Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Uniwersytet Śląski w Katowicach 12 lutego 2014 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
Rola roślinności w utrzymaniu dobrego stanu ekologicznego zbiornika dr Andrzej Pasierbiński dr hab. Eugeniusz Małkowski Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Śląski w Katowicach Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
Cel Określenie roli roślinności szuwarowej w utrzymaniu dobrej jakości wody w Zbiorniku Goczałkowickim Cele szczegółowe: ocena roli szuwarów w funkcjonowaniu zbiornika zaporowego wskazanie czynników regulujących zasięg, biomasę i skład gatunkowy zbiorowisk szuwarowych Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Katowice, 12 lutego 2014 3
Zbiorowiska roślinne występujące wzdłuż brzegów Zbiornika Goczałkowickiego Dominacja zbiorowisk szuwarowych budowanych głównie przez gatunki: trzcina pospolita (Phragmites australis) manna mielec (Glyceria maxima) mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea) Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Katowice, 12 lutego 2014 4
poziom piętrzenia [m n.p.m.] Zmiany poziomu piętrzenia Zbiornika Goczałkowickiego w latach 1986-2010 1990 1995 2000 2005 2010 lata Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Katowice, 12 lutego 2014 5
Zmiany zasięgu roślinności Zbiornika Goczałkowickiego w latach 1986-2010 NDVI Analiza archiwalnych zobrazowań satelitarnych Landsat TM 6
Ekspansja roślinności szuwarowej po obniżeniu poziomu piętrzenia w 2012 r. Klasyfikacja nadzorowana zobrazowania satelitarnego WorldView-2 z 2012 r. 7
Satelitarna identyfikacja obszarów szuwarowych w 2011 r. Klasyfikacja nadzorowana obrazu satelitarnego WorldView-2 z 2011 r., wykonana w granicach maksymalnego poziomu piętrzenia (257 m n.p.m.) 8
Satelitarna identyfikacja obszarów szuwarowych w 2011 r. Trzcina pospolita Manna mielec Mozga trzcinowata 27.2 ha 75.5 ha 41.7 ha Klasyfikacja nadzorowana obrazu satelitarnego WorldView-2 z 2011 r. 9
Gatunki szuwarowe, a wilgotność podłoża lub głębokość wody Zależność zróżnicowania gatunków szuwarowych od wilgotności podłoża lub głębokości wody wyznaczona na podstawie obrazowania satelitarnego WorldView-2, modelu terenu LIDAR i modelu batymetrii zbiornika Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Katowice, 12 lutego 2014 10
Zbiorowiska roślinne występujące wzdłuż brzegów Zbiornika Goczałkowickiego Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Katowice, 12 lutego 2014 11
Trzcinowiska w obszarze Zbiornika Goczałkowickiego Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Katowice, 12 lutego 2014 12
sucha masa [g/m 2 ] Sucha biomasa trzech badanych gatunków roślin szuwarowych Zbiornika Goczałkowickiego Trzcina pospolita mediana, 1 i 3 kwartyl, wartości maksymalne i minimalne oraz odstające Sucha biomasa badanych gatunków [g/m 2 ] http://pt.wikipedia.org/wiki/ficheiro:riet_%28dakdekkersrie t%29_phragmites_australis.jpg 13
Zawartość azotu i fosforu w roślinach Zawartość N w roślinach [%] Zawartość P w roślinach [%] Zawartość N w roślinach [g/m 2 ] Zawartość P w roślinach [g/m 2 ] mediana, 1 i 3 kwartyl, wartości maksymalne i minimalne oraz odstające 14
Masa azotu i fosforu [tony] Immobilizowany azot i fosfor w roślinności szuwarowej na obszarze ZG w 2011 r. Manna mielec N 9,528 t P 0,914 t Mozga trzcinowata N 5,434 t P 0,571 t Trzcina pospolita Całkowita ilość 30 N 12,618 t P 0,732 t N 27,580 t P 2,217 t 25 20 Trzcina pospolita Mozga trzcinowata Manna mielec 15 10 5 0 Azot Szacowana zawartość N i P w biomasie badanych gatunków szuwarowych na obszarze Zbiornika Goczałkowickiego [g/m 2 ] Fosfor 15
Wnioski Zbiorowiska szuwarowe są istotnym czynnikiem wspomagającym osiągnięcie dobrej jakości wody w zbiorniku: są strefą buforową chroniącą przed dopływem substancji biogennych wiążą azot i fosfor z podłoża mają rolę siedliskotwórczą zapobiegają erozji brzegów Poziom piętrzenia jest głównym czynnikiem decydującym o powierzchni zajmowanej przez roślinność szuwarową. Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Katowice, 12 lutego 2014 16
Podziękowania W badaniach uczestniczyli: Zespół Katedry Geobotaniki i Zespół Katedry Ekologii WBiOŚ UŚ W przygotowaniu prezentacji brali udział: dr Andrzej Woźnica i dr Bartosz Łozowski Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Katowice, 12 lutego 2014 17
www.zizozap.pl Dziękuję za uwagę dr Andrzej Pasierbiński dr hab. Eugeniusz Małkowski Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Śląski w Katowicach Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka