Stowarzyszenie/Zapsaný spolek EducationTalentCulture (

Transkrypt

1

2 S t r o n a 2

3 S t r o n a 3

4 S t r o n a 4 Wykonawcy / Zpracovatelé: Opolska Fundacja Inicjatyw Międzynarodowych ( ). Stowarzyszenie/Zapsaný spolek EducationTalentCulture ( Suchy Bór (gmina/obec Chrząstowice) - Český Těšín / Czeski Cieszyn, r. (CC). Ostatnia aktualizacja: czerwiec Fotografie na stronie tytułowej / Fotografie na titulní straně: 1. Hlavní náměstí v Osoblaze. Autor: Stanislav Rada. CC BY SA Prudnik - Ratusz. Autor: Olerys. CC BY SA 3.0.

5 S t r o n a 5

6 S t r o n a 6 Spis treści / Obsah: Spis treści / Obsah:... 5 Wykaz skrótów / Seznam zkratek: Wprowadzenie / Úvod Metodologia oraz cele i założenia dokumentu / Metodika, cíle a záměry dokumentu Zgodność z dokumentami strategicznymi / Soulad se strategickými dokumenty Zakres terytorialny / Územní působnost Część analityczna / Analytická část Zasoby ludzkie i gospodarka / Lidské zdroje a hospodářství Transport / Doprava Infrastruktura techniczna / Technická infrastruktura Infrastruktura społeczna / Sociální infrastruktura Kultura, sport, rekreacja i turystyka / Kultura, sport, volný čas a turistika Analiza SWOT / SWOT analýza Propozycje projektów współpracy polsko-czeskiej na lata / Návrhy projektů polsko-české spolupráce na období Załącznik nr 1. Źródła dofinansowania projektów współpracy polsko-czeskiej / Zdroje financování projektů polsko-české spolupráce / Příloha č. 1. Zdroje financování projektů polsko-české spolupráce

7 S t r o n a 7

8 S t r o n a 8 Wykaz skrótów / Seznam zkratek: ČSÚ CZ EFRR EKUZ EU / UE EUWT FMP GUS JST LGD MIR MSK MŚP NFZ NGO OROT PL POIR Český statistický úřad (Czeski Urząd Statystyczny). Republika Czeska. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego. European Union (Unia Europejska). Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej. Fundusz Mikroprojektów w Euroregionie Pradziad. Główny Urząd Statystyczny. jednostka samorządu terytorialnego. Lokalne Grupy Działania. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju RP. Kraj Morawsko-Śląski małe i średnie przedsiębiorstwa. Narodowy Fundusz Zdrowia Non-governmental organization (organizacja pozarządowa). Opolska Regionalna Organizacja Turystyczna. Polska. Program Operacyjny Infrastruktura i Rozwój.

9 S t r o n a 9 POWT RCz-RP PPP PTTK PUP RCz RP RPO SSD SWOT TEN-T Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska Rzeczpospolita Polska na lata partnerstwo publiczno-prywatne. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Powiatowy Urząd Pracy. Republika Czeska. Rzeczpospolita Polska. Regionalny Program Operacyjny. Specjalna Strefa Demograficzna. analiza SWOT - Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats (mocne strony, słabe strony, szanse, zagrożenia). Trans-European Transport Networks (Transeuropejska Sieć Transportowa). WSSE UTK Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Urząd Transportu Kolejowego RP.

10 S t r o n a 10 ČSÚ CZ EFRR EKUZ EU / UE EUWT FMP GUS JST LGD MIR MSK MŚP NFZ NGO OROT PL POIR Český statistický úřad (Czeski Urząd Statystyczny). Česká republika. Evropský fond regionálního rozvoje. Evropský průkaz zdravotního pojištění. Evropská unie (Unia Europejska). Evropské seskupení pro územní spolupráci. Fond mikroprojektů Euroregionu Praděd. Centrální statistický úřad. Jednotný technický sekretariát. Místní akční skupiny. Ministerstwo Infrastruktury a Rozvoje PR. Moravskoslezský kraj. Malé a střední podniky. Státní zdravotní fond. Nevládní organizace (NGO). Opolská regionální turistická organizace. Polsko. Operační program infrastruktura a rozvoj.

11 S t r o n a 11 POWT RCz-RP PPP PTTK PUP RCz RP RPO SSD SWOT TEN-T WSSE UTK Operační program přeshraniční spolupráce Česká republika - Polská republika na období Partnerství veřejného a soukromého sektoru. Polské turisticko poznávací sdružení. Okresní úřad práce. Česká republika. Polská republika. Regionální Operační program. Speciální demografická zóna. Analýza SWOT - Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats (silné stránky, slabé stránky, příležitosti, hrozby). Trans-European Transport Networks (Transevropská Dopravní síť). Wałbrzyská Zvláštní Ekonomická Zóna. Úřad železniční dopravy Polské republiky.

12 S t r o n a Wprowadzenie / Úvod. Niniejszy dokument stanowi podsumowanie działań realizowanych w ramach projektu Nowy wymiar współpracy lokalnej na pograniczu polsko-czeskim i jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska Rzeczpospolita Polska Przekraczamy granice. Tento dokument je souhrnem činností realizovaných jako součást projektu "Nová dimenze místní spolupráce na polsko-českém pohraničí" a je spolufinancován z Evropského fondu pro regionální rozvoj v rámci Operačního programu přeshraniční spolupráce Česká republika - Polská republika "Překračujeme hranice".

13 S t r o n a Metodologia oraz cele i założenia dokumentu / Metodika cíle a záměry dokumentu. Głównym założeniem niniejszej Strategii jest określenie celów rozwoju współpracy transgranicznej na analizowanym obszarze transgranicznym. Ponadto za pomocą niniejszego dokumentu chcieliśmy przekazać najważniejsze informacje dotyczące kraju sąsiedniego w odniesieniu do poszczególnych polityk realizowanych przez władze publiczne. Za pomocą niniejszego dokumentu chcielibyśmy zapoznać osoby zainteresowane rozwojem współpracy polsko-czeskiej z podstawami prawa oraz działalnością organów publicznych w kraju instytucji partnerskich. Służy temu dwujęzyczna, polsko-czeska struktura dokumentu, która ma na celu przekazanie informacji na temat kraju sąsiedniego w rodzimym języku. Mamy nadzieję, że lektura dokumentu zachęci instytucje publiczne oraz organizacje pozarządowe z obydwu stron granicy do realizacji projektów współpracy transgranicznej. Hlavním cílem této strategie je definování účelu přeshraniční spolupráce v analyzované příhraniční oblasti. Kromě toho, jsme prostřednictvím tohoto dokumentu chtěli sdělit nejdůležitější informace o sousední zemi ve vztahu ke konkrétní politice prováděné veřejnými orgány. Prostřednictvím tohoto dokumentu chceme seznámit osoby, které se zajímají o rozvoj česko-polské spolupráce, se základy práva a činnosti orgánů veřejné moci v zemi smluvního partnera. Toho je dosaženo dvojjazyčnou polsko-české strukturou dokumentu, který má za cíl poskytnout informace o sousední zemi v rodném jazyce. Doufáme, že obsah tohoto dokument povzbudí veřejné instituce a nevládní organizace z obou stran hranice k realizaci projektů přeshraniční spolupráce. Mateusz Huk Opolska Fundacja Inicjatyw Międzynarodowych Mgr. Petra Slováček Rypienová Mgr. Veronika Křístková ETC EducationTalentCulture, z.s.

