Postęp w rolnictwie a postęp biologiczny. dr hab. Bogdan Kulig, prof. UR
|
|
- Renata Kosińska
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Postęp w rolnictwie a postęp biologiczny dr hab. Bogdan Kulig, prof. UR
2 Klasyfikacja postępu w rolnictwie ZałoŜono, Ŝe pozytywne przemiany w rolnictwie i w całej gospodarce Ŝywnościowej następują pod wpływem postępu naukowo technicznego, który dzieli się na postęp biologiczny, chemizacyjny, technologiczny [Michałek i in. 1998; Szeptycki, Wójcicki 2003]
3 Postęp naukowo-techniczny jest obecnie uwaŝany za główny czynnik umoŝliwiający zwiększanie efektywności gospodarowania. W rolnictwie wprowadzanie postępu ma nie mniejsze znaczenie, jak w pozarolniczych gałęziach gospodarki i uwaŝane jest za główny czynnik wzrostu produkcji. Dla celów analitycznych wyróŝnia się części składowe postępu. W odniesieniu do rolnictwa moŝemy wyróŝnić postęp: naukowo-techniczny (w tym biologiczny), technologiczny, organizacyjny i społeczny [Runowski 1997].
4 Postęp biologiczny Według współczesnej definicji (Runowski 1997) postęp biologiczny obejmuje udoskonalanie organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz zwiększanie liczby gatunków roślin i zwierząt uŝytecznych dla człowieka.
5 Inne ujęcie pojęcia postęp biologiczny Postęp biologiczny to efektywność ludzkiej działalności, stosującej poznane prawa i mechanizmy biologiczne w celu wykorzystania organizmów świata oŝywionego dla osiągnięcia określonych celów utylitarnych.
6 Konsekwencje takiego podejścia: Tak rozumiany postęp biologiczny niesie za sobą konsekwencje pozytywne i negatywne. Przykładem negatywnego zastosowania postępu biologicznego jest technologia Terminatora pozbawienie metodami biotechnologicznymi zdolności kiełkowania nasion po zbiorze plonu, co zmusza rolników do corocznego zakupywania materiału siewnego u dystrybutora (firmy nasiennej). Moralny sprzeciw budzą próby ingerencji w genom ludzki. Adresatem pozytywnych rozwiązań jest nie tylko rolnictwo, ale równieŝ przemysł spoŝywczy, przetwórczy i famaceutyczny.
7 Postęp biologiczny a ekologia! Postęp biologiczny pozwala na intensyfikację produkcji rolniczej w sposób ekologiczny, polegający na doskonaleniu genetycznym roślin i zwierząt, które stają się wydajniejsze w korzystaniu z sił przyrody i przemysłowych środków produkcji oraz jakościowo lepsze z punktu wymagań człowieka, co w konsekwencji zmniejsza koszty produkcji rolniczej i jest przyjazne środowisku naturalnemu (Arseniuk i Krzymuski 2003)
8 W odniesieniu do rolnictwa postęp biologiczny odnosi się do: produkcji roślinnej produkcji pasz produkcji zwierzęcej Postęp biologiczny odnoszący się do roślin uprawnych i zwierząt, a więc tych organizmów które się hoduje w klasycznym rozumieniu tego słowa, wygodniej jest określać jako postęp hodowlany, tzn. wynikający z hodowli twórczej, prowadzącej do powstawania nowych odmian (u roślin) i ras (zwierzęta).
9 Postęp hodowlany Postęp hodowlany moŝna zdefiniować jako poprawę genetycznych właściwości roślin, populacji (odmian) w określonym czasie. Jak wynika z tej definicji postęp hodowlany, którego nośnikiem są nasiona nowych odmian i nowe rasy zwierząt, jest częścią postępu biologicznego.
10 Postęp odmianowy Funkcjonuje równieŝ pojęcie postępu odmianowego, uŝywane w niektórych szczegółowych analizach. W ujęciu ogólnym jest ono toŝsame z postępem hodowlanym, lecz do określania postępu hodowlanego i odmianowego w skali jednego kraju. Niektórzy autorzy odróŝniają postęp hodowlany jako dotyczący efektów rodzimej hodowli i postęp odmianowy, na który składają się: postęp w krajowej hodowli roślin (postęp hodowlany) i wpływ stosowania odmian zagranicznych. Tak rozumiany postęp odmianowy ma szerszy zakres terytorialny i czasowy. Nie kończy się zarejestrowaniem odmiany, lecz rozciąga się na reprodukcję nasion i dalej na szeroko rozumianą produkcję rolniczą [Krzymuski 1991]
11 Postęp odmianowy oznacza wzrost plonów (lub poprawę wartości innych cech) w wyniku wprowadzenia do uprawy nowych odmian. Szacuje się go w wartościach rzeczywistych i względnych, jako potencjalny, planowany na podstawie wyników doświadczeń i realizowany w produkcji oraz przeciętny dla całego gatunku i indywidualny dla poszczególnych odmian (Krzymuski 1985).
12 Rozumienie postępu odmianowego postęp odmianowy bywa często utoŝsamiany z postępem biologicznym, chociaŝ obejmuje tylko cześć postępu związanego z rośliną uprawną, a dokładnie z jej odmianami. W stosunku do pojęcia postęp hodowlany ma szerszy zasięg, w znaczeniu terytorialnym i czasowym. Nie konczy się na etapie zarejestrowania odmiany, ale obejmuje takŝe jej repartycję i reprodukcję materiału siewnego aŝ do szerokiej produkcji. Ocena jego przedłuŝa się na etapy realizacji i wykorzystania postępu hodowlanego, który dla produkcji ma charakter potencjalny.
13 Odmiana jako nośnik postępu hodowlanego Pojęcie postęp odmianowy jest pewnym skrótem myślowym, moŝe mylnie sugerować istnienie jakiegoś mechanizmu autonomicznego tkwiącego w odmianie. Tymczasem odmiana jako gotowy produkt procesu hodowlanego jest tylko nośnikiem tego postępu, a jego wykorzystanie zaleŝy od wielu czynników m.in. organizacyjnych i ekonomicznych.
14 Postęp genetyczny Postęp genetyczny (genetyczna poprawa, skuteczność selekcji) oznacza zwiększenie wartości danej cechy w pokoleniu potomnym w porównaniu do populacji rodzicielskiej, w wyniku prowadzonej selekcji. Określa się go wzorem: R= I x δ x h, gdzie: I współczynnik intensywności selekcji, δ fenotypowe odchylenie standardowe w selekcjonowanej populacji, h - współczynnik oddziedziczalności. Pojęcie to przez niektórych stosowane jest zamiennie z pojęciem postęp hodowlany
15 RóŜne efekty z wprowadzenie postępu do produkcji rolniczej (Wicki 2008) Bez ciągłej pracy hodowlanej nie byłoby moŝliwe uzyskanie odmian o wyŝszej plenności, a co za tym idzie nie następowałby wzrost plonów w rolnictwie lub teŝ rosłyby bardzo wolno. Znaczenie nośników postępu biologicznego jest większe niŝ innych nakładów, gdyŝ efekt jego zastosowania oddziałuje w okresie dłuŝszym niŝ jeden sezon (rys) Nakłady nawozów,.środków ochrony roślin, a nawet staranniejsza pielęgnacja pozwalają jedynie na jednorazowy wzrost plonów (A). Ulepszenia odmian pozwalają na skokowy, trwały wzrost poziomu plonowania (B). Ciagły dopływ ulepszeń prowadzi do stałego obserwowanego takŝe w długim okresie wzrostu produktywnści (C) [Day-Rubenstein i in. 2005].
