Akcja Wisła. Daniel Kuligowski. Kurs Przodownika Turystyki Górskiej PTTK 2012

Podobne dokumenty
Roman Kabaczij. WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach

ZWIĄZEK WETERANÓW I REZERWISTÓW WOJSKA POLSKIEGO DOLNOŚLĄSKI ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI imienia 2 Armii Wojska Polskiego DRUGA ARMIA WOJSKA POLSKIEGO

Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej

Pod znakiem króla Daniela

Ukraińska partyzantka

W związku z uroczystościami na cmentarzu w Przemyślu -Pikulicach zamieszczam pewną ekspertyzę.

Ukraińcy nie chcą przesiedlenia

Polskie Państwo podziemne Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A

Akcja Wisła nie była pierwszą

Akcja Wisła 1947 rok przyczyny i skutki.

Między nacjonalizmem i odwetem a pragmatyzmem

Okres PRL Polska Rzeczpospolita Ludowa

Uzasadnienie przeprowadzenia operacji Wisła w 1947 roku. (ekspertyza)

Roman Drozd Zasady rozmieszczenia ludności ukraińskiej na Ziemiach Odzyskanych w ramach akcji "Wisła"

Spis tresci. Wykaz 11 Wstçp 13

DECYZJA Nr 146/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 13 lipca 2017 r.

Tradycje. 1. Historia administracji wojskowej w Rzeszowie w latach

Polityka Władz polskich wobec Łemków i Ukraińców W powiecie nowosądeckim ( )

Problemy Ukraińców w Polsce po wysiedleńczej akcji Wisła 1947 roku

REMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW

Karpacki Oddział Straży Granicznej

GRUPY BOJOWE. Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, Kraków.

DECYZJA Nr 411/MON. z dnia 22 grudnia 2005 r. zmieniająca decyzję budżetową na rok 2005

ZARZĄDZENIE NR 1782/2003 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA Z DNIA 12 grudnia 2003 r.

Sprzęt radiotelegraficzny (radiowy) sił lądowych w okresie II Rzeczypospolitej

Warszawa, dnia 9 października 2013 r. Poz DECYZJA Nr 296/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 9 października 2013 r.

ŁEMKOWIE I BOJKOWIE KOMENTARZE HISTORYCZNE GRZEGORZ MOTYKA, OBEP IPN LUBLIN

Uchwała nr VIII/43/15 Rady Miejskiej w Czempiniu z dnia 9 kwietnia 2015r.

ARCHIWALIA OBRAZUJĄCE POMOC MATERIAŁOWĄ ZSRR DLA LWP W LATACH * * *

Związek Ukraińców w Polsce

Warszawa, dnia 29 lipca 2013 r. Poz. 852 USTAWA. z dnia 21 czerwca 2013 r.

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO DOTYCZĄCE OCHRONY GRANIC PRL W LATACH

GENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI

Warszawa, dnia 28 lutego 2014 r. Poz. 75. DECYZJA Nr 61/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 26 lutego 2014 r.

MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH Zarys organizacyjno-prawny

Wykaz Jednostek Wojskowych objętych nadzorem archiwalnym przez Archiwum Wojskowe w Toruniu

Wykaz jednostek organizacyjnych nadzorowanych przez Archiwum Wojskowe w Nowym Dworze Mazowieckim

DECYZJA Nr 6/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 7 lutego 2018 r.

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI! SYRIA

Tabela 1. Zaopatrzenie gmin w wodę produkowaną przez nadzorowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną wodociągi sieciowe. Liczba ludności.

DECYZJA Nr 268/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 13 lipca 2011 r. bezpośredniego podporządkowania jednostek organizacyjnych

USTAWA z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw 1)

Program profilaktyczny z zakresu bezpieczeństwa w ruchu drogowym na lata

Warszawa, dnia 10 marca 2014 r. Poz. 85. DECYZJA Nr 75/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 7 marca 2014 r.

