w sprawie ustalenia organizacji i funkcjonowania kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Zduńska Wola oraz w pozostałych jednostkach
Bardziej szczegółowodokonać ustalenia kategorii zdarzenia/ryzyka, wg. podziału określonego w kolumnie G arkusza.
Instrukcja wypełniania Karty Oceny Ryzyka w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego oraz w Wojewódzkich Samorządowych Jednostkach Organizacyjnych Krok 1 - Ustalanie katalogu celów i zadań/obszarów
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 132/12 BURMISTRZA PASŁĘKA z dnia 28 grudnia 2012 roku
ZARZĄDZENIE Nr 132/12 BURMISTRZA PASŁĘKA z dnia 28 grudnia 2012 roku w sprawie wprowadzenia procedury zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Pasłęku Na podstawie art. (69 ust. 1 pkt 3 w związku z art.
Bardziej szczegółowoLWKZ Zarządzenie nr 4/2017
LWKZ.110.4.2017 Zarządzenie nr 4/2017 Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze z dnia 30 maja 2017 r. w sprawie ustalenia Regulaminu zarządzania ryzykiem w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem teoria i praktyka. Ewa Szczepańska Centrum Projektów Informatycznych Warszawa, dnia 31 stycznia 2012 r.
Zarządzanie ryzykiem teoria i praktyka Ewa Szczepańska Centrum Projektów Informatycznych Warszawa, dnia 31 stycznia 2012 r. Zarządzanie ryzykiem - agenda Zarządzanie ryzykiem - definicje Ryzyko - niepewne
Bardziej szczegółowoSYSTEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W DZIAŁALNOŚCI POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ FILII w PŁOCKU
P OLITECHNIK A W AR S Z AWSKA FILIA W PŁOCKU ul. Łukasiewicza 17, 09-400 Płock SYSTEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W DZIAŁALNOŚCI POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ FILII w PŁOCKU Opracowano na podstawie załącznika do
Bardziej szczegółowoANKIETA dla kadry kierowniczej samoocena systemu kontroli zarządczej za rok
ANKIETA dla kadry kierowniczej samoocena systemu za rok Załącznik nr 6 do Zarządzenia nr 0050.67.2016 Burmistrza Miasta Kościerzyna z dnia 31.05.2016r. Przedstawione poniżej pytania ankietowe są elementem
Bardziej szczegółowoKwestia procesu / podziału odpowiedzialności w zakresie odpowiedzialności za księgi pomocnicze
Kwestia procesu / podziału odpowiedzialności w zakresie odpowiedzialności za księgi pomocnicze Polska Izba Ubezpieczeń Seminarium w sprawie rachunkowości 26 listopada 2013 roku Agenda Otoczenie regulacyjne
Bardziej szczegółowoZarządzenie nr 9a / 2011 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej Betania" w Lublinie z dnia 20.06.2011 roku
Dom Pomocy Społecznej Betania Al. Kraśnicka 223, 20-718 Lublin tel./fax 081 526 49 29 NIP 712-19-36-365, REGON 000979981 Zarządzenie nr 9a / 2011 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej Betania" w Lublinie z
Bardziej szczegółowoOrganizacja i funkcjonowanie Systemu Kontroli Wewnętrznej w HSBC Bank Polska S.A.
Organizacja i funkcjonowanie Systemu Kontroli Wewnętrznej w HSBC Bank Polska S.A. Wstęp Jednym z elementów zarządzania Bankiem jest system kontroli wewnętrznej, którego podstawy, zasady i cele wynikają
Bardziej szczegółowoOpis systemu zarządzania, w tym systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej w Banku Spółdzielczym w Ropczycach.
Opis systemu zarządzania, w tym systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej w Banku Spółdzielczym w Ropczycach. System zarządzania w Banku Spółdzielczym w Ropczycach System zarządzania,
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR Or BURMISTRZA MIASTA SANDOMIERZA. w sprawie zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Sandomierzu.
