Probiotyk świadomy wybór w oparciu o najnowsze badania naukowe

Transkrypt

1 Probiotyk świadomy wybór w oparciu o najnowsze badania naukowe dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska Kierownik Zakładu Dietetyki i Żywienia Klinicznego Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

2

3 Klasyfikacja probiotyków w zależności od mechanizmów działania: Mechanizmy występujące powszechnie, wspólne dla wielu rodzajów probiotyków konkurencja z patogenami, wytwarzanie SCFA, kolonizacja nabłonka jelitowego Mechanizmy występujące często, wspólne dla wielu poszczególnych gatunków neutralizacja karcynogenów, aktywność enzymatyczna, produkcja witamin Mechanizmy występujące rzadko, swoiste dla wybranych rodzajów probiotyków modulowanie odpowiedzi immunologicznej, działanie neurogenne,

4 Probiotyki wg klasyfikacji ISAPP mogą klasyfikowane jako: leki probiotyczne produkty specjalnego przeznaczenia medycznego produkty żywnościowe suplementy diety mleko modyfikowane zawierające bakterie probiotyczne

5 KORZYŚCI Korzyści zdrowotne wynikające ze stosowania probiotyków są zależne od rodzaju, gatunku i szczepu Sanders ME, 1993

6 Przedstawiając właściwości probiotyku (dostępnego w aptekach) należy pamiętać, że prezentowane informacje muszą być poparte odpowiednimi badaniami przeprowadzonymi dla konkretnego oferowanego szczepu bakterii

7 Sama klasyfikacja taksonomiczna i porównanie do dobrze poznanego i przebadanego probiotyku nie upoważnia do nazywania niebadanego szczepu probiotykiem

8 Problemy z definicją probiotyków 1. Mogą nie zawierać żywych organizmów lub nie być stabilne w danych warunkach przechowywania 2. Mogą nie mieć udokumentowanej skuteczności lub niewystarczająco udokumentowaną lub nawet mieć udokumentowaną nieskuteczność. 3. Nie ma dwóch tak samo działających probiotyków 4. Koktaile probiotyczne mogą mieć znoszące się wzajemnie składniki

9 Probiotyki zalecane w leczeniu ostrej biegunki (dzieci): Lactobacilus GG (niska jakość danych, silne zalecenie) Saccharomyces boulardii (niska jakość danych, silne zalecenie) Lactobacillus reuteri DSM (bardzo niska jakość danych, słabe zalecenie) Lactobacillus acidophilus LB (bardzo niska jakość danych, słabe zalecenie) Europejskie Towarzystwo Gastroentyerologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Europejskie Towarzystwo Chorób Infekcyjnych u Dzieci

10 Probiotyki w biegunce szpitalnej u dzieci u dzieci najczęstszym problemem jest biegunka o etiologii rotawirusowej metaanaliza 3 badań (1043 dzieci) udokumentowano skuteczność Lactobacillus rhamnosus GG (LGG) /Szajewska H., et al., Aliment Pharmacol Ther 2011;34: / nie wykazano skuteczności Lactobacillus reuteri DSM (w dawce 10 8 CFU/dzień)

11 Probiotyki i antybiotykoterapia wyniki kilku metaanaliz z 2012 roku, dowodzą, że stosowanie probiotyków zmniejsza o ok. 42% ryzyko wystąpienia biegunki /Hempel S. et al., JAMA 2012;307 : największe znaczenie ma Saccharomyces boulardii, gdzie podanie w dawce 0,5 g/d u dzieci oraz 1,0 g/d u dorosłych w trakcie leczenia antybiotykiem zmniejsza ryzyko biegunki o ponad 50% Można też stosować LGG /Szajewska H, 2013/

12 Probiotyki i biegunka poantybiotykowa spowodowana Clostridium difficile wyniki metaanalizy z 2012 roku wykazały, że stosowanie probiotyku w czasie antybiotykoterapii zmniejsza o 66% ryzyko wystąpienia biegunki związanej z zakażeniem C. difficile. Saccharomyces boulardii zmniejsza o 61% ryzyko biegunki związanej z zakażeniem C. difficile /Szajewsk H., 2013/ wyniki z 2013 roku LGG oraz S. boulardii zmniejszają ryzyko biegunki, ale nie ma wystarczających danych, że zapobiegają zakażeniu C. difficile (zalecenie silne, niska jakość danych) /Surawicz CM, et al. Am J Gastroenterol 2013;108;

