SPIS TREŚCI WSTĘP Rozdział I. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA WPROWADZENIE..... 5 1. Definicja działalności gospodarczej......... 5 2. Definicja przedsiębiorcy......... 6 3. Akty prawne i rejestry...... 6 WŁASNA FIRMA PRZEWODNIK DLA PRZEDSIĘBIORCÓW ZAKŁADANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W POZNANIU Poznań 2012 Rozdział II. REJESTRACJA JEDNOOSOBOWEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I SPÓŁKI CYWILNEJ... 8 1. Wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (wniosek CEIDG-1).. 8 2. Dane podlegające wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).. 10 3. Czynności dokonywane w CEIDG... 14 Zmiana wpisu do CEIDG... 14 Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej... 15 Wznowienie wykonywania działalności gospodarczej... 15 Zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej... 16 4. REGON Urząd Statystyczny... 16 5. Podatki - Urząd Skarbowy.... 17 Zgłoszenie podatnika.... 17 Formy opodatkowania działalności gospodarczej podatkiem dochodowym od osób fizycznych.... 18 Podatek od towarów i usług VAT.. 23 6. Ubezpieczenia społeczne - Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego 26 7. Konto bankowe i pieczątka firmowa... 29 8. Państwowa Inspekcja Pracy i Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna (SANEPID). 30 9. Działalność reglamentowana... 32 Koncesje. 32 Zezwolenia. 33 2
Działalność regulowana.... 34 Zezwolenia wydawane przez Wydział Działalności Gospodarczej Urzędu Miasta Poznania.... 38 10. Spółka cywilna umowa spółki cywilnej, obowiązki rejestracyjne wspólników spółki 43 11. Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne 44 12. Polska firma w Unii Europejskiej... 46 Rozdział III. WSPARCIE PRZEDSIĘBIORCÓW I SEKTORA MSP W POZNANIU. 47 1. Działania podejmowane na rzecz przedsiębiorców przez Urząd Miasta Poznania... 47 2. Instytucje otoczenia biznesu (wsparcia przedsiębiorczości) działające w Poznaniu... 52 Ośrodki doradczo-szkoleniowe 53 Ośrodki wsparcia innowacji.. 58 Fundusze pożyczkowe i fundusze poręczeń kredytowych. 62 Organizacje reprezentujące przedsiębiorców (izby gospodarcze, izby przemysłowo-handlowe oraz izby rzemieślnicze)... 65 Krajowe i europejskie sieci instytucji i organizacji... 68 3. Źródła finansowania działalności gospodarczej. 69 Dotacje bezzwrotne... 70 Kredyty i pożyczki... 71 Kapitał udziałowy inwestorzy zewnętrzni... 74 4. Bezpłatne porady prawne... 75 WSTĘP Własna firma to wyzwanie, ale i szansa na sukces zawodowy i finansowy, możliwość realizacji pasji, marzeń i ambicji zawodowych. Nielimitowane dochody, elastyczny czas pracy, wolność i niezależność, brak szefa to niewątpliwe zalety prowadzenia działalności na własny rachunek. Rozpoczęcie działalności gospodarczej to niemałe wyzwanie, a sam pomysł i silna motywacja nie są bynajmniej gwarantem powodzenia przedsięwzięcia. Chcąc bowiem z sukcesem prowadzić własną firmę przez kilka/kilkanaście kolejnych lat, musimy zacząć od rzetelnego zaplanowania przyszłej działalności w oparciu o rozeznanie rynku i jego potrzeb. Na tym etapie przyjdzie nam również podjąć kilka ważnych wyborów i decyzji. W pierwszej kolejności będziemy musieli zdecydować o formie prawnej prowadzonej działalności, która będzie odpowiadała branży i specjalizacji naszej firmy, dalej czekać na nas będą formalności związane z rejestracją i rozpoczęciem prowadzenia działalności. Pocieszające jest to, że na żadnym z etapów przygotowywania się do prowadzenia własnej firmy nie jesteśmy sami. Istnieje bowiem wiele instytucji wspierających przedsiębiorców, świadczących kompleksowe i co ważne najczęściej bezpłatne usługi doradcze. Niniejsze opracowanie stanowi swoiste kompendium wiedzy przede wszystkim dla osób fizycznych zakładających działalność gospodarczą zarówno jednoosobowo, jak i w formie spółek cywilnych. Rozpoczynając od wyjaśnienia podstawowych definicji, przejdziemy do opisu procedur związanych z rejestracją firmy w Polsce (skupiając się na najpopularniejszej w Polsce formie czyli jednoosobowej działalności gospodarczej), aby na koniec odpowiedzieć na pytanie: kto i jak może nam pomóc na różnych etapach prowadzenia wymarzonego biznesu. 3 4
2. DEFINICJA PRZEDSIĘBIORCY Rozdział I DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA WPROWADZENIE 1. DEFINICJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Zgodnie ze wspomnianą już ustawą o swobodzie działalności gospodarczej ( ustawa o sdg w dalszej części opracowania), działalność wykonywana jest przez przedsiębiorcę, którym jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, posiadająca zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą, która przed rozpoczęciem jej wykonywania musi zgłosić wpis do właściwego rejestru (art. 4 Ustawy o sdg). Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010r., Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.), działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Przepisów ww. ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów (art. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Przytoczona powyżej definicja wskazuje na cztery elementy, wyróżniające działalność gospodarczą spośród innych aktywności: zarobkowość w rozumieniu odpłatnej, komercyjnej działalności przedsiębiorcy (nie jest to jednoznaczne z osiąganiem zysku!), określony ustawowo profil działalności, tj.: produkcja, budownictwo, handel, usługi, poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż lub działalność zawodowa, zorganizowany tryb prowadzenia działalności, nakierowanie na działania masowe, m. in. poprzez powołanie struktury organizacyjnej (terytorialnej siedziba, pracy określenie warunków pracy, kadrowej podział praw i obowiązków pracowników, itp.), ciągłość wykonywanej działalności, działanie nieprzypadkowe, nieperiodyczne i którego koniec nie został z góry określony. Odnosząc się do trzech wspomnianych kategorii przedsiębiorców, można wymienić następujące formy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce: 1) jednoosobowa działalność osoby fizycznej (indywidualna działalność gospodarcza), 2) osoba prawna (spółki kapitałowe): - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z o.o.) - spółka akcyjna (SA) 3) jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (spółki osobowe): - spółka cywilna, - spółka jawna, - spółka partnerska, - spółka komandytowa, - spółka komandytowo-akcyjna. 3. AKTY PRAWNE I REJESTRY Wszelkie aspekty prawne związane z prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej osoby fizycznej oraz spółki cywilnej uregulowane są w Kodeksie cywilnym z 1964r. (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. - Kodeks cywilny, Dz. U. z 1964, Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), a w odniesieniu do spółek prawa handlowego, spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji - w Kodeksie spółek handlowych z 2000r. (Ustawa z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych, Dz. U. z 2000, Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.). Istotnym uzupełnieniem ww. aktów prawnych są ustawy regulujące podejmowanie działalności gospodarczej: Ustawa z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity Dz. U. z 2010, Nr 220, poz. 1447 z zm.), 5 6
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2001, Nr 17, poz. 209 z późn. zm.), Ustawa z dnia 13 maja 2011r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2011, Nr 131, poz. 764), Ustawa z dnia 25 marca 2011r. O ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. 2011, Nr 106, poz. 622), Ustawa z dnia 2 lipca 2004r. Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004, Nr 173, poz. 1808 z późn. zm.), W oparciu o zapisy ww. ustaw i w zależności od przyjętej formy prawnej przedsiębiorca podejmuje działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do następujących rejestrów: Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, prowadzonej w systemie teleinformatycznym przez Ministra Gospodarki w przypadku osób fizycznych podejmujących działalność jednoosobowo lub wspólników spółki cywilnej (www.mg.gov.pl, www.ceidg.gov.pl) lub rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, prowadzonym przez sądy rejonowe i Ministerstwo Sprawiedliwości w przypadku osób prawnych, np. spółki prawa handlowego, spółdzielnie, stowarzyszenia i fundacje, przedsiębiorstwa państwowe i zagraniczne czy oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających w Polsce (www.ms.gov.pl, www.krs.ms.gov.pl). Jak już wspomniano we wstępnie, niniejsze opracowanie przeznaczone jest głównie dla osób fizycznych zakładających działalność gospodarczą zarówno jednoosobowo, jak i w formie spółek cywilnych. Rozdział II REJESTRACJA JEDNOOSOBOWEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I SPÓŁKI CYWILNEJ. 