KOSZTY ORAZ EFEKTY ŚRODOWISKOWE I EKONOMICZNE WDRAŻANIA ZASAD IPPC NA PRZYKŁADZIE HUTY MAŁAPANEW S.A. W OZIMKU

Transkrypt

1 1/3 Archives of Foundry, Year 2002, Volume 2, 3 Archiwum O dlewnictwa, Rok 2002, Rocznik 2, Nr 3 PAN Katowice PL ISSN KOSZTY ORAZ EFEKTY ŚRODOWISKOWE I EKONOMICZNE WDRAŻANIA ZASAD IPPC NA PRZYKŁADZIE HUTY MAŁAPANEW S.A. W OZIMKU E. BAGIŃSKA 1 MAŁAPANEW Zakłady Odlewnicze Sp. z o.o. STRESZCZENIE Przemysł odlewniczy w najbliższej przyszłości zmuszony będzie skupić swoje działania na realizacji zasad zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (IPPC), co wymagać będzie wielkiego wysiłku finansowego, ale może przynieść odlewniom wymierne korzyści. Potwierdza to przykład Huty MAŁAPANEW S.A. w Ozimku, która realizowała zadania zapobiegawcze w ramach Programu Czystszej Produkcji. Efektem podjętych działań było ograniczenie uciążliwości zakładu dla środowiska, ale także osiągnięcie znacznych efektów ekonomicznych i wzrost konkurencyjności. Key words: pollution prevention and confinement, environment protection, ecology 1. WSTĘP Wejście Polski do Unii Europejskiej wiąże się z koniecznością spełnienia wymagań Dyrektywy Rady UE/96/61/EC z 24 września 1996r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (IPPC). Konieczność wdrożenia ww. dyrektywy dotyczyć będzie także przemysłu odlewniczego. Procesy technologiczne prowadzone w celu wytworzenia wyrobu w postaci odlewu nie są obojętne dla środowiska. W trakcie ich prowadzenia generowane są różne substancje odpadowe i energie, które następnie wprowadzane są do środowiska powodując jego zanieczyszczenie, zużywane są surowce naturalne i media energetyczne, powodując zubożenie zasobów. Przemysł odlewniczy będzie zmuszony w najbliższej przyszłości skupić swoje działania na sprostaniu nowemu wyzwaniu, jakim będzie realizacja zasad IPPC, w szczególności przez stosowanie najlepszych dostępnych technik w celu zapobiegania zanieczyszczeniom (BAT), niedopuszczanie do powstania zanieczyszczeń, a w przypadku ich powstawania ograniczanie ich wpływu na środowisko, efektywne wykorzysty wanie 1 mgr inż., ewa_baginska@poczta.onet.pl

2 12 energii, zapobieganie awariom i ograniczanie ich skutków oraz przywracanie miejsca, w którym prowadzono działalność, do zadowalającego stanu. Sprostanie wymaganiom IPPC wymagać będzie od branży odlewniczej wielkiego wysiłku finansowego, ale ich realizacja może przynieść odlewniom wymierne korzyści finansowe, a środowisko uczyni czystszym. 2. PRZEDSIĘWZIĘCIA EKOLOGICZNE REALIZOWANE PRZEZ HUTĘ MAŁAPANEW S.A. Powyższą tezę potwierdza przykład Huty MAŁAPANEW S.A. w Ozimku, największej odlewni staliwa w Polsce, która od wielu lat realizuje różnorodne przedsięwzięcia ekologiczne, w tym także zadania zapobiegające zanieczyszczeniom. W czasie minionych 10 lat Huta MAŁAPANEW S.A. poniosła na zadania proekologiczne nakłady w wysokości ponad 16 mln PLN. W latach Huta prowadziła działania: inwestycyjne (budowy, modernizacje, a także likwidacje urządzeń, instalacji, obiektów itp.), restrukturyzacyjne (sprzedaż i dzierżawę majątku, tworzenie nowych podmiotów), organizacyjne (zmiany kompetencji i odpowiedzialności, wdrażanie przepisów prawnych i zasad ochrony środowiska). Do najważniejszych przedsięwzięć ekologicznych należały: ochrona powietrza - modernizacja zespołu odpylającego regeneratory zużytej masy formierskiej spadek emisji pyłów (od 2000 r.) - wymiana lub modernizacja wybranych mokrych urządzeń odpylających - spadek emisji pyłów (od 1999 r.) - budowa instalacji odpylającej stalownię A - spadek emisji pyłów metalowych (od 1997 r.) - likwidacja parowozowego transportu kolejowego - spadek emisji pyłów i gazów ze spalania węgla (od 1997 r.) - zmiana medium do opalania pieców grzewczych na gaz ziemny (1995 r.) ograniczenie emisji gazów (dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, CO), - modernizacja pieców do obróbki cieplnej odlewów - spadek emisji pyłów i gazów (od 1994 r.) - wydzielenie obiektów ciepłowni i kotłowni pracującej na potrzeby m. Ozimka ze struktur zakładu w odrębny podmiot gospodarczy, realizujący zadania z zakresu ochrony środowiska we własnym zakresie - spadek emisji pyłów i gazów ze spalania (od 1993 r.) gospodarka wodno-ściekowa - zawrócenie ścieków drenażowych i częściowo przemysłowo-opadowych ze Starych Terenów Huty do obiegu wód przemysłowych (od 1999 r.) - zainstalowanie regulatora ciśnienia w sieci wody pitnej w celu ograniczenia strat wody w sieci (od 1998 r.), - skierowanie ścieków drenażowych z Nowych Terenów huty na osadnik w celu podczyszczenia (1996 r.) - likwidacja stacji czadnic - usunięcie ścieków chłodniczych zafenolowanych (od 1994 r.) gospodarka odpadami - wdrożenie zgodnego z prawem postępowania z wytwarzanymi odpadami tj. selektywna zbiórka, gromadzenie i usuwanie poprzez uprawnione podmioty (od 1997 r.) - ograniczenie składowania odpadów bieżących na rzecz ich wykorzystania za pośrednictwem firm zewnętrznych (od 1998 r.)