ZARZĄDZENIE NR Or. 0121.2.2012 BURMISTRZA MIASTA SANDOMIERZA z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Sandomierzu. Na podstawie art. 33 ust.3 ustawy z dnia 8 marca
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 IM. ŚW. WOJCIECHA W KRAKOWIE
Załącznik Nr 2 do Zarządzenia Nr 15/2013/2014 Dyrektora Szkoły Podstawowej Nr 2 im. św. Wojciecha w Krakowie z dnia 21. stycznia 2014 r. POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 IM. ŚW.
Bardziej szczegółowoDyrektora Gminnego Zespołu Szkół w Ozimku
ZARZĄDZENIE nr 31/2012 Dyrektora Gminnego Zespołu Szkół w Ozimku z dnia 17 października 2012 r. w sprawie organizacji zarządzania ryzykiem w GZS w Ozimku Na podstawie art.. 68 oraz art. 69 ust.1 pkt 3
Bardziej szczegółowoZastosowania informatyki w gospodarce Projekt
Zastosowania informatyki w gospodarce Projekt dr inż. Marek WODA 1. Wprowadzenie Czasochłonność 2h/tydzień Obligatoryjne konto na portalu Assembla Monitoring postępu Aktywność ma wpływ na ocenę 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoKrzysztof Wawrzyniak Quo vadis BS? Ożarów Mazowiecki, styczeń 2014
1 QUO VADIS.. BS? Rekomendacja D dlaczego? Mocne fundamenty to dynamiczny rozwój. Rzeczywistość wdrożeniowa. 2 Determinanty sukcesu w biznesie. strategia, zasoby (ludzie, kompetencje, procedury, technologia)
Bardziej szczegółowoOpis systemu kontroli wewnętrznej w SGB-Banku S.A.
Opis systemu kontroli wewnętrznej w SGB-Banku S.A. Niniejsza informacja stanowi realizację wytycznej nr 1.11 określonej w Rekomendacji H dotyczącej systemu kontroli wewnętrznej w bankach wydanej przez
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 24/2012 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 28 marca 2012 r. w sprawie Polityki zarządzania ryzykiem
Zarządzenie Nr 24/2012 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 28 marca 2012 r. w sprawie Polityki zarządzania ryzykiem Na podstawie art. 66 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie
Bardziej szczegółowoAnaliza ryzyka nawierzchni szynowej Iwona Karasiewicz
Analiza ryzyka nawierzchni szynowej Iwona Karasiewicz VI Konferencja Nawierzchnie szynowe. Rynek-Inwestycje-Utrzymanie" WISŁA, 22-23 MARCA 2018 r. POZIOMY DOJRZAŁOŚCI ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Poziom 1 naiwny
Bardziej szczegółowoProcedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Damasławek
Załącznik nr 3 do Zarządzenia Nr Or. 0152-38/10 Wójta Gminy Damasławek z dnia 31 grudnia 2010 r. Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Damasławek celem procedury jest zapewnienie mechanizmów
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 19/2011/2012 DYREKTORA PRZEDSZKOLA KRÓLA Maciusia I w Komornikach z dnia w sprawie przyjęcia regulaminu kontroli zarządczej
ZARZĄDZENIE NR 19/2011/2012 DYREKTORA PRZEDSZKOLA KRÓLA Maciusia I w Komornikach z dnia 30.11.2011 w sprawie przyjęcia regulaminu kontroli zarządczej Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU KULTURY SPORTU I REKREACJI W GNIEWKOWIE
Strona1 ZAŁĄCZNIK NR 2 do Zarządzenia Nr DOK.0151.2.7.2016 Dyrektora MGOKSIR z dnia 30.08.2016r. POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU KULTURY SPORTU I REKREACJI W GNIEWKOWIE zwana dalej:
Bardziej szczegółowoKONTROLA ZARZĄDCZA. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz.