Komendantami Wojskowej Komendy Wojewódzkiej, poprzedniczki Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, byli:

26 Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Władysława IV

Muzeum Polskich Formacji Granicznych

ŚWIATOWY DZIEŃ ORONY CYWILNEJ

SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI >

Projekt Edukacyjny Gimnazjum Specjalne w Warlubiu. Kto ty jesteś Polak mały

DECYZJA Nr 101/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 9 sierpnia 2018 r. w sprawie naboru na szkolenie wojskowe kandydatów na oficerów w 2019 r.

Dyrektor Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych. płk Jarosław MOKRZYCKI

Warszawa, dnia 11 marca 2016 r. Poz. 227 OBWIESZCZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 4 marca 2016 r.

DECYZJA Nr 263/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 19 września 2013 r. w sprawie naboru na szkolenie wojskowe kandydatów na oficerów w 2014 r.

USTAWA z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora "I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora

ROLA SIŁ ZBROJNYCH RP WE WSPARCIU ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ PODCZAS SYTUACJI KRYZYSOWYCH

DECYZJA Nr 297/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 17 lipca 2014 r.

Powstanie Warszawskie. Anna Strus 6a

Rodzaj organu Organy należące do danego rodzaju Cechy określające pozycję danych organów w strukturze organów administracji Prezydent

Przedmiot: HISTORIA. Uczyć się z historii. Niepodległość historia i pamięć po 90 latach.

Warszawa, dnia 24 lipca 2013 r. Poz. 196

MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. Warszawa, dnia 10 czerwca 2002 r. DECYZJE:

Czasy Nowożytne, tom X(XI)/2001 Periodyk pośw ięcony dziejom polskim i pow szechnym od XV d o XX w ieku

Od początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen.

Archiwum Pełne Pamięci IPN GD 536/121

ZASÓB AKTOWY ARCHIWUM WOJSK OCHRONY POGRANICZA Z LAT

1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert

SPIS ARTYKUŁÓW OGŁOSZONYCH W NUMERACH 1 5 BIULETYNU. Nr 1, 1969

Wykaz Jednostek Wojskowych objętych nadzorem archiwalnym przez Archiwum Wojskowe w Toruniu

DECYZJA Nr 397/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 15 października 2015 r. w sprawie naboru na szkolenie wojskowe kandydatów na oficerów w 2016 r.

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O OBECNOŚCI POLSKICH ŻOŁNIERZY W IRAKU BS/41/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2004

ROTMISTRZ PILECKI Pokolenie dziadków Witolda Pileckiego, za uczestnictwo w Powstaniu Styczniowym, zostało pozbawione majątków ziemskich i zmuszone do

MIASTO GARNIZONÓW

Prawo tworzenia stowarzyszeń, członkowstwo, władze.

Żołnierze 1. Armii Wojska Polskiego spuszczają łodzie na wodę (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe)

DECYZJA Nr 156/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 1 września 2017 r. w sprawie naboru na szkolenie wojskowe kandydatów na oficerów w 2018 r.

DECYZJA Nr 136/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 17 maja 2013 r.

Niezwyciężeni

Migracja w gminie Rejowie

DECYZJA Nr 317/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 3 lipca 2008 r. w sprawie oceny sytuacji kadrowej w resorcie obrony narodowej

INFORMACJE OGÓLNE. Strona 1

11.VII Strona 1

TĘCZA KONTRA TĘCZA WIADOMOŚCI LOKALNE GMINY GOWARCZÓW. Wsi Radomskiej BEZPŁATNY BIULETYN INFORMACYJNY NR 3/2016

WAŻNE DATY WAŻNE BITWY. Lekcja. Temat: Lekcja powtórzeniowa. 1 września 1939 roku - wybuch II wojny światowej

ARCHIWALIA DOWÓDZTWA 1 KORPUSU POLSKICH SIŁ ZBROJNYCH W ZSRR. 1. Sprawy organizacyjne

Sprawdź Swoją wiedzę na temat Żołnierzy Wyklętych

RYS HISTORYCZNY WOJSKOWEJ KOMENDY UZUPEŁNIEŃ W CZESTOCHOWIE

ZARZĄDZENIE NR 628/2012 WÓJTA GMINY LUBIN. z dnia 31 października 2012 r.

Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą.

ZARZĄDZENIE NR 91/13 BURMISTRZA CIECHOCINKA - SZEFA OBRONY CYWILNEJ MIASTA z dnia 17 czerwca 2013 roku

Geneza, przyczyny i przebieg akcji,,wisła''.

-w Wprowadzenie 12 Wstęp

o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw.

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach

Warszawa, dnia 7 listopada 2017 r. Poz. 2053

DECYZJA Nr 275/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 21 lipca 2011 r. zmieniająca decyzję budżetową na rok 2011

Roman Drozd Osadnictwo ludności ukraińskiej na ziemi człuchowskiej w ramach akcji "Wisła" Słupskie Studia Historyczne 5,

ZADANIA DO SPRAWDZIANU

Transkrypt:

Kurs Przodownika Turystyki Górskiej PTTK 2012 Akcja Wisła Daniel Kuligowski

Akcja "Wisła" (Operacja "Wisła") działania militarne skierowane przeciwko Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA) i Organizacji Nacjonalistów Ukraińskich (OUN), oraz przesiedleńcze wykonane celem usunięcia wybranych grup społecznych, tj. Ukraińcy, Łemkowie, Bojkowie, oraz rodzin mieszanych polsko-ukraińskich. Obszar działania: z Polski południowo-wschodniej (okolice Rzeszowa i Lublina), na tzw. Ziemie Odzyskane.

Oficjalnie decyzję w sprawie podjęcia Akcji "Wisła" podjęło Biuro Polityczne KC PPR. Czas trwania: 28 kwietnia - 31 lipca 1947 (ostatnie wysiedlenia jeszcze w 1950r). W wyniku akcj wojskowej rozbito siły UPA w liczbie ok. 1 500 osób, oraz uwięziono 2 900 członków OUN, a przesiedlenia objęły ponad 140 000 osób cywilnych.

Przyczyny: Ukraińscy nacjonaliści wiedząc, że tereny co do których roszczą pretensje wejdą w skład Polski, zgodnie z ustaleniami konferencji z Jałty z 1945r i jednocześnie nie uznając tego faktu, próbowali utworzyć własną jednostkę terytorialną pod nazwą Zakierzoński Kraj Władze polskie twierdziły, że wysiedlenie ludności ukraińskiej ma służyć zwalczeniu ukraińskiej partyzantki, oraz że ludność ukraińska stanowiła dla OUN-UPA bazę zaopatrzenia i schronienia, oraz zaplecze nowych członków. Akcja ta w zamierzeniach służyła przede wszystkim likwidacji problemu ukraińskiego na terenie Polski przez rozproszenie ludności ukraińskiej, w celu jej późniejszej polonizacji.

Przyczyna bezpośrednia - Śmierć gen. Waltera : W dniu 28 marca 1947r. gen. Karola Świerczewski zginął w zasadzce w miejscowości Jabłonki k. Baligrodu w Bieszczadach, jadąc na inspekcję wojsk w Cisnej. Od dnia śmierci Świerczewskiego rozpoczęły się zdecydowane działania strony polskiej, mające doprowadzić do ustania walk w tym rejonie kraju. Po tym wydarzeniu władze polskie w ciągu kilkunastu godzin podjęły decyzję o deportacji ludności niepolskiej (ukraińskiej, ale też rusińskiej Łemków i Bojków) z terenów południowo-wschodniej Polski. Wersja śmierci generała w wyniku trafienia pociskiem z broni palnej podawana jest w wątpliwość przez niektórych historyków.

Przygotowania rządu: W styczniu 1947 jednostki LWP stacjonujące w południowo -wschodniej Polsce otrzymały rozkaz sporządzenia wykazów rodzin ukraińskich, które nie zostały przesiedlone w latach 1944-1946. W lutym gen. Stefan Mossor zaproponował plan przesiedlenia Ukraińców na Ziemie Odzyskane Aby nikt nie przedostał się na teren sąsiednich krajów, minister obrony narodowej marszałek Michał Rola-Żymierski zwrócił się do ministrów obrony narodowej Czechosłowacji i ZSRR z prośbą o szczelną blokadę granicy z Polską.