14 S t r o n a Zgodność z dokumentami strategicznymi / Soulad se strategickými dokumenty. Niniejsza Strategia została opracowana w oparciu o następujące dokumenty. - Komunikat Komisji Europejskiej Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. KOM(2010) 2020 wersja ostateczna. Bruksela 2010 r. Projekt przewodni: Europa efektywnie korzystająca z zasobów. Punkt 3.1. Jednolity rynek XXI wieku. Punkt 3.2. Inwestowanie na rzecz rozwoju: polityka spójności, wykorzystanie budżetu UE i prywatnego kapitału. - Strategię Rozwoju Regionalnego Republiki Czeskiej na lata Praga 2013 r. Priorytet 9. Wsparcie współpracy na poziomie lokalnym i regionalnym. - Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego : regiony, miasta, obszary wiejskie. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 r. Obszar strategiczny 2: Zapewnienie spójności wewnętrznej kraju. Niedopuszczenie do nadmiernych zróżnicowań przestrzennych. Problem przestrzenny d) Zwiększanie potencjału rozwojowego i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów. Cel horyzontalny Współpraca międzynarodowa. Cel 2.4. Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE. - Strategię Rozwoju Kraju 2020 Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo, która została przyjęta 25 września 2012 r. przez Radę Ministrów. Warszawa 2012 r. Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych. Cel globalny 4: Środowisko o wysokiej jakości i wysokich walorach kulturowych, usługi i infrastruktura dla celów życiowych, pracy oraz wizyt. Cel globalny 5: Efektywne zarządzanie sprawami publicznymi. - Strategie rozwoju czeskich krajów (Liberecki, Kralowehradecki, Pardubicki, Ołomuniecki, Morawskośląski). - Strategie rozwoju polskich województw (Dolnośląskie, Opolskie, Śląskie).

15 S t r o n a 15 - Strategie rozwoju polsko-czeskich Euroregionów. - Programu Współpracy Transgranicznej INTERREG VA Republika Czeska-Rzeczpospolita Polska Tato strategie byl vytvořena na základě těchto dokladů. - Sdělení Evropské komise Strategie Evropa 2020 pro inteligentní a udržitelný růst podporující začlenění. KOM (2010) 2020 v konečném znění. Brusel, Stěžejní iniciativa: "Evropa účinněji využívající zdroje". Bod 3.1.Jednotný trh pro jedenadvacáté století. Bod 3.2. Investice do růstu: politika soudržnosti, mobilizace rozpočtu EU a soukromého kapitálu. - Strategie regionálního rozvoje České republiky na období Praha Priorita 9. Podpora spolupráce na místní a regionální úrovni. - Národní strategie regionálního rozvoje : kraje, města, venkovské oblasti. Dokument schválený Radou ministrů dne 13. července Strategická oblast 2: "zajištění vnitřní soudržnosti v zemi. Prevence nadměrných územních rozdílů ". Problém území d) "Zlepšení rozvojového potenciálu a působení proti marginalizaci oblastí". Horizontální cíl "Mezinárodní spolupráce". Cíl 2.4. Překonání nevýhody spojené s umístěním pohraničních oblastí obzvláště podél vnějších hranic EU. - Národní rozvojová strategie Ministerstvo pro místní rozvoj. Varšava Priorita 6. Regionální rozvoj a zvyšování územní soudržnosti. - Národní Strategie národního rozvoje aktivní společnost, konkurenceschopná ekonomika, efektivní stát, která byla přijata dne 25. září Radou ministrů. Varšava Cíl III.3. Posílení mechanismů pro udržitelný rozvoj a územní integraci pro rozvoj a plné využití regionálních potenciálů. Globální cíl 4: Životní prostředí s vysokou kvalitou a vysokou kulturní hodnotou, služby a infrastruktura pro život, práci a návštěvu. Globální cíl 5: Efektivní řízení veřejných záležitostí. - Strategie pro rozvoj českých krajů (Liberecký, Královehradecký, Pardubický, Olomoucký, Moravskoslezský).

16 S t r o n a 16 - Strategie pro rozvoj polských krajů (Dolní Slezsko, Opole, Silesia). - Strategie pro rozvoj česko-polských Euroregionů. - Přeshraniční spolupráce INTERREG VA Česká republika-polská republika

17 S t r o n a Zakres terytorialny / Územní působnost. Zakres terytorialny niniejszej strategii obejmuje gminy wymienione w ramach niniejszego podrozdziału. W celu uniknięcia przekazywania informacji powszechnie znanych a dotyczących własnego kraju Informacje na temat polskiej części zostały przedstawione w języku czeskim i odwrotnie. Územní působnost této strategie zahrnuje obce uvedené níže. Aby se zabránilo přenosu informací běžně známých o vlastní zemi, informace o polském území jsou prezentovány v češtině a naopak. Bohušov, Dívčí Hrad, Hlinka, Jindřichov, Zakres terytorialny niniejszej Strategii obejmuje: Po stronie czeskiej: Mikroregion Osoblazsko, w skład którego wchodzą gminy: Liptaň, Osoblaha, Petrovice, Rusín, Slezské Pavlovice, Slezské Rudoltice, Třemešna, Vysoká oraz dwa miasta: - Město Albrechtice, - Janov.

18 S t r o n a 18 Celem Mikroregionu Osoblazsko jest współpraca gmin członkowskich przede wszystkim w takich obszarach jak: - gospodarka, - sport, - współpraca transgraniczna, - kultura, - turystyka. Strona internetowa Dobrowolnego Związku Gmin Mikroregion Związek Gmin Ziemi Osobłoskiej (Dobrovolný svazek obcí Mikroregion - Sdružení obcí Osoblažska: Źródło mapy: CRR RCz:

19 S t r o n a 19 Powierzchnia: 167 km 2. Ludność: ok osób. Gęstość zaludnienia: ok. 29 osób / km 2. Ziemia osobłoska jest położona w kraju morawsko-śląskim, w pasie ziemi pomiędzy Ziemią Prudnicką i Ziemią Głubczycką. Mapa okolic Osobłogi. Źródło zdjęcia satelitarnego: Wikimapia (CC).

20 S t r o n a 20 Územní rozsah této strategie zahrnuje: Fot. Věž Voka w Prudniku. Autor: St.Mons, CCO. Na polské straně: A) obce: - Prudnik, - Biała, - Głogówek, - Lubrza, b) Okres Prudnik (Powiat prudnicki). Mapa: Okres Prudnik na mapě opolského kraje. Zdroj mapy: PetrusSilesius, CC BY-SA 3.0. Okres Prudnik (Powiat prudnicki) - okres v jižní části opolského regionu. Jeho centrem je město Prudnik. Jižní část hranice okresu je rovněž částečně státní hranicí. Rozloha: 571,16 km 2. Počet obyvatel: cca lidí. Hustota obyvatel: cca. 100,82 osob / km 2. Pravomoci okresu Prudnik podle zákona ze dne 5. června 1998 o okresní vládě (., Dz U. z roku Č. 0, pos. 595) zahrnují, mimo jiné úkoly týkající se: - veřejného školství, - podpory a ochrany zdraví, - sociální výpomoci, - pro-rodinné politiky, - podpory osob se zdravotním postižením, - veřejné dopravy a veřejných silnic,

