S t r o n a 2
S t r o n a 3
S t r o n a 4 Wykonawcy / Zpracovatelé: Opolska Fundacja Inicjatyw Międzynarodowych ( www.ofim.pl ). Stowarzyszenie/Zapsaný spolek EducationTalentCulture (www.edutacu.eu) Suchy Bór (gmina/obec Chrząstowice) - Český Těšín / Czeski Cieszyn, 2013-15 r. (CC). Fotografie na stronie tytułowej / Fotografie na titulní straně: 1. Hlavní náměstí v Osoblaze. Autor: Stanislav Rada. CC BY SA 3.0. 2. Prudnik - Ratusz. Autor: Olerys. CC BY SA 3.0.
S t r o n a 5
S t r o n a 6 Spis treści / Obsah: Spis treści / Obsah:... 5 Wykaz skrótów / Seznam zkratek:... 7 1.Wprowadzenie / Úvod.... 11 1.1.Metodologia oraz cele i założenia dokumentu / Metodika, cíle a záměry dokumentu 12 1.2.Zgodność z dokumentami strategicznymi / Soulad se strategickými dokumenty.... 13 1.3.Zakres terytorialny / Územní působnost.... 16 2.Część analityczna / Analytická část.... 22 2.1. Zasoby ludzkie i gospodarka / Lidské zdroje a hospodářství.... 22 2.2. Transport / Doprava.... 31 2.3. Infrastruktura techniczna / Technická infrastruktura.... 39 2.4. Infrastruktura społeczna / Sociální infrastruktura.... 47 2.5. Kultura, sport, rekreacja i turystyka / Kultura, sport, volný čas a turistika.... 57 3. Analiza SWOT / SWOT analýza.... 66 4. Propozycje projektów współpracy polsko-czeskiej na lata 2015-2020 / Návrhy projektů polsko-české spolupráce na období 2015-2020.... 84 Załącznik nr 1. Źródła dofinansowania projektów współpracy polsko-czeskiej / Zdroje financování projektů polsko-české spolupráce / Příloha č. 1. Zdroje financování projektů polsko-české spolupráce.... 92
S t r o n a 7
S t r o n a 8 Wykaz skrótów / Seznam zkratek: ČSÚ CZ EFRR EKUZ EU / UE EUWT FMP GUS JST LGD MIR MSK MŚP NFZ NGO OROT PL POIR Český statistický úřad (Czeski Urząd Statystyczny). Republika Czeska. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego. European Union (Unia Europejska). Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej. Fundusz Mikroprojektów w Euroregionie Pradziad. Główny Urząd Statystyczny. jednostka samorządu terytorialnego. Lokalne Grupy Działania. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju RP. Kraj Morawsko-Śląski małe i średnie przedsiębiorstwa. Narodowy Fundusz Zdrowia Non-governmental organization (organizacja pozarządowa). Opolska Regionalna Organizacja Turystyczna. Polska. Program Operacyjny Infrastruktura i Rozwój.
S t r o n a 9 POWT RCz-RP PPP PTTK PUP RCz RP RPO SSD SWOT TEN-T Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska Rzeczpospolita Polska na lata 2007-2013. partnerstwo publiczno-prywatne. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Powiatowy Urząd Pracy. Republika Czeska. Rzeczpospolita Polska. Regionalny Program Operacyjny. Specjalna Strefa Demograficzna. analiza SWOT - Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats (mocne strony, słabe strony, szanse, zagrożenia). Trans-European Transport Networks (Transeuropejska Sieć Transportowa). WSSE UTK Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Urząd Transportu Kolejowego RP.
S t r o n a 10 ČSÚ CZ EFRR EKUZ EU / UE EUWT FMP GUS JST LGD MIR MSK MŚP NFZ NGO OROT PL POIR Český statistický úřad (Czeski Urząd Statystyczny). Česká republika. Evropský fond regionálního rozvoje. Evropský průkaz zdravotního pojištění. Evropská unie (Unia Europejska). Evropské seskupení pro územní spolupráci. Fond mikroprojektů Euroregionu Praděd. Centrální statistický úřad. Jednotný technický sekretariát. Místní akční skupiny. Ministerstwo Infrastruktury a Rozvoje PR. Moravskoslezský kraj. Malé a střední podniky. Státní zdravotní fond. Nevládní organizace (NGO). Opolská regionální turistická organizace. Polsko. Operační program infrastruktura a rozvoj.
S t r o n a 11 POWT RCz-RP PPP PTTK PUP RCz RP RPO SSD SWOT TEN-T WSSE UTK Operační program přeshraniční spolupráce Česká republika - Polská republika na období 2007-2013. Partnerství veřejného a soukromého sektoru. Polské turisticko poznávací sdružení. Okresní úřad práce. Česká republika. Polská republika. Regionální Operační program. Speciální demografická zóna. Analýza SWOT - Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats (silné stránky, slabé stránky, příležitosti, hrozby). Trans-European Transport Networks (Transevropská Dopravní síť). Wałbrzyská Zvláštní Ekonomická Zóna. Úřad železniční dopravy Polské republiky.
S t r o n a 12 1. Wprowadzenie / Úvod. Niniejszy dokument stanowi podsumowanie działań realizowanych w ramach projektu Nowy wymiar współpracy lokalnej na pograniczu polsko-czeskim i jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska Rzeczpospolita Polska 2007-2013 Przekraczamy granice. Tento dokument je souhrnem činností realizovaných jako součást projektu "Nová dimenze místní spolupráce na polsko-českém pohraničí" a je spolufinancován z Evropského fondu pro regionální rozvoj v rámci Operačního programu přeshraniční spolupráce Česká republika - Polská republika 2007-2013 "Překračujeme hranice".
S t r o n a 13 1.1. Metodologia oraz cele i założenia dokumentu / Metodika cíle a záměry dokumentu. Głównym założeniem niniejszej Strategii jest określenie celów rozwoju współpracy transgranicznej na analizowanym obszarze transgranicznym. Ponadto za pomocą niniejszego dokumentu chcieliśmy przekazać najważniejsze informacje dotyczące kraju sąsiedniego w odniesieniu do poszczególnych polityk realizowanych przez władze publiczne. Za pomocą niniejszego dokumentu chcielibyśmy zapoznać osoby zainteresowane rozwojem współpracy polsko-czeskiej z podstawami prawa oraz działalnością organów publicznych w kraju instytucji partnerskich. Służy temu dwujęzyczna, polsko-czeska struktura dokumentu, która ma na celu przekazanie informacji na temat kraju sąsiedniego w rodzimym języku. Mamy nadzieję, że lektura dokumentu zachęci instytucje publiczne oraz organizacje pozarządowe z obydwu stron granicy do realizacji projektów współpracy transgranicznej. Hlavním cílem této strategie je definování účelu přeshraniční spolupráce v analyzované příhraniční oblasti. Kromě toho, jsme prostřednictvím tohoto dokumentu chtěli sdělit nejdůležitější informace o sousední zemi ve vztahu ke konkrétní politice prováděné veřejnými orgány. Prostřednictvím tohoto dokumentu chceme seznámit osoby, které se zajímají o rozvoj česko-polské spolupráce, se základy práva a činnosti orgánů veřejné moci v zemi smluvního partnera. Toho je dosaženo dvojjazyčnou polsko-české strukturou dokumentu, který má za cíl poskytnout informace o sousední zemi v rodném jazyce. Doufáme, že obsah tohoto dokument povzbudí veřejné instituce a nevládní organizace z obou stran hranice k realizaci projektů přeshraniční spolupráce. Mateusz Huk Opolska Fundacja Inicjatyw Międzynarodowych Mgr. Petra Slováček Rypienová Mgr. Veronika Křístková ETC EducationTalentCulture, z.s.
S t r o n a 14 1.2. Zgodność z dokumentami strategicznymi / Soulad se strategickými dokumenty. Niniejsza Strategia została opracowana w oparciu o następujące dokumenty. - Komunikat Komisji Europejskiej Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. KOM(2010) 2020 wersja ostateczna. Bruksela 2010 r. Projekt przewodni: Europa efektywnie korzystająca z zasobów. Punkt 3.1. Jednolity rynek XXI wieku. Punkt 3.2. Inwestowanie na rzecz rozwoju: polityka spójności, wykorzystanie budżetu UE i prywatnego kapitału. - Strategię Rozwoju Regionalnego Republiki Czeskiej na lata 2014-2020. Praga 2013 r. Priorytet 9. Wsparcie współpracy na poziomie lokalnym i regionalnym. - Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 r. Obszar strategiczny 2: Zapewnienie spójności wewnętrznej kraju. Niedopuszczenie do nadmiernych zróżnicowań przestrzennych. Problem przestrzenny d) Zwiększanie potencjału rozwojowego i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów. Cel horyzontalny 1.3.7 Współpraca międzynarodowa. Cel 2.4. Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE. - Strategię Rozwoju Kraju 2020 Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo, która została przyjęta 25 września 2012 r. przez Radę Ministrów. Warszawa 2012 r. Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych. Cel globalny 4: Środowisko o wysokiej jakości i wysokich walorach kulturowych, usługi i infrastruktura dla celów życiowych, pracy oraz wizyt. Cel globalny 5: Efektywne zarządzanie sprawami publicznymi. - Strategie rozwoju czeskich krajów (Liberecki, Kralowehradecki, Pardubicki, Ołomuniecki, Morawskośląski). - Strategie rozwoju polskich województw (Dolnośląskie, Opolskie, Śląskie).