1. WNIOSEK O WPIS DO CENTRALNEJ EWIDENCJI I INFORMACJI O DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (WNIOSEK CEIDG-1) Założenie własnej działalności gospodarczej z roku na rok staje się coraz łatwiejsze. Przez wiele lat rejestracja firmy wymagała od przyszłego przedsiębiorcy tułaczki od jednego urzędu do drugiego. Dziś, na początek wystarczy odwiedzenie strony internetowej i wypełnienie formularza elektronicznego i choć do ideału ciągle nam daleko, załatwienie wszystkich potrzebnych formalności powoli przestaje być problemem Od 1 stycznia 2012 roku, w efekcie nowelizacji wspomnianej już ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uproszczone zostały procedury rozpoczynania działalności gospodarczej przez osobę fizyczną. Przedsiębiorcy działający jednoosobowo oraz wspólnicy spółek cywilnych rejestrowani są w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), którą prowadzi minister właściwy do spraw gospodarki w formie elektronicznego rejestru dostępnego przez Internet (www.ceidg.gov.pl). CEIDG to system umożliwiający założenie firmy przez Internet, a przez to ogranicza formalności związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej. W CEIDG znajdują się informacje o wszystkich przedsiębiorcach prowadzących działalność gospodarczą jednoosobowo lub w formie spółki cywilnej na terenie kraju i są one publikowane na stronie internetowej CEIDG. Każdy może bezpłatnie, poprzez wyszukiwarkę, znaleźć wybranego przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą. Wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacjo o Działalności Gospodarczej dokonuje się za pośrednictwem zintegrowanego formularza CEIDG-1, zawierającego dane niezbędne dla CEIDG oraz dla organów współdziałających, tzn.: a) urzędów skarbowych: zgłoszenie identyfikacyjne albo zgłoszenie aktualizacyjne osoby fizycznej prowadzącej samodzielnie działalność gospodarczą (NIP), możliwość wyboru formy opodatkowania, 7 8
b) Głównego Urzędu Statystycznego - wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON), c) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - zgłoszenie/zmiana płatnika składek, d) Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - zgłoszenia oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników. Należy wspomnieć w tym miejscu, że pomimo tego, że dane z wniosku CEIDG-1 trafiają do ww. instytucji (mają one dostęp do CEIDG), to przedsiębiorca jest zobowiązany do zgłoszenie się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia działalności gospodarczej w celu dokonania dodatkowych czynności lub zgłoszeń. W przypadku gdy przedsiębiorca deklaruje podjęcie czynności w zakresie podatku VAT (podatku od towarów i usług) zobowiązany jest do dokonania rejestracji za pośrednictwem formularza VAT-R w urzędzie skarbowym właściwym dla tego podatku i uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 170 zł. Znowelizowane przepisy dot. zakładania działalności gospodarczej przewidują złożenie wniosku o wpis do CEIDG za pośrednictwem formularza elektronicznego dostępnego m. in. na stronie internetowej CEIDG (www.ceidg.gov.pl), na stronie internetowej Ministra Gospodarki (www.mg.gov.pl) lub na Elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (www.epuap.gov.pl). Podstawą do złożenia wniosku w CEIDG jest identyfikacja tożsamości osoby, której wniosek dotyczy oraz podpisanie wniosku, za pomocą: podpisu elektronicznego z certyfikatem kwalifikowanym, nieodpłatnego profilu zaufania na platformie epuap, który dostępny jest od 9 czerwca 2011r. Osoby, które chcą rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, a nie posiadają np. podpisu elektronicznego, mogą również: wypełnić wniosek on-line w CEIDG, wydrukować i przynieść do gminy lub zanotować numer wypełnionego wniosku i w ciągu 7 dni dotrzeć do gminy; wtedy urzędnik odnajdzie wniosek w CEIDG, wydrukuje go, a następnie wniosek podpisany przez przedsiębiorcę zostanie zweryfikowany. Należy zauważyć, że dzień w którym przedsiębiorca podpisze wniosek CEIDG-1 jest dniem złożenia go w urzędzie gminy. składać wnioski CEIDG-1 w formie papierowej w wybranym urzędzie gminy (we właściwym referacie ds. gospodarczych), osobiście, przez pełnomocnika lub pocztą listem poleconym (wniosek musi być opatrzony własnoręcznym podpisem wnioskodawcy potwierdzonym przez notariusza); jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na wizytę w urzędzie miasta/gminy, pracownicy odpowiedniego referatu przekształcają wniosek w formę dokumentu elektronicznego i podpisują podpisem 9 elektronicznym weryfikowanym za pomocą kwalifikowanego certyfikatu lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym e-puap i przesyłają go do CEIDG. Osoby składające wniosek w gminie zgłaszają się do urzędu z ważnym dokumentem tożsamości. W Poznaniu miejscem złożenia wniosku CEIDG-1 jest: Urząd Miasta Poznania - Wydział Działalności Gospodarczej 60-770 Poznań, ul. Matejki 50 e-mail: uwagiedg@um.poznan.pl, dg@um.poznan.pl tel. 61 878-4772, 61 878-49 56 UWAGA! Rejestracja działalności gospodarczej w CEIDG jest bezpłatna. Zaświadczeniem o wpisie jest wydruk komputerowy ze strony internetowej CEIDG, które można pobrać samodzielnie w każdej chwili. W tym celu należy wejść na stronę internetową www.ceidg.gov.pl, przejść do Bazy przedsiębiorców, odszukać wpis podając np. NIP, REGON, nazwę lub imię i nazwisko przedsiębiorcy, otworzyć wybrany wpis, a następnie wybrać opcję Drukuj/Pobierz PDF. Numerem ewidencyjnym działalności gospodarczej jest NIP. 2. DANE PODLEGAJĄCE WPISOWI DO CEIDG Zgodnie z art. 25 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, rozpoczynając działalność gospodarczą, przyszły przedsiębiorca na wniosku CEIDG-1 podaje wiele informacji, z których nie wszystkie pojawią się na wpisie do CEIDG. Ponieważ każdy wniosek wprowadzany do systemu jest jednocześnie kierowany do Urzędu Skarbowego, Głównego Urzędu Statystycznego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych/Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, rejestrując działalność podajemy m.in.: dane osobowe, NIP, obywatelstwo, adres zamieszkania, zameldowania, firmę przedsiębiorcy, rodzaje działalności gospodarczej, datę rozpoczęcia działalności gospodarczej, dane do kontaktu, główne miejsce wykonywania działalności gospodarczej, dane dla potrzeb ZUS/KRUS, dane urzędu skarbowego, oświadczenie o wyborze formy opodatkowania i prowadzonej dokumentacji rachunkowej, adres miejsca przechowywania dokumentacji rachunkowej, informacje o spółce cywilnej, informacje o małżeńskiej wspólności majątkowej, dane dotyczące rachunków bankowych oraz pełnomocników. 10
Abstrahując od tego co przedsiębiorca wpisuje we wniosku, na samym wpisie w CEIDG znajdą się - jako dane ogólnie dostępne, następujące informacje: imię i nazwisko przedsiębiorcy; NIP; REGON; firma przedsiębiorcy; informacje dot. spółki cywilnej (NIP, REGON); adres poczty elektronicznej i strony internetowej; adres zakładu głównego i dodatkowych miejsc wykonywania działalności oraz adres do doręczeń; obywatelstwo; data rozpoczęcia działalności gospodarczej; przedmiot działalności gospodarczej; informacja o małżeńskiej wspólności majątkowej. UWAGA! Wraz z wnioskiem o wpis do CEIDG składa się oświadczenie o braku orzeczonych wobec osoby, której wpis dotyczy zakazów prowadzenia działalności gospodarczej, pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Firma przedsiębiorcy nazwa przedsiębiorstwa Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych. Nazwa może być wybrana przez przedsiębiorcę dowolnie, jednakże należy pamiętać, że powinna ona dostatecznie odróżniać się od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku (zbytnie podobieństwo może sprawiać, iż zamiast do naszej firmy, klienta skieruje się do konkurencyjnej). Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia. Nazwa powinna być zrozumiała dla odbiorcy, w miarę krótka oraz budząca zaufanie. Na etapie rejestrowania własnej firmy (nie ma znaczenia czy prowadzonej w formie jednoosobowej działalności gospodarczej czy spółki) warto sprawdzić czy planowana nazwa/firma nie funkcjonuje już w obrocie gospodarczym. Można w tym celu skorzystać np. z: 11 bazy przedsiębiorców dostępnej na stronie Ministra Gospodarki Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, wyszukiwarki podmiotów w Krajowym Rejestrze Sądowym, dostępnej na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, dowolnej wyszukiwarki internetowej, w związku z tym, że obecnie większość przedsiębiorców ma swoje strony internetowe, które zawierają informacje o ich firmach, znakach towarowych (często nazwy domen są odpowiednikami nazw firm). Zakład główny (siedziba firmy) i inne miejsca wykonywania działalności Do prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorca musi mieć lokal, w którym będzie się znajdowało się główne miejsce wykonywania działalności (w przypadku działalności gospodarczej osób fizycznych określenie siedziba firmy używane jest tylko potocznie - w tym przypadku mówimy o głównym miejscu wykonywania działalności ). Składając wniosek o wpis do CEIDG przedsiębiorca musi wskazać adres głównego miejsca wykonywania działalności. Brak wskazania oznacza, że adresem tym jest adres zamieszkania, który w takim przypadku będzie uwidoczniony na stronie internetowej CEIDG (www.ceidg.gov.pl). Obok adresu zakładu głównego, przedsiębiorca jest również zobowiązany do podania na wniosku wszystkich dodatkowych miejsc wykonywania działalności gospodarczej, takich jak oddziały, punkty sprzedaży, przyjmowania zleceń, świadczenia usług (o ile oczywiście takie posiada). Formy korzystania z lokalu Jedną z najczęściej spotykanych form korzystania z lokalu, przeznaczonego w zamyśle do prowadzenia działalności gospodarczej, jest jego najem oraz użyczenie. Podstawową cechą odróżniającą obie te umowy jest odpłatność. Umowa najmu jest umową odpłatną - najemca zobowiązany jest do zapłaty wynajmującemu umówionego czynszu. W przypadku umowy użyczenia przedsiębiorca biorący do używania lokal nie jest zobowiązany do zapłaty. Zmiana sposobu użytkowania lokalu Przeznaczenie lokalu na działalność gospodarczą stanowi zmianę sposobu jego użytkowania i wymaga uzyskania decyzji administracyjnej, tzw. pozwolenia na zmianę 12
sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Decyzję taką wydaje starosta. Przez zmianę sposobu użytkowania rozumie się między innymi przeznaczenie pomieszczeń mieszkalnych na cele niemieszkalne, np. związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Przyjmuje się, że prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej w mieszkaniu i wykonywanie w nim wyłącznie pracy o charakterze pracy biurowej nie powoduje zmiany sposobu użytkowania. Warunkiem jest jednak nie zatrudnianie w nim żadnych osób. Data rozpoczęcia działalności gospodarczej Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą już w dniu złożenia wniosku (data rozpoczęcia działalności nie może być wcześniejsza od daty zarejestrowania wniosku w CEIDG), od tego też dnia obejmują przedsiębiorcę wszystkie procedury prawno podatkowe i księgowe. Wyjątkiem od tej reguły jest prowadzenie działalności gospodarczej określonego rodzaju, tj. podlegającej reglamentacji w takich przypadkach działalność gospodarczą można rozpocząć dopiero po uzyskaniu przewidzianych prawem koncesji, zezwoleń, uprawnień lub wpisu do rejestru działalności regulowanej. Przedmiot działalności gospodarczej - Polska Klasyfikacja Działalności Tym co nastręczać może trudności w trakcie wypełniania wniosku o wpis do CEIDG jest określenie przedmiotu działalności gospodarczej zgodnie z symbolami Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007). Symbol PKD to numer, który niesie ze sobą informacje dotyczące rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Symbole PKD, wymienione przez przedsiębiorcę na wniosku o wpis do CEIDG, wskazują jaki rodzaj działalności gospodarczej przedsiębiorca zamierza prowadzić. Przedsiębiorca zobowiązany jest stosować 5-znakowe symbole PKD. Warto pamiętać, że kwestie związane z PKD reguluje obecnie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Gospodarczej. Szczegółowy opis symboli PKD dostępny jest na stronie Głównego Urzędu Statystycznego w Poznaniu www.stat.gov.pl (pod pozycją METAINFORMACJE / KLASYFIKACJE / PKD2007 / WYSZUKIWARKA) oraz stronie internetowej Urzędu Miasta Poznaniu www.poznan.pl/firma (PKD) W przypadku trudności w ustaleniu właściwego grupowania PKD zainteresowany podmiot może zwrócić się do: Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi 93-176 Łódź, ul. Suwalska 29 tel.: 42 683-92-70, 42 683-92-72, fax: 42 683-90-10 3. CZYNNOŚCI DOKONYWANE D W CEIDG Wniosek CEIDG-1 jest jednocześnie: wnioskiem o wpis do CEIDG, wnioskiem o zmianę wpisu w CEIDG, wnioskiem o wpis informacji o zawieszeniu działalności gospodarczej, wnioskiem o wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej, wnioskiem o wykreślenie wpisu w CEIDG. W momencie kiedy wniosek CEIDG-1 zostaje wprowadzony do systemu teleinformatycznego Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej informacje w nim zawarte przekazywane są do Głównego Urzędu Statystycznego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych/Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz wskazanego Urzędu Skarbowego. W konkretnych przypadkach może zaistnieć konieczność dodatkowego zgłoszenia się w odpowiednich urzędach, np. przy wznowieniu działalności gospodarczej, jeśli wystąpiły zmiany związane z podleganiem ubezpieczeniom społecznym konieczna będzie wizyta w ZUS lub KRUS, a zamykając działalność gospodarczą należy m.in. wyrejestrować pracowników w ZUS, zgłosić fakt zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej w KRUS i powiadomić Państwową Inspekcję Pracy. Jeśli przedsiębiorca był płatnikiem VAT, naczelnikowi urzędu skarbowego powinien zgłosić fakt zaprzestania wykonywania działalności (składając druk VAT-Z). ZMIANA WPISU DO CEIDG Należy pamiętać, że wszystkie zmiany dotyczące stanu faktycznego i prawnego (każdą zmianę danych, które zostały podane przy wpisie do CEIDG) należy zgłosić za pośrednictwem wniosku CEIDG-1 w ciągu 7 dni od ich zaistnienia. UWAGA! Złożenie wniosku o zmianę wpisu w CEIDG zwolnione jest z opłaty. 13 14
ZAWIESZENIE WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Przedsiębiorca może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, przedsiębiorca nie może wykonywać tej działalności i osiągać z niej bieżących przychodów (nie może zatem dokonywać sprzedaży, świadczyć usług itd.), a także zatrudniać pracowników. Jednakże, zgodnie z przepisami, w okresie zawieszenia przedsiębiorca ma prawo wykonywać czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, a więc czynności, bez których późniejsze podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej oraz osiąganie z niej przychodów byłoby utrudnione. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jako wspólnik w więcej niż jednej spółce cywilnej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej lub kilku takich spółkach. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w różnych formach prawnych może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej z tych form. W przypadku wykonywania działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników. UWAGA! Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej należy zgłosić do CEIDG z wyprzedzeniem lub najpóźniej w dniu rozpoczęcia zawieszenia, ponieważ data ta nie może być wcześniejsza niż data złożenia wniosku! Zgłoszenie informacji o zwieszeniu działalności gospodarczej zwolnione jest z opłaty. WZNOWIENIE WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Data wznowienia wykonywania działalności gospodarczej podana we wniosku CEIDG-1 kończy okres zawieszenia. Taki wniosek przedsiębiorca może złożyć w każdej chwili, ale przed upływem ustawowego okresu 24 miesięcy zawieszenia. Jeżeli przedsiębiorca złoży wniosek o wznowienie działalności gospodarczej przed upływem 30 dni zawieszenie będzie nieskuteczne. Jeśli przedsiębiorca nie wznowi działalności przed upływem okresu 24 miesięcy, wpis zostanie wykreślony z CEIDG przez Ministra Gospodarki. UWAGA! Wznowienie wykonywania działalności gospodarczej również należy zgłosić do CEIDG z wyprzedzeniem lub najpóźniej w dniu wznowienia, ponieważ data ta nie może być wcześniejsza niż data złożenia wniosku! Zgłoszenie informacji o wznowieniu działalności gospodarczej zwolnione jest z opłaty. 15 ZAPRZESTANIE WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ O zaprzestaniu działalności gospodarczej należy zawiadomić po zaistnieniu tego faktu w terminie 7 dni, ponieważ data ta nie może być późniejsza niż data złożenia wniosku! W przypadku zaprzestania należy podać datę przypadającą na ostatni dzień wykonywania działalności gospodarczej. Po złożeniu wniosku o wykreślenie wpisu w CEIDG informacja ta trafia także do GUS, ZUS/KRUS i wskazanego na wniosku Urzędu Skarbowego. Jednak poszczególnych przypadkach przedsiębiorca dokonuje dodatkowych zgłoszeń związanych z zaprzestaniem działalności gospodarczej do właściwych instytucji np. ZUS, KRUS czy też Urzędu Skarbowego. UWAGA! Złożenie wniosku o wykreślenie wpisu w CEIDG zwolnione jest z opłaty. 4. REGON URZĄD STATYSTYCZNY REGON (Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej) jest zbiorem informacji o podmiotach gospodarki narodowej prowadzonym w systemie informatycznym w postaci centralnej bazy danych oraz terenowych baz danych. Każdy podmiot gospodarki narodowej ma obowiązek rejestracji prowadzonej działalności w REGON. Osoby wpisane do rejestru REGON na podstawie danych z wniosku CEIDG-1 otrzymują informację o numerze identyfikacyjnym REGON za pomocą wyszukiwarki CEIDG (numer REGON znajduje się na wpisie do CEIDG). Udostępnienie danych na stronie internetowej GUS (www.stat.gov.pl) jest potwierdzeniem dokonania wpisu tych informacji w rejestrze REGON. W przypadku konieczności posiadania zaświadczenia o numerze identyfikacyjnym REGON przedsiębiorca może złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia w urzędzie statystycznym właściwym ze względu na adres zamieszkania. Zmiana danych objętych obowiązkiem wpisu do rejestru REGON, które nie podlegają równocześnie zgłoszeniu do CEIDG lub odpowiednio w rejestrze przedsiębiorców, podlega reżimowi ustawy o statystyce publicznej. W tym przypadku przedsiębiorcy mają obowiązek złożyć wniosek RG-1 we właściwym terytorialnie urzędzie statystycznym. Nowelizacja z dnia 19 grudnia 2008r. ustawy o statystyce publicznej zniosła wymóg posługiwania się przez podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru REGON 16