21 S t r o n a 21 - kultury a ochrany památek a péče o památky, - tělesné kultury a cestovního ruchu, - geodézie, kartografie a katastru, - správy nemovitostí. - architektonicko - stavební správy a administrace budov, - vodohospodářství - životního prostředí a ochrany přírody - zemědělství lesnictví a vnitrozemnského rybářství - veřejného pořádku a bezpečnosti občanů - ochrana před povodněmi včetně zařízení pro skladování a údržbu okresního protipovodňového vybavení, požární ochrany a prevence dalších mimořádných ohrožení života a zdraví lidí a životního prostředí - boje s nezaměstnaností a aktivaci místního trhu práce - ochrany práv spotřebitelů - údržby okresních budov a veřejných zařízení a administrativních budov - obrany - ochrany životního prostředí a přírody - propagace okresu, - spolupráce s nezisovými organizacemi. V obcich Prudnik a Biała pracuje místní akční skupina Wspólne Żródła. Webové stránky MAS Wspólne Żródła: V obcich Głogówek a Lubrza pracuje místní akční skupina Euro-Country. Webové stránky MAS Euro-Country:

22 S t r o n a 22 Webové stránky okresu Prudnik: Webové stránky obce Prudnik: Webové stránky obce Biała: Webové stránky obce Lubrza:

23 S t r o n a 23 Webové stránky obce Głogówek:

24 S t r o n a Część analityczna / Analytická část Zasoby ludzkie i gospodarka / Lidské zdroje a hospodářství. Liczba ludności oraz struktura wiekowa: Wiek Liczba ludności Razem lat lata lat i więcej 1626 Źródło danych: Czeski Urząd Statystyczny: Narodziny, zgony i migracje: rok narodziny zgony saldo nar./zg. saldo migracji saldo razem Źródło danych: Czeski Urząd Statystyczny: Zgodnie z powszechnie przyjętym w Republice Czeskiej podziałem gospodarkę narodową dzielimy na trzy sektory: - sektor pierwszy (rolnictwo, rybołówstwo i leśnictwo), - sektor drugi (przemysł przetwórczy i budownictwo), - sektor trzeci (usługi).

25 S t r o n a 25 Warunki przyrodnicze i dostępność gruntów ornych wysokiej jakości sprawiają, że czeska część analizowanego obszaru ma duże znaczenie dla rolnictwa w RCz. Rolnictwo jest dominującą, aczkolwiek nie jedyną gałęzią gospodarki na tym terenie. Duże znaczenie w tym zakresie mają również tradycyjne gałęzie przemysłu oraz branża budowlana. W czeskiej części analizowanego terenu usytuowane nie ma dużych zakładów przemysłowych. Na terenie czeskiej części analizowanego obszaru działają przede wszystkim następujące zakłady: - handel oraz naprawy samochodów i innych wyrobów przemysłu maszynowego (28% wszystkich firm), - leśnictwo i gospodarka leśna (27%), - branża hotelarska, gastronomia i turystyka (21%). W porównaniu z okolicznymi powiatami (okresami) analizowany teren cechuje niższa niż średnia krajowa w Rcz liczba firm świadczących usługi dla innych podmiotów gospodarczych. Najważniejszym czynnikiem powodujący taki stan rzeczy jest brak dużych ośrodków miejskich na analizowanym terenie (firmy tego typu preferują duże ośrodki miejskie jako miejsca swojej działalności). Jeśli chodzi o siłę nabywczą ludności czeskiej części analizowanego obszaru to jest ona mniejsza niż średnia krajowa. Ta część kraju jest uznawana za jedną z uboższych części Republiki Czeskiej. Kolejny ważny element stanowiący przedmiot niniejszej analizy to liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Rejestrze Podmiotów Gospodarczych [Registr ekonomických subjektů (RES)] oraz jej przeliczenie na tysiąc mieszkańców. W ostatnich latach liczba podmiotów gospodarczych w Republice Czeskiej stale rośnie. Pod koniec ostatniej dekady wieku corocznie przybywało w Czechach ok nowych podmiotów gospodarczych. Tendencja ta uległa wyhamowaniu w roku 2012, kiedy to liczba nowopowstających firm spadła do niespełna 25 tysięcy. Mniejsza liczba podmiotów gospodarczych odnotowana w ostatnich latach jest spowodowana przede wszystkim ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym. W skali całej Republiki Czeskiej na 1000 mieszkańców przypada średnio 259 podmiotów gospodarczych. Wszystkie gminy należące do czeskiej części analizowanego obszaru charakteryzują się wskaźnikiem poniżej średniej krajowej. W czeskiej części analizowanego obszaru funkcjonuje jedna, specjalna strefa przemysłowa. Strefa ta znajduje się w miejscowości Třemešná.

26 S t r o n a 26 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców: Łączna liczba podmiotów gospodarczych (wg ewidencji ARES) 1522 Liczba mieszkańców 9360 Źródło danych: Czeski Urząd Statystyczny: Przykłady dużych firm działających w czeskiej części analizowanego obszaru. Miejscowość Město Albrechtice Nazwa firmy Bosch Termotechnika Česká republika Innymi ważnymi pracodawcami w czeskiej części analizowanego obszaru są firmy państwowe o zasięgu ogólnokrajowym - np. Česká pošta [Poczta Czeska], České dráhy [Koleje Czeskie] a także jednostki administracji publicznej. Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie polityki zatrudnienia w Republice Czeskiej jest ustawa nr 435 z 2004 roku o zatrudnieniu. Bezrobocie stanowi jeden z największych problemów w czeskiej części analizowanego obszaru. Na rozwój bezrobocia na analizowanym obszarze wpływają procesy następujące na rynku pracy, jakie jak: - umowy o pracę lub umowy cywilnoprawne zawierane na czas określony, - letnio-jesienne prace sezonowe, - wchodzenie na rynek pracy absolwentów szkół średnich/wyższych po zakończeniu roku szkolnego/akademickiego. Liczba zarejestrowanych osób ubiegających się o zatrudnienie oraz wolne miejsca pracy: Rok Liczba bezrobotnych Źródło danych: Czeski Urząd Statystyczny:

27 S t r o n a 27 Počet obyvatel: Jednotka územního celku (stav ke konci roku) Biała Głogówek Lubrza Prudnik Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, Věková struktura (2014): Uzemní jednotka celkově V předproduktivním věku - 14 let a méně V produktivním věku: let ženy, let muži V postproduktivním věku Biała Głogówek Lubrza Prudnik Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, Počet narozených a zemřelých (2014) Počet narozených/ 1000 os. Počet zemřelých/ 1000 os. Okres Prudnik 8,9 11,06-2,2 Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, Saldo / 1000 os.

