Nasze jeziora - naszą sprawą

Transkrypt

1 Nasze jeziora - naszą sprawą Jerzy Sarnowski Zastępca Prezesa Zarządu WFOŚiGW w Szczecinie

2 ... Woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale raczej dziedzictwem, które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie... to jedna z najczęściej cytowanych zasad Ramowej Dyrektywy Wodnej

3 Woda jest jednym z komponentów środowiska występującym w stałej ilości i pozostającym w ciągłym obiegu w przyrodzie. Jej znaczenie dla funkcjonowania całej biosfery jest niepodważalne. Także jako substancja użytkowa woda ma wiele zastosowań. Najważniejszym z nich jest wykorzystywanie wody do spożycia przez ludzi, a także do celów sanitarno-bytowych. Woda na szeroką skalę stosowana jest również w przemyśle, rolnictwie czy też leśnictwie. Nie budzi zatem zdziwienia fakt, iż ochrona zasobów wodnych jest dziedziną priorytetową w polityce ekologicznej Unii Europejskiej. Ramy wspólnotowego działania dla ochrony wód śródlądowych, przybrzeżnych i przejściowych określa dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r., zwana Ramową Dyrektywą Wodną, której głównym celem jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód do 2015 r.

4 Jeziora złożone ekosystemy, umożliwiające życie wielu gatunków roślin i zwierząt miejsce pracy, odpoczynku i relaksu dla wielu tysięcy ludzi rezerwuar wody niezbędnej dla życia ważny czynnik mikroklimatu

5 NOWE KRYTERIA JAKOŚCI WÓD - Kierunki zmian wyznacza Ramowa Dyrektywa Wodna - Zmiana metodyki badań oraz sposobu oceny i interpretacji wyników - Podstawą oceny ekologicznej są badania biologiczne obejmujące roślinność wodną, fitoplankton, makrozoobentos oraz ryby - Badania fizykochemiczne uzyskały status badań wspierajacych, mających pomóc w interpretacji oraz klasyfikacji wyników - Kontrola w zakresie wybranych substancji szkodliwych stan chemiczny - Badania hydromorfologiczne w zakresie kartowania brzegów (erozja, zagospodarowanie terenów przybrzeżnych), dynamiki miksji i wymiany wód, ekspozycji na wiatr, zmiany położenia rzędnej poziomu wody

6 Etapy oceny stanu wód powierzchniowych zgodnych z RDW

7 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

8 podstawy PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

9 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Porozumienie 5 września 2012r. WFOŚiGW w Gdańsku WFOŚiGW w Olsztynie WFOŚiGW w Szczecinie WFOŚiGW w Toruniu

10 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Porozumienie aneks 9 października 2012r. WFOŚiGW w Gdańsku WFOŚiGW w Olsztynie WFOŚiGW w Szczecinie WFOŚiGW w Toruniu WFOŚiGW w Białymstoku

11 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Porozumienie podjęcie współpracy w celu utworzenia Programu pn. Program ochrony jezior Polski Północnej

12 cele PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

13 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Cele Programu ochrona jezior i ekosystemów od nich zależnych poprawa jakości wód

14 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Cele Programu 1. na obszarach zurbanizowanych 2. na terenach cennych przyrodniczych poprzez zróżnicowane i zintegrowane działania obejmujące ochronę przyrody ożywionej i nieożywionej oraz ograniczenie skutków działalności człowieka w zlewni jezior

15 woda PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

16 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Jeziora w Europie jest ponad naturalnych jezior o powierzchni ponad 1 ha, z tego ponad 16 tys. z nich ma powierzchnię powyżej 1 km2 w Polsce jest jezior o powierzchni większej niż 1 ha o łącznej powierzchni km2 jeziorność w Polsce wynosi 0,9% powierzchni kraju jeziora są zgrupowane głównie w północnej części kraju największą powierzchnię zajmują jeziora na Pojezierzu Mazurskim na południe od zasięgu zlodowacenia bałtyckiego są jedynie 292 jeziora

17 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Zasięg zlodowacenia bałtyckiego

18 Makroregiony PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

19 Podział administracyjny PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

20 Obszary działania RZGW PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

21 region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego region wodny Jarft region wodny Dolnej Wisły region wodny Świeżej region wodny Łyny i Węgorapy region wodny Niemna region wodny Warty region wodny Środkowej Wisły Granice obszarów dorzeczy i regionów wodnych

22 Trochę liczb PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

23 Trochę liczb PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

24 zakres PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

25 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Program to kompleksowe opracowanie, obejmujące w szczególności: 1) diagnozę stanu istniejącego oraz identyfikację problemów 2) cele i założenia programu, a także określenie ich spójności z politykami i dokumentami strategicznymi na poziomie regionalnym, krajowym i wspólnotowym 3) planowane koszty realizacji projektu i spodziewany efekt ekologiczny 4) potencjalne źródła finansowania programu 5) ustalenie kręgu potencjalnych beneficjentów programu 6) kryteria wyboru projektów oraz metody wdrażania programu

26 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Zakres Programu 1) diagnoza stanu istniejącego oraz identyfikacja problemów poprzez określenie wielkości i rodzajów wpływów na zlewnię: stan jakościowy wód sposób użytkowania gruntów gospodarka wodno-ściekowa rolnictwo leśnictwo rybactwo i rybołówstwo turystyka pozostała działalność gospodarcza