KONTROLA ZARZĄDCZA Podstawa prawna Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.) Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
Bardziej szczegółowoS Y S T E M K O N T R O L I Z A R Z Ą D C Z E J W U NI WE RSYTECIE JANA KO CHANOWS KIE GO W KIE LCACH
Załącznik do zarządzenia Rektora UJK nr 67 /2017 z 30 czerwca 2017 r. S Y S T E M K O N T R O L I Z A R Z Ą D C Z E J W U NI WE RSYTECIE JANA KO CHANOWS KIE GO W KIE LCACH 1 Przepisy ogólne Niniejszy dokument
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK NR 2. Polityka Ochrony Danych Osobowych w Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ełku.
ZAŁĄCZNIK NR 2 Polityka Ochrony Danych Osobowych w Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ełku. Spis Treści 1 Wstęp... 3 2 Analiza ryzyka... 3 2.1 Definicje...
Bardziej szczegółowoOPIS SYSTEMU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
OPIS SYSTEMU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM SECUS ASSET MANAGEMENT S.A. dotyczy art. 110w ust.4 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi z dnia 29 lipca 2005 roku tekst zmieniony ustawą z 05-08-2015 Dz. U. poz.
Bardziej szczegółowoZ A R Z Ą D Z E N I E Nr 3/2011
Z A R Z Ą D Z E N I E Nr 3/2011 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzeszczanach z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie: ustalenia Regulaminu Kontroli Zarządczej w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami. Zarządzanie ryzykiem projektu
Zarządzanie projektami Zarządzanie ryzykiem projektu Warunki podejmowania decyzji Pewność Niepewność Ryzyko 2 Jak można zdefiniować ryzyko? Autor S.T. Regan A.H. Willet Definicja Prawdopodobieństwo straty
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem w rozwiązaniach prawnych. by Antoni Jeżowski, 2014
Zarządzanie ryzykiem w rozwiązaniach prawnych by Antoni Jeżowski, 2014 Najbardziej ryzykuje ten, kto lekceważy ryzyko 2 www.mf.gov.pl 3 Ryzyko definicje Ryzyko prawdopodobieństwo, że określone zdarzenie
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty. Zarządzanie ryzykiem
Akademia Młodego Ekonomisty dr Bartłomiej J.Gabryś Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 25 września 2017 r. bo przypadek to taka dziwna rzecz, której nigdy nie ma dopóki się nie zdarzy bo przypadek to
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem w bezpieczeństwie informacji
Zarządzanie ryzykiem w bezpieczeństwie informacji Systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji zyskują coraz większą popularność, zarówno wśród jednostek administracji publicznej jak i firm z sektora
Bardziej szczegółowoZarządzanie zapasami. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik
Zarządzanie zapasami prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2016/2017 1 Def. zapas: Jest to rzeczowa, niespieniężona część środków obrotowych przedsiębiorstwa zgromadzona z myślą o
Bardziej szczegółowoPolityka zarządzania ryzykiem w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu
Załącznik nr do zarządzenia nr 156 Rektora UMK z 15 listopada 011r. Polityka zarządzania ryzykiem w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu 1 1. Polityka zarządzania ryzykiem, zwana dalej Polityką,
Bardziej szczegółowoSpis treści Wstęp 1. Wprowadzenie 2. Zarządzanie ryzykiem systemów informacyjnych
Wstęp... 13 1. Wprowadzenie... 15 1.1. Co to jest bezpieczeństwo informacji?... 17 1.2. Dlaczego zapewnianie bezpieczeństwa informacji jest potrzebne?... 18 1.3. Cele, strategie i polityki w zakresie bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem
Ewa Szczepańska Zarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem Warszawa, dnia 9 kwietnia 2013 r. Agenda Definicje Wytyczne dla zarządzania projektami Wytyczne dla zarządzania ryzykiem Miejsce ryzyka w zarządzaniu
Bardziej szczegółowoCertified IT Manager Training (CITM ) Dni: 3. Opis:
Kod szkolenia: Tytuł szkolenia: HK333S Certified IT Manager Training (CITM ) Dni: 3 Opis: Jest to trzydniowe szkolenie przeznaczone dla kierowników działów informatycznych oraz osób, które ubiegają się
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 32/2012 Wójta Gminy w Chojnicach. z dnia 16 marca 2012 roku
ZARZĄDZENIE Nr 32/2012 Wójta Gminy w Chojnicach z dnia 16 marca 2012 roku w sprawie wytycznych służących ustaleniu systemu zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy w Chojnicach. Na podstawie art. 30 ust.