28 S t r o n a 28 Polská část území, které je předmětem této analýzy je charakterizováno záporným saldem migrace. Jedním z hlavních důvodů tohoto stavu věcí je nedostatek velkých městských a akademických center. V perspektivě do roku 2020 lze očekávat další ztrátu obyvatel. Vylidňování je také jednou z příčin strukturální změny na trhu práce. Věková struktura se z důvodu vzdělávání mění na nevyužitelnou. Většina mladých lidí, kteří opouštějí region, aby získali vzdělání, již se nevrací na místní trh práce. Migrace obyvatel (2014): Počet Počet vystěhovaných Saldo přistěhovaných Okres Prudnik Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, Nezaměstnanost a trh práce: Úkoly státu, pokud jde o politiku trhu práce v Polsku popisuje zákon ze dne 20. dubna 2004 na podporu zaměstnanosti a trhu práce institucí. Zákon stanoví úkoly státu v oblasti podpory zaměstnanosti, zmírnění dopadů nezaměstnanosti a odborné aktivizace. Tento zákon reformoval fungování institucí na trhu práce, jako je například: - Dobrovolné sbory práce, - pracovní agentury, - školící instituce, - veřejné pracovní úřady, - instituce sociálního dialogu a lokálního partnerství. Veřejné služby zaměstnanosti představují pracovní orgány spolu s okresními a krajskými úřady práce, úřadu ministra odpovědného za pracovněprávní záležitostí a krajskými úřady plnění úkoly stanovené zákonem. Na území polské strany analyzované oblasti je provozován jeden okresní úřad práce - PUP v Prudniku. Počet hlášených nabídek zaměstnání od roku 2007 / tis. osob: Okres Prudnik Zdroj: Główny Urząd Statystyczny,

29 S t r o n a 29 Podíl nezaměstnaných registrován v populaci v produktivním věku (%): Průměr pro analizované území (okres Prudnik) Průměr pro celé Polsko Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, ,6 19,5 20,4 18,0 12,5 13,4 13,4 11,5 Podíl registrovaných nezaměstnaných v populaci v produktivním věku je cca. 18%, což je hodnota vyšší než celostátní průměr zaznamenaný v roce 2014 (polský národní průměr byl 11,5% v roce 2014). Tyto údaje nejsou zcela spolehlivé vzhledem k tomu, že v polské části zkoumané oblasti, existuje fenomén emigrace do západní Evropy (hlavní směry emigrace jsou Německo, Nizozemsko, Itálie, Rakousko a Spojené království).

30 S t r o n a 30 Hospodářství: Subjekty zapsané do registru REGON a fyzické osoby, které vykonávají hospodářskou činnost (2013): Uzemní jednotka Subjekty zapsané do registru REGON na 10 tis. obyvatel Biała 683 Głogówek 789 Lubrza 589 Prudnik 856 Průměr pro analizované 760 území Průměr pro celé Polsko 787 Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, V polské části zkoumaného území fungují zvláštní průmyslové zóny. Průmyslová zóna je samostatnou administrativní části polského území, určenou pro provoz obchodní aktivity za zvýhodněných podmínek. Podnikatel v takové zóně získává daňovou úlevu a další výhodou je skutečnost, že může začít pracovat na speciálně připraveném, vybaveném terénu. Do takové zóny lze zahrnout např. Wałbrzyską Specjalną Strefę Ekonomiczną Invest Park v Prudniku. Webové stránky podnikatelského inkubátoru v Prudniku : Webové stránky průmyslové zóny (WSSE) v Prudniku :

31 S t r o n a 31 Najważniejsze konkluzje: 1. Na całym analizowanym obszarze zachodzi postępujący proces starzenia się społeczeństwa. W perspektywie długoletniej nastąpi starzenie się populacji a także wrośnie liczba mieszkańców powyżej 65. roku życia i zmaleje liczba dzieci i młodzieży do 14. roku życia włącznie. 2. Cały analizowany region charakteryzuje ujemne saldo migracyjne. 3. Zdecydowana większość młodych ludzi opuszczających ten obszar w celu zdobycia wykształcenia, nie wraca na tutejszy rynek pracy. 4. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON na 10 tys. ludności kształtuje się na poziomie niższym niż średnia krajowa. Najlepsze wskaźniki w tym zakresie notuje się w głównym ośrodku ekonomicznym polskiej części analizowanego obszaru - Prudniku. 5. Cały analizowany obszar charakteryzuje się niższym poziomem siły nabywczej mieszkańców. 6. Średni udział bezrobotnych kształtuje się na poziomie wyższym od średniej krajowej. Klíčové závěry: 1. Na celém analyzovaném území dochází k postupnému procesu stárnutí. V dlouhodobém horizontu, bude docházet ke stárnutí populace a zvýšení počtu obyvatel nad 65 let věku a snížení počtu dětí a mladých lidí do 14 let včetně. 2. Celá analyzovaná oblast je charakterizována záporným zůstatkem migrace. 3. Převážná většina mladých lidí, kteří opouštějí oblast, s cílem získat vzdělání, se nevrací na místní trh práce. 4. Počet podnikatelských subjektů registrovaných v systému REGON na 10 tisíc. populace je na úrovni nižší než je celostátní průměr. Totéž platí pro počet fyzických osob zapojených do obchodní činnosti na 100 osob v produktivním věku. Nejlepší ukazatele v tomto ohledu jsou zaznamenány v hlavním ekonomickém centru polské části zkoumaného území - Prudniku. 5. Celá analyzovaná oblast se vyznačuje nižší úrovní kupní síly obyvatel. 6. Průměrný podíl registrovaných nezaměstnaných osob představuje hodnotu vyšší, než je celostátní průměr.

32 S t r o n a 32

33 2.2. Transport / Doprava. Transport drogowy Drogi publiczne w Republice Czeskiej dzielimy na: - autostrady przeznaczone do połączeń dalekobieżnych, również o charakterze transgranicznym (np. autostrada A1); - drogi ekspresowe odpowiednik polskich dróg szybkiego ruchu o podobnym jak autostrada wyposażeniu technicznym; - droga I klasy służy przede wszystkim do transportu dalekobieżnego; - droga II klasy służy przede wszystkim do transportu pomiędzy powiatami (okresy); - droga III klasy przeznaczona do połączeń lokalnych i międzygminnych; - droga lokalna I klasy służy przede wszystkim do transportu na terenie gminy; - droga lokalna II klasy przede wszystkim służy do połączeń z nieruchomościami; - droga lokalna III klasy występuje przede wszystkim w postaci dróg dojazdowych; - droga lokalna IV klasy - drogi o znaczeniu lokalnym niedostępne dla pojazdów mechanicznych. Drogi w Republice Czeskiej struktura własności/zarządu: Rodzaj drogi Właściciel Zarządca Autostrada Droga ekspresowa Droga I klasy Republika Czeska Dyrekcja Dróg i Autostrad RCz Droga II klasy Dyrekcja dróg danego Kraju (jednostka Kraj Droga III klasy samorządowa o znaczeniu regionalnym) Drogi lokalne I klasy Gminy, na Drogi lokalne II klasy których terenie Drogi lokalne III klasy leżą drogi. Drogi lokalne IV klasy Gminy lub ich jednostki budżetowe. Główną cześć sieci komunikacyjnej Ziemi Osobłoskiej tworzy droga I klasy I/57 (Słowacja- Nowy Jiczyn-Opava-Krnov- Město Albrechtice-granica z Polską). Wyniki badań wskazują, że intensywność ruchu na tym odcinku stale rośnie. Taki stan rzeczy negatywnie wpływa na bezpieczeństwo, płynność ruchu kołowego oraz zanieczyszczenie powietrza w gminach przez które przebiega wspomniany szlak komunikacyjny. System dróg II klasy obejmuje przede wszystkim drogę nr 457 (Petrovice-Osobłoga). Problemem zaobserwowanym na wspomnianych szlakach komunikacyjnych jest zwiększony ruch samochodów ciężarowych prowadzący do deformacji nawierzchni oraz skrajni dróg. W wielu przypadkach na analizowanym terenie można przystąpić do realizacji projektów mających na celu budowę chodników oraz ścieżek rowerowych. W czeskiej części analizowanego obszaru działa autobusowa komunikacja zbiorowa. Międzymiastową komunikację zbiorową na tym obszarze obsługuje kilku przewoźników prywatnych (m.in. Arriva Morava a.s. największy przewoźnik autobusowy w RCz).