16 Badania pokazują, Ŝe wdraŝanie postępu biologicznego ma w kolejnych okresach coraz większe znaczenie i jest on obecnie dominującym czynnikiem determinującym wzrost produkcyjności Jego indywidualny wpływ na wzrost produkcyjnści był oceniany na około 50% w latach [Nalborczyk 1997, Woś 1995]. Podobne oceny przedstawiające, Ŝe prawie 50% wzrostu plonowania w okresie uzyskano dzięki osiągnięciom w zakresie nowych odmian prezentował Duvick [2005], a takŝe Office of Technology Assessment [1987] dla głównych gatunków zbóŝ. W innych badaniach [Thirtle 1995] oceniono, Ŝe znaczenie postępu biologicznego we wzroście produkcyjności rolnictwa w USA, biorąc pod uwagę takŝe wpływ nawoŝenia, ochrony chemicznej oraz zmiany w mechanizacji produkcji wynosiło od 50% dla kukurydzy, 75% dla pszenicy, do 85% w produkcji soi. W warunkach słabo rozwiniętego rolnictwa wprowadzanie środków do produkcji o charakterze biologicznym pozwala czasami na skokowy wzrost produkcyjności, lecz dalszy wzrost wymaga nakładów pozostałych środków produkcji (nawozy, ochrona chemiczna) dopasowanych do wymagań nowych odmian [Wicki, Dudek 2005].
17 Bariery we wdraŝaniu nowych technologii Nowe technologie produkcji, które dają często tylko niewielkie zmiany w produkcji w stosunku do wcześniejszych, albo są kosztowne, albo skomplikowane i upowszechniają się powoli. Czynniki agroekologiczne, takie jak: jakość gleb, klimat, takŝe silnie ograniczają upowszechnianie się nowych technologii, moŝliwość ich zastosowania i opłacalność [Day, Klotz-Ingram 1997]. Wiele nowych technologii produkcji w rolnictwie ma kompleksowy charakter i wymaga jednoczesnego dopasowania poziomu poszczególnych nakładów, a ich skuteczne wdroŝenie wymaga wyŝszego poziomu wiedzy i umiejętności rolnika niŝ w odniesieniu do starszych technologii. WiąŜe się to ze wzrostem kosztów wprowadzania technologii, chociaŝby ze względu na popełniane błędy.
18 Bariery we wdraŝaniu nowych technologii a postęp biologiczny Postęp biologiczny moŝe pozwalać rolnikom na ograniczanie wpływu niekorzystnych czynników w ich gospodarstwach i osiąganie wyŝszego poziomu produkcji bez istotnego wzrostu nakładów obciąŝających środowisko (np. nawozy mineralne), ze względu na występujące ograniczenia efektów dla nowych technologii często nie jest wdraŝany przez rolników, jeŝeli nie ma dodatkowego wsparcia jego upowszechnienia, gdyŝ jego efekty są mniejsze od oczekiwanych.
19 WYMIANA I BARIERY STOSOWANIA NOWYCH ODMIAN NajwaŜniejsze czynniki decydujące o stosowaniu w produkcji nowych odmian i wykorzystaniu ich potencjału to: upowszechnienie informacji o odmianach, dostępność nowych odmian, dostępność nasion, a takŝe zdolność adaptacyjna odmian do lokalnych warunków oraz ich przydatność w danych warunkach agroekologicznych.
20 WYMIANA I BARIERY STOSOWANIA NOWYCH ODMIAN Ograniczenia technologiczne mogą nie pozwalać na wykorzystanie pełnego potencjału odmian, stąd stosowanie droŝszych nasion kwalifikowanych nie zawsze jest opłacalne [Wicki 2007], a zmiana technologii oraz dominujących w nich odmian jest procesem długotrwałym. W krótkim i średnim okresie dostosowania zachodzą w obrębie danej technologii, w ramach której potencjał nowoczesnych odmiany nie zawsze jest wykorzystany. Dopiero w długim okresie następują istotne zmiany związane z trwałą implementacją postępu. Motorem trwałych zmian najczęściej są znaczące zmiany relacji cenowych. Nowe odmiany w większości dostosowane są do dobrych warunków środowiskowych, a oferta odmian dla mniej korzystnych warunków agroekologicznych oraz niskonakładowych technologii jest skromna, gdyŝ ekonomiczne efekty zastosowania nowych odmian byłby tam negatywne.
21 FINANSOWANIE HODOWLI ROŚLIN I EFEKTY WDRAśANIA INNOWACJI BIOLOGICZNEJ Znaczenie postępu biologicznego przejawia się teŝ ukierunkowywaniem wydatków na badania i rozwój w sektorze rolniczym. Wydatki na hodowlę roślin w sektorze prywatnym w USA zwiększyły się w okresie piętnastokrotnie z 36 do 555 mln dolarów, a ich udział w wydatkach na badania w rolnictwie wzrósł z 3 do 15%. W Polsce zarówno tworzenie, jak i wprowadzanie do produkcji rolniczej postępu biologicznego było silnie wspierane przez państwo, a przed 1990 rokiem istniał nawet przymus wymiany nasion.
22 FINANSOWANIE HODOWLI ROŚLIN I EFEKTY WDRAśANIA INNOWACJI BIOLOGICZNEJ Od początku lat 90. w Polsce nakłady publiczne na hodowlę roślin maleją systematycznie i w 2007 r. było to około 83 mln zł, licząc razem z dopłatami do materiału siewnego (na prace badawcze w hodowli przeznaczono 33 mln zł). W 2000 r. wydatki te wyniosły około 130 mln zł licząc w cenach z 2007 r. Efekty netto stosowania nośników postępu biologicznego (kwalifikowanych nasion nowych odmian) są trudne do bezpośredniego określenia, gdyŝ na wydajność produkcji rolniczej wpływa jednoczenie wiele czynników. Krzymuski [2003] ocenił wykorzystanie w praktyce postępu uzyskiwanego w hodowli roślin jako niskie: od 8% dla Ŝyta do około 50% dla zbóŝ intensywnych.
23 Małe efekty wykorzystania potencjału biologicznego Główny czynnik limitujący wykorzystanie potencjału plonowania to, według Krzymuskiego, niski poziom nakładów agrotechnicznych (np. nawozów) oraz dla Ŝyta przesuwanie jego uprawy na coraz gorsze stanowiska. Obserwowana luka plonowania moŝe być określona jako część róŝnicy między potencjalnym plonem, za który moŝna uznać plon uzyskiwany w doświadczeniach, a plonem przeciętnie uzyskiwanym w rolnictwie.
24 Poziomy plonowania (Wicki 2008)
25 Małe efekty wykorzystania potencjału biologicznego Drugim czynnikiem wpływającym na pojawianie się róŝnicy plonów są warunki środowiskowe, w których prowadzona jest produkcja Zmniejszenie luki technologicznej, na równi z wprowadzeniem nowych odmian, daje moŝliwości wzrostu produkcji rolniczej i produkcyjności nakładów. W USA obserwowano, Ŝe mimo spadku nakładów o 0,09% rocznie nastąpił wzrost produkcji o 1,8% rocznie. Przypisuje się to stosowaniu lepszych technologii, w tym postępu biologicznego [Newton, Yee 2003]. Najpierw musi dojść do opanowania technologii produkcji, a dopiero później moŝna wprowadzać odmiany o wyŝszym potencjale plonowania i wymaganiach. Niewłaściwe technologie stosowane w gospodarstwach nie pozwalają na wykorzystanie potencjału nowoczesnych odmian. Zwiększanie stosowania kwalifikatów nie musi prowadzić w takich warunkach do wzrostu plonów.
26 ZUśYCIE KWALIFIKATÓW W Polsce zuŝycie kwalifikatów (nośników postępu biologicznego) uległo znacznemu ograniczeniu od 1990 roku. Przykładowo zuŝycie kwalifikowanego ziarna zbóŝ wynosiło: w 1990 r tys. ton, w 1996 r. 220 tys. ton, a w 2007 roku tylko 120 tys. ton. Udział kwalifikatów w ogólnym zuŝyciu nasion nie przekraczał w produkcji zbóŝ 10%. Najwięcej kwalifikatów zuŝywano w produkcji pszenicy (około 15% średnio w latach ), a najmniej w produkcji Ŝyta około 5%.