Bardziej szczegółowoRyzyko i zarządzanie ryzykiem w projektach
Wykład objęty jest prawami autorskimi Prof.dr hab. Małgorzata Duczkowska-Piasecka Przedmiot: Zarządzanie projektami biznesowymi Ryzyko i zarządzanie ryzykiem w projektach Ryzyko może być definiowane jako
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ZARZĄDZANIA RYZYKIEM. w Sądzie Okręgowym w Krakowie
REGULAMIN ZARZĄDZANIA RYZYKIEM w Sądzie Okręgowym w Krakowie I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Regulamin określa sposób prowadzenia polityki zarządzania ryzykiem w Sądzie Okręgowym w Krakowie. 2 Misją Sądu Okręgowego
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością w logistyce ćw. Artur Olejniczak
ćw. artur.olejniczak@wsl.com.pl Plan spotkań Data Godziny Rodzaj 18.03.2012 4 godziny ćw. 14:30-15:30 dyżur 14.04.2012 4 godziny ćw. 28.04.2012 4 godziny ćw. 14:30-15:30 dyżur 19.05.2012 4 godziny ćw.
Bardziej szczegółowoZasady funkcjonowania systemu kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Lublin i jednostkach organizacyjnych miasta Lublin akceptowalny poziom ryzyka
w sprawie określenia zasad funkcjonowania systemu kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Lublin i jednostkach organizacyjnych miasta Lublin - wydanie drugie Zasady funkcjonowania systemu kontroli zarządczej
Bardziej szczegółowoProcedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Radomiu
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 2608/2012 Prezydenta Miasta Radomia z dnia 09 lipca 2012 r. Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Radomiu 1 1. Określenia stosowane w niniejszej procedurze:
Bardziej szczegółowo2.11. Monitorowanie i przegląd ryzyka 2.12. Kluczowe role w procesie zarządzania ryzykiem
Spis treści Wstęp 1. Wprowadzenie 1.1. Co to jest bezpieczeństwo informacji? 1.2. Dlaczego zapewnianie bezpieczeństwa informacji jest potrzebne? 1.3. Cele, strategie i polityki w zakresie bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoWytyczne do systemu zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Złotowie i jednostkach organizacyjnych Gminy Miasto Złotów
Wytyczne do systemu zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Złotowie i jednostkach organizacyjnych Gminy Miasto Złotów Załącznik Nr 2 do Zarządzenia Nr 195/10 Burmistrza Miasta Złotowa z dnia 15 listopada
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 36/2016 BURMISTRZA KSIĄŻA WLKP. z dnia 22 marca 2016 r.
ZARZĄDZENIE NR 36/2016 BURMISTRZA KSIĄŻA WLKP. z dnia 22 marca 2016 r. w sprawie wprowadzenia procedury dokonywania samooceny kontroli zarządczej w Urzędzie Miejskim w Książu Wlkp. Na podstawie art. 33
Bardziej szczegółowoZmiany w normie ISO 14001 i ich konsekwencje dla organizacji Warszawa, 2015-04-16
Zmiany w istniejących systemach zarządzania środowiskowego zbudowanych wg normy ISO 14001:2004, wynikające z nowego wydania ISO 14001 (wybrane przykłady) Grzegorz Ścibisz Warszawa, 16. kwietnia 2015 Niniejsza
Bardziej szczegółowoOpis systemu kontroli wewnętrznej w mbanku S.A.
Opis systemu kontroli wewnętrznej w mbanku S.A. Jednym z elementów systemu zarządzania Bankiem jest system kontroli wewnętrznej wspierający organizację w skutecznym i efektywnym działaniu procesów biznesowych.
