Publikacja sfinansowana z działalności statutowej Wydziału Filologicznego oraz Katedry Logopedii Uniwersytetu Gdańskiego

Transkrypt

1

2

3

4 Recenzent dr hab. Mirosław Michalik, prof. UP Redaktor Wydawnictwa Aneta Lica Projekt okładki i stron tytułowych Karolina Zarychta Skład i łamanie Michał Janczewski Publikacja sfinansowana z działalności statutowej Wydziału Filologicznego oraz Katedry Logopedii Uniwersytetu Gdańskiego Copyright by Uniwersytet Gdański Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ul. Armii Krajowej 119/121, Sopot tel./fax , tel wydawnictwo@ug.edu.pl Księgarnia internetowa:

5 Spis treści Wykaz skrótów Wstęp O niepełnosprawności intelektualnej w ujęciu historycznym Kryteria rozpoznania i współczesne definicje niepełnosprawności intelektualnej Epidemiologia niepełnosprawności intelektualnej Etiologia niepełnosprawności intelektualnej Klasyfikacje czynników etiologicznych niepełnosprawności intelektualnej Specyfika etiologii w przypadku niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim Czynniki środowiskowe natury biologicznej Czynniki środowiskowe o podłożu społecznym Etiologia niepełnosprawności intelektualnej w stopniu głębszym Zapobieganie niepełnosprawności intelektualnej Rozwój i zaburzenia mowy u osób z niepełnosprawnością intelektualną Oligofazja i problemy terminologiczne Oligofazja w klasyfikacjach zaburzeń mowy Wybrane klasyfikacje objawowe Wybrane klasyfikacje przyczynowe Przyczyny zaburzeń mowy u osób z niepełnosprawnością intelektualną Możliwości komunikacyjne osób z niepełnosprawnością intelektualną Poziom umiejętności komunikacyjnych Częstość występowania zaburzeń mowy w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną Typy najczęściej notowanych zaburzeń mowy w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną Przebieg rozwoju mowy w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną Specyfika rozwoju mowy dzieci z niepełnosprawnością w stopniu lekkim Rozwój mowy dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym Zasób leksykalny Słownictwo dzieci z niepełnosprawnością w stopniu lekkim Słownictwo dzieci z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym

6 6 Spis treści 6.6. Poziom gramatyczny wypowiedzi dzieci z niepełnosprawnością intelektualną Poziom gramatyczny wypowiedzi dzieci z niepełnosprawnością w stopniu lekkim Poziom gramatyczny wypowiedzi dzieci z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym Agramatyzm i paragramatyzm Sprawności komunikacyjne w zakresie form narracyjnych, opisu i opowiadania oraz form dialogowych Kompetencja i sprawność komunikacyjna Rozumienie mowy Umiejętność pisania i czytania w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną Przyczyny trudności w czytaniu i pisaniu w grupie dzieci z niepełnosprawnością intelektualną Przebieg nauki czytania w grupie dzieci z niepełnosprawnością intelektualną Zaburzenia umiejętności czytania u dzieci z niepełnosprawnością intelektualną Wolne tempo czytania Trudności w zakresie techniki czytania Niższy poziom poprawności czytania Problemy w interpretowaniu tekstu Problemy w nauce pisania Przepisywanie Pisanie z pamięci Pisanie ze słuchu Pisanie samodzielne Kompetencja narracyjna w subkodzie pisanym Grafia Ortografia Zmiany w funkcjonowaniu osób z niepełnosprawnością intelektualną zachodzące wraz z wiekiem Ogólny stan zdrowia osób z niepełnosprawnością intelektualną w wieku senioralnym Epilepsja Zaburzenia sensoryczne Zdrowie psychiczne Metodologia badań własnych Ustalenia terminologiczne Cele badań Etapy postępowania badawczego i badań empirycznych Przebieg badań Charakterystyka badanych Skład grupy badanej Skład grupy kontrolnej