27 Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego istota i załoŝenia obliczeń: Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego określono jako iloraz plonu w produkcji w danym roku oraz odpowiedniego plonu uzyskanego w doświadczeniach. Jako miarę wykorzystania przyjęto współczynnik elastyczności plonów w produkcji w stosunku do plonów w doświadczeniach. Określa on, o ile procent wzrastał plon w produkcji rolniczej, jeŝeli przyrost plonowania w doświadczeniach wynosił 1%.
28 Zmiany plonowania zbóŝ w doświadczeniach i w produkcji w Polsce w latach (Wicki 2008)
29 Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego istota i załoŝenia obliczeń: Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego określono jako iloraz plonu w produkcji w danym roku oraz odpowiedniego plonu uzyskanego w doświadczeniach. Jako miarę wykorzystania przyjęto współczynnik elastyczności plonów w produkcji w stosunku do plonów w doświadczeniach. Określa on, o ile procent wzrastał plon w produkcji rolniczej, jeŝeli przyrost plonowania w doświadczeniach wynosił 1%.
30 Wykorzystanie postępu hodowlanego w produkcji (współczynniki elastyczności plonów w produkcji względem plonów w doświadczeniach) (Wicki 2008)
31 ZałoŜenia obliczeń: Do równania wprowadzono równieŝ zmienną czasową. Reprezentuje ona zmiany w technologii produkcji i nakładach, które występowały w analizowanym okresie. UmoŜliwiło to dokładniejszą ocenę transmisji postępu z hodowli do praktyki. W analizie uŝyto funkcji potęgowej w postaci y = a. x b. t c, gdzie x oznacza poziom plonów w doświadczeniach, a t jest zmienną czasową uwzględniającą wszelkie czynniki produkcji rolniczej, na które wpływ ma upływ czasu. Estymacji funkcji dokonano z uŝyciem metody MNK po uprzednim zlinearyzowaniu funkcji do postaci lny = lna+blnx+clnt. Stopień dopasowania określonych w analizie parametrów funkcji do danych empirycznych ustalono wykorzystując współczynnik determinacji R 2
32 Wykorzystanie postępu hodowlanego w produkcji w poszczególnych podokresach (Wicki 2008)
33 Wykorzystanie postępu hodowlanego w produkcji Od 1970 roku nastąpił dwukrotny wzrost potencjału plonowania odmian, z około 40 do 80 dt/ha, co oznacza, Ŝe rocznie wzrastał on o ponad 1 dt/ha. Największy postęp w potencjalnej produkcyjności uzyskano dla: zbóŝ ozimych (ponad dwukrotny), nieco niŝszy dla zbóŝ jarych (plony wzrosły 1,6-1,9 razy). Postęp w plonowaniu w produkcji był znacznie niŝszy i osiągał zaledwie 0,2 dt/ha rocznie, a plony wzrosły z 20 do 31 dt/ha. Widoczna staje się rosnąca luka w plonowaniu, wynikająca z róŝnego poziomu nakładów oraz gorszych warunków środowiskowych.
34 Wykorzystanie postępu hodowlanego w produkcji Relacja plonów w produkcji w stosunku do plonów w doświadczeniach odmianowych pogorszyła się z około 60% w latach 70. do zaledwie 45% po 2000 r.
35 Wykorzystanie postępu hodowlanego w produkcji Wpływ postępu hodowlanego na plonowanie jest bardziej widoczny w gatunkach intensywnych, takich jak pszenica ozima (40%), jara (27%), jęczmień ozimy i pszenŝyto. Niestety nawet dla tych gatunków wykorzystanie wzrastającego potencjału odmian nie jest wystarczająco duŝe, aby zapobiegać zwiększaniu się luki plonowania. Bardzo słabe, nie przekraczające 15% było wykorzystanie postępu hodowlanego dla takich gatunków, jak: Ŝyto, owies, jęczmień jary. Po uwzględnieniu dodatkowej zmiennej czasowej, ustalony poziom wykorzystania tworzonego postępu był wyŝszy.
36 Wykorzystanie tworzonego postępu hodowlanego w produkcji z uwzględnieniem czynnika czasu (Wicki 2008)
37 Wykorzystanie tworzonego postępu hodowlanego w produkcji z uwzględnieniem czynnika czasu MoŜna zauwaŝyć, Ŝe najsilniej postęp w hodowli odmian oddziaływał na poziom plonów produkcji w takich gatunkach, jak: pszenica ozima i jara, a takŝe, co zaskakujące, Ŝyta. Dla tych gatunków poziom wykorzystania wzrastającego potencjału plonowania nowych odmian przekraczał 40%. Dla pszenicy ozimej, zboŝa uprawianego głównie na cele towarowe oszacowany poziom wykorzystania postępu hodowlanego był najwyŝszy i przekraczał 80%. Niewielkie było wykorzystanie postępu w hodowli w takich gatunkach, jak: jęczmień ozimy i jary, a średnie dla pszenŝyta i owsa. Oznacza to, Ŝe jedynie w produkcji zbóŝ intensywnych wykorzystanie postępu biologicznego było znaczące.
38 Wykorzystanie tworzonego postępu hodowlanego w produkcji z uwzględnieniem czynnika czasu W odniesieniu do gatunków przeznaczanych przede wszystkim na pasze, wykorzystanie postępu wnoszonego przez nowe odmiany było małe. Znaczący poziom wykorzystania potencjału plonowania odmian w produkcji był maskowany innymi czynnikami, które oddziaływały negatywnie na wysokość plonów. Szczególnie silne negatywne oddziaływanie zmiennych reprezentowanych przez zmienną czasową występowało dla pszenicy (ograniczanie nawoŝenia mineralnego), Ŝyta i owsa (uprawa na gorszych stanowiskach), dla pozostałych gatunków było słabe.
39 Czynniki zmienne w czasie miały istotne znaczenie dla wykorzystania postępu uzyskiwanego w hodowli Do czynników tych moŝna zaliczyć: stosowany poziom nawoŝenia, zakres chemicznej ochrony przed zachwaszczeniem, szkodnikami i chorobami grzybowymi, dobór stanowiska, a takŝe przestrzeganie reŝimu technologicznego. Tylko wzajemnie dopasowane nakłady umoŝliwiają osiąganie dobrych wyników produkcyjnych. Zbyt niskie nawoŝenie nie pozwoli ujawnić potencjału plonowania odmiany intensywnej, wymagającej wysokiego nawoŝenia. Z drugiej strony nawet wysokie nawoŝenie mineralne, ale zastosowane w nieodpowiednim momencie nie musi przynieść załoŝonych efektów
40 Dynamika wykorzystania potencjału biologicznego W latach 90. większość technologii ekstensywnych w produkcji zbóŝ pozwalała na obniŝenie jednostkowych kosztów wytwarzania [Wicki 1997]. W okresie objętym analizą najwaŝniejsze procesy reprezentowane przez zmienną czasową to, chronologicznie rzecz biorąc: wprowadzanie chemicznego zwalczania chwastów w latach 70., wprowadzanie kompleksowych technologii produkcji i wzrost nawoŝenia oraz wprowadzenie do uprawy i upowszechnianie się w produkcji pszenŝyta w latach 80., pogorszenie się relacji cenowych w rolnictwie w latach 90. i związana z transformacją ustrojową zmiana w strukturze zasiewów na korzyść roślin towarowych.
41 Dynamika wykorzystania potencjału biologicznego Z punktu widzenia niniejszej analizy, najwaŝniejszymi procesami w latach 90. XX w. były: duŝy spadek poziomu nawoŝenia mineralnego, wypieranie produkcji Ŝyta na lepszych stanowiskach glebowych przez pszenŝyto przejściowo nawet pięciokrotnie bardziej niŝ produkty roślinne, Zmniejszenie nawoŝenia mineralnego w Polsce ze 180 kg do zaledwie 63 kg NPK/ha i utrzymywało się na zbliŝonym poziomie do końca lat 90. Okres ten charakteryzował się regresem wykorzystania potencjału odmian dla wszystkich gatunków zbóŝ, a plony obserwowane w rolnictwie obniŝały się. Po 2000 r. nastąpił wzrost wykorzystania potencjału plonowania odmian, lecz dotyczyło to tylko zbóŝ intensywnych. Ograniczenie poziomu nawoŝenia wpłynęło nie tylko na spowolnienie tempa wykorzystania postępu biologicznego, lecz takŝe nastąpiło przesunięcie całej funkcji produkcji w dół.