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 558/2010 PREZYDENTA MIASTA KIELCE. z dnia 31 grudnia 2010 r.
ZARZĄDZENIE NR 558/2010 PREZYDENTA MIASTA KIELCE w sprawie organizacji i zasad funkcjonowania oraz metod monitorowania systemu kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Kielce Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE WEWNĘTRZNE NR 36/16 PREZYDENTA MIASTA KOŁOBRZEG. z dnia 6 maja 2016 r.
ZARZĄDZENIE WEWNĘTRZNE NR 36/16 PREZYDENTA MIASTA KOŁOBRZEG z dnia 6 maja 2016 r. w sprawie wprowadzenia procedury samooceny systemu kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Kołobrzeg Na podstawie 7 ust.
Bardziej szczegółowoMinimalne wymogi wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych miasta Lublin
Minimalne wymogi wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych miasta Lublin A. Środowisko wewnętrzne 1. Przestrzeganie wartości etycznych: należy zapoznać, uświadomić i promować
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 508 / 2016 Prezydenta Miasta Kalisza z dnia 9 września 2016 r.
Zarządzenie Nr 508 / 2016 Prezydenta Miasta Kalisza z dnia 9 września 2016 r. zmieniające zarządzenie w sprawie wprowadzenia zasad kontroli zarządczej w Samorządzie Kalisza Miasta na prawach powiatu. Na
Bardziej szczegółowoWłaściwe środowisko wewnętrzne w sposób zasadniczy wpływa na jakość kontroli zarządczej.
Samoocena może dotyczyć zarówno procesów zachodzących w jednostce, jak i poszczególnych elementów systemu jakie uwzględnia kontrola zarządcza. W procesie samooceny biorą udział pracownicy jednostki bezpośrednio
Bardziej szczegółowoMapa ryzyk w realizacji e-projektu - metody zapobiegania i scenariusze działań w przypadku wystąpienia ryzyka
2012 Mapa ryzyk w realizacji e-projektu - metody zapobiegania i scenariusze działań w przypadku wystąpienia ryzyka Jarosław Petz Piotr Biernat E-usługa utrzymanie Kraków, 23 października 2012 Trudna prawda
Bardziej szczegółowoSterowanie wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe, zarządzanie zdolnością produkcyjną prof. PŁ dr hab. inż. A. Szymonik
Sterowanie wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe, zarządzanie zdolnością produkcyjną prof. PŁ dr hab. inż. A. Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2017/2018 Sterowanie 2 def. Sterowanie to: 1. Proces polegający
Bardziej szczegółowoSKZ System Kontroli Zarządczej
SKZ System Kontroli Zarządczej KOMUNIKAT Nr 23 MINISTRA FINANSÓW z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych Na podstawie art. 69 ust. 3 ustawy z
Bardziej szczegółowoStrategia identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w Domu Maklerskim Capital Partners SA
Strategia identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka zatwierdzona przez Zarząd dnia 14 czerwca 2010 roku zmieniona przez Zarząd dnia 28 października 2010r. (Uchwała nr 3/X/2010) Tekst jednolity
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 38/2015 Wójta Gminy Michałowice z dnia 24 lutego 2015 roku w sprawie ustalenia wytycznych kontroli zarządczej.
Zarządzenie Nr 38/2015 Wójta Gminy Michałowice z dnia 24 lutego 2015 roku w sprawie ustalenia wytycznych kontroli zarządczej. Na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.
Bardziej szczegółowoS Y S T E M KO N T R O L I Z A R Z Ą D C Z E J PRZEDSZKOLA NR 8 W SKIERNIEWICACH
Załącznik nr 1 do Zarządzenie nr 9./2011 Dyrektora Przedszkola Nr 8w Skierniewicach z dnia 24.11.2011 S Y S T E M KO N T R O L I Z A R Z Ą D C Z E J PRZEDSZKOLA NR 8 W SKIERNIEWICACH Rozdział I Postanowienia
Bardziej szczegółowo