w kontaktach urzędowych i związanych z obrotem gospodarczym zaświadczeniem o numerze identyfikacyjnym REGON oraz podawanie tego numeru w pieczęciach firmowych oraz drukach urzędowych (uchylenie ust. 3 w art. 43 ww. ustawy). Jeśli zmieni zdanie w tym aspekcie, zobowiązany jest do zgłoszenia tego faktu w ciągu 7 dni od daty zaistnienia zmiany (np. podpisania umowy z biurem rachunkowym), również za pośrednictwem wniosku CEIDG-1). Przydatne adresy i telefony: Urząd Statystyczny w Poznaniu, Wydział Rejestrów 60-625 Poznań, ul. Wojska Polskiego 27/29 tel: 61 279-83-20, 61 279-83-25 www.stat.gov.pl/regon Warto pamiętać, że obok wskazania danych podmiotu prowadzącego dokumentację rachunkową, rejestrując działalność gospodarczą przedsiębiorca określa również adres miejsca przechowywania tej dokumentacji. Nie ma obowiązku przechowywania dokumentacji rachunkowej w zakładzie głównym/siedzibie przedsiębiorstwa. Dokumentację można przechowywać: w miejscu zamieszkania przedsiębiorcy, w miejscu zameldowania przedsiębiorcy, w głównym lub dodatkowym miejscu wykonywania działalności gospodarczej, w siedzibie biura rachunkowego. 5. PODATKI URZĄD SKARBOWY ZGŁOSZENIE PODATNIKA Jak już wspomniano, za pośrednictwem wniosku CEIDG-1: dokonujemy rejestracji/ aktualizacji numeru identyfikacyjnego NIP, wybieramy rodzaj prowadzonej dokumentacji rachunkowej z następujących: o księgi rachunkowe, o podatkowa księga przychodów i rozchodów, o ryczałt, o karta podatkowa, wybieramy odpowiednią formę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych z następujących: o opodatkowanie na zasadach ogólnych, o ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, o karta podatkowa. Przedsiębiorca ma obowiązek prawidłowo i rzetelnie rozliczać się z podatków i innych należności publicznoprawnych. Może czuwać nad tym sam lub skorzystać z pomocy kancelarii doradcy podatkowego lub biura rachunkowego. Decyzję o tym w jaki sposób będziemy prowadzić księgowość w firmie, samodzielnie czy też zlecimy ją na zewnątrz, warto podjąć jeszcze przed wypełnieniem wniosku CEIDG-1, na którym przedsiębiorca zobowiązany jest do wskazania danych podmiotu prowadzącego jego dokumentację rachunkową. Przedsiębiorca może zadeklarować samodzielne prowadzenie księgowości w firmie, może też wskazać, że dokumentację rachunkową prowadzić będzie wybrane wcześniej biuro rachunkowe (w takiej sytuacji wpisuje na wniosku firmę i NIP podmiotu). 17 UWAGA! Warto wiedzieć, że nie każdy musi wystąpić o nowy numer NIP! Osoba fizyczna, która posiada NIP, a rozpoczyna indywidualnie działalność gospodarczą, nie musi występować o jego nadanie. Jej osobisty NIP staje się NIP-em firmy. Inaczej wygląda to w przypadku spółki cywilnej, której musi być nadany NIP odrębny od NIP-ów wspólników. W celu uzyskaniu numeru NIP, wspólnicy spółki cywilnej powinni udać się do właściwego urzędu skarbowego (właściwego dla siedziby spółki cywilnej) i przedłożyć umowę spółki cywilnej. Nadanie numeru NIP jest bezpłatne. Urząd skarbowy wydaje zaświadczenie przedsiębiorcy o nadaniu numeru NIP nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia kompletnego wniosku. FORMY OPODATKOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ PODATKIEM DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH Przedsiębiorcy prowadzący indywidualną działalność gospodarczą, przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi, którzy są wspólnikami spółki cywilnej lub prowadzący działalność w formie osobowych spółek handlowych, podlegają opodatkowaniu dochodów pochodzących z tej działalności na podstawie ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010r., Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) albo na podstawie ustawy z dnia 20 listopada 1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.). Podejmując decyzję o prowadzeniu określonej działalności gospodarczej należy dokonać wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (zwanym dalej podatkiem PIT). Wybór ten jest bardzo ważny, gdyż wpływa nie tylko na wysokość 18
przyszłego podatku, ale też na rodzaj i zakres prowadzonych ewidencji księgowych (sposobem prowadzenia dokumentacji rachunkowej). Możliwe są następujące opcje: opodatkowanie na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej (18% i 32%) podatek płacimy od dochodu, tj. różnicy pomiędzy faktycznie uzyskanym przychodem, a kosztami jego uzyskania, opodatkowanie według jednolitej 19% stawki j. w. zryczałtowane formy opodatkowania, tj. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (podatek płacimy od przychodu a więc koszty uzyskania tego przychodu nie mają wpływu na wysokość naszego podatku) lub karta podatkowa (na wysokość podatku nie mają wpływu ani wysokość przychodu, ani koszty jego uzyskania, gdyż podatek ustalany jest decyzją organu podatkowego). Decydując się na wybór formy opodatkowania musimy wziąć pod uwagę: rodzaj działalności, którą zamierzamy uruchomić, zakres działań i rozmiar planowanej działalności, wysokość spodziewanych przychodów i kosztów ich uzyskania. koszty związane z prowadzeniem księgowości. Warto również ustalić czy zamierzamy korzystać z ulg podatkowych, czy będziemy rozliczać się ze współmałżonkiem albo na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Zmiana formy opodatkowania na inną jest możliwa, ale dopiero z początkiem kolejnego roku podatkowego. Decyzję o zmianie formy opodatkowania należy zgłosić do 20 stycznia. Opodatkowanie na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej 18 %, 32% Przychody i koszty należy wykazywać w ewidencji, zwanej podatkową księgą przychodów i rozchodów, prowadzoną zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 roku w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2003r., Nr 152, poz. 1475 z późn. zm.), lub w księgach rachunkowych, prowadzonych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009r., Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.). Zaliczki na poczet podatku płaci się miesięcznie lub kwartalnie. Po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do 30 kwietnia roku następnego, należy złożyć zeznanie PIT-36. Z kwartalnych zaliczek może skorzystać tzw. mały podatnik, a więc jeżeli przychody ze sprzedaży wraz z podatkiem VAT nie przekroczyły w poprzednim roku podatkowym równowartości 1 200 000 euro, albo jeżeli rozpoczyna działalność gospodarczą. Według ustaw podatkowych podatnikiem rozpoczynającym działalność gospodarczą jest osoba, która w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, nie prowadziła działalności gospodarczej samodzielnie lub jako wspólnik spółki niemającej osobowości prawnej oraz działalności takiej nie prowadził małżonek tej osoby. Skala podatkowa na 2012 rok Podstawa podatku w złotych ponad Do obliczenia Podatek wynosi 85 528 zł 18% minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr 85 528 zł 14 839 zł 02 gr plus 32% nadwyżki ponad 85 528 zł Roczny dochód nie powodujący zapłaty podatku 3 091 zł Jest to podstawowa forma opodatkowania. Jeżeli w ustawowym terminie przedsiębiorca nie złoży wniosku lub oświadczenia o zastosowaniu zryczałtowanych form opodatkowania albo oświadczenia o wyborze opodatkowania według jednolitej 19% stawki podatku, to musi rozlicza się w ten sposób. Przy tej formie opodatkowania można rozliczać się wspólnie z małżonkiem lub na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Można także korzystać z ulg podatkowych, np. ulgi na dzieci, ulgi na Internet, ulgi rehabilitacyjnej, ulgi dla osób osiągających dochody za granicą. Wybierając zasady ogólne, podatek dochodowy płaci się od faktycznie uzyskanego dochodu. Aby ustalić dochód, musimy od przychodu z działalności gospodarczej odjąć koszty jego uzyskania. 19 Opodatkowanie według jednolitej 19% stawki Podatek PIT w tej formie płaci się od faktycznie uzyskanego dochodu. Przychody i koszty należy wykazywać w ewidencji, zwanej podatkową księgą przychodów i rozchodów lub w księgach rachunkowych. 20
Jeżeli przedsiębiorca planuje kontynuować swoją działalność w następnym roku i w bieżącym roku jego przychody wyniosą co najmniej równowartość 1 200 000 euro, to będzie zobowiązany w następnym roku prowadzić księgi rachunkowe i na ich podstawie ustalać dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W 2012 roku jest to obowiązkowe wówczas, gdy przychody w 2011 roku wyniosły co najmniej 5 293 440 zł. 3% - od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz działalności gastronomicznej. Wybór ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w następnym roku podatkowym przysługuje tylko tym podatnikom, którzy w bieżącym roku uzyskali przychody w wysokości nieprzekraczającej równowartości 150 000 euro. Aby w 2012 roku wybrać ryczałt, przychód osiągnięty w 2011 roku nie może przekroczyć 661 680 zł. Należny podatek według 19% stawki oblicza się niezależnie od wielkości osiągniętego dochodu, co oznacza, że zaliczkę należy zapłacić już za pierwszy miesiąc, w którym osiągnięty zostanie dochód. Zaliczki na poczet podatku płaci się miesięcznie lub kwartalnie. Po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do 30 kwietnia roku następnego, należy złożyć zeznanie PIT-36L. Przy tej formie opodatkowania nie można rozliczać się wspólnie z małżonkiem, ani na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Można korzystać z ulg podatkowych, za wyjątkiem tzw. ulgi na dzieci. Karta podatkowa Przy tej formie opodatkowania nie można rozliczać się wspólnie z małżonkiem, ani na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Nie można także korzystać z ulg podatkowych. Karta podatkowa jest przeznaczona dla podatników prowadzących ściśle określone rodzaje działalności gospodarczej usługowej, wytwórczo-usługowej i handlowej wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest uproszczoną