S t r o n a 15 - Strategie rozwoju polsko-czeskich Euroregionów. - Programu Współpracy Transgranicznej INTERREG VA Republika Czeska-Rzeczpospolita Polska 2014-2020. Tato strategie byl vytvořena na základě těchto dokladů. - Sdělení Evropské komise Strategie Evropa 2020 pro inteligentní a udržitelný růst podporující začlenění. KOM (2010) 2020 v konečném znění. Brusel, 2010. Stěžejní iniciativa: "Evropa účinněji využívající zdroje". Bod 3.1.Jednotný trh pro jedenadvacáté století. Bod 3.2. Investice do růstu: politika soudržnosti, mobilizace rozpočtu EU a soukromého kapitálu. - Strategie regionálního rozvoje České republiky na období 2014-2020. Praha 2013. Priorita 9. Podpora spolupráce na místní a regionální úrovni. - Národní strategie regionálního rozvoje 2010-2020: kraje, města, venkovské oblasti. Dokument schválený Radou ministrů dne 13. července 2010. Strategická oblast 2: "zajištění vnitřní soudržnosti v zemi. Prevence nadměrných územních rozdílů ". Problém území d) "Zlepšení rozvojového potenciálu a působení proti marginalizaci oblastí". Horizontální cíl 1.3.7 - "Mezinárodní spolupráce". Cíl 2.4. Překonání nevýhody spojené s umístěním pohraničních oblastí obzvláště podél vnějších hranic EU. - Národní rozvojová strategie 2007-2015. Ministerstvo pro místní rozvoj. Varšava 2006. Priorita 6. Regionální rozvoj a zvyšování územní soudržnosti. - Národní Strategie národního rozvoje 2020 - aktivní společnost, konkurenceschopná ekonomika, efektivní stát, která byla přijata dne 25. září 2012. Radou ministrů. Varšava 2012. Cíl III.3. Posílení mechanismů pro udržitelný rozvoj a územní integraci pro rozvoj a plné využití regionálních potenciálů. Globální cíl 4: Životní prostředí s vysokou kvalitou a vysokou kulturní hodnotou, služby a infrastruktura pro život, práci a návštěvu. Globální cíl 5: Efektivní řízení veřejných záležitostí. - Strategie pro rozvoj českých krajů (Liberecký, Královehradecký, Pardubický, Olomoucký, Moravskoslezský).
S t r o n a 16 - Strategie pro rozvoj polských krajů (Dolní Slezsko, Opole, Silesia). - Strategie pro rozvoj česko-polských Euroregionů. - Přeshraniční spolupráce INTERREG VA Česká republika-polská republika 2014-2020.
S t r o n a 17 1.3. Zakres terytorialny / Územní působnost. Zakres terytorialny niniejszej strategii obejmuje gminy wymienione w ramach niniejszego podrozdziału. W celu uniknięcia przekazywania informacji powszechnie znanych a dotyczących własnego kraju Informacje na temat polskiej części zostały przedstawione w języku czeskim i odwrotnie. Územní působnost této strategie zahrnuje obce uvedené níže. Aby se zabránilo přenosu informací běžně známých o vlastní zemi, informace o polském území jsou prezentovány v češtině a naopak. Bohušov, Dívčí Hrad, Hlinka, Jindřichov, Zakres terytorialny niniejszej Strategii obejmuje: Po stronie czeskiej: Mikroregion Osoblazsko, w skład którego wchodzą gminy: Liptaň, Osoblaha, Petrovice, Rusín, Slezské Pavlovice, Slezské Rudoltice, Třemešna, Vysoká oraz dwa miasta: - Město Albrechtice, - Janov.