42 PODSUMOWANIE Postęp biologiczny odgrywa waŝną rolę w kreowaniu wzrostu produkcyjności w rolnictwie, lecz często nie jest wykorzystywany w produkcji, czy to ze względu na wymagania agrotechniczne odmian, czy teŝ z powodu małego zainteresowania rolników stosowaniem kwalifikowanego materiału siewnego. Potencjał nowych odmian ujawnia się w warunkach stosowania wysokich nakładów środków do produkcji i poprawnej technologii. WaŜne jest dopasowanie do siebie wszystkich elementów technologii. Współczesne odmiany wymagają przestrzegania reŝimu technologicznego i odpowiednio wysokich nakładów (np. nawoŝenia).
43 PODSUMOWANIE Poziom wykorzystania postępu tworzonego w hodowli roślin był w ujęciu brutto relatywnie niski i nie przekraczał przeciętnie 30%. Luka plonowania powiększała się i osiągnęła w latach %, a po 2000 r. 55%, podczas, gdy w latach 70. było to 40%. Wynikało to głównie ze spadku poziomu nakładów oraz dla niektórych gatunków (Ŝyto i owies) z przesuwania ich uprawy na gorsze stanowiska. NajwaŜniejszą przyczyną małego przeciętnie wykorzystania potencjału odmian brutto w okresie było znaczne ograniczenie nawoŝenia mineralnego w latach 90. Poziom wykorzystania postępu biologicznego netto, uwzględniający takŝe zmiany w poziomie nakładów był wyŝszy i wynosił około 50% dla zbóŝ ogółem, a dla pszenicy było to nawet 80%. Analizowany okres moŝna podzielić na podokresy z róŝnym wykorzystaniem tworzonego potencjału plonowania w produkcji. Pierwszy okres (lata ) charakteryzował się relatywnie małym wykorzystaniem tworzonego postępu z powodu niskiego zaawansowania technologicznego w polskim rolnictwie.
44 PODSUMOWANIE Wprowadzenie kompleksowych technologii i intensywnych odmian po 1980 roku pozwoliło na znaczny wzrost produkcyjności zahamowany w okresie transformacji ustrojowej na początku lat 90. W latach nastąpił regres w wykorzystaniu potencjału plonowania, który zakończył się około 2000 r. Stopień wykorzystania potencjału odmian był wtedy jednak wciąŝ niŝszy od obserwowanego w latach 80. Czynnikami decydującymi o skutecznści transferu postępu były głównie zmiany w technologii produkcji i zmieniający się poziom nakładów środków plonotwórczych, takich jak nawozy mineralne i środki ochrony rślin.
45 PODSUMOWANIE Zakres i szybkość upowszechnienia odmian zaleŝy więc równieŝ od funkcjonowania reprodukcji nasiennej i systemu dystrybucji nasion. Wzrost produkcyjności polskiego rolnictwa zaleŝy głównie od wiedzy i umiejętności rolników w zakresie technologii produkcji, a takŝe od opłacalności produkcji. Rezerwy produkcyjności w produkcji zbóŝ wynikające ze zmniejszenia luki technologicznej w plonowaniu moŝna oceniać nawet na 20-30%.
Działania prowadzone w ramach zadania
ZAD. 7.1 ANALIZA FUNKCJONOWANIA RYNKU NASIENNEGO ORAZ TWORZENIE SYSTEMÓW INFORMACJI WSPIERAJĄCYCH PODEJMOWANIE STRATEGICZNYCH DECYZJI W SEKTORZE HODOWLANO NASIENNYM ROŚLIN UPRAWNYCH. PW Ulepszanie Roślin
Bardziej szczegółowoPostęp w hodowli zbóż i jego wykorzystanie w polskim rolnictwie
Postęp w hodowli zbóż i jego wykorzystanie w polskim rolnictwie Tadeusz Oleksiak - IHAR PIB Rosnąca liczba ludności, zmieniające się zwyczaje żywieniowe konsumentów coraz bardziej ograniczane możliwości
Bardziej szczegółowoProdukcja biomasy a GMO
Produkcja biomasy a GMO Adam Koryzna Stowarzyszenie Koalicja Na Rzecz Nowoczesnego Rolnictwa Opole, 22.10.2009 Koalicja Na Rzecz Nowoczesnego Rolnictwa Organizacja zrzeszająca producentów rolnych ZałoŜona
Bardziej szczegółowoDLACZEGO ZBOŻA... Prof. dr hab. Edward Arseniuk Dr Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy POTENCJAŁ
POTENCJAŁ Prof. dr hab. Edward Arseniuk Dr Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy DLACZEGO ZBOŻA... Prosta technologia uprawy, względnie niskie koszty produkcji
Bardziej szczegółowoSTOSOWANIE KWALIFIKOWANEGO MATERIAŁU SIEWNEGO A EFEKTY PRODUKCJI ZBÓŻ
POSTĘP BIOLOGICZNY Prof. dr hab. Edward Arseniuk Dr Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie STOSOWANIE KWALIFIKOWANEGO MATERIAŁU SIEWNEGO A EFEKTY
Bardziej szczegółowoHodowla roślin genetyka stosowana
Hodowla roślin genetyka stosowana Hodowla roślin jest świadomą działalnością człowieka zmierzającą do wytworzenia nowych, ulepszonych odmian oraz zachowania istniejących odmian na nie zmienionym poziomie.
Bardziej szczegółowoMateriał siewny napędza tryby rolnictwa
https://www. Materiał siewny napędza tryby rolnictwa Autor: Anna Klimecka Data: 2 sierpnia 2016 Wyróżnia ich wysoka jakość materiału siewnego i przystępne ceny produktów. Wciąż testują nowe odmiany, zajmują
Bardziej szczegółowoZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2011
INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA PRACOWNIA EKONOMIKI NASIENNICTWA I HODOWLI ROŚLIN Radzików, 05-870 Błonie RYNEK NASION 2011 Raport
Bardziej szczegółowoKalkulacje rolnicze. Uprawy polowe
.pl https://www..pl Kalkulacje rolnicze. Uprawy polowe Autor: Maria Czarniakowska Data: 20 stycznia 2016 Kalkulacje rolnicze są podstawowym narzędziem rachunku ekonomicznego, które pozwalają na określenie
Bardziej szczegółowoTab.1 Powierzchnia i liczba ankietowanych pól
Monitoring wpływu stosowania kwalifikowanego materiału siewnego roślin zbożowych i okopowych na produkcję roślinną metodyka i wyniki. Materiał Materiał źródłowy stanowią wyniki badań ankietowych gospodarstw
Bardziej szczegółowoCzynniki determinujące opłacalność produkcji wybranych produktów rolniczych w perspektywie średnioterminowej
Czynniki determinujące opłacalność produkcji wybranych produktów rolniczych w perspektywie średnioterminowej Konferencja nt. WPR a konkurencyjność polskiego i europejskiego sektora żywnościowego 26-28
Bardziej szczegółowoZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2010
INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA PRACOWNIA EKONOMIKI NASIENNICTWA I HODOWLI ROŚLIN Radzików, 05-870 Błonie RYNEK NASION 2010 Raport
Bardziej szczegółowoBiomasa uboczna z produkcji rolniczej
Biomasa uboczna z produkcji rolniczej dr Zuzanna Jarosz Warsztaty Systemy informacji o wpływie zmian klimatu i zasobach biomasy Puławy, 01 grudnia 2015 r. Głównym postulatem Unii Europejskiej, a także
Bardziej szczegółowoGOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 2008 ROKU
Badania PL FADN GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 28 ROKU Gospodarstwa są obecnie trwałym elementem krajobrazu rolnictwa w Polsce. Stają się one takŝe coraz bardziej widoczne w próbie gospodarstw prowadzących
Bardziej szczegółowoInstytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy. Stanisław Krasowicz. Puławy, 2008
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy GŁÓWNE UWARUNKOWANIA KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEGO ROLNICTWA Stanisław Krasowicz Puławy, 2008 Polska to kraj: o stosunkowo dużym potencjale
Bardziej szczegółowoWiadomości wstępne - uprawa roli i roślin
Wiadomości wstępne - uprawa roli i roślin Dr hab. Bogdan Kulig, prof. UR Tabela obrazująca niesynchroniczny rozwój cywilizacji i rozprzestrzenianie się rolnictwa w Starym Świecie (Zohary i Hopf 2000) Wzrost
Bardziej szczegółowoPostęp hodowlany i jego wykorzystanie w polskim nasiennictwie. Tadeusz Oleksiak, Edward Arseniuk IHAR- PIB Radzików, Anna Kraśniewska PIORiN
Postęp hodowlany i jego wykorzystanie w polskim nasiennictwie Tadeusz Oleksiak, Edward Arseniuk IHAR- PIB Radzików, Anna Kraśniewska PIORiN Przyczyny rosnącego znaczenia hodowli Rosnąca liczba mieszkańców
Bardziej szczegółowoogółem pastewne jadalne
Znaczenie roślin strączkowych w polskim rolnictwie Powierzchnia uprawy Powierzchnia zasiewów roślin strączkowych w Polsce w okresie ostatnich 25 lat ulegała dużym zmianom, największą powierzchnię, (ponad
Bardziej szczegółowoKukurydza: jak wybrać nasiona?