34 S t r o n a 34 Analizowany obszar objęty jest Zintegrowanym Systemem Komunikacji (IDOS), który cechują jednolite warunki przewozowe a także koordynacja rozkładów jazdy pomiędzy różnymi środkami transportu oraz ofertami poszczególnych przewodników. W skład systemu IDOS w RCz wchodzi zarówno komunikacja kolejowa oraz międzymiastowa jak i miejska komunikacja zbiorowa. Połączenia stanowiące część systemu IDOS można sprawdzić na stronie: Transport kolejowy Najważniejszym organem administracji publicznej zajmującym się transportem kolejowym w Republice Czeskiej jest Ministerstwo Transportu RCz. Bieżącym zarządem zajmuje się państwowa jednostka budżetowa, która pełni rolę właściciela linii kolejowych. Jest nią Zarząd Transportu Kolejowego (Správa železniční dopravní cesty, s. o.). Jeśli chodzi o obsługę transportu kolejowego to w Czechach rolę tą pełni kilka firm przewozowych. Największą z nich są Koleje Czeskie SA (České dráhy, a.s.). Ważną rolę w tym zakresie odgrywają również tacy przewoźnicy jak: LEO Expres a.s. i RegioJet a.s. Najważniejszym przewoźnikiem w ramach towarowego transportu kolejowego jest firma czeskich kolei państwowych - ČD Cargo, a.s. Przez analizowany teren przebiega linia kolejowa numer 292 (Šumperk Krnov). Wspomniany szlak kolejowy ma znaczenie ponadlokalne i służy przede wszystkim zapewnieniu komunikacji kolejowej pomiędzy Krajem Morawsko-śląskim a Jesenikami. Duże znaczenie dla analizowanego obszaru posiada również linia koleji wąskotorowej nr 298 Třemešná ve Slezsku Osobłoga o długości ok. 20 km. Bardzo duże znaczenie dla analizowanego obszaru ma projekt przedłużenia wspomnianej linii kolejowej do Polski i połączenie jej z miejscowością Racławice Śląskie. Transport rowerowy i turystyka piesza Najważniejszą trasą rowerową na wspomnianym terenie jest trasa nr 55 prowadząca z Úvalna do Jeseníka. Drugorzędne znaczenie na analizowanym terenie ma trasa nr 6116 Města Albrechtice do Osoblahy. Większość ścieżek rowerowych na analizowanym obszarze stanowią trasy tzw. 4 kategorii.

35 S t r o n a 35 Silniční doprava: Právní úprava, která upravuje otázky týkající se silnic v Polsku, je zákon ze dne 21. března 1985 o veřejných komunikacích (Dz U No. 19, poz. ). V souladu s ustanoveními této právní úpravy o veřejných komunikacích v Polsku se dělí na: vnitrostátní silnice včetně: dálnic, rychlostních silnic a dále na: - krajské silnice, - okresní silnice, - obecní silnice. Státní silnice jsou ve vlastnictví státu. Krajské silnice, okresní a obecní silnice jsou ve vlastnictví příslušné regionální správy, okresu nebo obce. Veřejné cesty spravují příslušné místní orgány státní správy a v případě státních silnic Generální ředitelství národních silnic a dálnic. Vlastnictví a správa silnic v Polsku: Kategorie silnice Správa silnice Správa provozu Vlastník silnice Obecní Starosta, primátor města Starosta Samospráva obce Okresní Správa okresu Starosta Samospráva okresu Krajská Správa kraje Hejtman kraje Samospráva Státní Generalní řediteství silnic a dálnic (GDDKiA) Generální ředitelství silnic a dálnic (GDDKiA) Stát Silniční síť v analyzované oblasti se skládá převážně z regionálních a místních silnic (okresní a obecní silnice). Největší význam má pro analyzovanou oblast státní silnice číslo 41 vedoucí ve směru na Nysu a státní silnice číslo 40 vedoucí ve směru na Kędziezyn- Koźle. Důležitá pro dopravní dostupnost území je i dálnice A4 spojená s okresem Prudnik silnicí číslo 414 (směr na Opole).

36 S t r o n a 36 Nejdůležitější právním předpisem definujícím právní rámec pro veřejnou dopravu v Polsku je zákon ze dne 16. prosince 2010 o veřejné dopravě. V polské části analyzované oblasti je autobusová doprava jediná forma kolektivní veřejné dopravy. Společná přeshraniční autobusová spojení v analyzované oblasti prakticky neexistují. Deficit tohoto typu je způsoben mimo jiné tím, že autobusová doprava v ČR a Polsku je v kompetenci místních samosprávných celků na různých úrovních (v České republice jsou to Krajské úřady, zatímco v Polsku okresy ve spolupráci s obcemi). Železniční doprava: Ústředním orgánem státní správy v Polsku, odpovědným za otázky týkající se železniční dopravy je ministerstvo infrastruktury a rozvoje (MIR), významnou úlohu ve struktuře veřejných subjektů působících v této oblasti hraje Úřad železniční dopravy (UTK), který je rozpočtovou jednotkou MIR. Úkoly UTK jsou především regulační povahy, včetně plnění úkolů týkajících se udělování licencí železniční dopravy. Většina železničních tratí v Polsku je spravována státním podnikem PKP Polskie Linie Kolejowe ve vlastnictví Polskich Kolei Państwowych (PKP). Hlavní železniční dopravci v Polsku jsou součástí skupiny PKP - PKP Intercity a ve vlastnictví jednotlivých samospráv kraje Przewozy Regionalne. Územím okresu Prudnik prochází železniční trať cislo 137 (Katowice-Legnica). Cyklistická doprava a pěší turistika: V analyzované oblasti jsou příznivé podmínky pro rozvoj turistiky a cykloturistiky. Stav infrastruktury pro chodce a cyklistiku v této oblasti by měly být považovány za nevyhovující přičemž velmi malá část národních a krajských silnic je vybavena tímto typem zařízení. K lepší situaci v tomto ohledu dochází na silnicích v obcích a okresech a v případě nových investic v tomto typu dopravních cest se stalo standardním vytyčení chodníku, nebo cyklostezky.