S t r o n a 18 Celem Mikroregionu Osoblazsko jest współpraca gmin członkowskich przede wszystkim w takich obszarach jak: - gospodarka, - sport, - współpraca transgraniczna, - kultura, - turystyka. Strona internetowa Dobrowolnego Związku Gmin Mikroregion Związek Gmin Ziemi Osobłoskiej (Dobrovolný svazek obcí Mikroregion - Sdružení obcí Osoblažska: http://www.mikroregion-osoblazsko.cz, Více zde: http://www.mikroregionosoblazsko.cz/ Źródło mapy: CRR RCz: http://mapy.crr.cz
S t r o n a 19 Powierzchnia: 167 km 2. Ludność: ok. 9 360 osób. Gęstość zaludnienia: ok. 29 osób / km 2. Ziemia osobłoska jest położona w kraju morawsko-śląskim, w pasie ziemi pomiędzy Ziemią Prudnicką i Ziemią Głubczycką. Mapa okolic Osobłogi. Źródło zdjęcia satelitarnego: Wikimapia (CC).
S t r o n a 20 Územní rozsah této strategie zahrnuje: Fot. Věž Voka w Prudniku. Autor: St.Mons, CCO. Na polské straně: A) obce: - Prudnik, - Biała, - Głogówek, - Lubrza, b) Okres Prudnik (Powiat prudnicki). Mapa: Okres Prudnik na mapě opolského kraje. Zdroj mapy: PetrusSilesius, CC BY-SA 3.0. Okres Prudnik (Powiat prudnicki) - okres v jižní části opolského regionu. Jeho centrem je město Prudnik. Jižní část hranice okresu je rovněž částečně státní hranicí. Rozloha: 571,16 km 2. Počet obyvatel: cca. 57 000 lidí. Hustota obyvatel: cca. 100,82 osob / km 2. Pravomoci okresu Prudnik podle zákona ze dne 5. června 1998 o okresní vládě (., Dz U. z roku 2013. Č. 0, pos. 595) zahrnují, mimo jiné úkoly týkající se: - veřejného školství, - podpory a ochrany zdraví, - sociální výpomoci, - pro-rodinné politiky, - podpory osob se zdravotním postižením, - veřejné dopravy a veřejných silnic,
S t r o n a 21 - kultury a ochrany památek a péče o památky, - tělesné kultury a cestovního ruchu, - geodézie, kartografie a katastru, - správy nemovitostí. - architektonicko - stavební správy a administrace budov, - vodohospodářství - životního prostředí a ochrany přírody - zemědělství lesnictví a vnitrozemnského rybářství - veřejného pořádku a bezpečnosti občanů - ochrana před povodněmi včetně zařízení pro skladování a údržbu okresního protipovodňového vybavení, požární ochrany a prevence dalších mimořádných ohrožení života a zdraví lidí a životního prostředí - boje s nezaměstnaností a aktivaci místního trhu práce - ochrany práv spotřebitelů - údržby okresních budov a veřejných zařízení a administrativních budov - obrany - ochrany životního prostředí a přírody - propagace okresu, - spolupráce s nezisovými organizacemi. V obcich Prudnik a Biała pracuje místní akční skupina Wspólne Żródła. Webové stránky MAS Wspólne Żródła: http://www.wspolnezrodla.pl V obcich Głogówek a Lubrza pracuje místní akční skupina Euro-Country. Webové stránky MAS Euro-Country: http://www.euro-country.pl
S t r o n a 22 Webové stránky okresu Prudnik: http://www.powiatprudnicki.pl Webové stránky obce Prudnik: http://www.prudnik.pl Webové stránky obce Biała: http://www.biala.gmina.pl Webové stránky obce Lubrza: http://www.lubrza.opole.pl
S t r o n a 23 Webové stránky obce Głogówek: http://www.glogowek.pl
S t r o n a 24 2. Część analityczna / Analytická část. 2.1. Zasoby ludzkie i gospodarka / Lidské zdroje a hospodářství. Liczba ludności oraz struktura wiekowa: Wiek Liczba ludności Razem 9360 0-14 lat 1423 15-64 lata 6311 65 lat i więcej 1626 Źródło danych: Czeski Urząd Statystyczny: www.czso.cz Narodziny, zgony i migracje: rok narodziny zgony saldo nar./zg. saldo migracji saldo razem 2013 66 103-37 -82-119 Źródło danych: Czeski Urząd Statystyczny: www.czso.cz Zgodnie z powszechnie przyjętym w Republice Czeskiej podziałem gospodarkę narodową dzielimy na trzy sektory: - sektor pierwszy (rolnictwo, rybołówstwo i leśnictwo), - sektor drugi (przemysł przetwórczy i budownictwo), - sektor trzeci (usługi).