.pl https://www..pl Kukurydza: jak wybrać nasiona? Autor: Katarzyna Dobroń Data: 23 grudnia 2015 Tegoroczna kukurydza osiągała nie więcej niż 1,5 m wysokości, po czym rośliny zaczynały wiechować. Ich kolby
Bardziej szczegółowoCele bieżącego wykładu
Postęp techniczny. Rola postępu w rolnictwie. dr hab. inż. Ludwik Wicki Cele bieżącego wykładu Celem wykładu jest przedstawienie rodzajów postępu w rolnictwie, a także wpływu wprowadzania postępu na produkcję,
Bardziej szczegółowoWiadomości wprowadzające.
- Wymagania edukacyjne z warzywnictwa. Wiadomości wprowadzające. znajomość różnych gatunków warzyw umiejętność rozróżniania podstawowych gatunków warzyw znajomość rodzajów produkcji warzywnej znajomość
Bardziej szczegółowoPszenżyto ozime. Pszenica ozima. Lata dośw. prod. dośw. prod. dośw. prod. dośw. prod. dośw. prod.
Plonowanie podstawowych gatunków zbóż w doświadczeniach polowych i produkcji na obszarze obecnego woj. podlaskiego, w latach 1960-2009 Zboża w woj. podlaskim zajmowały w omawianym okresie od 60% do 75%
Bardziej szczegółowoInnowacyjność polskich gospodarstw rolnych w warunkach wygasania kryzysu
Innowacyjność polskich gospodarstw rolnych w warunkach wygasania kryzysu Marcin Adamski Marek Zieliński Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych Warszawa, 08 października 2010 roku Treść wystąpienia 1 Innowacyjność
Bardziej szczegółowoRealizacja mechanizmu Dopłat do materiału siewnego w województwie pomorskim.
Realizacja mechanizmu Dopłat do materiału siewnego w województwie pomorskim. Mechanizm dopłat do materiału siewnego wykorzystywanego w produkcji od samego początku funkcjonowania tj. od 2007 roku cieszy
Bardziej szczegółowoWyniki ekonomiczne wybranych produktów rolniczych w latach dr inŝ. Aldona SkarŜyńska
Wyniki ekonomiczne wybranych produktów rolniczych w latach 2005-2009 dr inŝ. Aldona SkarŜyńska aldona.skarzynska@ierigz.waw.pl Plan prezentacji 1. Wyniki ekonomiczne wybranych produktów rolniczych w latach
Bardziej szczegółowoSprzedaż nasion a organizacja rynku nasiennego
https://www. Sprzedaż nasion a organizacja rynku nasiennego Autor: Leszek Lipski Data: 24 października 2018 Sprzedaż nasion i wymienialność wzrasta, jednak daleko nam jeszcze do poziomu sprzed zmiany ustrojowej.
Bardziej szczegółowoZachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie
Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Hodowli i Ochrony Roślin Dorota Nowosielska (dorota.nowosielska@minrol.gov.pl; tel. (022)
Bardziej szczegółowoUprawa grochu siewnego może się opłacić!
.pl https://www..pl Uprawa grochu siewnego może się opłacić! Autor: Małgorzata Srebro Data: 25 stycznia 2018 Uprawa grochu siewnego w Polsce wbrew krążącej wśród rolników opinii wcale nie jest trudna i
Bardziej szczegółowoTabela 1. Produkcja, koszty i dochody z uprawy buraków cukrowych w latach
Tabela 1. Produkcja, koszty i dochody z uprawy buraków cukrowych w latach 2006-2007 Liczba badanych gospodarstw Powierzchnia uprawy Plon Cena sprzedaży: produkt główny produkt uboczny Wartość produkcji
Bardziej szczegółowoRYNEK NASION Raport Rynkowy
RYNEK NASION 2015 Raport Rynkowy Dr inż. Tadeusz Oleksiak 1. Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) łączna masa materiału
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin dyplomowy inŝynierski I o kierunku ROLNICTWO
Zagadnienia na egzamin dyplomowy inŝynierski I o kierunku ROLNICTWO KIERUNKOWE - OBLIGATORYJNE 1. Pojęcie zmiennej losowej, rozkładu prawdopodobieństwa, dystrybuanty i funkcji gęstości. 2. Sposoby weryfikacji
Bardziej szczegółowoTabela 46. Pszenżyto jare odmiany badane w 2016 r.
Pszenżyto jare Pszenżyto jare ma najmniejsze znaczenie gospodarcze wśród wszystkich gatunków zbóż, gdyż jego uprawa zajmuje niewielki areał i w bilansie paszowym kraju nie odgrywa większej roli. Ziarno
Bardziej szczegółowoKONKURENCYJNOŚĆ ORAZ POSTĘP W POLSKIM ROLNICTWIE I PROJEKCJA ŚREDNIOTERMINOWA. Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych. Prof. dr hab.
KONKURENCYJNOŚĆ ORAZ POSTĘP W POLSKIM ROLNICTWIE I PROJEKCJA ŚREDNIOTERMINOWA Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych Prof. dr hab. Wojciech Józwiak Warszawa, 5 grudnia 2011 Zakres wystąpienia Wstęp Ocena
Bardziej szczegółowo1. Wiadomo ci wst pne 2. Klimatyczne czynniki siedliska 3. Glebowe czynniki siedliska
Spis treści 1. Wiadomości wstępne 1.1. Zadania i zakres przedmiotu 1.2. Znaczenie gospodarcze produkcji roślinnej 2. Klimatyczne czynniki siedliska 2.1. Atmosfera i siedlisko roślin 2.2. Czynniki meteorologiczne
Bardziej szczegółowoTechnologie produkcji roślinnej praca zbiorowa. Rok wydania 1999 Liczba stron 437. Okładka ISBN Spis treści
Tytuł Technologie produkcji roślinnej Autor praca zbiorowa Wydawca PWRiL Rok wydania 1999 Liczba stron 437 Wymiary 235x165 Okładka miękka ISBN 83-09-01629 Spis treści 1. Wprowadzenie do technologii produkcji
Bardziej szczegółowoPszenica jara: jakie nasiona wybrać?
