INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE

Transkrypt

1 INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE SPECJALISTA PRACY SOCJALNEJ kod Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowe 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej ANEKS STATYSTYCZNY Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, październik 2018 r. 1

2 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny Specjalista pracy socjalnej (kod ) to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2018, poz. 227). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tą samą nazwę oraz kod. Zadania zawodowe - dokonywanie analizy i oceny zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy ze strony różnych służb społecznych oraz kwalifikowanie do uzyskania tych świadczeń; - udzielanie informacji, wskazówek i porad osobom będącym w trudnej sytuacji życiowej, kierowanie tych osób do właściwych organów, instytucji państwowych oraz organizacji społecznych; - pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie działań w zakresie zaspokajania niezbędnych potrzeb życiowych jednostek i grup społecznych; - inicjowanie nowych form udzielania pomocy osobom będącym w trudnej sytuacji życiowej oraz inspirowanie powoływania instytucji, które mogłyby świadczyć usługi niezbędne dla poprawy tej sytuacji; - współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowywaniu, wdrażaniu i rozwijaniu programów społecznych ukierunkowanych na podniesienie jakości życia; - ujawnianie, analiza i interpretacja potrzeb i problemów społecznych, mających wpływ na kształtowanie właściwych stosunków międzyludzkich, podniesienie jakości życia oraz przezwyciężanie i pozytywne rozwiązywanie kwestii społecznych; - współpraca z innymi profesjonalistami, instytucjami i organizacjami, mającą na celu doskonalenie już istniejących i poszukiwanie nowych rozwiązań w zakresie pracy socjalnej; - uczestnictwo w różnych formach doskonalenia, podnoszących poziom kwalifikacji zawodowych; - uczestnictwo w badaniach społecznych, monitorowaniu oraz ewaluacji programów i działań. PROFIL KOMPETENCYJNY 1 dla grupy Specjaliści z dziedziny prawa, dziedzin społecznych i kultury (grupa duża 2 26) Przykładowe zawody dla grupy Specjaliści z dziedziny prawa, dziedzin społecznych i kultury: adwokat, analityk ruchu na stronach internetowych, analityk informacji i raportów medialnych, instrumentalista, menedżer zawartości serwisów internetowych, psycholog, psycholog kliniczny, psycholog biznesu, specjalista pracy socjalnej, wokalista, ekonomista, filozof, politolog, mediator sądowy, dziennikarz, tłumacz, artysta malarz, piosenkarz, reżyser filmowy, duchowny wyznania rzymsko-katolickiego, itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 3 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Specjaliści z dziedziny prawa, dziedzin społecznych i kultury określono 4 kompetencje, tj.: 1 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych Warszawa 2014r. 2 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 z późn. zm. 3 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa

3 Kompetencja 1 Sumienność w dążeniu do rezultatów rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Kompetencja 2 - Otwartość na innych to pozytywne nastawienie i traktowanie innych oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. Kompetencja 3 Zdolności analityczne i podejmowania decyzji: to rozumienie złożonych sytuacji relacji zachodzących pomiędzy różnymi elementami. Analizowanie informacji i danych, dostrzeganie zależności, wyciągania na ich podstawie wniosków i podejmowanie trafnych decyzji. Kompetencja 4 Komunikacja interpersonalna: to przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnianie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzanie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 4 W I pół r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowano 35 bezrobotnych z zawodem specjalista pracy socjalnej. W tym czasie nie zgłoszono oferty pracy dla tego zawodu. Na koniec tego okresu zarejestrowanych było 35 bezrobotnych. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy wg zawodu specjalista pracy socjalnej w latach: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w poszczególnych latach dostępny jest na stronie: 3