37 S t r o n a 37 Drogowe przejścia graniczne na obszarze stanowiącym przedmiot niniejszej analizy. Silniční hraniční přechody v analyzované oblasti. CZ PL Nr drogi / silnice CZ Nr drogi / silnice PL Ograniczenia / omezení Uwagi / komentáře Slezské Rudoltice Pielgrzymow UK droga polna do 3,5 t Město Albrechtice Lenarcice UK droga lokalna do 3,5 t do 2 t Bartultovice - Vysoká Trzebina I/57 I/41 bez ograniczeń Źródło / Zdroj: Dane własne na podstawie danych pochodzących z POWT RCz-RP / Vlastní studie na základě dat z programu OPPS ČR-Polsko

38 S t r o n a 38 KONKLUZJE: 1. Konieczne jest zintensyfikowanie działań mających na celu włączenie analizowanego obszaru do sieci TEN-T (zwiększy to znacznie możliwość pozyskiwania środków UE na infrastrukturę transportową w perspektywie finansowej Po czeskiej stronie analizowanego obszaru istnieje zintegrowany system komunikacji, który stanowi wzorcowe rozwiązanie do wdrożenia w Polsce. 3. Na analizowanym obszarze brak bezpośrednich połączeń pomiędzy RP a RCz obsługiwanych przez publiczne środki komunikacji zbiorowej. 4. Należy zintensyfikować działania Euroregionu oraz JST działających na tym terenie w zakresie pozyskiwania zewnętrznych środków pomocowych przeznaczonych na modernizację infrastruktury transportowej. 5. Niezbędna jest integracja planów inwestycyjnych w zakresie rozwoju infrastruktury transportowej po obydwu stronach granicy, tak aby w maksymalny sposób wykorzystać dostępne środki UE. SHRNUTÍ: 1. Je zapotřebí zintenzivnit úsilí o začlenění analyované oblasti do TEN-T (to výrazně zvyšuje možnost získání finančních prostředků EU pro dopravní infrastrukturu ve finančním výhledu na období Na české straně analyzované oblasti se nachází integrovaný komunikační systém, který je vzorovým řešením pro použití v Polsku. 3. V analyzované oblasti, je nedostatek přímých spojů mezi Polskem a Českou republikou podporováných veřejnými prostředky veřejné dopravy. 4. Euroregion a JST by měli zintenzivnit činnosti v této oblasti, pokud jde o vyhledávání finančních prostředků na vnější zdroje pomoci vyčleněné pro modernizaci dopravní infrastruktury. 5. Je třeba integrovat investiční plány v rozvoji dopravní infrastruktury na obou stranách hranice, a tak v maximálním způsobem využít dostupných finančních prostředků EU.

39 S t r o n a 39

40 2.3. Infrastruktura techniczna / Technická infrastruktura. Zaopatrzenie w wodę: Głównym źródłem wody pitnej dla czeskiej części analizowanego obszaru są ujęcia wody znajdujące się w miejscowościach Třemešná oraz Vysoká. Wszystkie gminy położone w czeskiej części analizowanego obszaru są wyposażone w sieć wodociągową. Zarządcą sieci wodociągowej na Osoblažsku jest lokalna firma VODA svazek obcí (związek międzygminny). Oprócz systemu opisanego powyżej istnieją wodociągi gminne, które wykorzystują lokalne zasoby wód podziemnych (instalacje tego typu występują np. w gminach: Třemešná, Rudoltice, Rusín, Vysoká, Město Albrechtice. Alternatywnym źródłem wody pitnej w czeskiej części analizowanego obszaru są studnie przydomowe. Kanalizacja i oczyszczanie ścieków: Kwestia kanalizacji oraz oczyszczania ścieków stanowi jeden z najważniejszych problemów czeskiej części analizowanego obszaru. Stan techniczny infrastruktury jest w wielu przypadkach niesatysfakcjonujący a potrzeby inwestycyjne w tym zakresie są duże. Na obszarze czeskiej części analizowanego obszaru własne oczyszczalnie ścieków posiadają jedynie miejscowości Město Albrechtice, Osoblaha, Třemešná. Trwają prace związane z wybudowaniem oczyszczalni ścieków w miejscowości Město Albrechtice. Kwestia odprowadzania ścieków do wód powierzchniowych na poziomie europejskim jest regulowana przede wszystkim przez postanowienia Dyrektywy Rady z dnia 21 maja 1991 dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych (nr 91/271/EWG). W niedalekiej perspektywie na analizowanym obszarze należy oczekiwać wzrostu wydatków związanych z budową sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków, co związane jest z obowiązkami w zakresie ochrony środowiska nałożonymi na państwa członkowskie przez UE. W związku ze znacznym rozdrobnieniem terytorialnym czeskich gmin należy oczekiwać iż tego typu projekty będą realizowane przez kilka gmin w formule partnerstwa międzygminnego. Zaopatrzenie w energię elektryczną: Dystrybutorem energii elektrycznej w RCz jest firma ČEZ Distribuce, a.s., zapewniająca dostawy do użytkowników i będąca operatorem sieci linii energetycznych. W czeskiej części analizowanego obszaru planuje się wykorzystanie źródła energii w postaci elektrowni wiatrowych.

41 S t r o n a 41 Zaopatrzenie w gaz: W czeskiej części analizowanego obszaru jedynie miejscowość Město Albrechtice posiada gazociąg. Częśćiowo dotyczy to również miejscowości Třemešná. Dostawcą gazu dla miejscowości Město Albrechtice jest firma RWE, a. s. Gaz ziemny w RCz pochodzi z sieci wewnątrzkrajowej i jest przekazywany do sieci dystrybucyjnych regionalnych spółek dystrybucyjnych oraz do bezpośrednich odbiorców. W związku z notowanym w ostatnich latach wzrostem cen gazu ziemnego na analizowanym obszarze można zaobserwować wzrost zainteresowania źródłami energii w postaci paliw stałych lub źródeł o charakterze alternatywnym. Operatorem gazowej sieci przesyłowej w RCz jest spółka NET4GAS, s.r.o. Zaopatrzenie w energię cieplną: Miejska ciepłownia w czeskiej części analizowanego obszaru działa jedynie w miejscowościach Město Albrechtice oraz Třemešná. W pozostałych gminach korzysta się z lokalnych ciepłowni albo kotłowni domowych. Gospodarka odpadami: Najważniejszym, czeskim aktem prawnym regulującym kwestię gospodarki odpadami jest ustawa nr 185 z 2001 roku o odpadach. W lipcu 2012 roku w Czechach weszła w życie ustawa nr 174 z 2012 roku zmieniająca ustawę nr 565 z 1990 roku o opłatach lokalnych z późniejszymi zmianami. Wspomniany akt prawny wprowadził zasadnicze zmiany w zakresie zarządzania opłatą lokalną za prowadzenie systemu gromadzenia, zbioru, transportu, segregacji, wykorzystywania i utylizacji odpadów komunalnych. Na podstawie przepisów tej ustawy poszerzono grono płatników opłaty i zwiększono górną granicę części opłaty, która ustalana jest na podstawie faktycznych kosztów gminy z poprzedniego roku ponoszonych w związku z wywozem niesegregowanych odpadów komunalnych. Wysokość tej opłaty jest więc różna w różnych gminach. Należy podkreślić, że w czeskiej części analizowanego obszaru recyclingowi poddana jest znaczna część odpadów przemysłowych (przede wszystkim dotyczy to papieru, plastiku, szkła oraz metali). Największą firmą zajmującą się zbiorem i segregacją odpadów jest na tym terenie firma EKO-KOM, a.s.

42 S t r o n a 42 Zásobování vodou: Zásobování vodou v polské části anylyzovaného území zajistišťují především veřejné vodovody. Alternativními zdroji pitné vody v polské části studované oblasti jsou studny pro domácnost. Obyvatelstvo využívající vodovodní síť podle obcí (rok 2013). Obyvatelstvo využivající Územní jednotka vodovodní síť Biała 9471 Głogówek Lubrza 4239 Prudnik Okres Prudnik Zdroj: GUS (Bank Danych Lokalnych). Kanalizace a čištění odpadních vod: Právní předpisy EU o shromažďování a čištění městských odpadních vod stanovuje především směrnice Rady 91/271 / EWG ze dne 21. května Tento dokument ukládá polské vládě postavit, rozšířit nebo modernizovat komunální čističky odpadních vod a kanalizace v městských oblastech, do konce roku Kananlizační síť v polské části analyzovaného území je rozšiřován zejména díky dotacím z fondů EU. Podíl obyvatel využívající kanalizaci v této oblasti je 51,8% - nižší, než celostátní průměr 65,1%.