.pl https://www..pl Pszenica jara: jakie nasiona wybrać? Autor: Katarzyna Dobroń Data: 13 marca 2017 Jest nazywana królową zbóż, ale lubi być uprawiana na dobrych jakościowo ziemiach. W Polsce do łask
Bardziej szczegółowoTa uprawa się opłaca! Skąd wziąć nasiona soi?
.pl Ta uprawa się opłaca! Skąd wziąć nasiona soi? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 19 marca 2017 Coraz większe zainteresowanie konsumentów budzą produkty bez GMO. Aby zatem sprostać wymogom rynku,
Bardziej szczegółowo3. Technologia uprawy pszenicy ozimej Produkcja i plony Odmiany pszenicy Zmianowanie Termin siewu
SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ I ZBOŻA... 11 1. Biologia zbóż... 11 1.1. Pochodzenie i udomowienie zbóż... 11 1.1.1. Pszenica... 13 1.1.2. Jęczmień... 14 1.1.3. Żyto... 15 1.1.4. Owies... 15 1.1.5. Pszenżyto...
Bardziej szczegółowoEwolucja przemysłu nasiennego - co o niej decyduje?
Ewolucja przemysłu nasiennego - co o niej decyduje? Autor: prof. dr hab. Sławomir Podlaski Data: 11 października 2018 Z roku na rok rośnie wartość sprzedanych nasion na rynku globalnym, jednak jak pokazują
Bardziej szczegółowoOcena potencjału biomasy stałej z rolnictwa
Ocena potencjału biomasy stałej z rolnictwa dr Zuzanna Jarosz Inżynieria rolnicza w ochronie i kształtowaniu środowiska Lublin, 23-24 września 2015 Głównym postulatem Unii Europejskiej, a także Polski,
Bardziej szczegółowoUprawa zbóŝ jarych. Wymagania wodne. Wymagania klimatyczne owsa. Wymagania glebowe. Porównanie plonów zbóŝ ozimych i jarych
Uprawa zbóŝ jarych Porównanie plonów zbóŝ ozimych i jarych Wymagania wodne Owies>pszenica jara>pszenŝyto jare>jęczmień Wymagania klimatyczne owsa Owies jest zaliczany do roślin klimatu umiarkowanego i
Bardziej szczegółowoI: WARUNKI PRODUKCJI RO
SPIS TREŚCI Część I: WARUNKI PRODUKCJI ROŚLINNEJ Rozdział 1. Uwarunkowania produkcyjne XXI wieku 1.1. Potrzeby i ograniczenia technologii produkcji roślinnej 1.1.1. Nowe kierunki produkcji rolnej 1.1.2.
Bardziej szczegółowoFormy ozime strączkowych, czyli co nas wkrótce czeka
.pl https://www..pl Formy ozime strączkowych, czyli co nas wkrótce czeka Autor: prof. dr hab. inż. Marcin Kozak Data: 1 stycznia 2016 W Polsce problem ocieplenia klimatu, a co za tym idzie jego wpływu
Bardziej szczegółowoMASA WŁAŚCIWA NASION ZBÓś W FUNKCJI WILGOTNOŚCI. Wstęp. Materiał i metody
InŜynieria Rolnicza 3/2006 Bronisława Barbara Kram Instytut InŜynierii Rolniczej Akademia Rolnicza we Wrocławiu MASA WŁAŚCIWA NASION ZBÓś W FUNKCJI WILGOTNOŚCI Wstęp Streszczenie Określono wpływ wilgotności
Bardziej szczegółowoRys. 1. Ceny zbóż w Polsce w zł/t (wg IERiGŻ)
Jerzy Grabiński Produkcja zbóż w Polsce-stan obecny i perspektywy Według szacunków GUS produkcja zbóż w Polsce w 29 roku wyniosła 29,8 mln ton i była o 7,8% wyższa niż w roku poprzednim. Taka produkcja
Bardziej szczegółowoSoja: odmiany najlepsze do Twojego gospodarstwa
.pl https://www..pl Soja: odmiany najlepsze do Twojego gospodarstwa Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 23 marca 2017 Klasa gleby, regularnie przeprowadzane zabiegi agrotechniczne, ochrona roślin przed
Bardziej szczegółowoTabela 49. Pszenżyto jare odmiany badane w 2017 r.
IX Pszenżyto jare Pszenżyto jare ma najmniejsze znaczenie gospodarcze wśród wszystkich gatunków zbóż, gdyż jego uprawa zajmuje niewielki areał i w bilansie paszowym kraju nie odgrywa większej roli. Ziarno
Bardziej szczegółowoGROCH SIEWNY WYNIKI DOŚWIADCZEŃ
GROCH SIEWNY WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Uprawa grochu siewnego w Polsce ma długą tradycję. Gatunek ten odgrywa główną rolę w grupie roślin bobowatych, jako roślina jadalna i pastewna. Dużą wartość odżywczą białka
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu Pojęcie agrobiznesu Inne określenia agrobiznesu... 17
Spis treści Wstęp... 11 Rozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu 13 1.1. Pojęcie agrobiznesu... 13 1.2. Inne określenia agrobiznesu... 17 Rozdział 2. Pierwszy agregat agrobiznesu zaopatrzenie 20 2.1.
Bardziej szczegółowo"Dlaczego NIE dla GMO w środowisku rolniczym" Prof. zw. dr hab. inż. Magdalena Jaworska
"Dlaczego NIE dla GMO w środowisku rolniczym" Prof. zw. dr hab. inż. Magdalena Jaworska Kierownik Katedry Ochrony Środowiska Rolniczego Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Ekspert EU Biotechnology in Agriculture
Bardziej szczegółowoMisją spółki jest wdrażanie postępu biologicznego w produkcji roślinnej oraz dostarczanie rolnikom na terenie całego kraju dobrej jakości nasion
KIEDYŚ Poznańska Hodowla Roślin, jako przedsiębiorstwo państwowe, została powołana w 1959 roku. W obecnej strukturze prawnej, spółki z o.o. istnieje od 1994 roku. Prace hodowlane zapoczątkowano w latach
Bardziej szczegółowoZbiory rzepaku w 2017 rokuperspektywa. producentów
Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych www.kzprirb.pl Zbiory rzepaku w 2017 rokuperspektywa krajowych producentów Juliusz Młodecki- Prezes KZPRiRB Bydgoszcz, 07 listopada 2017 r. Rzepak-
Bardziej szczegółowoUWAGI ANALITYCZNE. Gospodarstwa z użytkownikiem gospodarstwa indywidualnego. Wyszczególnienie. do 1 ha użytków rolnych. powyżej 1 ha.