Siły UPA: Wedle szacunków z dokumentów dowództwa GO "Wisła" Ukraińska Powstańcza Armia dysponowała na dzień 1 kwietnia 1947 siłami zbrojnymi w liczbie 2402 ludzi, łącznie z obsadą terenową w liczbie 720 ludzi. Dysponujących bronią i aktywnych w walce członków UPA oszacowano na 1772 ludzi, rozkład sił na poszczególne oddziały wyglądał następująco: Sztab UPA w "Zakierzońskim Kraju" 25 ludzi. Ogółem, po trzech miesiącach działania GO "Wisła", siły zbrojne UPA zmniejszyły się z 2402 ludzi do 563 ludzi.

Grupa Operacyjna "Wisła": Do przeprowadzenia akcji przeznaczono cztery dywizje piechoty, jedną dywizję Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW) oraz trzy dodatkowe pułki (piechoty, samochodowy i saperski). Łącznie dało to ponad 20 tysięcy żołnierzy. Oprócz tego wspomagać akcję miały oddziały WOP, MO, ORMO, UBP.

Przygotowywanie list przesiedleńców: Początkowo wykazy przygotowywały jednostki wojskowe, wspomagając się informacjami z urzędów gmin, a przede wszystkim z UB. Ludność ukraińska próbowała unikać znalezienia się na listach wysiedlenia na różne sposoby. Zaopatrywano się w fałszywe dokumenty tożsamości, starano się o rzymskokatolickie metryki w celu potwierdzenia polskości, bowiem jednym z głównych kryteriów kwalifikacji do wysiedlenia było wyznanie religijne. Osoby wyznania grekokatolickiego i prawosławnego, niezależnie od faktycznego pochodzenia etnicznego, traktowano jako Rusinów.

Przygotowywanie list przesiedleńców: Urzędy zasypywano podaniami o zezwolenie na pozostanie w dotychczasowym miejscu zamieszkania, powołując się na wieloletnie zamieszkanie, pozytywny stosunek do polskości, związanie z miejscem, pracą, wiekiem lub złym stanem zdrowia. Przysyłano także petycje z zagranicy od organizacji emigrantów lub prywatnych osób, ujmujące się za krewnymi. Powoływano się na członkostwo w PPR, posiadanie wysokich odznaczeń państwowych, służbę w wojsku polskim lub radzieckim, przedstawiano zaświadczenia lojalności z UB. Wszelkie te działania okazały się niewystarczające do pozostania na miejscu.

Punkty zborne: O świcie wojsko otaczało wieś, aby nie dopuścić do ucieczki ludności do lasu. Gromadzono wszystkich mieszkańców w jednym miejscu i ogłaszano podjęcie akcji wysiedleńczej i jej warunki. Odległość (średnio 30 40 km) od wsi do punktu zbornego ludność musiała przebyć pieszo lub własnym transportem. Była oczywiście eskortowana przez wojsko w celu ochrony przed ewentualnym atakiem UPA, jak również przed ucieczką. W punktach zbornych przesłuchiwano wszystkich, przydzielając odpowiednią kategorię zagrożenia (od A do C, A najwyższa). W punktach tych ludność pozostawała aż do skierowania do odpowiedniej stacji załadowczej i podstawienia wagonów (czasem nawet do miesiąca).

Pozostawione mienie: Instrukcja przewidywała 2 godziny na spakowanie się i opuszczenie domów, cały dobytek maksymalnie na 2 wozach konnych. Pozostawione mienie wykorzystywało wojsko oraz pozostała ludność polska.

Obóz w Jaworznie były obóz koncentracyjny (filia KL Auschwitz): Inteligencję, księży greckokatolickich, osoby podejrzane o współpracę z UPA i organizacjami nacjonalistycznymi oraz często także osoby przypadkowe, kierowano z punktów zbornych do więzień lub Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie, utworzonego w kwietniu 1947r. W obozie tym znalazło się prawie 3873 więźniów (2781 Ukraińców w tym 823 kobiety, 22 księży greckokatolickich, 3 księży prawosławnych), z czego ponad 150 zmarło.