4 W 2017 r. odnotowano 75 bezrobotnych z zawodem specjalista pracy socjalnej (o 22 os mniej niż w 2016 r.). W latach pracodawcy zgłosili do pup łącznie 1 miejsce zatrudnienia dla tego zawodu. Bezrobotni do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki wg zawodu specjalista pracy socjalnej w latach: W 2017 r. w powiatowych urzędach pracy zarejestrowało się 22 bezrobotnych w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w zawodzie specjalista pracy socjalnej (o 1 os.więcej niż w 2016 r.). Na koniec 2017 r. w statystykach urzędów pracy pozostawało 5 bezrobotnych w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. W latach zawód specjalista pracy socjalnej sklasyfikowano jako nadwyżkowy 5. Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (obecnie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Według niej zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/ deficytu, dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: dostępności ofert pracy, długotrwałego bezrobocia oraz płynności bezrobotnych 6. Zmiana ta spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależą do żadnej z grup. Zawód specjalista pracy socjalnej w 2015 r., 2016 r., 2017 r. i w I pół r. nie został zakwalifikowany do grupy zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. Dane statystyczne dotyczące zawodu specjalista pracy socjalnej umieszczono w aneksie do opracowania. 5 Do 2015 r. podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonywało się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 6 Wskaźnik dostępności ofert pracy : iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia : iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu Wskaźnik płynności bezrobotnych : iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 4

5 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów Z badania pt. Barometr zawodów 7, prognozującego zapotrzebowanie na zawody w województwie wynika, że zapotrzebowanie na zawód specjalista pracy socjalnej, ujęty w grupie barometrowej pod nazwą pracownicy socjalni, w 2018 r. został zaklasyfikowany w Regionie do zawodów zrównoważonych. Szanse na zatrudnienie w 2018 r. w województwie kujawsko-pomorskim w tej grupie zawodów mają osoby z powiatu świeckiego. Szacuje się, że mniej ofert pracy niż potencjalnych kandydatów, będzie miało miejsce w 6 powiatach: bydgoskich (ziemskim i grodzkim), toruńskim (grodzkim), włocławskich (ziemskim i grodzkim) i chełmińskim. 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie Podstawa prawna w kształceniu W odniesieniu do studiów wyższych, zasady kształcenia są regulowane m.in. przez następujące przepisy 8 : Ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018r. poz. 1669); 7 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2018 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2017 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach może ulec zmianie. 8 Opracowanie własne na podstawie bip Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego i internetowego systemu aktów prawnych 5

6 Ustawa o z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018r. poz. 1668); Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 września 2018 r. w sprawie kryteriów oceny programowej (Dz.U. z 2018 poz. 1787); Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 986 i 1475 oraz z 2018 r. poz. 650); Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (tekst ujednolicony Dz.U. z 2016r, poz.65 oraz z 2018r poz. 650); Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji uzyskiwanych w ramach szkolnictwa wyższego po uzyskaniu kwalifikacji pełnej na poziomie 4 poziomy 6 8 (D.U. z 2016r, poz. 1594); Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów( Dz.U poz oraz Dz.U.z 2017 poz 1515). Liczba absolwentów kierunku praca socjalna w województwie kujawsko - pomorskim W 2017 roku kierunek praca socjalna na terenie województwa kujawsko pomorskiego ukończyło 115 osób (o 12 os. mniej niż w 2016 r.). W województwie kujawsko-pomorskim kształcenie na kierunku praca socjalna odbywało się na czterech uczelniach wyższych (dwóch w Bydgoszczy, jednej w Toruniu i jednej we Włocławku). Od 2015 r. odnotowano tendencję malejącą liczby absolwentów kształcących się na kierunku praca socjalna. Dane dotyczące liczby absolwentów i studentów kształcących się na poszczególnych uczelniach oraz ich dane teleadresowe zamieszczone zostały w aneksie do opracowania. 5) Informacje dodatkowe POMOCNE ADRESY strona Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia zawiera szereg informacji dotyczących różnego rodzaju zawodów, w tym także zawodów informatycznych. Można znaleźć 6