S t r o n a 25 Warunki przyrodnicze i dostępność gruntów ornych wysokiej jakości sprawiają, że czeska część analizowanego obszaru ma duże znaczenie dla rolnictwa w RCz. Rolnictwo jest dominującą, aczkolwiek nie jedyną gałęzią gospodarki na tym terenie. Duże znaczenie w tym zakresie mają również tradycyjne gałęzie przemysłu oraz branża budowlana. W czeskiej części analizowanego terenu usytuowane nie ma dużych zakładów przemysłowych. Na terenie czeskiej części analizowanego obszaru działają przede wszystkim następujące zakłady: - handel oraz naprawy samochodów i innych wyrobów przemysłu maszynowego (28% wszystkich firm), - leśnictwo i gospodarka leśna (27%), - branża hotelarska, gastronomia i turystyka (21%). W porównaniu z okolicznymi powiatami (okresami) analizowany teren cechuje niższa niż średnia krajowa w Rcz liczba firm świadczących usługi dla innych podmiotów gospodarczych. Najważniejszym czynnikiem powodujący taki stan rzeczy jest brak dużych ośrodków miejskich na analizowanym terenie (firmy tego typu preferują duże ośrodki miejskie jako miejsca swojej działalności). Jeśli chodzi o siłę nabywczą ludności czeskiej części analizowanego obszaru to jest ona mniejsza niż średnia krajowa. Ta część kraju jest uznawana za jedną z uboższych części Republiki Czeskiej. Kolejny ważny element stanowiący przedmiot niniejszej analizy to liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Rejestrze Podmiotów Gospodarczych [Registr ekonomických subjektů (RES)] oraz jej przeliczenie na tysiąc mieszkańców. W ostatnich latach liczba podmiotów gospodarczych w Republice Czeskiej stale rośnie. Pod koniec ostatniej dekady wieku corocznie przybywało w Czechach ok. 60 000 nowych podmiotów gospodarczych. Tendencja ta uległa wyhamowaniu w roku 2012, kiedy to liczba nowopowstających firm spadła do niespełna 25 tysięcy. Mniejsza liczba podmiotów gospodarczych odnotowana w ostatnich latach jest spowodowana przede wszystkim ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym. W skali całej Republiki Czeskiej na 1000 mieszkańców przypada średnio 259 podmiotów gospodarczych. Wszystkie gminy należące do czeskiej części analizowanego obszaru charakteryzują się wskaźnikiem poniżej średniej krajowej. W czeskiej części analizowanego obszaru funkcjonuje jedna, specjalna strefa przemysłowa. Strefa ta znajduje się w miejscowości Třemešná.
S t r o n a 26 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców: Łączna liczba podmiotów gospodarczych (wg ewidencji ARES) 1522 Liczba mieszkańców 9360 Źródło danych: Czeski Urząd Statystyczny: www.csu.cz Przykłady dużych firm działających w czeskiej części analizowanego obszaru. Miejscowość Město Albrechtice Nazwa firmy Bosch Termotechnika Česká republika Innymi ważnymi pracodawcami w czeskiej części analizowanego obszaru są firmy państwowe o zasięgu ogólnokrajowym - np. Česká pošta [Poczta Czeska], České dráhy [Koleje Czeskie] a także jednostki administracji publicznej. Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie polityki zatrudnienia w Republice Czeskiej jest ustawa nr 435 z 2004 roku o zatrudnieniu. Bezrobocie stanowi jeden z największych problemów w czeskiej części analizowanego obszaru. Na rozwój bezrobocia na analizowanym obszarze wpływają procesy następujące na rynku pracy, jakie jak: - umowy o pracę lub umowy cywilnoprawne zawierane na czas określony, - letnio-jesienne prace sezonowe, - wchodzenie na rynek pracy absolwentów szkół średnich/wyższych po zakończeniu roku szkolnego/akademickiego. Liczba zarejestrowanych osób ubiegających się o zatrudnienie oraz wolne miejsca pracy: Rok Liczba bezrobotnych 2013 812 Źródło danych: Czeski Urząd Statystyczny: www.csu.cz
S t r o n a 27 Počet obyvatel: Jednotka územního celku (stav ke konci roku) 2012 2013 2014 Biała 10972 10827 10793 Głogówek 13715 13682 13620 Lubrza 4386 4363 4360 Prudnik 28183 27956 27835 Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, www.gus.gov.pl Věková struktura (2014): Uzemní jednotka celkově V předproduktivním věku - 14 let a méně V produktivním věku: 15-59 let ženy, 15-64 let muži V postproduktivním věku Biała 10793 1419 7227 2147 Głogówek 13620 1874 9190 2556 Lubrza 4360 633 2936 791 Prudnik 27835 3760 18190 5885 Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, www.gus.gov.pl Počet narozených a zemřelých (2014) Počet narozených/ 1000 os. Počet zemřelých/ 1000 os. Okres 8,9 11,06-2,2 Prudnik Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, www.gus.gov.pl Saldo / 1000 os.
