Małgorzata Desmond Dietetyk kliniczny. Wpływ diety na dolegliwości układu pokarmowego

Transkrypt

1 Małgorzata Desmond Dietetyk kliniczny Wpływ diety na dolegliwości układu pokarmowego

2 Zaburzenia czynnościowe Czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego to różne kombinacje przewlekłych lub nawracających objawów ze strony przewodu pokarmowego, których nie można wytłumaczyć nieprawidłowościami strukturalnymi lub biochemicznymi. Lekarz wyklucza: nowotwory jelita, choroby zapalne jelit, celiakię, przewlekłe zapalenie trzustki, pasożyty, endometriozę, depresję, stany lękowe, wrzody żołądka, choroby przełyku, i inne.

3 Zespół Jelita Nadwrażliwego (ZJN) - objawy podstawowe Ból brzucha i/lub dyskomfort zmniejszający się/ustępujący po defekacji Częste stolce po wystąpieniu bólu Luźniejsze stolce po wystąpieniu bólu Wyraźne wzdęcie brzucha (80%!) Znaczna ilość śluzu w stolcu Parcie, poczucie niepełnego wypróżnienia Zmiana częstości wypróżnień (3 dziennie/3 tygodniowo) Czas trwania dolegliwości (nie krócej niż 3 miesiące) Pediatr Med Rodz 2013, 9 (3), p

4 ZJN - objawy współwystępujące Ból głowy (23 45%), zawroty głowy (11-27%) Ból pleców (27 81%) Uczucie zmęczenia (36 63%), Bóle mięśni (29 36%), Bolesne stosunki płciowe (9 42%) Częste oddawanie moczu (21 61%) Talley N.J.red., Zespół jelita nadwrażliwego; 2013, wydawnictwo: Wyd.Medyczne Urban&Partner ; JAMA Mar 3;313(9):949-58;

5 ZJN - schorzenia współwystępujące Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) Dyspepsja czynnościowa (niestrawność) Fibromialgia, zespół przewlekłego zmęczenia Przewlekły ból miednicy, Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego Zaburzenia psychiczne Talley N.J.red., Zespół jelita nadwrażliwego; 2013, wydawnictwo: Wyd.Medyczne Urban&Partner ; JAMA Mar 3;313(9):949-58;

6 ZJN Zdrowa osoba z prawidłowo funkcjonującym układem pokarmowym rzadko doświadcza jakichkolwiek objawów po posiłku! JAMA Mar 3;313(9):949-58

7 ZJN Diagnoza polega na wykluczeniu innych chorób! Nie istnieje dobry test diagnostyczny Tradycyjne terapie: tylko 7-15% korzyści Coraz więcej pacjentów szuka terapii nie farmakologicznych 2/3 pacjentów wiąże objawy z dietą! JAMA Mar 3;313(9):949-58; Neurogastroenterol Motil Apr;29(4)

8 ZJN - przyczyny PRZYCZYNY ŚRODOWISKOWE: PRZYCZYNY WEWNĘTRZNE psychospołeczne (np. trauma w dzieciństwie, molestowanie) nietolerancje i nadwrażliwości pokarmowe antybiotyki infekcje jelitowe JAMA Mar 3;313(9): zaburzona motoryka jelit nadwrażliwość jelit na ból zaburzenia komunikacji mózg jelito dysbioza (SIBO) przerwanie szczelności bariery jelitowej zmieniona reaktywność układu immunologicznego błony śluzowej jelita

9 DIETA W ZJN 90% pacjentów modyfikuje dietę w celu zmniejszenia objawów prawdziwe alergie (typu IgE) rzadko są przyczyną ZJN nietoleracje i nadwrażliwości pokarmowe częste! dotychczasowe zalecenia: błonnika i tłuszczu: nieskuteczne i niepotwierdzone na celowniku: FODMAP i gluten JAMA Mar 3;313(9):949-58; Neurogastroenterol Motil Apr;29(4)

10 FODMAPs Fermentujące oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole Grupa węglowodanów, która powoduje problemy trawienne u wielu ludzi JAMA Mar 3;313(9):949-58; Neurogastroenterol Motil Apr;29(4)