3 13 - ograniczenie ilości odpadowej masy formierskiej w odlewni B poprzez wzrost stopnia recyklingu masy zużytej (od 2001 r.) ochrona przed hałasem - wyciszenie wentylatorów zewnętrznych poprzez zainstalowanie obudów dźwiękochłonnych (od 1999 r.) - wyciszenie wyrzutni gazów poprzez zainstalowanie tłumików (od 1999 r.) zapobieganie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska - likwidacja urządzeń i instalacji wysokociśnieniowych: czadnic, tlenowni, acetylenowni (od 1993 do 2000 r.) - zabezpieczenie zakładowej stacji paliw przed awaryjnymi wyciekami oleju napędowego do gruntu (2000 r.) 3. ZMIANY W ODDZIAŁYWANIU HUTY MAŁAPANEW S.A. W OZIMKU NA ŚRODOWISKO Zrealizowane przedsięwzięcia spowodowały systematyczny spadek obciążenia środowiska efektem ubocznym działalności produkcyjnej Huty MAŁAPANEW S.A.. W szczególności w okresie minionych 10 lat ( r.): - 9-krotnie zmniejszyła się emisja pyłów (metalowych 30-krotnie, a pyłów ze spalania z 270 Mg do 0,2 Mg) - 13-krotnie zmalała emisja gazów (tlenku węgla ok. 4-krotnie, a dwutlenku siarki z 464 Mg do 0,2 Mg), - 19-krotnie zmalało zużycie wody świeżej do celów technologicznych, - 3,5-krotnie zmalało zużycie wody świeżej do celów socjalnych, - 2-krotnie zmalała ilość ścieków przemysłowych (opadowych, drenażowych i technologicznych odprowadzanych do wód powierzchniowych), - 2,5-krotnie zmalała ilość ścieków sanitarnych odprowadzanych do kanalizacji miejskiej, - 4-krotnie zmniejszyła się ilość wytwarzanych odpadów ogółem, w tym 3-krotnie spadła ilość wytwarzanych odpadowych mas formiersko-rdzeniowych, - 82-krotnie zmniejszyła się ilość odpadów składowanych (przy czym całkowicie zaprzestano składować odpadowe masy formierskie), - zmalała uciążliwość akustyczna zakładu dla środowiska, - zmalało prawdopodobieństwo wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Zmniejszenie obciążenia środowiska przez zanieczyszczenia skutkowało znaczną poprawą czystości środowiska na terenie m. Ozimka oraz poprawą komfortu życia jego mieszkańców. Uzyskane efekty potwierdzają pomiary monitoringowe, prowadzone przez niezależne jednostki zewnętrzne, które wskazują na: znaczne zmniejszenie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, a mianowicie: - 2,3-krotne zmniejszenie średniorocznego stężenia zapylenia (do poziomu 20% normy), - 1,7-krotne zmniejszenie opadu pyłu (do poziomu 30% normy), - 11-krotne zmniejszenie średniorocznego stężenia SO 2 (do poziomu 3,5% normy), - 1,9-krotne zmniejszenie średniorocznego stężenia NO 2 (do poziomu 46% normy), obniżenie natężenia hałasu w środowisku o ok. 6 db/a, poprawę czystości wód powierzchniowych (rzeka Mała Panew) - zmniejszenie stężenia zawiesin w wodach odpływających o 10 % w stosunku do wód dopływających do zakładu.