S t r o n a 28 Polská část území, které je předmětem této analýzy je charakterizováno záporným saldem migrace. Jedním z hlavních důvodů tohoto stavu věcí je nedostatek velkých městských a akademických center. V perspektivě do roku 2020 lze očekávat další ztrátu obyvatel. Vylidňování je také jednou z příčin strukturální změny na trhu práce. Věková struktura se z důvodu vzdělávání mění na nevyužitelnou. Většina mladých lidí, kteří opouštějí region, aby získali vzdělání, již se nevrací na místní trh práce. Migrace obyvatel (2014): Počet Počet vystěhovaných Saldo přistěhovaných Okres Prudnik 586 676-90 Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, www.gus.gov.pl Nezaměstnanost a trh práce: Úkoly státu, pokud jde o politiku trhu práce v Polsku popisuje zákon ze dne 20. dubna 2004 na podporu zaměstnanosti a trhu práce institucí. Zákon stanoví úkoly státu v oblasti podpory zaměstnanosti, zmírnění dopadů nezaměstnanosti a odborné aktivizace. Tento zákon reformoval fungování institucí na trhu práce, jako je například: - Dobrovolné sbory práce, - pracovní agentury, - školící instituce, - veřejné pracovní úřady, - instituce sociálního dialogu a lokálního partnerství. Veřejné služby zaměstnanosti představují pracovní orgány spolu s okresními a krajskými úřady práce, úřadu ministra odpovědného za pracovněprávní záležitostí a krajskými úřady plnění úkoly stanovené zákonem. Na území polské strany analyzované oblasti je provozován jeden okresní úřad práce - PUP v Prudniku. Počet hlášených nabídek zaměstnání od roku 2007 / tis. osob: 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Okres 0 17 5 29 28 23 33 33 Prudnik Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, www.gus.gov.pl
S t r o n a 29 Podíl nezaměstnaných registrován v populaci v produktivním věku (%): Průměr pro analizované území (okres Prudnik) Průměr pro celé Polsko Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, www.gus.gov.pl 2011 2012 2013 2014 18,6 19,5 20,4 18,0 12,5 13,4 13,4 11,5 Podíl registrovaných nezaměstnaných v populaci v produktivním věku je cca. 18%, což je hodnota vyšší než celostátní průměr zaznamenaný v roce 2014 (polský národní průměr byl 11,5% v roce 2014). Tyto údaje nejsou zcela spolehlivé vzhledem k tomu, že v polské části zkoumané oblasti, existuje fenomén emigrace do západní Evropy (hlavní směry emigrace jsou Německo, Nizozemsko, Itálie, Rakousko a Spojené království).