11 FODMAPs jelito cienkie Nie są do końca trawione, osmotycznie aktywne Zwiększają zawartość wody w jelicie cienkim powodując wzdęcia i dyskomfort To przyspiesza tranzyt pokarmu i przez to zmniejsza wchłanianie w jelicie cienkim Gastroenterology. 2017;152(1):124 33; PLoS One. 2017; 12(8):

12 FODMAPs jelito grube FODMAPs nie są do końca trawione, docierają do jelita grubego i tam są fermentowane przez bakterie, produkując gaz gazy wzdęcia dyskomfort ból wrażliwość na rozciągnięcie ścian jelita indywidualna! Gastroenterology. 2017;152(1):124 33; PLoS One. 2017; 12(8):

13 FODMAPs oligosacharydy FRUKTANY GALAKTOOLIGOSACHARYDY pszenica żyto jęczmień por, cebula, czosnek karczoch szparagi fasola ciecierzyca groch soczewica

14 FODMAPs disacharydy LAKTOZA mleko (krowie, kozie, owcze, bawole) jogurt (oprócz jogurtu 24h) lody ser biały serek wiejski mascarpone, ricotta śmietana

15 FODMAPs monosacharydy FRUKTOZA jabłko gruszka arbuz mango fruktoza miód (pewne rodzaje) owoce suszone

16 FODMAPs poliole jabłko morela awokado arbuz kukurydza pieczarki kalafior ksylitol erytrytol

17 FODMAPs jelito cienkie

18 FODMAPs wpływ FODMAP kumuluje się istotne jest całościowe spożycie w ciągu dnia oraz ilość objawy szybko po spożyciu: kilkanaście minut do kilku godzin można bardziej reagować na jedną grupę FODMAP niż na inną Am J Gastroenterol May;108(5):634-41

19 DIETA NA ZJN DIETA O NISKIEJ ZAWARTOŚCI FODMAPs u 50-80% pacjentów z ZJN poprawa: ból brzucha wzdęć gazów konsystencji stolca częstotliwości oddawania stolca jakości życia stanów lękowych wnioski na podstawie wielu badań (przeglądy badań, metaanalizy) Neurogastroenterol Motil Apr;29(4);

20 SIBO SIBO ang. small intestinal bacterial overgorwth, czyli: rozrost bakterii w jelicie cienkim J Neurogastroenterol Motil Jan 31;22(1):60-8

21 SIBO między 40 a 60% osób z ZJN cierpi na SIBO SIBO uważane za główną przyczynę ZJN u tych osób SIBO u 60% polskich dzieci z niewyjaśnionym bólem brzucha Aliment Pharmacol Ther Mar 30;29 Suppl 1:1-49

22 SIBO objawy/oznaki UKŁAD POKARMOWY INNE ból brzucha ( kłucie w jelitach) wzdęcia gazy biegunka wodór zaparcia metan refluks (GERD)! odbijanie się nadwrażliwości pokarmowe Cin Transl Gastroenterol Apr; 9(4): 146.; Gastroenterol Clin North Am Mar;46(1): niedowaga (nie zawsze) zmęczenie tzw. mgła mózgowa ( brain fog ) stany lękowe depresja niedobory wit. B12,żelaza, inne

23 SIBO czynniki ryzyka/choroby współwystępujące Cukrzyca Niedoczynność tarczycy Twardzina układowa Zabiegi chirurgiczne układu pokarmowego Zatrucie pokarmowe Nadużywanie antybiotyków Osoby używające IPP (niedokwasota żołądka) Spożywanie dużych ilości FODMAP?! Clin Transl Gastroenterol Apr; 9(4): 146.; Gastroenterol Clin North Am Mar;46(1): Trądzik różowaty Choroby zapalne jelit Zespół niespokojnych nóg Reumatoidalne zapalenie stawów Celiakia Stłuszczenie wątroby

