Partnerskie Projekty Szkół broszura comenius.indd 1 5-11-07 6:19:18
Szanowni Państwo, Oddajemy w Wasze ręce publikację mającą na celu ułatwienie korzystania z programu sektorowego Comenius będącego komponentem flagowego unijnego programu edukacyjnego Uczenie się przez całe życie. Broszurka ta zawiera podstawowe informacje o programie Comenius i o tym, jak rozpocząć projekt ze szkołami partnerskimi z innych krajów. Zachęcamy do korzystania z tego programu, gdyż doświadczenie pokazuje, jak bardzo europejskie projekty wzbogacają ofertę edukacyjną szkoły i wyzwalają energię i potencjał nauczycieli, uczniów i społeczności lokalnych. Wiele ze zrealizowanych projektów stanowi przykład dobrej praktyki i bez wahania można stwierdzić, że program Comenius staje się kuźnią ciekawych i inspirujących innowacji w edukacji. Doświadczenie nas również uczy, że nowatorskie rozwiązania opracowane przez szkoły w ramach projektów szybko stają się ważnym elementem szerzej pojmowanych potrzeb edukacyjnych w regionie, a nawet i w całym kraju. Zapraszam do programu Comenius i życzę sukcesów w trakcie realizacji projektów. Paweł Poszytek, dyrektor programu Uczenie się przez całe życie W publikacji wykorzystano zdjęcia z projektu Łąki Europy realizowanego przez Gimnazjum im. św. Jana Kantego w Liszkach (okładka oraz strony: 6, 7) broszura comenius.indd 2 5-11-07 6:19:34
Całe życie jest szkołą Jan Amos Komeński Comenius Partnerskie Projekty Szkół edukacja na poziomie przedszkolnym i szkolnym do końca szkoły średniej; program sektorowy programu Uczenie się przez całe życie (Lifelong Learning Programme), który został ustanowiony przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej na lata 2007 2013. Dlaczego program nazywa się Comenius? Comenius, czyli Jan Ámos Komenský (po polsku: Jan Amos Komeński) był filozofem, pedagogiem, reformatorem protestanckim; urodził się 28 marca 1592 r. w Nivnicach na Morawach (Czechy). Całe życie poświęcił praktycznej działalności wychowawczej i teoretycznemu opracowywaniu zagadnień pedagogicznych. Szczególnie interesował się dydaktyką. Położył podwaliny pod współczesne zasady pedagogiki. Był twórcą i propagatorem jednolitego systemu powszechnego nauczania. Zalecał objęcie nauczaniem wszystkich, niezależnie od płci i stanu, a także naukę w języku ojczystym (łacina miała być wprowadzana później). Mieszkał w Elblągu w latach 1642-1648, gdzie w latach 1644-1645 wykładał filozofię w Gimnazjum Elbląskim. Jego poglądy głosiły wiarę w dobrobyt i naprawę ludzkości poprzez rozpowszechnianie wiedzy. Od 1655 roku żył i mieszkał w Amsterdamie i tam umarł 15 listopada 1670 r. broszura comenius.indd 3 5-11-07 6:20:00
Jakie placówki mogą przystąpić do partnerstwa szkół w ramach programu Comenius? Szkoły publiczne i niepubliczne, funkcjonujące w systemie oświaty (art. 2 Ustawy o systemie oświaty), które realizują obowiązek przedszkolny, szkolny oraz obowiązek nauki: przedszkola w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkola specjalne szkoły podstawowe w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego gimnazja w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi i przysposabiającymi do pracy, sportowe i mistrzostwa sportowego szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży zasadnicze szkoły zawodowe, licea ogólnokształcące, licea profilowane, technika w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego artystyczne I i II stopnia, realizujące kształcenie ogólnokształcące łącznie z kształceniem artystycznym. Z jakich krajów szkoły i przedszkola są uprawnione do uczestnictwa w programie Comenius? 