S t r o n a 30 Hospodářství: Subjekty zapsané do registru REGON a fyzické osoby, které vykonávají hospodářskou činnost (2013): Uzemní jednotka Subjekty zapsané do registru REGON na 10 tis. obyvatel Biała 683 Głogówek 789 Lubrza 589 Prudnik 856 Průměr pro analizované 760 území Průměr pro celé Polsko 787 Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, www.gus.gov.pl V polské části zkoumaného území fungují zvláštní průmyslové zóny. Průmyslová zóna je samostatnou administrativní části polského území, určenou pro provoz obchodní aktivity za zvýhodněných podmínek. Podnikatel v takové zóně získává daňovou úlevu a další výhodou je skutečnost, že může začít pracovat na speciálně připraveném, vybaveném terénu. Do takové zóny lze zahrnout např. Wałbrzyską Specjalną Strefę Ekonomiczną Invest Park v Prudniku. Webové stránky podnikatelského inkubátoru v Prudniku : http://www.inkubatory.prudnik.pl Webové stránky průmyslové zóny (WSSE) v Prudniku : http://www.invest-park.com.pl
S t r o n a 31 Najważniejsze konkluzje: 1. Na całym analizowanym obszarze zachodzi postępujący proces starzenia się społeczeństwa. W perspektywie długoletniej nastąpi starzenie się populacji a także wrośnie liczba mieszkańców powyżej 65. roku życia i zmaleje liczba dzieci i młodzieży do 14. roku życia włącznie. 2. Cały analizowany region charakteryzuje ujemne saldo migracyjne. 3. Zdecydowana większość młodych ludzi opuszczających ten obszar w celu zdobycia wykształcenia, nie wraca na tutejszy rynek pracy. 4. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON na 10 tys. ludności kształtuje się na poziomie niższym niż średnia krajowa. Najlepsze wskaźniki w tym zakresie notuje się w głównym ośrodku ekonomicznym polskiej części analizowanego obszaru - Prudniku. 5. Cały analizowany obszar charakteryzuje się niższym poziomem siły nabywczej mieszkańców. 6. Średni udział bezrobotnych kształtuje się na poziomie wyższym od średniej krajowej. Klíčové závěry: 1. Na celém analyzovaném území dochází k postupnému procesu stárnutí. V dlouhodobém horizontu, bude docházet ke stárnutí populace a zvýšení počtu obyvatel nad 65 let věku a snížení počtu dětí a mladých lidí do 14 let včetně. 2. Celá analyzovaná oblast je charakterizována záporným zůstatkem migrace. 3. Převážná většina mladých lidí, kteří opouštějí oblast, s cílem získat vzdělání, se nevrací na místní trh práce. 4. Počet podnikatelských subjektů registrovaných v systému REGON na 10 tisíc. populace je na úrovni nižší než je celostátní průměr. Totéž platí pro počet fyzických osob zapojených do obchodní činnosti na 100 osob v produktivním věku. Nejlepší ukazatele v tomto ohledu jsou zaznamenány v hlavním ekonomickém centru polské části zkoumaného území - Prudniku. 5. Celá analyzovaná oblast se vyznačuje nižší úrovní kupní síly obyvatel. 6. Průměrný podíl registrovaných nezaměstnaných osob představuje hodnotu vyšší, než je celostátní průměr.
S t r o n a 32
2.2. Transport / Doprava. Transport drogowy Drogi publiczne w Republice Czeskiej dzielimy na: - autostrady przeznaczone do połączeń dalekobieżnych, również o charakterze transgranicznym (np. autostrada A1); - drogi ekspresowe odpowiednik polskich dróg szybkiego ruchu o podobnym jak autostrada wyposażeniu technicznym; - droga I klasy służy przede wszystkim do transportu dalekobieżnego; - droga II klasy służy przede wszystkim do transportu pomiędzy powiatami (okresy); - droga III klasy przeznaczona do połączeń lokalnych i międzygminnych; - droga lokalna I klasy służy przede wszystkim do transportu na terenie gminy; - droga lokalna II klasy przede wszystkim służy do połączeń z nieruchomościami; - droga lokalna III klasy występuje przede wszystkim w postaci dróg dojazdowych; - droga lokalna IV klasy - drogi o znaczeniu lokalnym niedostępne dla pojazdów mechanicznych. Drogi w Republice Czeskiej struktura własności/zarządu: Rodzaj drogi Właściciel Zarządca Autostrada Droga ekspresowa Droga I klasy Republika Czeska Dyrekcja Dróg i Autostrad RCz Droga II klasy Dyrekcja dróg danego Kraju (jednostka Kraj Droga III klasy samorządowa o znaczeniu regionalnym) Drogi lokalne I klasy Gminy, na Drogi lokalne II klasy których terenie Drogi lokalne III klasy leżą drogi. Drogi lokalne IV klasy Gminy lub ich jednostki budżetowe. Główną cześć sieci komunikacyjnej Ziemi Osobłoskiej tworzy droga I klasy I/57 (Słowacja- Nowy Jiczyn-Opava-Krnov- Město Albrechtice-granica z Polską). Wyniki badań wskazują, że intensywność ruchu na tym odcinku stale rośnie. Taki stan rzeczy negatywnie wpływa na bezpieczeństwo, płynność ruchu kołowego oraz zanieczyszczenie powietrza w gminach przez które przebiega wspomniany szlak komunikacyjny. System dróg II klasy obejmuje przede wszystkim drogę nr 457 (Petrovice-Osobłoga). Problemem zaobserwowanym na wspomnianych szlakach komunikacyjnych jest zwiększony ruch samochodów ciężarowych prowadzący do deformacji nawierzchni oraz skrajni dróg. W wielu przypadkach na analizowanym terenie można przystąpić do realizacji projektów mających na celu budowę chodników oraz ścieżek rowerowych. W czeskiej części analizowanego obszaru działa autobusowa komunikacja zbiorowa. Międzymiastową komunikację zbiorową na tym obszarze obsługuje kilku przewoźników prywatnych (m.in. Arriva Morava a.s. największy przewoźnik autobusowy w RCz).