13 Probiotyki i biegunka poantybiotykowa spowodowana Clostridium difficile Biegunka u dorosłych może być zmniejszona przez stosowanie Lactobacillus casei, Lactobacillus bulgaricus i S. thermophilus /Hickson M, et al., BMJ 2007, 355,80/ Profilaktyka biegunek S. boulardii, LGG /Floch MH., et al., J Clin Gastroenterol 2011, S168-S171/ Leczenie transplantacja kału (FMT) /Garborg K. et al., Scand J Infect Dis 2010, 42, and Hamilton MJ, et al., Am J Gastroenerol 2012, 107, /

14 Zespół jelita drażliwego a probiotyki Wśród szczepów probiotycznych o leczniczym działaniu w IBS wymienia się: Bifidobacterium infantis /Brenner DM, et al.,. Am J Gastroenterol 2009; 104: / VSL#3 /Kim Hj, et al., Neurogastroenterol Motil. 2005; 17: / B. lactis DN (badania z jogurtem sprzeczne) /Roberts LM, et al., BCM Gastroenterol 2013, Mar 7; 13:45/ Lactobacillu plantarum 299v (dobre wyniki w dawce CFU/dobę przez 4 tygodnie u 78,1% vs 8,1%) /Ducrotte P. et al., World J Gastroenterol 2012;18: / LGG (skuteczne u dzieci w dawce 2-3x dz 10 9 CFU 4-8 tygodni) /Horvath A, et al., Aliment Pharmacol Ther 2011;33: /

15 Zaparcia czynnościowe a probiotyki wśród szczepów probiotycznych o leczniczym działaniu wymienia się; Lactobacillus (gatunki L. acidophilus, L. casei, L. rhamnosus, L. reuteri) Bifidobacterium (B. lactis, B. breve) Produkują one krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (mlekowy, masłowy, propionowy), obniżają ph w jelicie i stymulują motorykę jelita grubego przyspieszając pasaż stolca /Chmielewska., et al., World J Gastroenterol 2010;16:69-75/ Nie ma wskazań do ich rutynowego stosowania!

16 Probiotyki w profilaktyce enteropatii: Probiotyk wieloszczepowy (VSL # 3) Probiotyk wieloszczepowy (Sanprobi Super Formula) Escherichia coli Nissle 1917 (Mutaflor) Lactobacillus plantarum 299v (Sanprobi IBS) Bifidobacterium infantis (Bifantis, Align) Lactobacillus casei shirota (Yakult) Marlicz W, Loniewski I, Grimes DS., Quigley EM. Mayo Clin Proc 2014

17 Zakażenie Helicobacter pylori a probiotyki Standardowe leczenie zakażenia H. pylori to terapia potrójna (zwykle amoksycyklina, klarytromycyna i IPP. Jednak wyniki są niesatysfakcjonujące (odsetek eradykacji ok. 70%, oporność na klarytromycynę, dodatkowo 5-30% objawy niepożądane). Wskazane rozważenie zastosowania probiotyku! /Malfertheiner P., et al., Gut 2012;61:646-64/ Podawanie probiotyków (S. boulardii mg/24 h w 2-3 dawkach podzielonych) zwiększa prawdopodobieństwo eradykacji, zmniejsza działania niepożądane oraz ryzyko biegunki /Szajewska H, et al., Aliment Pharmacol Ther 2010, 32: / Udokumentowane działanie mają w Polsce również LGG (u dorosłych) oraz L. casei DN (u dzieci) /Sykora J, et al., J. Clin Gastroenterol 2005; 39: /

18 Nieswoiste zapalenia jelit a probiotyki Wyniki metaanaliz z 2011 roku wykazały, że u dorosłych chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego stosowanie niepatogennego szczepu E. coli Nissle 1917 było równie skuteczne jak mesalazyny w podtrzymaniu remisji wywołanej farmakologicznie /Jonkers D., et al., Drugs 2012;72:803-23/ Stosowanie VSL#3 (preparat złożony z 4 szczepów Lactobacillus, 3 szczepy z Bifidobacterium oraz Streptococcus salivarius thermophilus) jest skuteczny i zalecany w zapobieganiu pouchitis /Mowat C., et al., Gut 2011,;60: /

19 Nieswoiste zapalenia jelit a probiotyki Wyniki innych badań z Colitis ulcerosa dowodzą skuteczności: Escherichia coli Nissle Saccharomyces boulardii LGG i najsilniejszego VSL#3 /Bibiloni R., et al., Am J Gastroenterol 2005, 100, oraz Miele E., et al., Am J Gastroenterol 2009, 104, / Choroba Crohna niesuteczność stosowania probiotyków /Shen J., et al., Inflamm. Bbowel Dis 2014, 20, 21-35/