27 krajów należących do UE (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy, Cypr, Republika Czeska, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia, Polska, Węgry, Bułgaria, Rumunia) w tym również kraje i terytoria zamorskie: Brytyjskie terytoria zamorskie: Anguilla, Bermudy, Brytyjskie Terytorium Antarktyczne, Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Falklandy, Georgia Południowa, Sandwich Południowy, Kajmany, Montserrat, Pitcairn, Święta Helena, Turks i Caicos Francuskie terytoria zależne: Majotta, Saint-Pierre, Miquelon, Polinezja Francuska, Wallis, Futuna, Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne (w tym Rozsiane Wyspy Oceanu Indyjskiego), Nowa Kaledonia Grenlandia Antyle Holenderskie i Aruba: Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius, Sint Maarten kraje EFTA i EOG (Islandia, Liechtenstein, Norwegia). kraj kandydujący do UE-Turcja. broszura comenius.indd 4 5-11-07 6:20:19
Jakie cele realizuje program Comenius? (...) Cele szczegółowe: rozwijanie wiedzy o różnorodności kultur i języków europejskich oraz zrozumienia jej wartości wśród młodzieży i kadry nauczycielskiej; pomaganie młodym ludziom w nabyciu podstawowych umiejętności i kompetencji życiowych niezbędnych dla rozwoju osobistego, przyszłego zatrudnienia i aktywnego obywatelstwa europejskiego; Cele operacyjne: poprawa pod względem jakościowym i ilościowym mobilności, w której uczestniczą uczniowie i kadra nauczycielska z różnych państw członkowskich, tak aby objąć wspólnymi działaniami oświatowymi w okresie trwania programu przynajmniej 3 miliony uczniów; zachęcanie do nauki nowożytnych języków obcych; wspieranie tworzenia innowacyjnych i opartych na technologiach informacyjno-komunikacyjnych (TIK) treści, usług, metodologii uczenia oraz praktyk w zakresie uczenia się przez całe życie; wzmacnianie jakości i wymiaru europejskiego kształcenia nauczycieli; wspieranie poprawy metod dydaktycznych i zarządzania szkołami (...) Decyzja nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. ustanawiająca program działań w zakresie uczenia się przez całe życie broszura comenius.indd 5 5-11-07 6:20:40
Jakie działania wspiera program Comenius Partnerskie Projekty Szkół? Wielostronne Projekty Partnerskie Projekty realizowane przez grupy partnerskie składające się z minimum trzech szkół/przedszkoli z trzech różnych krajów uprawnionych do uczestnictwa w programie; koncentrować się mogą wokół zadań wykonywanych przez uczniów pod kierunkiem nauczycieli lub wymiany doświadczeń i działań nauczycieli związanych z dydaktyką, profilaktyką, działaniami wychowawczymi, zarządzaniem placówką. Dwustronne Projekty Partnerskie Projekty realizowane przez dwie szkoły z dwóch różnych krajów uprawnionych do uczestnictwa w programie; w harmonogramie działań muszą zawierać dwie, co najmniej 10-dniowe, wizyty grup uczniowskich nie mniejszych niż 10-osobowe, w obu partnerskich szkołach. Projekty dwustronne można realizować z uczniami w wieku ponad 12 lat. Ich zasadniczym celem jest rozwijanie umiejętności językowych młodzieży. Każdy z partnerskich projektów Comeniusa w harmonogramie działań zawiera wizyty uczniów i nauczycieli w placówkach partnerskich, czyli tzw. mobilności. W zależności od typu projektu uprawnione są następujące rodzaje wizyt: następujące rodzaje Projekty wielostronne: wizyta robocza koordynatora szkolnego projektu z udziałem uczniów i nauczycieli wizyta studyjna dyrektora szkoły (kadra zarządzająca szkołą/ placówką) wymiana nauczycieli ( teacher exchange) staż nauczycielski ( teacher placement) Projekty dwustronne: Łąki Europy projekt Comenius realizowany przez Gimnazjum im. św. Jana Kantego w Liszkach. wizyta robocza koordynatora szkolnego projektu z udziałem uczniów i nauczycieli wizyta studyjna dyrektora szkoły (kadra zarządzająca szkołą/placówką) wymiana nauczycieli ( teacher exchange) staż nauczycielski ( teacher placement) wymiana uczniów/klas wyjazd nauczycieli towarzyszących wymianie uczniów/klas broszura comenius.indd 6 5-11-07 6:21:01
Czym charakteryzują się projekty Comeniusa? Partnerskie projekty edukacyjne Comeniusa mają jasno wyznaczone cele i adekwatne do nich rezultaty. Zakładają zaplanowane, systematyczne, spójne działania. Dzięki nim szkoła nawiązuje szerszą współpracę z rodzicami uczniów, przedstawicielami regionalnych władz oświatowych i samorządowych, lokalnymi przedsiębiorstwami, instytucjami i organizacjami oraz mediami. Finał projektu ma postać prezentacji w obecności szerokiego gremium osób spoza szkoły. W każdym projekcie prowadzi się ewaluację, czyli systematycznie bada wartość realizowanych zadań. Efektem europejskiej współpracy w projektach Comeniusa są tzw. produkty końcowe, czyli udokumentowane rezultaty wspólnie podejmowanych działań. Występują one w formie publikacji, konferencji, przedstawień teatralnych, koncertów, wystaw, wyników badań, stron internetowych, kursów e-learningowych oraz wielu innych, ciekawych przedsięwzięć. Łąki Europy projekt Comenius realizowany przez Gimnazjum im. św. Jana Kantego w Liszkach. Przykładowe tematy wielostronnych projektów Comeniusa: Budynki nasze europejskie więzi Od ciemności do blasku rozwój świadomości człowieka poprzez kulturę europejską Tolerancja jako podstawa komunikacji w Europie Tradycje świąteczne odkrywamy tożsamość kulturową swojego regionu Europejski przewodnik nastolatka Wpływ szkoły na przyszłe życie zawodowe uczniów Czytanie jest zabawne Nasze środowisko naturalne w dur i moll Komunikacja poprzez muzykę muzyczne bazgroły broszura comenius.indd 7 5-11-07 6:21:24
Przykładowe tematy dwustronnych projektów Comeniusa: Społeczeństwo wielokulturowe szansa na zjednoczoną Europę w naszej szkole i naszym mieście Moją klasą jest Europa Małe miejscowości mogą być atrakcyjne dla turystów Zostańmy dziećmi na zawsze poznanie literatury, piosenek i gier Polski i Węgier Angielski moja przepustka do Europy broszura comenius.indd 8 5-11-07 6:21:58
Comenius krok po kroku 1. Poznaj zasady uczestnictwa w programie i termin składania wniosków (patrz: strona www.comenius.org.pl); 2. Poszukaj inspiracji w bazie European Share Treasures na stronie www.est. org.pl, gdzie opisane są już zrealizowane projekty; 3. Przedyskutuj z radą pedagogiczną interesujące dla Waszej szkoły zagadnienia, które będą punktem wyjścia do planowania projektu; 4. Znajdź szkoły partnerskie z krajów, które biorą udział w programie Uczenie się przez całe życie (patrz: program etwinning /www.etwinning.net/, baza szwedzka, baza brytyjska na stronie www.frse.org.pl lub zgłoś się do udziału w seminarium kontaktowym, możesz również skorzystać z kontaktów prywatnych uczniów i ich rodziców); 5. Ustalcie z przyszłymi partnerami obszar wspólnych zainteresowań; 6. Uzgodnijcie razem, która szkoła będzie pełnić funkcję koordynatora; 7. Umów się z partnerami na wizytę przygotowawczą możesz złożyć wniosek w Narodowej Agencji i spotkać się z potencjalnymi partnerami np. w szkole pełniącej rolę koordynatora grupy partnerskiej; 8. Przeczytaj dokładnie formularz wniosku; 9. Zaplanuj z partnerami projekt ustalcie cele, harmonogram działań, terminy wzajemnych wizyt, rezultaty, oszacujcie koszty; 10. Wypełnij formularz wniosku (w polskiej Narodowej Agencji aplikację wypełnia się on-line, a następnie przesyła wydruk pocztą tradycyjną). broszura comenius.indd 9 5-11-07 6:22:25