S t r o n a 34 Analizowany obszar objęty jest Zintegrowanym Systemem Komunikacji (IDOS), który cechują jednolite warunki przewozowe a także koordynacja rozkładów jazdy pomiędzy różnymi środkami transportu oraz ofertami poszczególnych przewodników. W skład systemu IDOS w RCz wchodzi zarówno komunikacja kolejowa oraz międzymiastowa jak i miejska komunikacja zbiorowa. Połączenia stanowiące część systemu IDOS można sprawdzić na stronie: http://jizdnirady.idnes.cz Transport kolejowy Najważniejszym organem administracji publicznej zajmującym się transportem kolejowym w Republice Czeskiej jest Ministerstwo Transportu RCz. Bieżącym zarządem zajmuje się państwowa jednostka budżetowa, która pełni rolę właściciela linii kolejowych. Jest nią Zarząd Transportu Kolejowego (Správa železniční dopravní cesty, s. o.). Jeśli chodzi o obsługę transportu kolejowego to w Czechach rolę tą pełni kilka firm przewozowych. Największą z nich są Koleje Czeskie SA (České dráhy, a.s.). Ważną rolę w tym zakresie odgrywają również tacy przewoźnicy jak: LEO Expres a.s. i RegioJet a.s. Najważniejszym przewoźnikiem w ramach towarowego transportu kolejowego jest firma czeskich kolei państwowych - ČD Cargo, a.s. Przez analizowany teren przebiega linia kolejowa numer 292 (Šumperk Krnov). Wspomniany szlak kolejowy ma znaczenie ponadlokalne i służy przede wszystkim zapewnieniu komunikacji kolejowej pomiędzy Krajem Morawsko-śląskim a Jesenikami. Duże znaczenie dla analizowanego obszaru posiada również linia koleji wąskotorowej nr 298 Třemešná ve Slezsku Osobłoga o długości ok. 20 km. Bardzo duże znaczenie dla analizowanego obszaru ma projekt przedłużenia wspomnianej linii kolejowej do Polski i połączenie jej z miejscowością Racławice Śląskie. Transport rowerowy i turystyka piesza Najważniejszą trasą rowerową na wspomnianym terenie jest trasa nr 55 prowadząca z Úvalna do Jeseníka. Drugorzędne znaczenie na analizowanym terenie ma trasa nr 6116 Města Albrechtice do Osoblahy. Większość ścieżek rowerowych na analizowanym obszarze stanowią trasy tzw. 4 kategorii.
S t r o n a 35 Silniční doprava: Právní úprava, která upravuje otázky týkající se silnic v Polsku, je zákon ze dne 21. března 1985 o veřejných komunikacích (Dz U. 2007. No. 19, poz. ). V souladu s ustanoveními této právní úpravy o veřejných komunikacích v Polsku se dělí na: vnitrostátní silnice včetně: dálnic, rychlostních silnic a dále na: - krajské silnice, - okresní silnice, - obecní silnice. Státní silnice jsou ve vlastnictví státu. Krajské silnice, okresní a obecní silnice jsou ve vlastnictví příslušné regionální správy, okresu nebo obce. Veřejné cesty spravují příslušné místní orgány státní správy a v případě státních silnic Generální ředitelství národních silnic a dálnic. Vlastnictví a správa silnic v Polsku: Kategorie silnice Správa silnice Správa provozu Vlastník silnice Obecní Starosta, primátor města Starosta Samospráva obce Okresní Správa okresu Starosta Samospráva okresu Krajská Správa kraje Hejtman kraje Samospráva Státní Generalní řediteství silnic a dálnic (GDDKiA) Generální ředitelství silnic a dálnic (GDDKiA) Stát Silniční síť v analyzované oblasti se skládá převážně z regionálních a místních silnic (okresní a obecní silnice). Největší význam má pro analyzovanou oblast státní silnice číslo 41 vedoucí ve směru na Nysu a státní silnice číslo 40 vedoucí ve směru na Kędziezyn- Koźle. Důležitá pro dopravní dostupnost území je i dálnice A4 spojená s okresem Prudnik silnicí číslo 414 (směr na Opole).