24 Dlaczego dieta FODMAP działa w ZJN/SIBO? redukuje pokarm dla bakterii i zmniejsza ich aktywność/liczbę gazów w jelicie poprawa motoryki jelita bakterie uwielbiają FODMAPs, z nich produkują wodór, metan, siarkowodór stanu zapalnego: poprawa szczelności bariery jelitowej zmniejszenie aktywności komórek immunologicznych w jelicie zmniejszenie substancji zapalnych w jelicie (tzw. cytokin) Neurogastroenterol Motil Apr;29(4).; Gut Jul;66(7): Eur J Clin Nutr Feb;70(2): tel

25 SIBO/ZJN probiotyki poprawiają objawy ZJN, szczególnie ZJN z SIBO zmniejszają poziom gazów w SIBO 50-60% działają przeciwgrzybiczo skuteczność może być wyższa niż antybiotyków 1. mieszanki Lactobacillusa i Bifidobacterii 2. Saccharomyces boulardii 3. Soil-based organisms (Bacillusy) wybieramy jeden rodzaj i obserwujemy efekty; min. 10 mld CFU dziennie; pod kontrolą specjalisty! Eur J Pediatr Oct;172(10): ,Probiotics Antimicrob Proteins Mar 5,Probiotics Antimicrob Proteins Mar 5, World J Gastroenterol Aug 28;14(32):5020-4; JAMA Mar 3;313(9):949-58; J Hum Nutr Diet Oct;29(5):576-92

26 ZJN olejek miętowy Pomaga na objawy jelita nadwrażliwego: ból zaparcia wzdęcia gazy może być bardziej skuteczny niż błonnik i co najmniej tak samo dobry jak leki przeciwskurczowe Dawka: 0,2 ml do 0,4 ml oleju z mięty pieprzowej 3 razy dziennie JAMA Mar 3;313(9):949-58; Dig Liver Dis Jun;39(6):530-6.

27 ZJN inne Przerwy między posiłkami minimum 3h (SIBO) Aktywność fizyczna przyspiesza tranzyt jelitowy (np. 20 min spacer) Psychoterapia JAMA Mar 3;313(9):949-58, Aliment

28 Od czego zacząć?

29 Informacje praktyczne 1. Wizyta u lekarza, diagnoza, wykluczenie innych chorób 2. Wykluczenie celiakii, badania krwi: Immunoglobuliny IgA miano całkowite IgA TTG (transglutaminaza tkankowa) 3. Diagnoza czynnościowych zaburzeń układu pokarmowego

30 Informacje praktyczne 4. Wykluczamy najsilniejsze FODMAPs: pszenica, żyto, jęczmień (70% fruktanów), mleko, cebula, por, strączkowe, kapustne (kalafior) próba włączenia probiotyków (uwaga osoby z immunosupresją) 5. Brak zadowalającej poprawy dieta FODMAP zalecana konsultacja dietetyka, ryzyko niedoborów

31 Monash University Low Fodmap App Informacje praktyczne

32 Informacje praktyczne 6. Brak zadowalającej poprawy diagnostyka SIBO dieta na SIBO (zaostrzona forma diety FODMAP) terapia SIBO (antybiotyki, zioła, środki prokinetyczne, probiotyki) 7. Brak zadowalającej poprawy: SIBO wykluczone Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten? (test orkiszowy) Pasożyty? Pogłębiona diagnostyka

33 Historie Pacjentów: Justyna M., 33 lata, SIBO, choroba Hashimoto Wizyta 1B, Wizyta 1K, (po miesiącu diety na SIBO) Objawy: biegunki, wzdęcia objawy mocno zredukowane, do ok. 80% Zażywane leki: Letrox 75, Norprolac- 37.5, Tardyferon, Metronidazol, zmniejszenie dawki Letroxu na 62.5 TSH Ferrytyna Ft B12 Homocysteina ATPO 49.6 (norma <34) ATG 362 (norma<115) 316

34 Historie Pacjentów: Krzysztof S., 32 lata, SIBO, łuszczycowe zapalenie stawów Pierwszy test na SIBO

35 Historie Pacjentów: Krzysztof S., 32 lata, SIBO, łuszczycowe zapalenie stawów Drugi test na SIBO (po terapii Xifaxanem, dieta SIBO) bólu stawów wzdęć apetytu nocnego

36 Dziękuję za uwagę tel