4 14 4. EFEKTY EKOLOGICZNE I EKONOMICZNE ZADAŃ ZAPOBIEGAWCZYCH REALIZOWANYCH W HUCIE MAŁAPANEW S.A. Zadania środowiskowe zrealizowane przez Hutę MAŁAPANEW S.A. były zadaniami redukującymi zanieczyszczania po ich powstaniu, jak i zadaniami zapobiegawczymi, ukierunkowanymi na redukcję zanieczyszczeń u źródła ich powstania. Te ostatnie Huta realizowała w ramach Programu Czystszej Produkcji, wylansowanego przez Norwegów, a nadzorowanego w Polsce przez Polskie Centrum Czystszej Produkcji w Katowicach. Przedsięwzięcia zapobiegawcze zrealizowane przez zakład w okresie 3 lat od 1998 r. do 2000 r. za sumę ok. 641 tys. zł przyniosły: efekty ekonomiczne w wysokości łącznej 717 tys. zł/rok z tytułu: - nie naliczonych opłat ekologicznych w wysokości 352 tys. zł/rok, - nie naliczonych kar w wysokości 68 tys. zł/rok, - nie ponoszenia kosztów eksploatacji instalacji w wysokości 83 tys. zł/rok, - uniknięcia kosztów utylizacji odpadów w wysokości 15 tys. zł/rok, - ograniczenia kosztów zakupu i zużycia energii cieplnej w wysokości 199 tys. zł; efekty ekologiczne w wysokości: - ograniczenie ilości ścieków przemysłowo-opadowo-drenażowych odprowadzanych do rzeki Mała Panew o 331 tys. m 3 /rok, - ograniczenie ilości wody pobieranej z ujęcia infiltracyjnego do celów przemysłowych o 331 tys. m 3 /rok, - ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów o 210 Mg/rok, - ograniczenie zużycia energii o 7,8 tys. GJ/rok. Podjęcie trudu realizacji zadań zapobiegających powstaniu zanieczyszczeń oraz osiągnięcie efektów ekologicznych i ekonomicznych został uhonorowany przyznaniem Hucie w 1998 r. przez Polskie Centrum Czystszej Produkcji i Agencję Techniki i Technologii - Świadectwa Przedsiębiorstwa Czystszej Produkcji. 5. PODSUMOWANIE Na podstawie prowadzonych w Hucie MAŁAPANEW S.A. przedsięwzięć ekologicznych, które w okresie ostatnich 3 lat były skupione na zapobieganiu zanieczyszczeniom, a więc de facto na realizowaniu zasad IPPC, można stwierdzić, że zadania jakie stoją przed polskim odlewnictwem w związku z planowanym wejściem Pols ki do Unii Europejskiej spowodują nie tylko konieczność wydatkowania określo nych środków na ochronę środowiska, ale przyniosą odlewniom także zysk w postaci obniżenia kosztów produkcji i poprawy ekologicznego wizerunku zakładu, a w efekcie wzrost jego konkurencyjności. Obecnie procesy odlewnicze wraz z majątkiem produkcyjnym odlewni w ramach restrukturyzacji własnościowej i organizacyjnej Huty MAŁAPANEW S.A., zostały przekazane do utworzonej przez Hutę Spółki MAŁAPANEW Zakłady Odlewnicze Sp. z o.o., która będzie kontynuować działania z zakresu ochrony środowiska. W szczególności Spółka postawiła sobie następujące cele: - wdrożenie nowych regulacji prawnych, - wdrożenie systemów zarządzania środowiskowego wg CP i wg PN-EN ISO , - realizacja programów środowiskowych mających na celu dalsze zmniejszenie uciążliwości zakładu, - osiągnięcie poziomu ochrony środowiska wymaganego przepisami Unii Europejskiej.

5 15 COSTS AS WELL AS ENVIRONMENTAL AND ECONOMIC EFFECTS OF IMPLEMENTING THE PRINCIPLES IPPC ON THE EXAMPLE OF THE METALLURGICAL WORKS MAŁAPANEW S.A. IN OZIMEK The foundry industry will be forced to concentrate its activities in the nearest future on the realization of the rules of the Integrated Pollution Prevention and Confinement (IPPC), what will require a considerable financial effort, but can bring measurable advantages to the foundries. This can be confirmed by the example of the Metallurgical Works MAŁAPANEW S. A. in Ozimek which has been realized preventive tasks in the scope of the Program of Cleaner Production. As results of the undertaken activities the reduction of arduousness of the Works for the environment as well as a considerable economic effects and increase of the competitiveness can be mentioned. Recenzent: prof. dr. hab. Mariusz Holtzer.