UWAGI ANALITYCZNE UDZIAŁ DOCHODÓW Z DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ W DOCHODACH OGÓŁEM GOSPODARSTW DOMOWYCH W Powszechnym Spisie Rolnym w woj. dolnośląskim spisano 140,7 tys. gospodarstw domowych z użytkownikiem
Bardziej szczegółowoOddziaływanie List Zalecanych Odmian na popyt rynkowy na kwalifikowany materiał siewny zbóŝ
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Polityki Agrarnej i Marketingu Prace Naukowe Nr 45 Innowacje i innowacyjność w sektorze Agrobiznesu Ludwik Wicki Oddziaływanie List Zalecanych Odmian na popyt
Bardziej szczegółowoPOZIOM I DYNAMIKA ZMIAN WYPOSAśENIA I WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
InŜynieria Rolnicza 11/2006 Sławomir Kocira, Stanisław Parafiniuk Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w InŜynierii Rolniczej Akademia Rolnicza w Lublinie POZIOM I DYNAMIKA ZMIAN WYPOSAśENIA I WYKORZYSTANIA
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZTWO LUBELSKIE
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie, Wydział Egzaminów Zawodowych os. Szkolne 37, 31 978 Kraków, tel. (01) 68 3 181-183 fax: (01) 68 3 180 e-mail: oke@oke.krakow.pl, egzzaw@oke.krakow.pl; www.oke.krakow.pl
Bardziej szczegółowo13. Soja. Uwagi ogólne
13. Soja Uwagi ogólne Wyniki z doświadczeń PDO dla soi opracowano po trzyletnim okresie badań w 2012, 2013 i 2014 roku. Doświadczenia w roku 2014 zlokalizowano w czterech punktach: SDOO Przecław, ZDOO
Bardziej szczegółowoRegionalne uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce. Stanisław Krasowicz Jan Kuś Warszawa, Puławy, 2015
Regionalne uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce Stanisław Krasowicz Jan Kuś Warszawa, Puławy, 2015 Hipoteza 1. Zasoby czynników produkcji (ziemi, pracy, kapitału) wyznaczają potencjał produkcyjny
Bardziej szczegółowoOpracowała: Krystyna Bruździak SDOO Przecław. 13. Soja
Opracowała: Krystyna Bruździak SDOO Przecław 13. Soja Uwagi ogólne Soja jest jedną z najcenniejszych roślin strączkowych. Uprawiana jest głównie na nasiona, które zawierają przeciętnie 40% białka o doskonałym
Bardziej szczegółowoWeryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe. Zadanie realizowane przez zespół SPOJPR oraz COBORU
SPRAWOZDANIE KOŃCOWE za 2015 ROK COBORU PW IHAR-PIB na lata 2015-2020: "Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego
Bardziej szczegółowoRozdział 8 Pszenżyto jare
Rozdział 8 Pszenżyto jare Pszenżyto jare jest zbożem odznaczającym się większą tolerancją na słabe warunki glebowe i stanowiskowe od pszenicy jarej, dlatego też budzi ono coraz większe zainteresowanie
Bardziej szczegółowoAgrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w 2018 r.
1. ZIEMNIAK W ostatnich latach zauważalny jest spadek zainteresowania uprawa ziemniaka. Przyczyną jest zmiana systemu żywienia trzody chlewnej, zastępowanie ziemniaków tańszymi paszami zbożowymi z dodatkiem
Bardziej szczegółowoCeny środków ochrony roślin - jakie będą w 2017 roku?
.pl https://www..pl Ceny środków ochrony roślin - jakie będą w 2017 roku? Autor: Ewa Ploplis Data: 3 lipca 2017 Umiarkowanie rosną ceny środków ochrony roślin w Polsce. Od początku roku obserwuje się systematyczny,
Bardziej szczegółowoMieszańcowe i populacyjne odmiany rzepaku: jaką wybrać?
.pl https://www..pl Mieszańcowe i populacyjne odmiany rzepaku: jaką wybrać? Autor: dr inż. Anna Wondołowska-Grabowska Data: 22 lutego 2016 Sytuacja na rynku płodów rolnych z roku na rok się pogarsza. W
Bardziej szczegółowoJęczmień jary. Wymagania klimatyczno-glebowe
Jęczmień jary W Polsce uprawia się ponad 1 mln 200 tys. ha jęczmienia, a powierzchnia uprawy nieznacznie, ale stale wzrasta. Ponad 1 mln ha zajmuje uprawa formy jarej. Wynika to ze stosunkowo niskiej mrozoodporności
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia na kursie kwalifikacyjnym R Prowadzenie produkcji rolniczej w CKU w Bydgoszczy w roku szkolnym 2017/2018
Efekty kształcenia na kursie kwalifikacyjnym R.03. - Prowadzenie produkcji rolniczej w CKU w Bydgoszczy w roku szkolnym 2017/2018 Nazwa przedmiotu Prowadzenie działalności gospodarczej Słuchacz kursu:
Bardziej szczegółowoCena zboża - jakiej można się spodziewać po zbiorach?
.pl https://www..pl Cena zboża - jakiej można się spodziewać po zbiorach? Autor: Ewa Ploplis Data: 17 września 2017 W br. zostało zebrane więcej ziarna niż w roku ubiegłym. Więcej będzie: pszenicy, jęczmienia
Bardziej szczegółowoZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2012
INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA PRACOWNIA EKONOMIKI NASIENNICTWA I HODOWLI ROŚLIN Radzików, 05-870 Błonie RYNEK NASION 2012 Raport
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZTWO LUBELSKIE
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie, Wydział Egzaminów Zawodowych Al. F. Focha 39, 30 119 Kraków, tel. (012) 68 32 181/182 fax: (012) 68 32 180 e-mail: oke@oke.krakow.pl, egzzaw@oke.krakow.pl www.oke.krakow.pl
Bardziej szczegółowoKategorie produkcji. Produkcja globalna (Pgl)to suma produktów uzyskiwanych w określonych działalnościach. Istnieją 2 sposoby jej obliczenia :
Kategorie produkcji Produkcja globalna (Pgl)to suma produktów uzyskiwanych w określonych działalnościach. Istnieją 2 sposoby jej obliczenia : od produkcji tzn. w oparciu o ewidencję podstawową : powierzchnia
Bardziej szczegółowoPszenice ozime siewne
Pszenice ozime siewne 2017 www.dabest.pl 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Pszenica o najgrubszym ziarnie, do wszechstronnego wykorzystania! Pszenica BOGATKA Nagrodzona Złotym Medalem Międzynarodowych Targów
Bardziej szczegółowoProdukcja roślinna w Polsce
Produkcja roślinna w Polsce Produkcja zbóż Około 75% powierzchni gruntów ornych obejmują zasiewy zbóż (największą powierzchnię zasiewów ma pszenica 20% powierzchni gruntów ornych) Powierzchnia zasiewów
Bardziej szczegółowoBadania rachunkowości rolnej gospodarstw rolnych
Pomorskie gospodarstwa rolne w latach 2004-2012 na podstawie badań PL FADN Daniel Roszak Badania rachunkowości rolnej gospodarstw rolnych w ramach systemu PL FADN umożliwiają wgląd w sytuację produkcyjno-finansową
Bardziej szczegółowoPielęgnacja plantacji
PRODUKCJA ROŚLINNA CZĘŚĆ III TECHNOLOGIE PRODUKCJI ROŚLINNEJ Podręcznik dla uczniów szkół kształcących w zawodzie technik rolnik Praca zbiorowa pod redakcją prof. Witolda Grzebisza WYDANIE I HORTPRESS
Bardziej szczegółowoNasiennictwo. Tom I. Spis treści
Nasiennictwo. Tom I Spis treści PRZEDMOWA 1. ŚWIATOWY PRZEMYSŁ NASIENNY 1.1. ZNACZENIE MATERIAŁU SIEWNEGO 1.2. PRZEMYSŁ NASIENNY 1.3. ŹRÓDŁA WSPIERANIA ROZWOJU PRZEMYSŁU NASIENNEGO 1.4. MIĘDZYNARODOWY
Bardziej szczegółowoOpłacalność produkcji wybranych produktów rolniczych w Polsce w latach
Opłacalność produkcji wybranych produktów rolniczych w Polsce w latach 2013-2017 22.06.2018 r., Warszawa Irena Augustyńska Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy
Bardziej szczegółowoZebranie sekcji zbóż i roślin strączkowych. kwiecień, 2013 roku
Zebranie sekcji zbóż i roślin strączkowych kwiecień, 2013 roku Plan spotkania:. 1. Podsumowanie sytuacji popytowo-podażowej na rynku zbóż jarych i roślin strączkowych w sezonie wiosna 2013 roku. 2. Prognozy
Bardziej szczegółowoVIII Owies. Tabela 41. Owies badane odmiany w 2012 roku. Rok wpisania do
VIII Owies W przeciwieństwie do jęczmienia jarego, w krajowym rejestrze dominują odmiany rodzimej hodowli i są to w ponad 90% odmiany żółtoziarniste, jedna odmiana jest brązowoziarnista natomiast pięć
Bardziej szczegółowoUSTAWA. o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych
USTAWA z dnia.... 2006 r. PROJEKT o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych Art. 1. W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych
Bardziej szczegółowo1. Wstęp. - postęp genetyczny i agrotechniczny
Efektywność Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego w województwie opolskim dla pszenicy ozimej. Postęp genetyczny i agrotechniczny na tle warunków pogodowych. Porejestrowe Doświadczalnictwo
Bardziej szczegółowoWykorzystanie krajowych i światowych zasobów genowych w pracach badawczych oraz hodowlanych pszenicy
Wykorzystanie krajowych i światowych zasobów genowych w pracach badawczych oraz hodowlanych pszenicy Miejsce realizacji badań: Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie
Bardziej szczegółowoRolnictwo w gospodarce. Materiały pomocnicze do EiOGR, przyg. L. Wicki 1
212 Wykład 2, cz.2 Znaczenie rolnictwa w gospodarce. Podstawowe tendencje w produkcji. dr hab. inż. Ludwik Wicki Rolnictwo w gospodarce Rolnictwo jako dział gospodarki spełnia wiele funkcji. Wielkość produkcji,
Bardziej szczegółowoFORMULARZ OCENY GOSPODARSTWA W KATEGORII Ekologia i środowisko* Ekologiczne gospodarstwo towarowe
Załącznik nr 3 do Regulaminu VIII edycji Konkursu na Najlepsze Gospodarstwo Ekologiczne 2015 r. FORMULARZ OCENY GOSPODARSTWA W KATEGORII Ekologia i środowisko* Ekologiczne gospodarstwo towarowe Imię....