27 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Zakres Programu 6) zaproponowanie kryteriów wyboru projektów oraz metody wdrażania programu wyznaczenie obszarów priorytetowych kryteria priorytetowe podział geograficzny podział zadaniowy określenie działań dla obszarów priorytetowych zakres rzeczowy zakres finansowy monitoring tabela wskaźników

28 beneficjenci PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

29 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Beneficjenci 1) jednostki administracji publicznej i ich jednostki organizacyjne 2) jednostki samorządu terytorialnego, ich związki oraz ich jednostki organizacyjne 3) podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego 4) przedsiębiorcy 5) instytucje naukowe oraz jednostki badawczo-rozwojowe, w tym szkoły wyższe oraz ich jednostki organizacyjne 6) organizacje pozarządowe 7) PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne 8) wojsko

30 przykłady PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ

31 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Przykłady 1) MASTERPLAN DLA REGIONU WIELKICH JEZIOR MAZURSKICH Region Wielkich Jezior Mazurskich jest traktowany jako trzeci (obok morza i gór) główny cel wyjazdów wypoczynkowych w Polsce. Planowanie skupiało się na zagadnieniach ochrony i konserwacji przyrody, krajobrazu oraz jakości wód, poprzez interwencje w sektorach ochrony środowiska (gospodarka ściekowa, gospodarka odpadami stałymi, ochrona powietrza, obszary chronione). Jednocześnie jednak musiały być brane pod uwagę tendencje rozwojowe w sektorach gospodarczych (rolnictwo, turystyka, przemysł), a rozwój tych sektorów powinien być wspierany w stopniu nie powodującym kolizji z celami ochrony środowiska.

32 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Przykłady 1) MASTERPLAN DLA REGIONU WIELKICH JEZIOR MAZURSKICH Sektory: gospodarka ściekowa gospodarka odpadami stałymi ochrona powietrza gospodarka zasobami naturalnymi rolnictwo i rybactwo turystyka rozwój świadomości ekologicznej

33 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Przykłady 1) MASTERPLAN DLA REGIONU WIELKICH JEZIOR MAZURSKICH - przykłady projektów kluczowych RPO WiM : - Budowa ekologicznych mini przystani żeglarskich wraz z systemami odbioru i segregacji odpadów na wybranych obszarach regionu warmińsko-mazurskiego Gmina Węgorzewo - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury wodno-ściekowej w Regionie Wielkich Jezior Mazurskich MASTERPLAN dla Wielkich Jezior Mazurskich Gmina Ryn" - Budowa ekologicznych mini przystani żeglarskich wraz z systemami odbioru i segregacji odpadów na wybranych obszarach regionu warmińsko-mazurskiego - Gmina Mikołajki" - Budowa ekologicznej mini przystani żeglarskiej nad Jeziorem Jeziorak" - Gmina Iława - Zapobieganie degradacji środowiska mazurskich jezior poprzez modernizację zaplecza technicznego jednostek wodnych Policji" - KW Policji w Olsztynie - Regionalny system gospodarki odpadami Ochrona Wielkich Jezior Mazurskich poprzez stworzenie kompleksowego systemu gospodarki odpadami - Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych Spółka z o.o. Spytkowo/ Giżycko

34 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Przykłady 2) BUDOWA NIEBIESKIEGO KORYTARZA EKOLOGICZNEGO WZDŁUŻ DOLINY RZEKI INY I JEJ DOPŁYWÓW - to projekt współfinansowany ze środków Wspólnoty Europejskiej - instrumentu finansowego LIFE+ oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Udrożnienie rzeki Iny wraz z całym dorzeczem, m.in. w celu: stworzenia korytarzy ekologicznych, którymi cenne i rzadkie gatunki ryb będą mogły się przemieszczać zachowanie różnorodności biologicznej obszaru zlewni rzeki

35 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Przykłady 2) BUDOWA NIEBIESKIEGO KORYTARZA EKOLOGICZNEGO WZDŁUŻ DOLINY RZEKI INY I JEJ DOPŁYWÓW Projekt Niebieski korytarz Iny trwać będzie ponad pięć lat i zakończy się przed 31 marca 2017r.

36 PROGRAM OCHRONY JEZIOR POLSKI PÓŁNOCNEJ Przykłady 3) REKULTYWACJE ZBIORNIKÓW Rekultywacja Jezior Jelonek i Winiary metodą inaktywacji fosforu w osadach dennych. celem było zastosowanie i rozpowszechnienie metody rekultywacji jezior metodą inaktywacji fosforu w osadach dennych przy użyciu koagulantów bezpośrednio podanych do osadów dennych i wspomagających rekultywację zasadniczą Ekohydrologiczna rekultywacja zbiorników rekreacyjnych "Arturówek" (Łódź) jako modelowe podejście do rekultywacji zbiorników miejskich. wdrożenie kompleksowych rozwiązań rekultywacyjnych, mających na celu poprawę jakości rzeki Bzury i zlokalizowanej na niej kaskady zbiorników w oparciu o systemowe podejście ekohydrologiczne

37 W prezentacji wykorzystałem m.in. materiały zespołu pracującego pod kierunkiem Mariusza Rychcika dyrektora Regionalnego Centrum Projektów Środowiskowych WFOŚiGW w Olsztynie, któremu dziękuję za współpracę Jerzy Sarnowski

38 Dziękuję za uwagę \ Jerzy Sarnowski Zastępca Prezesa Zarządu jerzy.sarnowski@wfos.szczecin.pl