INDEPENDENT CARGO SURVEYS LABORATORY ANALYSES & CONSULTING SERVICES KONSUMPCJA BANANÓW W POLSCE Raport opracowany na podstawie danych statystycznych z lat 2002 2005.
1. Wstęp Niniejszy raport został sporządzony w oparciu o dane statystyczne pozyskane m.in. z - Głównego urzędu Statystycznego, - Ministerstwa Finansów, - Centrum Informatyki Handlu Zagranicznego, - Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Agencji Rynku Rolnego - Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - firm uczestniczących w handlu owocami - własnych obserwacji rynku W celu przedstawienia rzeczywistego poziomu konsumpcji bananów w Polsce w ostatnim okresie czasu należy brać pod uwagę szereg aspektów związanych z ich importem i obrotem handlowym. O poziomie konsumpcji bananów decyduje szereg czynników. Od najbardziej znanej, i często podnoszonej w dyskusjach, korelacji między występowaniem i ceną krajowych owoców sezonowych tj. truskawki, aż po inne owoce tj. jabłka czy... pomarańcze, po wskaźniki takie jak ceny żywności, zasobność portfela konsumenta, co determinuje budżet zakupów owoców. Niezwykle ważnym czynnikiem jest sposób obliczeń statystycznych, wiarygodność pozyskanych danych czy też trafność ich doboru. W przygotowaniu niniejszego raportu najwygodniejszym byłoby oparcie się na wskaźnikach finansowych z racji ich dostępności i wiarygodności jednakże przystąpienie Polski do Unii spowodowało znaczne zmiany kosztów importu bananów. Biorąc pod uwagę powyższe w naszym raporcie staraliśmy się przedstawić Państwu pogląd całościowy na poziom konsumpcji bananów w Polsce. Uważamy, że pominięcie tych faktów może spowodować obarczenie znacznym błędem omawiane wskaźniki.
2. Import W roku 2004/05 import owoców południowych był wyższy w porównaniu z sezonem poprzednim o 70 tys. ton i wyniósł ok. 960 tys. ton. Wyższy był import, tańszych w przywozie, nektaryn, owoców kiwi, mandarynek, winogron, brzoskwiń, a obniżył się poziom importu pomarańczy, grejpfrutów i arbuzów, których ceny rosły. Import bananów (łącznie z reeksportem) wzrósł z 252 do 260 tys. ton, lecz ich przywóz netto spadł z 240 tys. ton do 180 tys. ton. Wyższe rozmiary przywozu zadecydowały o wzroście wartości importu większości owoców południowych. Obniżyły się jedynie wydatki na import cytryn, mandarynek i nektaryn. Spadek cen tych owoców był głębszy od wzrostu wolumenu przywozu. Bardziej niż rozmiary importu zwiększyły się wydatki na import bananów, bowiem ich ceny przekraczały notowane w sezonie 2003/2004 r. Tabela 1 import owoców w tys. ton wyszczególnienie 2002 2003 2004 2005 prognoza Banany 240,8 260,5 257,0 260,0 Pomarańcze 135,7 117,1 100,6 95,0 Cytryny 102,5 99,7 105,9 107,0 Grejpfruty 38,0 30,4 31,5 28,0 Mandarynki 120,0 112,9 131,3 130,0 Winogrona 83,8 85,5 98,1 100,0 Brzoskwinie 26,6 11,9 34,0 35,0 Kiwi 18,6 18,6 34,9 35,0 Nektaryny 25,9 18,3 30,4 30,0 Razem owoce 950,6 918,0 1006,6 995,0
3. Reeksport bananów W 2004/2005 wpływy z eksportu owoców i ich przetworów szacowane sa na 760 mln EUR, co oznacza wzrost w porównaniu z sezonem poprzednim 0 41 mln EUR tj. ok. 6%. Decydujące było tu zwiększenie z 11 do 85 mln EUR wartości reeksportowanych owoców południowych. O zwiększeniu wpływów z reeksportu zadecydował przede wszystkim wzrost sprzedaży bananów. W 2004/2005 reeksport tych owoców wyniósł ok. 80 tys. ton, wobec 12 tys. w sezonie poprzednim, a wartość sprzedaży wzrosła z 7 do ponad 60 mln EUR. Zwiększył się