7 Spis treści Wyrazy tekstowe w wypowiedziach badanych grup dzieci Wyrazy tekstowe i ich średnie użycie w wypowiedziach badanych grup dzieci Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia znacznego a 4- i 5-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego a 6-, 7- i 8-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego a 9- i 10-latki o rozwoju typowym Średnie użycie wyrazów tekstowych przez dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych próbach badania Czasowniki i ich średnie użycie w wypowiedziach badanych grup dzieci Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia znacznego a 4- i 5-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego a 6-, 7- i 8-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego a 9- i 10-latki o rozwoju typowym Średnie użycie czasowników przez dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych próbach badania Wypowiedzenia w wypowiedziach badanych grup dzieci Ogólna liczba wypowiedzeń w wypowiedziach badanych grup dzieci Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia znacznego a 4- i 5-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego a 6-, 7- i 8-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego a 9- i 10-latki o rozwoju typowym Średnia liczba wypowiedzeń budowanych przez dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych próbach badania Średnia długość wypowiedzenia w wypowiedziach badanych grup dzieci Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia znacznego a 4- i 5-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego a 6-, 7- i 8-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego a 9- i 10-latki o rozwoju typowym Średnia całkowita długość wypowiedzenia budowanego przez dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych próbach badania Wypowiedzenia niewerbalne w wypowiedziach badanych grup dzieci Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia znacznego a 4- i 5-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego a 6-, 7- i 8-latki o rozwoju typowym

8 8 Spis treści Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego a 9- i 10-latki o rozwoju typowym Średni udział procentowy wypowiedzeń niewerbalnych budowanych przez dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych próbach badania Leksemy w wypowiedziach badanych grup dzieci Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia znacznego a 4- i 5-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego a 6-, 7- i 8-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego a 9- i 10-latki o rozwoju typowym Leksemy w wypowiedziach dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych próbach badania Leksemy czasownikowe w wypowiedziach dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych próbach badania Współczynnik nasycenia składnią jako wyznacznik złożoności gramatycznej tekstów dziecięcych Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia znacznego a 4- i 5-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego a 6-, 7- i 8-latki o rozwoju typowym Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego a 9- i 10-latki o rozwoju typowym Średnie użycie związków wyrazowych w wypowiedziach dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych próbach badania Współczynnik nasycenia składnią w wypowiedziach dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych próbach badania Wnioski i podsumowanie Bibliografia Aneks Spis rycin Spis tabel

9 Wykaz skrótów Max Mean Min NI NIG NIL NIL-Ch NIL-D NIU NIU-Ch NIU-D NIZ NIZ-Ch NIZ-D maksymalna wartość współczynnika zanotowana w grupie średnia arytmetyczna wartość współczynnika minimalna wartość współczynnika zanotowana w grupie niepełnosprawność intelektualna niepełnosprawność intelektualna w stopniu głębokim niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim chłopcy z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego dziewczynki z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym chłopcy z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego dziewczynki z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego niepełnosprawność intelektualna w stopniu znacznym chłopcy z niepełnosprawnością intelektualną stopnia znacznego dziewczynki z niepełnosprawnością intelektualną stopnia znacznego Q25, Q50, Q75 kwartyle (miary pozycyjne z grupy tzw. kwantyli) są wartościami pierwszej lub drugiej ćwiartki szeregu Q25 kwartyl 25% (dolny) stanowi taką wartość, dla której 3/4 wszystkich wartości ma wartość nie mniejszą, zaś 1/4 obserwacji jest wartością nie większą

10 10 Wykaz skrótów Q50 Q75 RT SD kwartyl 50% (mediana) to wartość szeregu statystycznego, powyżej i poniżej której znajduje się ta sama liczba wyrazów szeregu uporządkowanego malejąco lub rosnąco, a więc wartość środkowa szeregu kwartyl 75% (górny) jest wartością, dla której 1/4 obserwacji ma wartość nie mniejszą, natomiast 3/4 obserwacji wartość nie większą rozwój typowy odchylenie standardowe (miara rozproszenia wyników)