formą rozliczania podatku dochodowego ale nie każdy ma prawo do ryczałtu. Ryczałtu nie można wybrać, jeżeli m.in. prowadzi się aptekę, lombard, kantor. Podatek obliczamy od przychodu, którego nie można pomniejszyć o żadne koszty jego uzyskania. Przy tej formie opodatkowania musimy prowadzić ewidencję przychodów z prowadzonej działalności. Ryczałt płacimy miesięcznie lub kwartalnie. Po zakończeniu roku podatkowego w terminie do końca stycznia musimy złożyć zeznanie PIT-28. Wysokość stawek ryczałtu uzależniona jest od rodzaju działalności. Przykładowo: 20% - od przychodów z działalności w zakresie wolnych zawodów, 17% - od przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych, m.in. wynajmu samochodów osobowych, hoteli, pośrednictwa w handlu hurtowym, 8,5% - od przychodów m.in. z działalności usługowej, np. z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, 5,5% - od przychodów m.in. z działalności wytwórczej i budowlanej, Przepisy dotyczące karty podatkowej szczegółowo określają też zakres i rozmiary poszczególnych rodzajów działalności oraz warunki, w jakich dana działalność powinna być prowadzona, by możliwe było opodatkowanie w tej formie. Opodatkowaniu kartą podatkową podlegają m.in. usługi zegarmistrzowskie, usługi tapicerskie czy usługi krawieckie, handel detaliczny, działalność gastronomiczna, rozrywkowa, usługi transportowe taksówki osobowe i bagażowe do 2 t. Aby móc rozliczać się w formie karty podatkowej należy spełnić przede wszystkim następujące warunki: prowadząc działalność nie można korzystać z usług innych firm (z wyjątkiem usług specjalistycznych), a także zatrudniać osób na umowę zlecenia i umowę o dzieło (można zatrudniać osoby na umowę o pracę), współmałżonek nie może prowadzić działalności gospodarczej w tym samym zakresie (dozwolone jest jednak, aby współmałżonek pracował razem z przedsiębiorcą). Przedsiębiorca, który chce płacić podatek dochodowy w formie karty podatkowej, do 20 stycznia roku podatkowego musi złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego wniosek o opodatkowanie w tej formie (PIT-16). 21 22
Jeżeli przedsiębiorca rozpoczyna działalność, wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego przed rozpoczęciem działalności lub dołącza do wniosku o wpis do CEIDG. Naczelnik urzędu skarbowego po rozpatrzeniu wniosku, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku w formie karty podatkowej na dany rok lub decyzję odmowną. Ustaloną kwotę podatku pomniejszoną o zapłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru tej składki należy wpłacić na rachunek urzędu do dnia 7 każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień do 28 grudnia roku podatkowego. Opłacając podatek dochodowy w formie karty podatkowej nie ma obowiązku składania zeznania podatkowego a zapłaconą i odliczoną kwotę składki na ubezpieczenia zdrowotne wskazuje się w rocznej deklaracji PIT-16A. Deklarację PIT-16A składa się w urzędzie skarbowym do 31 stycznia roku następnego. Podatnicy podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, są zobowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym (VAT-R) o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności. Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podmiot jako podatnika VAT UE i potwierdza jego zarejestrowanie jako podatnika VAT UE. Podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT UE są obowiązane do posługiwania się NIP poprzedzonym kodem PL. Podatnicy podatku od towarów i usług są obowiązani wystawiać fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy. Podatnicy są obowiązani prowadzić ewidencję zakupu i sprzedaży VAT. Jeżeli przedsiębiorca wybrał kartę podatkową jako formę opodatkowania, to nie ma prawa do żadnych ulg i odliczeń z wyjątkiem odliczenia od podatku zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne. PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG VAT Zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług (VAT-R) składa się we właściwym organie podatkowym przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniem tym podatkiem (art. 96 i 97 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, Dz. U. z 2011r., Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.). Od 1 stycznia 2012 roku do wniosku o wpis do CEIDG przedsiębiorca może dołączyć zgłoszenie rejestracyjne lub aktualizacyjne VAT-R w sytuacji kiedy elektronicznie wypełnia wniosek i przesyła go do CEIDG. Opłata skarbowa z tytułu rejestracji na potrzeby podatku VAT wynosi 170 zł. Wpłaty tej opłaty należy dokonać na konto urzędu miasta/gminy/dzielnicy, na terenie którego mieści się siedziba właściwego urzędu skarbowego. Podatnicy są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu. Podatnicy mogą również składać deklaracje kwartalnie, po uprzednim zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego. Zwolnienie podmiotowe Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą w zakresie czynności obciążonych podatkiem od towarów i usług jest zwolniony od tego podatku do momentu przekroczenia limitu ze sprzedaży opodatkowanej - limit ten w 2012 roku wynosi 150 000 złotych rocznie. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Zwolnień podmiotowych nie stosuje się m. in. do: (1) importu towarów i usług, (2) wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, (3) dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, (4) podatników dokonujących dostaw m. in. niektórych wyrobów akcyzowych, oraz (5) podatników świadczących usługi prawnicze (notariusze, adwokacji i radcy prawni) czy jubilerskie. Podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel i rezultat takiej działalności. Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika i potwierdza jego zarejestrowanie jako podatnika VAT czynnego lub jako podatnika VAT zwolnionego. 23 Zwolnienia przedmiotowe Obok zwolnień podmiotowych, istnieją również tzw. zwolnienia przedmiotowe. Aby prawidłowo określić, czy świadczenie danej usługi lub sprzedaż towarów podlega zwolnieniu przedmiotowemu, konieczna jest dokładna analiza ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do ww. ustawy. 24
Przedsiębiorcy, którzy rozpoczynają działalność tylko w zakresie czynności zwolnionych od podatku VAT nie mają obowiązku rejestrowania się jako podatnicy podatku VAT. Mogą jednak dokonać zgłoszenia rejestracyjnego i wówczas naczelnik urzędu skarbowego rejestruje takiego podatnika jako podatnika VAT zwolnionego. Przydatne adresy i telefony: Izba Skarbowa w Poznaniu 61-726 Poznań, Pl. Cyryla Ratajskiego 5 tel. (0-61) 85-86-100 fax. (0-61) 85-22-224 www.is.poznan.pl Pierwszy Urząd Skarbowy w Poznaniu 60-965 Poznań ul. Chłapowskiego 17/18 tel: 61 657-87-87 fax: 61 657-82-20 Urząd Skarbowy Poznań-Grunwald 60-179 Poznań ul. Smoluchowskiego 1 tel: 61 664-40-00 fax: 61 664-40-37 Urząd Skarbowy Poznań-Jeżyce 60-823 Poznań ul. Słowackiego 22 tel: 61 64-71-800 fax: 61 64-71-921 Urząd Skarbowy Poznań-Nowe Miasto 61-055 Poznań ul. Warszawska 183/185 tel: 61 873-03-00 fax: 61 874-71-10 Urząd Skarbowy Poznań-Winogrady 60-685 Poznań ul. Wojciechowskiego 3/5 tel: 61 827-01-00 fax: 61 827-01-01 Urząd Skarbowy Poznań-Wilda 61-558 Poznań ul. Wierzbięcice 45 tel: 61 83-28-800 fax: 61 833-38-12 Ministerstwo Finansów www.mf.gov.pl 6. UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH LUB KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Zgłoszenie płatnika składek Zgłoszenie płatnika składek za pośrednictwem wniosku CEIDG-1 nie finalizuje procedury rejestracji działalności gospodarczej dla celów ubezpieczenia społecznego. W ciągu 7 dni od rozpoczęcia działalności należy złożyć we właściwej (zgodnie z adresem głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej) jednostce ZUS zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnych i zdrowotnych osoby rozpoczynającej działalność gospodarczą i ewentualnych członków rodziny oraz uzyskania informacji dotyczącej opłacania składek i składania deklaracji. Zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych dokonujemy za pośrednictwem formularza ZUS ZUA, zaś zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego za pośrednictwem formularza ZUS ZZA. Formularze można przekazać drogą elektroniczną (jeśli posiada się podpis elektroniczny), złożyć osobiście lub wysłać listem poleconym. UWAGA! Zgłoszenie firmy w ZUS-ie nie podlega opłacie. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne Osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą, która nie posiada innego tytułu do ubezpieczeń (np. nie posiada prawa do emerytury lub nie wykonuje pracy na podstawie umowy o pracę lub innej), podlega ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, chorobowemu ubezpieczenie dobrowolne), zdrowotnym oraz opłaca składki na Fundusz Pracy. Jeżeli przedsiębiorca zatrudnia pracowników, staje się pracodawcą i będzie na nim ciążył obowiązek zgłoszenia pracowników do ubezpieczenia w terminie 7 dni od daty zawarcia z pracownikiem umowy o pracę lub rozpoczęcia innej formy współpracy. W przypadku, gdy przedsiębiorca nie będzie zatrudniał pracowników, wpłaca on składki na ubezpieczenie społeczne i składa dokumenty rozliczeniowe do 10-go dnia następnego miesiąca, po kolejnym miesiącu działalności. W przypadku, gdy zatrudnia pracowników, rozlicza się z ZUS do 15-go dnia następnego miesiąca, po miesiącu zatrudnienia. 25 26