7 opisy zawodów (w zakładce Publikacje znajduje się np. Przewodnik po Zawodach), informacje o ofertach pracy w urzędach pracy, standardy kwalifikacyjne i inne. Portal poświęcony zagadnieniom związanym z poszukiwaniem zatrudnienia, serwis prowadzony jest przez urzędy pracy województwa kujawsko-pomorskiego. KSIĄŻKI 1. B. Dubois i K. Krosgrud Miley, Praca socjalna, zawód który dodaje sił, Katowice K. Wódz, Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Warszawa 1996, 3. C. de Robertis, Metodyka działania w pracy socjalnej, Katowice 1998, 4. Krasiejko, Praca socjalna w praktyce asystenta rodziny. Przykład Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach, Katowice Włoch, P. Domaradzki, Kontrakt socjalny. Przewodnik dla pracowników socjalnych ośrodków pomocy społecznej, w: Praca socjalna nr 3 lipiec-wrzesień R.A. Skidmore, M.G. Thackeray, Wprowadzenie do pracy socjalnej, Katowice Krajowy raport badawczy. Pomoc i integracja społeczna wobec wybranych grup diagnoza standaryzacji usług i modeli instytucji, red.: R. Szarfenberg, Warszawa J. Krzyszkowski, Elementy organizacji i zarządzania w pomocy społecznej, Częstochowa M. Marszałkowska, Standardy pracy socjalnej. Raport końcowy. Analiza zasobów., Warszawa Teoria i praktyka ewaluacji interwencji publicznych. Podręcznik akademicki, red.: K. Olejniczak, M. Kozak, B. Ledzion, Warszawa Szatur-Jaworska, Teoretyczne podstawy pracy socjalnej [w:] Pedagogika Społeczna, pod. red: T. Pilch, I. Lepalczyk, Kraków R. Szarfenberg, Standaryzacja usług społecznych ( 13. Standardy Usług projektu systemowego 1.18 "Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej" ( ) a. Standardy pracy socjalnej. Wprowadzenie dr. hab. Ryszarda Szarfenberga b. Standard pracy socjalnej z rodziną z dziećmi c. Standard specjalistycznego poradnictwa rodzinnego dla rodziny z dziećmi 14. Standardy Narzędzi projektu systemowego 1.18 "Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej" ( Opracował: Adam Mickiewicz doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy. 6. Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej Pracownik socjalny/specjalista pracy socjalnej 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć 7

8 pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie pracownik socjalny w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako pracownik socjalny w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód pracownik socjalny jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: Obecnie w 21 krajach EOG zawód pracownik socjalny jest regulowany, są to: Niemcy, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Irlandia, Islandia, Włochy, Chorwacja, Litwa, Luxemburg, Malta, Rumunia, Szwajcaria, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Czechy, Wielka Brytania, Cypr i Austria. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem pracownik socjalny wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 733 ofert pracy z 10 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla pracowników pomocy społecznej i pracy socjalnej znajduje się w Francji (457 ofert), Szwecji (178 ofert), Belgii (41 ofert) i Niemiec (30 ofert) - dane wg stanu na dzień r. Wśród najczęściej spotykanych wymogów kwalifikacyjnych, jakich spodziewać się mogą kandydaci na stanowisko pracownika socjalnego jest konieczność posiadania dyplomu uzyskania tytułu zawodowego w zawodzie pracownik socjalny albo dyplomu wyższej szkoły zawodowej o specjalności praca socjalna lub ukończone studia wyższe o specjalności praca socjalna na jednym z kierunków: pedagogika, politologia, polityka społeczna, psychologia, socjologia lub nauki o rodzinie. Żeby sprawdzić się w zawodzie pracownika socjalnego, kandydat powinien charakteryzować się takimi cechami jak otwartość na ludzi i ich problemy, empatia, wrażliwość, życzliwość i troskliwość. Będą potrzebne także umiejętności łatwego nawiązywania kontaktów, negocjowania, przekonywania i reprezentowania innych. Ponadto trzeba odznaczać się tolerancją i działać zgodnie z zasadami poszanowania godności drugiego człowieka. Bardzo istotna jest także cierpliwość i umiejętność panowania nad własnymi emocjami. Pracownik socjalny często spotyka się w swojej codziennej pracy z zaskakującymi i nieprzewidywalnymi sytuacjami, dlatego wymaga się od niego elastyczności i umiejętności przystosowywania. Pomocny jest także szybki refleks, oraz podzielność i koncentracja uwagi. Konieczna jest spostrzegawczość i wysoka zdolność obserwacji, szczególnie podczas prowadzenia wywiadów środowiskowych. Do istotnych cech należą również systematyczność oraz umiejętność planowania i organizacji czasu (użyteczne przy prowadzeniu dokumentacji lub pilnowaniu terminów i zobowiązań wobec instytucji współpracujących). Przydaje się także kreatywne myślenie m.in. przy tworzeniu programów mających na celu poprawę sytuacji życiowej podopiecznych. Obowiązkowa jest również doskonała znajomość języka kraju, w którym, zamierzamy podjąć pracę. Przykładowe stawki płacy w zawodzie pracownik socjalny w wybranych krajach: Wielka Brytania: 7-8 funtów/godz brutto. 8