43 S t r o n a 43 W 2011 r. oddano do eksploatacji transgraniczny gazociąg Polska Czechy. Połączenie z czeskim systemem przesyłowym umożliwia odbiór ok. 0,5 mld m sześc. gazu ziemnego rocznie. Długość gazociągu po polskiej stronie wynosi 22 km i przebiega przez gminy Cieszyn, Hażlach, Dębowiec i Skoczów. Długość czeskiego odcinka gazociągu to ok. 10 km. V roce 2011 byl uveden do provozu přeshraniční plynovod Polsko - Česká republika. Spojení s českou přenosovou soustavou umožňuje přijímat cca. 0,5 miliardy m3. zemního plynu za rok. Délka plynovodu na polské straně je 22 km a vede přes obce Cieszyn, Hażlach, Dębowiec a Skoczów. Česká část délky potrubí je cca. 10 km. Obyvatelstvo využvající kanalizace v polské části analyzovaného území - procento lidí, kteří používají systém v obecné populaci: Územní jednotka 2013 Biała 11,8 Głogówek 50,0 Lubrza 0,0 Prudnik 76,3 Okres Prudnik 51,8 Polska 65,1 Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, Největším problémem v oblasti čištění odpadních vod je řešení tohoto problému v malých městech, ve kterých je kvůli rozptýlení bytových domů napojení na kanalizaci s čistírnou odpadních vod mnohem dražší než v městských oblastech.

44 S t r o n a 44 Obyvatelstvo využívající plynovou síť: Územní jednotka 2013 Biała 3 Głogówek 4857 Lubrza 0 Prudnik Okres Prudnik Polska Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, Obyvatelstvo využívající plynovou síť v polské části analyzovaného území - procento lidí, kteří používají systém v obecné populaci: Územní jednotka 2013 Biała 0 Głogówek 35,7 Lubrza 0 Prudnik 70,4 Okres Prudnik 43,2 Polska 52,4 Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, Zásobování teplem: V polské části území existují jak individuální topné systémy tak kolektivní (výtopny, kotelny). Většina domácností využívá jednotlivých topných systémů. Odpadové hospodářství: Nejdůležitější zákon upravujícím zásady nakládání s odpady v Polsku je zákon ze dne 14. prosince 2012 o odpadech (Dz. U. z roku poz. 21). Tento zákon definuje opatření na

45 S t r o n a 45 ochranu životního prostředí, život a zdraví, na prevenci a snížení negativních dopadů na životní prostředí a lidské zdraví, která vyplývají z výroby a nakládání s odpady, a omezující celkový dopad využívání zdrojů a zlepšováním účinnosti tohoto využívání. Zákon o odpadech obsahuje také ustanovení, kterým se stanoví obecné zásady nakládání s odpady, plány pro nakládání s odpady, pravomoci nezbytné k nakládání s odpady, pravidla evidence subjektů uvádějících produkty, výrobky v obalech a hospodařící s odpady, stejně jako pravidla vedení evidence odpadů. V červenci roku 2013 byl v polské části analyzovaného území zaveden nový systém pro sběr a recyklaci odpadů spojené s nabytím účinnosti zákona ze dne 1. července 2011, kterým se mění zákon o udržování čistoty a pořádku v obcích a některých dalších zákonů. Poplatek za odvoz odpadků v Polsku se liší v různých obcích. Informace o nakládání s odpady v obcích: Jednotka, která Sběrná místa pro Územní jednotka zajišťuje odvoz odpad z komunálního domácností (ano odpadu / ne) Biała Obec Ano Głogówek Lubrza Prudnik Obec Obec Obec Zdroj: Główny Urząd Statystyczny, Ano Ano Ano

46 KONKLUZJE: 1. Dostawy wody pitnej w polskiej/czeskiej części analizowanego obszaru są zapewnione dzięki sieci pokrywającej prawie cały analizowany obszar. 2. Na analizowanym obszarze skanalizowana jest większość obiektów a aktualnie realizowane są inwestycje w zakresie budowy nowych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Oczyszczalnie ścieków posiadają rezerwę umożliwiającą podłączenie kolejnych obiektów. 3. Dostawy energii cieplnej zapewnione są w wystarczającym stopniu i z wystarczającą efektywnością. Znaczny odsetek część domów jednorodzinnych jest zaopatrzony we własne źródła ogrzewania. 4. Na analizowanym obszarze można zaobserwować wzrost produkcji energii elektrycznej i cieplnej z odnawialnych źródeł. 5. Dostawy energii elektrycznej są zapewnione na wystarczającym poziomie, jednak modernizacji wymaga część infrastruktury przesyłowej. 6. W czeskiej części analizowanego obszaru istnieje efektywny i sprawdzony system gospodarki odpadami zapobiegający powstawaniu nielegalnych składowisk odpadów, który może stanowić wzór dla rozwiązań obowiązujących w Polsce. System gospodarki odpadami komunalnymi ma rezerwy w zakresie dodatkowego segregowania oraz maksymalnego wykorzystania odzyskanych surowców. 7.W lipcu 2013 roku na terenie polskiej części analizowanego obszaru został wprowadzony nowy system zbierania i recyclingu odpadów związany z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. SHRNUTÍ: 1. Dodávky pitné vody v polské / české části analyzovaného území jsou poskytovány prostřednictvím sítě pokrývající téměř celou plochu analyzované oblasti. 2. V analyzované oblasti je kanalizována většina objektů a aktuálně probíhají investice do výstavby nových vodovodních a kanalizačních sítí. Čistírny odpadních vod jsou přizpůsobeny pro připojení nových zařízení. 3. Dodávka tepelné energie je k dispozici v dostatečné míře s dostatečnou účinností. Významný podíl rodinných domů je opatřen vlastním zdrojem vytápění. 4. V analyzované oblasti lze pozorovat nárůst výroby elektřiny a tepla z obnovitelných zdrojů. 5. Dodávka elektrické energie je k dispozici na dostatečné úrovni, ale vyžaduje určité modernizace v přenosové infrastruktuře. 6. V české části analyzovaného území, je účinný a osvědčený systém nakládání s odpady, který chrání proti zakladání černých skládek, který mohou být vzorem pro řešení platné v Polsku. Komunální systém nakládání s odpady má rezervu v oblasti dalšího třídění a maximalizování využití recyklovaných materiálů. 7. V červenci 2013 rok v polské části analyzovaného území byl zaveden nový systém pro sběr a recyklaci odpadů spojený s nabytím účinnosti zákona ze dne 1. července 2011, kterým se mění zákon o udržování čistoty a pořádku v obcích a některých dalších zákonů.