Bardziej szczegółowo150 lat tradycji nauk rolniczych w Puławach Instytut Politechniczny i Rolniczo-Leśny Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego
IUNG-PIB wspiera produkcję zbóż w Polsce Stanisław Krasowicz Puławy, 2012 150 lat tradycji nauk rolniczych w Puławach 1862 - Instytut Politechniczny i Rolniczo-Leśny 1917 - Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa
Bardziej szczegółowoRze pak ozimy: OPINIE ROLNIKÓW
Rze pak ozimy: OPINIE ROLNIKÓW 2017-08-10 Arkadiusz Jakubowski, kierownik gospodarstwa i specjalista ds. produkcji roślinnej Mam pod opieką dwa gospodarstwa. Jedno o powierzchni 1021 ha zlokalizowane w
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin dyplomowy magisterski II o. kierunku ROLNICTWO
Zagadnienia na egzamin dyplomowy magisterski II o kierunku ROLNICTWO KIERUNKOWE - OBLIGATORYJNE 1. Podstawowe pojęcia w doświadczalnictwie rolniczym. 2. ZałoŜenia metody analizy wariancji oraz zastosowanie
Bardziej szczegółowoPodjęte środki, zabezpieczenia i działania w zapewnieniu dostawy materiału siewnego na najbliższe zasiewy przez przemysł nasienny
Podjęte środki, zabezpieczenia i działania w zapewnieniu dostawy materiału siewnego na najbliższe zasiewy przez przemysł nasienny Grzegorz Piechowiak Przewodniczący Zarządu Komitetu Firm Nasiennych PIN
Bardziej szczegółowoSorgo: czy jest szansa na wprowadzenie uprawy w Polsce?
.pl https://www..pl Sorgo: czy jest szansa na wprowadzenie uprawy w Polsce? Autor: prof. dr hab. inż. Józef Sowiński Data: 17 lutego 2016 W okresie ostatnich kilku tygodni podzieliliśmy się z Wami wiedzą
Bardziej szczegółowoKryteria selekcji dobrych praktyk w ramach projektu Doświadczania wdraŝania Regionalnych Strategii Innowacji
Kryteria selekcji dobrych praktyk w ramach projektu Doświadczania wdraŝania Regionalnych Strategii Innowacji Bogdan Piasecki Instytut Badań nad Przedsiębiorczością i Rozwojem Ekonomicznym (EEDRI) przy
Bardziej szczegółowoW nowe odmiany warto inwestować!
.pl https://www..pl W nowe odmiany warto inwestować! Autor: agrofakt.pl Data: 10 sierpnia 2016 Produkcja dobrej jakości kwalifikowanego materiału siewnego zbóż jest procesem skomplikowanym, pracochłonnym
Bardziej szczegółowoDOBÓR. Kojarzenie, depresja inbredowa, krzyżowanie, heterozja
DOBÓR Kojarzenie, depresja inbredowa, krzyżowanie, heterozja SELEKCJA grupa osobników obu płci, która ma zostać rodzicami następnego pokolenia DOBÓR OSOBNIKÓW DO KOJARZEŃ POSTĘP HODOWLANY następne pokolenie
Bardziej szczegółowoSkutki zazielenienia Wspólnej Polityki Rolnej dla polskich gospodarstw rolniczych
INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Skutki zazielenienia Wspólnej Polityki Rolnej dla polskich gospodarstw rolniczych Warszawa, 9 listopada, 2012 dr Adam
Bardziej szczegółowoNowe odmiany rzepaku ozimego - jakie mają geny?
https://www. Nowe odmiany rzepaku ozimego - jakie mają geny? Autor: Katarzyna Szponar Data: 13 lipca 2017 Wybierając nowe odmiany rzepaku ozimego do swoich zasiewów, warto zwrócić uwagę na te, które wyróżniają
Bardziej szczegółowoPrzydatność odmian pszenicy jarej do jesiennych siewów
Przydatność odmian pszenicy jarej do jesiennych siewów Marta Wyzińska Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Zakład Uprawy Roślin Zbożowych mwyzinska@iung.pulawy.pl
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 15 kwietnia 2013 r. Poz. 8 OGŁOSZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 12 kwietnia 2013 r.
DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Warszawa, dnia 15 kwietnia 2013 r. Poz. 8 OGŁOSZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 12 kwietnia 2013 r. w sprawie listy organizacji badawczych
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność polskich gospodarstw rolnych będących w posiadaniu osób fizycznych w latach
Konkurencyjność polskich gospodarstw rolnych będących w posiadaniu osób fizycznych w latach 2004-2013 Wojciech Józwiak Pułtusk, 30.11.2009 02.12.2009 1 Zdolność konkurencyjna to trwała umiejętność gospodarujących
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE POTENCJAŁU PLONOWANIA ZBÓŻ W PRODUKCJI ROLNICZEJ W POLSCE THE LEVEL OF UTILIZATION OF POTENTIAL OF YIELDING OF CEREALS SPECIES IN POLAND
STOWARZYSZENIE Wykorzystanie potencjału EKONOMISTÓW plonowania ROLNICTWA zbóż w produkcji I AGROBIZNESU rolniczej w Polsce Roczniki Naukowe tom XVIII zeszyt 5 267 Ludwik Wicki Szkoła Główna Gospodarstwa
Bardziej szczegółowoOdmiany kukurydzy wydajne i szybkoschnące. Sprawdź nowości na rynku!
.pl https://www..pl Odmiany kukurydzy wydajne i szybkoschnące. Sprawdź nowości na rynku! Autor: Małgorzata Srebro Data: 1 lutego 2018 Odmiany kukurydzy w zależności od kierunku ich użytkowania mogą różnić
Bardziej szczegółowoWpływ odmiany i jakości materiału siewnego na plonowanie zbóż na podstawie doświadczeń i badań ankietowych gospodarstw
Wpływ odmiany i jakości materiału siewnego na plonowanie zbóż na podstawie doświadczeń i badań ankietowych gospodarstw Tadeusz Oleksiak IHAR-PIB Radzików Czynniki wpływające na efekty stosowania materiału
Bardziej szczegółowoNa co zwrócić uwagę wybierając materiał siewny zbóż ozimych?
.pl https://www..pl Na co zwrócić uwagę wybierając materiał siewny zbóż ozimych? Autor: Karol Bogacz Data: 10 maja 2017 Zboża ozime znajdują się obecnie w zaawansowanych stadiach rozwojowych w zdecydowanej
Bardziej szczegółowo