9 Opracował: Jacek Pasniewski pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 9

10 ANEKS Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie specjalista pracy socjalnej w latach Bezrobotni zarejestrowani w ciągu roku Bezrobotni według stanu na koniec roku Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w ciągu roku ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone w ciągu roku Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec roku lata

11 Tabela 2. Absolwenci i studenci uczelni wyższych w województwie kujawsko - pomorskim kierunku praca socjalna w latach lata Wyszczególnienie Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Liczba absolwentów - rok akademicki Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Kujawska Szkoła Wyższa we Włocławku 11 Wyższa Szkoła Humanistyczno Ekonomiczna we Włocławku Ogółem wszystkie uczelnie Liczba studentów - stan na dzień 30 listopada Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Kujawska Szkoła Wyższa we Włocławku Wyższa Szkoła Humanistyczno Ekonomiczna we Włocławku Ogółem wszystkie uczelnie 2017 Ogółem 115 Brak danych inżyniera X X X X X X X X X X X X licencjata X X 114 X X 219 studia magisterskie jednolite X X X X X X X X X X X X studia drugiego stopnia X X X X X X X X 57 X X X po ostatnim roku bez egzaminu X X X X X X X 8 9 X X Ogółem X X X 293 inżyniera X X X X X X X X X X X X licencjata X X 340 studia magisterskie jednolite X X X X X X X X X X X X studia drugiego stopnia X X X X X X X X 51 X X X po ostatnim roku bez egzaminu X X X X X X X X 5 X X 5 Ogółem X X 396 inżyniera X X X X X X X X X X X X licencjata X X X studia magisterskie jednolite X X X X X X X X X X X X studia drugiego stopnia X X X X X X X X X X X X po ostatnim roku bez egzaminu X X X X X X 5 4 X X X 9 Ogółem X X X

12 inżyniera X X X X X X X X X X X X licencjata 100 X 81 X X X X studia magisterskie jednolite X X X X X X X X X X X 0 studia drugiego stopnia X X X X X X X X X X X 0 po ostatnim roku bez egzaminu X X X X X X 5 X X X X Ogółem 100 X 81 X X X

13 UCZELNIE KSZTAŁCĄCE W KIERUNKACH DAJĄCYCH MOŻLIWOŚĆ PRACY W ZAWODZIE SPECJALISTA PRACY SOCJALNEJ W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM Bydgoszcz 1. Uniwersytet Kazimierza Wielkiego ul. Chodkiewicza 30, Bydgoszcz telefon: , praca socjalna: studia licencjackie, 2. Kujawsko Pomorska Szkoła Wyższa ul. M. Piotrowskiego 12-14, Bydgoszcz telefon: , , ; praca socjalna: studia licencjackie, i. Uniwersytet Mikołaja Kopernika ul. Gagarina 11, Toruń telefon: , praca socjalna: studia I i II stopnia, TORUŃ WŁOCŁAWEK 4. Kujawska Szkoła Wyższa we Włocławku Plac Wolności 1, Włocławek praca socjalna: studia licencjackie. 13