Wyższa Szkoła Menedżerska w Legnicy Geograficzne systemy informatyczne Bezpieczeństwo Narodowe, sem. 4 Podstawy, historia i rozwój GIS Wykład 2 Grzegorz Bazydło Cel wykładu Celem wykładu jest przedstawienie definicji podstawowych terminów dotyczących systemów geoinformacyjnych, roli tych systemów w życiu codziennym oraz historii GIS. Zrzut ekranu programu Automapa Źródło: www.automapa.pl 2 Literatura GIS. Teoria i praktyka Autorzy: Paul Longley, Michael F. Goodchild, David J. Maguire, David W. Rhind Wydawnictwo Naukowe PWN Rok wydania: 2008 3 1
Przestrzeń Wszystko, co się dzieje, ma swoje miejsce w przestrzeni. Wiedza o lokalizacji zjawiska może być niezwykle istotna. Przykłady tzw. problemów lokalizacyjnych: lokalizacja klinik i szpitali, wybór drogi przez firmy kurierskie, optymalny przebieg budowanych autostrad, lokalizacja sklepów, właściwe gospodarowanie zasobami leśnymi, wytyczanie szlaków w parkach narodowych, wyszukiwanie przez kierowców dróg dojazdowych. 4 Źródło: wyborcza.pl/duzy_kadr 5 Źródło: wyborcza.pl/duzy_kadr 6 2
Źródło: wyborcza.pl/duzy_kadr 7 Źródło: wiadomosci.wp.pl 8 9 3
Lokalizacja zamachu decydowała o następstwach zdarzenia i przebiegu akcji ratunkowej. Skutki w skali przestrzennej i czasowej: lokalna ewakuacja ludności, uruchomienie działań ratunkowych, zawieszenie działalności Nowojorskiej Giełdy Papierów Wartościowych (ogólnoświatowy szok finansowy), częściowe zablokowanie systemu metra Nowego Jorku, zmiana schematu dojazdów do pracy mieszkańców, pogorszenie się sytuacji handlu detalicznego, zmiana poglądów na temat akcji ratunkowych z zastosowaniem rozległych sieci informatycznych. 10 Systemy geoinformacyjne w centrum sztabu kryzysowego wykorzystane były po raz pierwszy w kompleksie WTC. Źródło: www.esri.com/news/arcuser/0102/wtc2of3.html 11 Informacja przestrzenna Cechy informacji przestrzennej: wielowymiarowość (położenie poprzez współrzędne x i y), wielkość (baza danych może mieć dużą objętość), możliwość prezentacji na różnych poziomach rozdzielczości (skali), możliwość różnej prezentacji komputerowej, konieczność prezentacji na płaskiej powierzchni, wymóg stosowania specjalnych metod analizy, złożoność i duży koszt uaktualniania, przedstawienie informacji geograficznej w postaci mapy wymaga przetwarzania dużej liczby danych. 12 4
Objętość geobazy Rozmiar Zawartość geobazy 1 MB Pojedynczy zbiór danych dotyczący małego projektu. 1 GB (1024 MB) Cały system ulic dużego miasta lub małego państwa. 1 TB (1024 GB) Rzeźba terenu całej Ziemi w cięciu poziomicowym co 30 m. 1 PB (1024 TB) 1 EB (1024 PB) Zdjęcie satelitarne całej Ziemi z rozdzielczością 1 m. Trójwymiarowy model rzeźby terenu całej Ziemi z rozdzielczością 10 m. 13 Historia GIS 1962: Pierwszy system GIS: Kanadyjski System Informacji Przestrzennej (CGIS) zestawienia tabelaryczne 1969: powstanie ESRI oraz Intergraph (M&S Computing) 1970: format danych GBF-DIME cyfrowy spis adresów wszystkich ulic (spis ludności USA) 1972: wprowadzenie na orbitę cywilnego satelitę Landstat 1973: wydanie pierwszych seryjnych map komputerowych przez Brytyjską Eksperymentalną Jednostkę Kartograficzną (UK ECU) lata 60-te: teledetekcja (wojskowe i szpiegowskie satelity) lata 80-te: szybki rozwój systemów geoinformacyjnych ze względu na dostęp do tanich i wydajnych komputerów 14 Historia GIS 1985: powstanie GPS źródło danych przestrzennych 1992: utworzenie cyfrowej mapy świata (USA), pojemność 1,7 GB, skala 1:1000000 1993: dostęp do map przez strony WWW 1995: pierwsza mapa cyfrowa pokrywająca obszar całego kraju 230 000 arkuszy map Wielkiej Brytanii w skalach 1:1250, 1:2500, 1:10000 1999: satelita IKONOS rozdzielczość zdjęć 90 cm 2000: ponad 1 milion osób używa codziennie GIS w pracy 2001: satelita Quickbird rozdzielczość zdjęć 62 cm 2004: powołanie National Geospatial-Intelligence Agency (NGA) największego użytkownika GIS na świecie 15 5
Składniki GIS Sprzęt komputerowy Użytkownicy i producenci Dane Sieć komputerowa Oprogramowanie Zarządzanie 16 Przemysł oprogramowania GIS Systemy GIS to jeden z lepiej rozwijających się segmentów rynku informatycznego (g-commerce): oprogramowanie GIS, narzędzia teledetekcji, roczna wartość sprzedaży oprogramowania GIS jest rzędu 1,8 mld $, rynek wymiany danych przestrzennych, usługi GIS, potencjał ludzki. Roczne obroty z tytułu udostępniania danych przestrzennych są dużo większe niż ze sprzedaży oprogramowania GIS. 17 Usługi GIS Szeroki zakres oferowanych usług: od planowania trasy podróży po skierowaną reklamę opartą o lokalizację odbiorców LBS (Location Based Services). Przykład: w czerwcu 2004 roku czasopismo Reason wydało numer ze zindiwidualizowanymi okładkami na każdym egzemplarzu zamieszczono inny obraz satelitarny przedstawiający lokalizację domu każdego z 40 tys. (!) czytelników (hiperindywidualizacja publikacji czy zamach na prywatność?). 18 6
Podsumowanie GIS jest bardzo pomocny przy rozwiązywaniu problemów lokalizacyjnych. Systemy GIS są ważnym elementem centrum kryzysowego (szybkość podejmowanych decyzji). Geobazy przechowujące informacje przestrzenne mogą osiągać wielkości rzędu eksabajtów (EB). Jednym z głównych składników GIS jest sieć komputerowa (Internet). G-commerce to jeden z lepiej rozwijających się segmentów rynku e-commerce. 19 Koniec Prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn. Arystoteles 20 7