Jakie korzyści przynosi Comenius szkole? Dla uczniów: Aktywizacja uczniów Atrakcyjna forma zdobywania wiedzy i umiejętności Zwiększona motywacja do nauki języków obcych Zmiana stereotypowych wyobrażeń o partnerach i sobie samym Pogłębianie świadomości własnej tożsamości regionalnej, narodowej, ale również przynależności do wielkiej rodziny europejskiej Dla nauczycieli: Doskonalenie warsztatu zawodowego nauczyciela Wymiana doświadczeń z nauczycielami z innych krajów europejskich Dla szkoły: Wzbogacenie i uatrakcyjnienie oferty edukacyjnej szkoły Realizacja ścieżek międzyprzedmiotowych, w szczególności: edukacji regionalnej, edukacji europejskiej, edukacji medialnej. Dla nas, mieszkańców małej wioski w regionie świętokrzyskim, współpraca ze szkołami z innych krajów jest przysłowiowym oknem na świat, które spowodowało, że obudziło się w nas poczucie przynależności do wielkiej europejskiej wspólnoty. Poczuliśmy, że jesteśmy Europejczykami. Pamiętamy, jacy byliśmy dumni, gdy zostaliśmy zaproszeni na obchody czterdziestolecia szkoły w Austrii, a później pisała o nas tamtejsza prasa. Nasi uczniowie w strojach krakowskich prezentowali polskie tańce ludowe przy ok. tysięcznej austriackiej publiczności. Owacjom nie było końca, a gratulacje zbieraliśmy jeszcze na drugi dzień, spacerując ulicami miasteczka Heiligenblut. Dziewczęta i chłopcy z zespołu poczuli smak sukcesu i zrozumieli, co to znaczy reprezentować polską kulturę za granicą. Czuli się dumni, że są Polakami i że to właśnie im było dane pokazać tę polskość w dalekich Alpach. Iwona Marzec, nauczycielka matematyki w Publicznym Gimnazjum w Dwikozach, szkolny koordynator projektu Otwarcie drzwi w nowej Europie nie ma polegać na jedności, gdyż pewnych wartości nie można z góry narzucać innym, lecz raczej na różnorodności języków, kultur, obyczajów. To właśnie podkreślali m.in. Doris Pack, zwana mamą Comeniusa (gdyż to ona wymyśliła nazwę tego programu) i Jan Figel, komisarz UE ds. edukacji, na inauguracji nowego programu Lifelong Learning, jaka miała miejsce 7 maja 2007 r. w Berlinie. Myślę, że młodzi ludzie ze szkół aktywnie działających nie tylko w środowisku lokalnym, lecz także tym szerszym europejskim, w przyszłości dużo łatwiej będą osiągać porozumienie ze swymi europejskimi partnerami, niż to się dzieje obecnie. A my, nauczyciele, będziemy mieli satysfakcję, że nasze wysiłki w pracy w programie Socrates oraz jego kontynuacji - programie Uczenie się przez całe życie, nie pójdą na marne. Leszek Jabłoński, nauczyciel fizyki i informatyki w VI LO im. J. Długosza w Katowicach broszura comenius.indd 10 5-11-07 6:22:53
Nowe akcje zdecentralizowane w programie Comenius COMENIUS REGIO (współpraca regionalna) Cel: wzmocnienie współpracy międzyregionalnej pomiędzy organizacjami odpowiedzialnymi za regionalną politykę oświatową Działania pilotażowe: nie wcześniej niż w 2008 roku Rozpoczęcie akcji: nie wcześniej niż w 2009 roku INDYWIDUALNE WYJAZDY UCZNIÓW (w ramach realizowanych projektów wielostronnych Comenius) Czas trwania: do jednego roku szkolnego Uczestnicy: uczniowie szkół średnich (zakładany wiek uczniów uprawnionych do wymiany: minimum 14-16 lat) Składanie wniosków planowane nie wcześniej niż w 2008-2009 roku W każdym państwie uczestniczącym w programie Comenius powołana jest odpowiednia instytucja zarządzająca realizacją działań w ramach programu Uczenie się przez całe życie, nazywana Narodową Agencją. W Polsce jej rolę pełni: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa tel. (022) 622 37 12, fax (022) 622 37 10 Więcej informacji na stronie: www.comenius.org.pl broszura comenius.indd 11 5-11-07 6:23:19
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie ul. Mokotowska k 43 00-551 Warszawa tel. (022) 622 37 12, fax (022) 622 37 10 Program Comenius: www.comenius.org.pl Warszawa 2007 Druk sfinansowany z funduszu programu Uczenie się przez całe życie Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji ponosi pełną odpowiedzialność za treść niniejszej ulotki broszura comenius.indd 12 5-11-07 6:23:42