Stacje załadowcze: Stacji załadowczych było początkowo 12, To m.in. Bełżec, Besko, Komańcza, Nowy Łupków, Przeworsk, Sanok, Szczawne, Zagórz, Załuż. Grupy docierające do punktu załadowczego przyjmował komendant. Urzędnicy wystawiali zaświadczenia przesiedleńcze na temat zabranego mienia ruchomego i pozostawionego nieruchomego, co miało posłużyć do ustalenia wielkości otrzymywanego gospodarstwa w nowym miejscu i wysokości ekwiwalentu za pozostawione mienie.

Punkty rozdzielcze: Punkty rozdzielcze znajdowały się w Olsztynie, Poznaniu, Szczecinku, Wrocławiu. W punktach tych organizowano pomoc sanitarną i żywnościową. Decydowano również, na który punkt rozładowania ma się udać transport. W każdym punkcie rozdzielczym znajdował się oddział wojskowy liczący 50 żołnierzy, spełniający funkcje wartownicze i porządkowe.

Stacje rozładowania: Stacje rozładowania były chronione przez oddziały wojskowe liczące 25 żołnierzy. Kierownik nadzorował rozdzielanie ludności do poszczególnych powiatów i gromad, zwracając uwagę na kategorie bezpieczeństwa (A, B, C). Po przybyciu transportu do stacji rozładowania ludność z reguły czekała od 2 dni do ponad tygodnia na przewiezienie do miejsca osiedlenia.

Osiedlanie: Ludność osiedlano na podstawie Planu Ewakuacyjnego z dnia 18 kwietnia 1947, opracowanego przez Ministerstwo Ziem Odzyskanych. Przewidywał on rozmieszczenie wysiedleńców w województwie szczecińskim i olsztyńskim. Zarządzenie Departamentu Osiedleńczego MZO z 27 czerwca 1947r zabraniało osiedlania przesiedleńców: w pasie 50 km od granic lądowych państwa, w pasie 10 km od starych granic z 1939, w pasie 30 km od wybrzeża morskiego, w odległości mniejszej niż 30 km od miast wojewódzkich.

Osiedlanie: Pismo ministra MZO z dnia 31 lipca 1947 nakazywało dodatkowo, aby przesiedleńców o ujemnej opinii osiedlać najwyżej po jednej rodzinie z jednego transportu na gromadę. Rodziny o opinii pozytywnej mogły być osiedlane po kilka łącznie, przy czym liczba osób nie mogła przekroczyć 10% mieszkańców danej gromady. Wkrótce po rozpoczęciu wysiedleń okazało się, że nie da się osiedlić takiej liczby ludności w zgodzie z tymi przepisami. Władze terenowe powszechnie je więc naruszały.

Konsekwencje operacji: Akcja Wisła Częściowe wyludnienie obszarów Roztocza, Pogórza Przemyskiego, Bieszczadów i Beskidu Niskiego, Zniszczenie dziedzictwa kulturowego ww. regionów, Całkowite zlikwidowanie co najmniej kilkudziesięciu miejscowości, Konieczność wyjazdu Polaków, z rodzinnych stron po spaleniu wsi i miasteczek przez oddziały UPA, oraz braku perspektywy rozwoju tych terenów, Utrata dobytku ruchomego i nieruchomości przesiedleńców, a także w większości przypadków znaczne pogorszenie warunków życia oraz zupełna dezorganizacja życia rodzinnego.

Akcja osiedleńcza ludności polskiej: Jednocześnie z akcją wysiedleńczą rozpoczęto w województwie rzeszowskim akcję skupiania i osiedlania ludności polskiej. Utworzono Wojewódzki Komitet Zasiedleńczy, w którego skład weszli przedstawiciele administracji wojewódzkiej, PUR i władz wojskowych. Rozpoczął działalność 12 czerwca 1947. Komitet mianował pełnomocników powiatowych. Do 30 czerwca 1947 osiedlono 6600 osadników, a do 30 lipca 13 500. Było to dużo mniej, niż zaplanowały władze.