Ulgi udzielane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych - możliwość opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach W dniu 24 sierpnia 2005r. zaczęła obowiązywać Ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i o zmianie innych ustaw (Dz. U. z 2005r., Nr 150, poz. 1248), obniżająca podstawę wymiaru składek ZUS dla nowo powstałych firm. Aktualne podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ZUS (rentowe, emerytalne, chorobowe) w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednakże niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (od stycznia 2012r. minimalne wynagrodzenie wynosi 1 500,00 zł). Przedsiębiorca, który skorzysta z możliwości płacenia niższej składki ZUS, w 2012 roku zamiast standardowej składki w wys. 975,76 zł, odprowadza co miesiąc składki w wysokości 396,94 zł. Osobami uprawnionymi do skorzystania z ulgi są: osoby, które pierwszy raz rejestrują indywidualną działalność gospodarczą, osoby, które w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarolniczej działalności gospodarczej, osoby, które nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Przydatne adresy i telefony: ZUS I Oddział w Poznaniu 60-908 Poznań, ul. Dąbrowskiego 12 tel.: 61 841-60-00 fax: 61 841-15-51 Inspektorat w Poznaniu 61-512 Poznań, ul. Fabryczna 27/28 tel: 61 831-41-00 fax: (61) 833-03-85 ZUS II Oddział w Poznaniu 61-361 Poznań, ul. Starołęcka 31 tel.: (61) 874-54-00 fax: (61) 877-28-50 www.zus.pl www.e-inspektorat.pl 27 KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Rolnik lub domownik który rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej jako osoba fizyczna, zgodnie z przepisem art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008r. Nr 50 poz. 291 ze zm.) może nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeśli: 1) podlegał temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata i nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, 2) złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu tej działalności, Oświadczenie to można złożyć na wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej CEIDG -1 odpowiednio wypełniając rubrykę Dane dla potrzeb KRUS. Złożenie wniosku w tej formie do organu ewidencyjnego traktowane jest jak dotrzymanie terminu złożenia oświadczenia w KRUS. 3) nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym, 4) nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, 5) kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (jeżeli działalność ta była prowadzona) nie przekracza określonej kwoty granicznej. Roczna kwota graniczna, podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem i jest ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski"; w drodze obwieszczenia Ministra właściwego do spraw rozwoju wsi. Zaświadczenie naczelnika właściwego urzędu skarbowego lub oświadczenie o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy rolnik lub domownik prowadzący w poprzednim roku podatkowym pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązany jest złożyć w KRUS wraz z oświadczeniem, o którym jest mowa w pkt. 2) do dnia 31 maja każdego roku, po rozliczeniu roku podatkowego. Jeśli kwota podatku dochodowego przekroczy "roczną kwotę graniczną", a także jeżeli nie zostanie zachowany powyższy termin złożenia zaświadczenia albo oświadczenia, ubezpieczenie rolnika lub domownika ustanie z dniem, do którego rolnik lub domownik zobowiązany był złożyć zaświadczenie/oświadczenie w jednostce KRUS, chyba że ten 28
rolnik lub domownik zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy przed upływem tego terminu. Osoba ubezpieczona winna w ciągu 14 dni zgłosić fakt zaprzestania wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro, przeliczonych na złote wg średniego kursu walut obcych (ogłaszanego przez NBP ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji) Rolnik lub domownik prowadzący dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą będzie zobowiązany do opłacania miesięcznej składki podstawowej na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w podwójnym wymiarze. Natomiast na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie składka za te osoby opłacana jest w pojedynczej wysokości, tak samo jak za pozostałych ubezpieczonych, którzy pozarolniczej działalności gospodarczej nie prowadzą. Przez rozpoczęcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej rozumie się także wznowienie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej po jej okresowym zawieszeniu i zmianę rodzaju lub przedmiotu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Przydatne adresy i telefony: Centrala KRUS w Warszawie 00-608 Warszawa Al. Niepodległości 190 tel: 22 592-65-90 fax: 22 592-66-50 KRUS Oddział Regionalny w Poznaniu 61-807 Poznań ul. Św. Marcin 46/50 tel: 61 853-09-20 fax: 61 853-09-21 e-mail: poznan@krus.gov.pl W trakcie zakładania konta firmowego banki wymagają najczęściej przedłożenia dokumentu tożsamości, wydruku z wpisu do CEIDG oraz okazania pieczątki firmowej. Jeśli przedsiębiorca założył rachunek bankowy już po zarejestrowaniu działalności gospodarczej lub dokonał jego zmiany, musi o tym poinformować urząd skarbowy i ZUS składając wniosek CEIDG-1. Zgłoszenia tego dokonuje zgodnie z zasadami obowiązującymi na etapie rejestracji działalności gospodarczej. PIECZĄTKA FIRMOWA Nie ma prawnego obowiązku posiadania pieczątki firmowej. Niemniej jednak, jej posiadanie może ułatwić załatwianie formalności w urzędach, jest również wymagane w niektórych bankach przy zakładaniu konta firmowego czy np. w agencjach pocztowych. Warto zatem zdecydować się na jej wykonanie. Jakie informacje powinny się znaleźć na pieczątce? pełna nazwa (firma) przedsiębiorcy, tj. imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz nazwa, o ile taką posiada, dane adresowe, numery telefonów / fax, numer NIP i numer REGON. www.krus.gov.pl 7. KONTO BANKOWE I PIECZĄTKA FIRMOWA 8. PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY I POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA (SANEPID) KONTO BANKOWE Według ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy gdy: stroną transakcji, z której wynika płatność jest inny przedsiębiorca oraz PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY Zgodnie z art. 209 Kodeksu pracy, jeżeli w ramach swojej działalności przedsiębiorca zatrudni pracownika lub pracowników, w ciągu 30 dni od daty zatrudnienia musi powiadomić na piśmie właściwego inspektora Państwowej Inspekcji Pracy o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz liczbie pracowników. 29 30
Przedsiębiorca powinien także złożyć pisemną informację o środkach i procedurach przyjętych dla spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, dotyczących danej dziedziny działalności. Obowiązek ten ciąży na pracodawcy także w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji. Zatrudniając pracowników w ramach stosunku pracy, pracodawca zobowiązany jest do opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz składek na Fundusz Pracy. Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna (SANEPID) 61-771 Poznań, ul. Sieroca 10 tel: 61 856-28-50 fax: 61 853-18-49 www.psse-poznan.pl 9. DZIAŁALNOŚĆ REGLAMENTOWANA Przydatne adresy i telefony: Państwowa Inspekcja Pracy, Okręgowy Inspektorat Pracy w Poznaniu 61-807 Poznań ul. Św. Marcin 46/50 tel. 61 85-99-000 (centrala) fax. 61 85-99-003 www.poznan.oip.pl POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZN EPIDEMIOLOGICZNA (SANEPID) Jeżeli przedsiębiorca pracodawca zatrudni pracownika(-ów), w ciągu 30 dni do daty zatrudnienia musi powiadomić na piśmie właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz liczbie pracowników. W niektórych przypadkach konieczne jest uzyskanie zgody inspektora sanitarnego na prowadzenie działalności w danym lokalu. Dotyczy to m.in. podjęcia działalności w zakresie prowadzenia: sklepu spożywczego, wszelkich placówek gastronomicznych, gabinetu kosmetycznego, itp. W tych przypadkach odbioru lokalu zakładu głównego/miejsca wykonywania działalności gospodarczej musi dokonać SANEPID i wydać stosowny dokument zezwalający na prowadzenie określonej działalności w danym lokalu. Przydatne adresy i telefony: Wojewódzka Stacja sanitarno-epidemiologiczna 61-705 Poznań, ul. Noskowskiego 23 tel: 61 854-48-00 fax: 61 852-50-03 www.wsse-poznan.pl 31 Jak już wspomniano wcześniej, wiele rodzajów działalności wymaga posiadania odpowiednich kwalifikacji zawodowych (przedsiębiorcy zobowiązani są zapewnić posiadanie tych kwalifikacji). Najczęściej przedsiębiorcy nie muszą posiadać tych kwalifikacji sami, a wystarczy, gdy zatrudniają osobę z niezbędnymi kwalifikacjami do wykonywania określonych czynności. Wyjątkiem są pewne tylko zawody (zwłaszcza medyczne i prawnicze), w których wymaga się, by kwalifikacje zawodowe posiadał sam przedsiębiorca (jeżeli sam ich nie posiada, to nie wystarczy zatrudnienie odpowiedniej osoby). Drugą grupę barier prawnych, jakie niejednokrotnie musimy pokonać przedsiębiorca dla legalizacji swojej działalności gospodarczej, jest tzw. reglamentacja działalności gospodarczej, tj. obowiązek uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu w rejestrze działalności regulowanej. Obowiązki te dotyczą ponad 80 różnych rodzajów działalności gospodarczej. Reglamentacja oznacza, że nie możemy podjąć działalności, jeżeli nie spełnimy przewidzianych prawem szczególnych jej warunków. Dopiero po uzyskaniu koncesji, zezwolenia albo zaświadczenia o wpisie do rejestru działalności regulowanej, można rozpocząć działalność. KONCESJE Koncesja jest to decyzja administracyjna zezwalająca na prowadzenie działalności w obszarze, w którym z mocy ustawy ograniczona jest swoboda prowadzenia tejże działalności. Koncesje wydaje organ, który administruje zakresem interesującej nas działalności. Posiadanie koncesji jest konieczne w prowadzeniu działalności w zakresie: poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych (organ odpowiedzialny: Ministerstwo Środowiska, www.mos.gov.pl) 32
wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (organ odpowiedzialny: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, www.mswia.gov.pl) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami oraz energią (organ odpowiedzialny: Urząd Regulacji Energetyki, www.ure.gov.pl) ochrony osób i mienia (organ odpowiedzialny: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, www.mswia.gov.pl) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych (organ odpowiedzialny: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, www.krrit.gov.pl) przewozów lotniczych (organ odpowiedzialny: Urząd Lotnictwa Cywilnego, www.ulc.gov.pl) prowadzenia kasyna gry (organ odpowiedzialny: Ministerstwo Finansów, www.mf.gov.pl) ZEZWOLENIA Zezwolenia wymaga działalność gospodarcza podlegająca koncesjonowaniu na podstawie odpowiednich ustaw. Zezwolenia wydawane są na czas oznaczony, lub nieoznaczony, na wniosek przedsiębiorcy pod warunkiem, że odrębne przepisy tak stanowią. Wydanie lub odmowa wydania oraz cofnięcie zezwolenia odbywa się w drodze administracyjnej. Uzyskanie zezwolenia wymaga prowadzenie działalności w zakresie, m.in.: prowadzenia działalności ubezpieczeniowej, przemysł spirytusowy (wyrób, rozlew, oczyszczanie, skażania i odwadnianie, wydzielanie spirytusu z innego wytworu), a także na wyrób i rozlew wódek, hurtowy obrót napojami alkoholowymi, sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaży, wyrób i rozlew wyrobów winiarskich oraz na wytwarzanie wyrobów tytoniowych, prowadzenia apteki ogólnodostępnej, wytwarzanie środków farmaceutycznych materiałów medycznych oraz hurtowy obrót tymi środkami i materiałami, utrzymywania chartów rasowych lub ich mieszańców, zarządzania lotniskiem, działalności polegającej na wykorzystywaniu, usuwaniu i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych, obrotu zwierzyną żywą (w kraju i za granicą), z wyłączeniem sprzedaży prowadzonej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju, obrotu tuszami zwierzyny i ich częściami (częściami kraju i za granicą), 33 prowadzenia magazynu lub składu celnego, produkcji i dystrybucji tablic rejestracyjnych, wytwarzania i przetwarzania środków odurzających i substancji psychotropowych, przywozu i wywozu z zagranicy tych środków oraz hurtowy obrót nimi, produkcji i wprowadzania do obrotu dietetycznych środków spożywczych i odżywek, (też na wprowadzanie do obrotu takich artykułów przywożonych z zagranicy oraz produkcję i wprowadzanie do obrotu jako środków spożywczych, prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, grzybowisk i spalarni zwłok i części zwierząt, eksploatacji publicznej sieci telefonicznej lub sieci przeznaczonej do rozpowszechniania lub rozprowadzania programów telewizyjnych lub radiofonicznych oraz na używanie urządzeń radiowych do nadawania i transmisji, prowadzenia działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych, urządzania i prowadzenia działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, uprawy maku i konopi włóknistych, działalności związanej z wykorzystaniem energii atomowej. DZIAŁALNOŚĆ REGULOWANA Ustawa z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej wprowadziła do polskiego porządku prawnego instytucję działalności regulowanej. Zgodnie z art. 5 pkt 5 ww. ustawy, działalność regulowana to "taka działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków, określonych przepisami prawa". Działalność regulowana opiera się na zastąpieniu zezwoleń na prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wpisem do odpowiedniego rejestru na podstawie oświadczenia przedsiębiorcy o spełnieniu wymogów przewidzianych przez prawo do wykonywania wskazanego rodzaju działalności gospodarczej. Istnienie rejestrów działalności regulowanej uzasadnia się koniecznością zwiększonej kontroli nad przedsiębiorcą, który zainteresowany prowadzeniem wyżej wymienionego rodzaju działalności musi spełnić związane z tym ustawowe wymogi. Zgodnie z wolą ustawodawcy, działalność regulowana wprowadza najmniej uciążliwe dla przedsiębiorców obowiązki i ograniczenia. Z art. 64 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wynika, że o działalności regulowanej możemy mówić tylko wówczas, gdy przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną. W ustawach szczególnych określono, jakie dokładnie warunki musi spełnić 34
przedsiębiorca, aby uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej. Ponadto przepisy te wskazują organ prowadzący rejestr dla danego typu działalności oraz jaka powinna być treść oświadczenia i sposób prowadzenia rejestru. Zaświadczenie o dokonaniu wpisu wydaje się z urzędu. Dla spraw nieuregulowanych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej stosuje się więc przepisy zawarte w ustawach szczególnych. Działalnością regulowaną jest m.in. działalność: w zakresie przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców czasowym okresie przechowywania, którą mogą wykonywać wyłącznie spółki kapitałowe - organem prowadzącym rejestr przechowawców akt osobowych i płacowych od 1 stycznia 2006 r. jest marszałek województwa; w zakresie świadczenia usług turystycznych obejmujących: polowania wykonywane przez cudzoziemców na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej oraz polowania za granicą - wymaga wpisu do rejestru polowań (przedsiębiorcą może być osoba fizyczna); rejestr polowań od 1 stycznia 2006 r. prowadzi marszałek województwa; w zakresie organizacji profesjonalnego współzawodnictwa sportowego - działalność w zakresie sportu profesjonalnego może być wykonywana przez sportowe spółki akcyjne i polskie związki sportowe; rejestr organizatorów profesjonalnego współzawodnictwa sportowego prowadzi Prezes Polskiej Konfederacji Sportu; w zakresie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych (działalność może wykonywać osoba fizyczna) - wymaga wpisu do rejestru podmiotów prowadzących kształcenie podyplomowe; organem prowadzącym rejestr jest Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych właściwa dla miejsca zamieszkania; w zakresie prowadzenia indywidualnej praktyki pielęgniarek, położnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, położnych (osoby fizyczne) albo grupowej praktyki pielęgniarek, położnych (spółka cywilna lub partnerska) - wpis odpowiednio do rejestru indywidualnych praktyk, rejestru specjalistycznych praktyk oraz rejestru grupowych praktyk - prowadzonych przez Okręgową Radę Pielęgniarek i Położnych właściwą ze względu na miejsce wykonywania praktyki; w zakresie kształcenia podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów (działalność może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru podmiotów prowadzących kształcenie podyplomowe lekarzy i lekarzy dentystów; rejestr prowadzi Okręgowa Rada Lekarska właściwa dla miejsca kształcenia; w zakresie prowadzenia indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej (osoby fizyczne) oraz grupowej praktyki 35 lekarskiej (w formie spółki cywilnej lub partnerskiej) - wpis odpowiednio do rejestru indywidualnych praktyk, rejestru indywidualnych specjalistycznych i rejestru grupowych praktyk prowadzonych przez Okręgową Radę Lekarską; należy tu zaznaczyć, że wykonywanie funkcji lekarza koordynatora medycznego nie jest równoznaczne z indywidualną praktyką lekarską; w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów - wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów (może wykonywać osoba fizyczna); rejestr prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności; w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców - wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców (może wykonywać osoba fizyczna); rejestr prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności; w zakresie prowadzenia pracowni psychologicznej (prowadzącej badania psychologiczne w celu orzeczenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem) - wpis do rejestru przedsiębiorców (mogą to być osoby fizyczne) prowadzących pracownię psychologiczną; rejestr prowadzi marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy; w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia, na zlecenie klientów, w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych; rejestr prowadzi od 1 stycznia 2006 r. marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę przedsiębiorcy; w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa składowego (może być prowadzona przez osobę fizyczną) - wpis do rejestru przedsiębiorców składowych; rejestr prowadzi dla przedsiębiorców przyjmujących na skład: towary przemysłowe - minister właściwy do spraw gospodarki, towary rolne - minister właściwy do spraw rynków rolnych; w zakresie organizowania wyścigów konnych (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru organizatorów wyścigów konnych; rejestr prowadzi Prezes Polskiego Klubu Wyścigów Konnych; w zakresie wyrobu, oczyszczania, skażania lub odwadniania alkoholu etylowego (może prowadzić osoba fizyczna) - wpis do rejestru podmiotów wykonujących działalność w zakresie wyrobu i przetwarzania alkoholu etylowego; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych; w zakresie wytwarzania wyrobów tytoniowych (może prowadzić osoba fizyczna) - wpis do rejestru producentów wyrobów tytoniowych; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych; 36
