Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy Prof. dr hab. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Makrootoczenie: Otoczenie polityczne Otoczenie ekonomiczne Otoczenie społeczne Otoczenie technologiczne Otoczenie ekonomiczne: Wewnętrzne - główne komponenty makroekonomiczne: wzrost gospodarczy, rynek pracy bezrobocie, stabilność cen inflacja, sytuacja w handlu zagranicznym, polityka makroekonomiczna: polityka fiskalna (sytuacja budżetowa i dług publiczny), polityka monetarna Zewnętrzne: stan i perspektywy światowej i unijnej gospodarki
Polska i polska gospodarka: od czego zaczynaliśmy i jak wyglądała droga do rynku? Polska jako skrajny przykład gospodarki niedoboru (powszechny system kartkowy w latach 80- tych XX wieku) i kraju na skraju bankructwa (22 centy za 1USD polskiego długu). Próby reform gospodarczych lat 80-tych XX wieku jako krok w stronę gospodarki rynkowej: Ustawa Wilczka z 23.12.1988. Od idei wariantu chińskiego do realnej transformacji ustrojowej: rozmowy okrągłego stołu, wybory 04.06.1989. Transformacja ustrojowa: 1/od gospodarki centralnie zarządzanej do gospodarki rynkowej, 2/ od systemu autorytarnego do demokracji, 3/ od przymusowego kolektywizmu do uspołecznionego indywidualizmu. Plan Balcerowicza: 10 Ustaw (przygotowanych w ciągu 111 dni) wprowadzanych w życie od 31 grudnia 1989. Powrót do Europy i Świata: Międzynarodowy Fundusz Walutowy (12.06.1986), NATO (12.03.1999), Unia Europejska (01.05.2004).
Polska dziś: rynek wschodzący zabiegający o indywidualne traktowanie PKB na jednego mieszkańca: : 62% średniej dla 27 państw Unii Europejskiej(2010); (43% w roku 1995). Lider regionalny (w rozumieniu państw Grupy Wyszehradskiej): Czechy 80%. Ranking wolności gospodarczej: 53 miejsce na 141 państw (2009). Lider regionalny: Słowacja 13 miejsce. Najlepiej Polska wypada w ocenie warunków monetarnych, najgorzej w odniesieniu do roli państwa w gospodarce. Ranking konkurencyjności: 41 miejsce na 142 państwa (2011). Lider regionalny: Czechy 38 miejsce. Gospodarka okresu przejściowego od oparcia wzrostu i rozwoju na efektywności do innowacyjności. Trzy główne bariery rozwoju przedsiębiorczości: regulacje podatkowe, nieefektywna biurokracja państwa, restrykcyjne prawo pracy Wskaźnik percepcji korupcji: 41 miejsce na 178 państw (2010). Lider regionalny!
Główne komponenty makroekonomiczne: Stopy wzrostu PKB w Polsce 7 6 5 4 3 2 1 0 7,0 7,1 6,2 6,2 6,5 5,0 5,3 4,5 4,8 4,2 3,8 3,8 4,0 3,2 3,0 1,1 1,4 1,8 19951996 1997 1998 19992000 2001 20022003 2004 2005 20062007 2008 20092010 2011 2012 Dane dla lat: 2011,2012 - prognoza Źródło: GUS (1995-2010)
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Główne komponenty makroekonomiczne: Inflacja roczna w % Polsce (CPI) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Źródło: GUS (1991-2010), 2011 i 2012 prognozy
XII.91 XII.92 XII.93 XII.94 XII.95 XII.96 XII.97 XII.98 XII.99 XII.00 XII.01 XII.02 XII.03 XII.04 XII.05 XII.06 XII.07 XII.08 XII.09 XII.10 XII.11 XII.12 Główne komponenty makroekonomiczne: Bezrobocie w Polsce 20 wg nowej metodologii 18 16 14 12 10 8 Źródło: GUS (1991-2010), 2011,2012 prognozy
Główne komponenty makroekonomiczne: Eksport, import i saldo obrotów towarowych w mln PLN 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0-50 -100 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 I-VI Eksport Import Saldo Źródło: NBP, GUS
Główne komponenty makroekonomiczne: Polityka fiskalna - Dług sektora jednostek rządowych i samorządowych Lata Dług (w mld. PLN) % PKB 2002 340,9 42,2 2005 463,0 47,1 2007 529,4 45,0 2008 600,8 47,1 2009 684,1 50,9 2010 778,2 55,0 Źródło: GUS
Deficyt instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB Lata % PKB 2002-5,0 2005-4,1 2007-1,9 2008-3,7 2009-7,3 2010-7,9 2011(prognoza) -4,0/-5,0 Źródło: GUS
Główne komponenty makroekonomiczne: Polityka monetarna - Stopy procentowe NBP stopa referencyjna 4,50% w skali rocznej; stopa lombardowa 6,00% w skali rocznej; stopa depozytowa 3,00% w skali rocznej; stopa redyskonta weksli 4,75% w skali rocznej Stopa referencyjna: styczeń 2010: 3,50% styczeń 2011: 3,75%
Uwarunkowania zewnętrzne rozwoju polskiej gospodarki Główne elementy otoczenia zewnętrznego: Kryzys 2007/8 i jego kolejna odsłona: stan niepewności co do przyszłości gospodarczej świata V, W, U, L Problemy strefy euro i dyskusja wokół przyszłości Unii Europejskiej Chiny i ich rola w gospodarce światowej Nowe trendy globalizacji Polska w zmieniającym się świecie: Polska jako miejsce lokowania kapitału i inwestycji: 2007: 17242 mln $, 2010: 7319 mln $ Polska w Unii Europejskiej i (kiedyś?) w strefie euro 12
Główne problemy/wyzwania związane z przyszłością gospodarczą Polski: - Źródła i mechanizmy dalszego wzrostu i rozwoju: kapitał społeczny i innowacyjność -Skala i struktura obciążeń socjalnych i udział wydatków sztywnych w budżecie -Zjawiska demograficzne i sytuacja w zakresie aktywności zawodowej ludności, migracje -Deficyt budżetowy i dług publiczny: 2011 obsługa długu +/-40 mld PLN, nakłady na naukę +/-5 mld PLN -Relacje polityki i ekonomii
Dziękuję za uwagę m.ratajczak@ue.poznan.pl