również reeksport owoców cytrusowych, owoców kiwi czy brzoskwiń. Reeksport bananów dokonywany był głównie do krajów UE, a pozostałych owoców południowych do krajów WNP. Tab.2. Reeksport owoców południowych Rok 2002 2003 2004 2005 (prognoza) Ilość w tys. ton 17,8 16,4 89,7 91,0 Rok 2002/2003 2003/2004 2004/2005 szacunek 2004/2005 prognoza Ilość w tys. ton 16,8 23,2 115,0 116,0 Dane na podstawie CIHZ i MF 4. Popyt W 2004 ceny owoców i ich przetworów zwiększyły się w porównaniu z rokiem poprzednim o 3,1%. Wzrost cen owoców był niższy niż cen żywności. Najbardziej, bo o 29,8% zwiększyły się ceny bananów. Jabłka podrożały 0 3%, owoce cytrusowe o 2,8%. Niższe były natomiast ceny innych owoców południowych tj. brzoskwinie, nektaryny, winogrona i krajowych tj. śliwki, pestkowe, jagodowe. W pierwszych 4 miesiącach 2005 roku średnie ceny owoców zwiększyły się w porównaniu z tym samym okresem roku ubiegłego o 0,5%, przy wzroście cen żywności o 5,4%. Spośród owoców świeżych zwiększyły się jedynie ceny bananów (o 43,3%) i orzechów (o 10%). Najbardziej potaniały owoce południowe (o 38,6%) i owoce jagodowe (o 28,8%) i owoce cytrusowe (o 10%). W II połowie roku średni wzrost cen owoców może być większy niż w analogicznym okresie roku 2004 w wyniku spadku zbiorów w kraju i zwiększenia cen importowanych owoców południowych. W całym 2005 i sezonie 2005/06 ceny owoców wzrosną bardziej niż w roku poprzednim. W 2004 roku ceny detaliczne owoców w Polsce były, podobnie jak w latach poprzednich, niższe niż w większości krajów Wspólnoty. Przykładowo banany były tańsze o 31%, truskawki o 72%. W pierwszym kwartale 2005 w porównaniu z I kwartałem roku poprzedniego różnice cen polskich i niemieckich zmniejszyły się. Dotyczyło to głownie bananów. W pierwszych trzech miesiącach 2005r. Ceny detaliczne bananów w Niemczech były tylko o 8% niższe niż w Polsce, a rok wcześniej o 46%.
5. Spożycie owoców Według danych GUS (dokonanych na podstawie oceny bilansu) spożycie owoców wzrosło w 2004 r. w porównaniu do 2003r. o 0,5kg i wynosiło 55,0 kg w przeliczeniu na 1 mieszkańca. W gospodarstwach domowych (wg badań budżetów rodzinnych GUS) wzrosło w 2004 r. w porównaniu z 2003r. o 2,1% do 46,9kg na osobę. Niższe było jedynie spożycie bananów o 19,4%, jabłek i orzechów. Udział jabłek w spożyciu owoców ogółem obniżył się z 49,9% do 44,5%, a owoców południowych (bananów i cytrusów) z 21,9% do 19,7%. Wzrost spożycia owoców świeżych miał miejsce we wszystkich grupach społeczno-ekonomicznych. Udział samozaopatrzenia w spożyciu w 2004 r. wyniósł 18,4% wobec 19,1% w roku poprzednim. Udział wydatków na owoce i ich przetwory w ogólnych wydatkach na żywność wzrósł z 5,7% do 6,1%. Produkty te zajmowały, podobnie jak w latach poprzednich,
piąte miejsce w wydatkach gospodarstw domowych na żywność (po mięsie, przetworach zbożowych, nabiale i warzywach). 6. Prognozy spożycia owoców w 2005 r. i w sezonie 2005/06 spożycie owoców w gospodarstwach domowych może być niższe niż w roku poprzednim i wyniesie ok. 46kg na osobę. GDYNIA 2005-10-21 Adam Opatowicz is a member of: Opatowicz & Waker Co. M.Sc. Eng Adam Opatowicz EUR ING International Society for Horticular Science, Belgium Fédération Européenne d'associations Nationales d'ingénieurs, Brussels Polish Association of Food Industry Engineers and Technicians Adam Opatowicz is a certified in Quality Management & Food Safety by SQF (Safe Quality Food) Institute, Washington D.C., USA