w zakresie usług detektywistycznych (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru działalności detektywistycznej; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw wewnętrznych; w zakresie działalności kantorowej polegającej na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w ich kupnie i sprzedaży (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru działalności kantorowej; rejestr prowadzi Prezes Narodowego Banku Polskiego; w zakresie wyrobu lub rozlewu napojów spirytusowych (może prowadzić osoba fizyczna) - wpis do rejestru działalności w zakresie wyrobu lub rozlewu napojów spirytusowych; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych; w zakresie prowadzenia kursów dokształcających (dla osób podejmujących działalność w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych) - wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących kursy dokształcające (działalność może prowadzić osoba fizyczna); rejestr prowadzi marszałek województwa; w zakresie działalności pocztowej niewymagającej zezwolenia (zezwolenia wymaga wykonywanie działalności pocztowej w zakresie przyjmowania, przemieszczania i doręczania w obrocie krajowym i zagranicznym przesyłek - korespondencja do 2000g. z wyłączeniami) - wpis do rejestru operatorów pocztowych (działalność może prowadzić osoba fizyczna); rejestr prowadzi prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE); w zakresie obrotu materiałem siewnym (może prowadzić osoba fizyczna) - wpis do rejestru przedsiębiorców dokonujących obrotu materiałem siewnym; rejestr prowadzi wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa; w zakresie wytwarzania lub magazynowania biokomponentów (może prowadzić osoba fizyczna) - wpis do rejestru przedsiębiorców wytwarzających lub magazynujących biokomponenty; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych; w zakresie konfekcjonowania lub obrotu środkami ochrony roślin (może prowadzić osoba fizyczna) - wpis do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie konfekcjonowania lub obrotu środkami ochrony roślin; rejestr prowadzi wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa; w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych; w zakresie działalności telekomunikacyjnej polegającej na świadczeniu usług telekomunikacyjnych, dostarczaniu sieci telekomunikacyjnych lub udogodnień towarzyszących (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych; rejestr prowadzi URTiP; samo dostarczenie systemów dostępu warunkowego, elektronicznych przewodników po programach 37 i multipleksowania sygnałów cyfrowych podlega wpisowi do rejestru prowadzonego przez Przewodniczącego UKE. Ustawy oznaczające dany rodzaj działalności gospodarczej jako działalność regulowaną określają jednocześnie warunki podejmowania i wykonywania tej działalności. Informacji, czy prowadzenie określonego rodzaju działalności gospodarczej wymaga zezwolenia czy wpisu do rejestru, szukać należy więc w przepisach ustaw szczególnych oraz w ustawie - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Wpis do rejestru działalności regulowanej podlega opłacie skarbowej, chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej. ZEZWOLENIA WYDAWANE PRZEZ WYDZIAŁ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ URZĘDU MIASTA POZNANIA W Wydziale Działalności Gospodarczej przedsiębiorcy rozpoczynający oraz prowadzący działalność gospodarczą załatwią sprawy związane z uzyskaniem następujących uprawnień: zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych, licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób, licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób taksówką, licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego rzeczy/pośrednictwo przy przewozie rzeczy (spedycja), wyrażenie opinii o lokalizacji kasyn lub salonów gier, zaszeregowywanie i ewidencjonowanie pól biwakowych oraz ewidencjonowanie innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie. UWAGA! Wszystkie ww. sprawy są szczegółowo omówione (wraz z wnioskami) na stronie internetowej: bip.city.poznan.pl SPRAWY SPRAWY WG WYDZIAŁÓW WYDZIAŁ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych (w tym zezwolenia jednorazowe) Warunkiem prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży jest: 1) posiadanie zezwolenia wydanego przez Prezydenta Miasta Poznania, 2) wniesienie opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych w ustawowo określonych wysokościach i terminach, 38
3) zaopatrywanie się w napoje alkoholowe u producentów i przedsiębiorców posiadających odpowiednie zezwolenie na sprzedaż hurtową napojów alkoholowych, 4) w terminach do dnia 1 lutego, 1 czerwca, 1 października każdego roku kalendarzowego objętego zezwoleniem, okazanie przedsiębiorcy zaopatrującemu dany punkt sprzedaży napojów alkoholowych odpowiedniego zaświadczenia potwierdzającego dokonanie opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, wydanego przez gminę, 5) posiadanie tytułu prawnego do korzystania z lokalu stanowiącego punkt sprzedaży, 6) wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie objętym zezwoleniem tylko przez przedsiębiorcę w nim oznaczonego i wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu, 7) zgłaszanie organowi zezwalającemu zmian stanu faktycznego i prawnego, w stosunku do danych zawartych w zezwoleniu, w terminie 14 dni od dnia powstania zmiany, 8) prowadzenie sprzedaży w punkcie sprzedaży spełniającym wymogi określone przez radę gminy, dotyczące liczby i zasad usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych, 9) przestrzeganie innych zasad i warunków określonych przepisami prawa. Zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych wydaje się: dla punktu detalicznego oraz dla punktu gastronomicznego na 4 lata. Zezwolenie jednorazowe na sprzedaż napojów alkoholowych może być udzielone jedynie przedsiębiorcom posiadającym już stałe zezwolenie na sprzedaż wyżej wymienionych napojów oraz jednostkom Ochotniczych Straży Pożarnych. Zezwolenie wydawane jest na okres dwóch dni. Termin i sposób załatwienia - rozpatrzenie sprawy, wydanie zezwolenia (w tym jednorazowego) lub jego odmowa, następuje w ciągu miesiąca od daty wpływu wniosku. Wniosek o wydanie zezwolenia (w tym jednorazowego) oraz załączniki do wniosku nie podlegają opłacie. Sprawy związane z uzyskaniem zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych załatwia się w: Wydziale Działalności Gospodarczej - Oddział Zezwoleń Poznań, ul. Matejki 50, pok. 107 (I piętro), tel. 61 878 47 67, 878 47 68 Licencje na transport drogowy osób i rzeczy Zgodnie z ustawą o transporcie drogowym, podjęcie i wykonywanie zarobkowego transportu drogowego wymaga uzyskania odpowiedniej licencji (przewozy na potrzeby własne mogą być wykonywane po uzyskaniu zaświadczenia potwierdzającego zgłoszenie przez przedsiębiorcę prowadzenia przewozów drogowych jako działalności pomocniczej w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej). Licencji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat, uwzględniając wniosek przedsiębiorcy. UWAGA! Przepisów ustawy nie stosuje się, gdy przewóz drogowy wykonywany jest pojazdami samochodowymi lub zespołami pojazdów: przeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą w niezarobkowym przewozie drogowym osób, nieprzekraczającymi 3,5 tony dopuszczalnej masy całkowitej w transporcie drogowym rzeczy oraz niezarobkowym przewozie drogowym rzeczy, w ramach zespołów ratownictwa medycznego i w ramach usług transportu sanitarnego, oraz gdy przewóz drogowy wykonywany jest: o w ramach powszechnych usług pocztowych, o w ramach usług polegających na przewozie odpadów komunalnych o lub nieczystości ciekłych, przez podmioty niebędące przedsiębiorcami, w ramach usuwania skutków awarii lub wypadków, pojazdami pomocy drogowej - stosuje się przepisy ustawy dotyczące niezarobkowego przewozu drogowego. Licencja udzielana jest: na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób taksówką osobową na terenie miasta Poznania, na wykonywanie krajowego transportu taksówką bagażową na terenie miasta Poznania, na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób, na wykonywanie krajowego transportu drogowego rzeczy oraz pośrednictwa przy przewozie rzeczy (spedycja). Uwaga! Przewoźnik drogowy jest obowiązany zgłaszać na piśmie organowi, który udzielił licencji wszelkie zmiany danych zawartych we wniosku o wydanie licencji, nie później niż w terminie 14 dni od dnia ich powstania. 39 40