47 2.4. Infrastruktura społeczna / Sociální infrastruktura. EDUKACJA Przedszkola umożliwiają edukację przedszkolną dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Placówki przedszkolne w Republice Czeskiej są prowadzone przede wszystkim przez jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego. Szkoły podstawowe prowadzą działalność edukacyjną skierowaną do dzieci w wieku od lat 7 do 15. Szkoły podstawowe w Czechach liczą 9 klas i są podzielone na 2 tzw. stopnie (I stopień klasy 1-5, II stopień klasy 6-9). Niektóre szkoły podstawowe prowadzą edukację tylko w zakresie tzw. I stopnia lub poprzez funkcjonowanie tzw. klas łączonych. Szkoły średnie są prowadzone w formie liceów ogólnokształcących, średnich szkół zawodowych oraz zasadniczych szkół zawodowych. W Republice Czeskiej wyróżniamy trzy formy kształcenia w tym zakresie: - wykształcenie średnie (1-2 lata), - wykształcenie średnie wraz z uzyskaniem tytułu zawodowego (2-3 lata), - wykształcenie średnie zakończone maturą (4 lata, ewentualnie sześcioletnie lub ośmioletnie liceum ogólnokształcące). Szkoły średnie w Czechach są prowadzone z reguły przez jednostki samorządu terytorialnego szczebla krajskiego (regionalnego). Portal baza danych szkół średnich w Czechach. Policealne szkoły zawodowe placówki edukacyjne skierowane do absolwentów szkół średnich, w których nauczanie kończy się egzaminem maturalnym. Nauka w tego typu szkołach trwa z reguły 3 lata. Ich absolwenci otrzymują tytuł dyplomowanego specjalisty. Szkoły tego typu w Czechach są prowadzone z reguły przez jednostki

48 S t r o n a 48 samorządu terytorialnego szczebla krajskiego (regionalnego) lub firmy prywatne / organizacje pozarządowe. Szkoły wyższe- najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie związane z prowadzeniem jest ustawa o szkolnictwie wyższym. Uczelnie tego typu oferują naukę w formie studiów licencjackich, magisterskich oraz doktoranckich. W Czechach istnieją zarówno szkoły wyższe prowadzone przez organy publiczne (państwowe lub samorządowe) jak i prywatne. Niektóre uczelnie prowadzą również naukę w formie tzw. uniwersytetów trzeciego wieku.

49 S t r o n a 49 VZDĚLÁVÁNÍ Mateřské školy V Polsku navštěvují mateřskou školu děti od 3 do 6 let. Ve zvláštních případech, dítě může začít školní docházku od 2,5 let. V případě dětí ve věku 5-6 je povinnost účastnit se předškolního vzdělávání. V Polsku jsou při základních školách také provozovány mateřské školy, mateřské kluby a skupiny. Poslední dvě formy předškolního vzdělávání jsou určeny pro malé skupiny dětí a jsou vytvořeny v menších městech, kde nejsou k dispozici žádné mateřské školky nebo základní školy. Základní školy Vzdělávání na polské základní škole trvá šest let. Ve třídách I-III, probíhá ve formě tzv. integrovaného vzdělávání, tedy bez rozdělení pro jednotlivé předměty a jejich vedení je svěřeno jednomu učiteli-vychovateli. Druhý stupeň základního školního vzdělávání zahrnuje stupně IV až VI. Výuka v této fázi je vedena učitely - specialisty. Předměty provedené v této fázi jsou: polština, moderní cizí jazyk, matematika, přírodní vědy, historie a společnost, hudba, umění, technika, informatika, tělesná výchova, náboženství nebo etika, vzdělání pro rodinný život (od páté třídy). Gymnázia V Polsku jsou 3-leté nižší střední školy, které jsou určeny pro děti a mládež ve věku 13 až 16 let. Vzdělávání na gymnáziu končí gymnazijní zkouškou. Střední školy V Polsku jsou existují následující typy středních škol: 1.a) Odborné školy se studiem po dobu ne méně než 2 roky, a ne více než tři roky (od 1. září 2012 jsou provozovány pouze tříleté obory), které umožňují studentům získání výučního listu potvrzujícího odborné kvalifikace po absolvování zkoušky, jakož i další vzdělávání ve školách uvedených v bodech e) a f).

50 S t r o n a 50 2.b) tříleté středních školy, jejichž zakončení umožňuje získání maturitního vysvedčení po složení maturitní zkoušky. 3.c) tříleté střední školy poskytujících vzdělání v oborech odborného vzdělávání, jejichž zakončení umožňuje získání maturitního vysvedčení po složení maturitní zkoušky (od 1. září se nepřijímají studenti na tento typ škol). 4.d) čtyřleté odborné střední školy, které umožňují studentům získání diplomu v odborných kvalifikacích po vykonání zkoušky a také možnost získat maturitní vysvědčení po složení maturity. 5.e) dvouleté nástavbové školy pro absolventy škol uvedených v bodě a), jejichž zakončení umožňuje získání maturitního vysvedčení po složení maturitní zkoušky (od 1. září 2012 nejsou přijímáni studenti na tento typ škol). 6.f) tříleté nástavbové odborné střední školy školy pro absolventy škol uvedených v bodě a), které umožňují studentům získání diplomu v odborných kvalifikacích po vykonání zkoušky, a také možnost získat maturitní vysvědčení po složení maturity (od 1. září nejsou přijímáni studenti na školy tohoto typu). 7.g) nástavbové střední školy s dobou studia nepřesahující 2,5 roku, které umožňují studentům, se středoškolským vzděláním získání potvrzující diplom v odborných kvalifikacích. 8.h) tříleté speciální školy připravující se na zaměstnání žáky s mentálním postižením v mírné nebo závažné formě a žáky s více vadami, jejichž ukončení je osvědčením pro přijetí do práce. Univerzity Univerzita je v Polsku organizační jednotkou státní, místní samosprávy nebo soukromou, provozovanou na základě zákona o vysokém školství nebo v případě církevních vysokých škol na základě dohody vlády Polské republiky se správou církevních úřadů. V polském vzdělávacím systému je to škola vzdělávající absolventy liceí a technických středních škol kteří složili maturitní zkoušku. Studium prvního stupně je zakončeno získáním titulu odborného bakaláře nebo inženýra, druhý stupeň titulem magistra nebo magistra inženýra. Některé obory, nicméně, mají podobu souvislého studia a jsou zakončeny získáním magisterského titulu nebo titulu lékaře, zubaře, veterináře. Dokončení druhého stupně nebo souvislého studia dovoluje pokračovat ve studiu doktorantském.

51 S t r o n a 51 Počet škol v polské části analyzovaného území Územní jednotka Počet základních škol Počet gymnázií Střední a poststřední školy celkem Biała Głogówek Lubrza Prudnik Zdroj: GUS (Bank Danych Lokalnych).

52 S t r o n a 52 POMOC SPOŁECZNA Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie pomocy społecznej w Republice Czeskiej jest ustawa nr 108 z 2006 roku o pomocy społecznej. W czeskiej części analizowanego obszaru funkcjonuje większość rodzajów placówek świadczących pomoc społeczną. Czechach są: Do najważniejszych rodzajów placówek pomocy społecznej w - ośrodki usług dziennych (Centra denních služeb), - domy opieki dziennej (denní stacionáře), - domy opieki tygodniowej (týdenní stacionáře), - ośrodki dla osób niepełnosprawnych (domovy pro osoby se zdravotním postižením), - domy dla osób starszych (domovy pro seniory), - domy s usługami opiekuńczymi (domy s pečovatelskou službou), - domy ze szczególnym trybem (domovy se zvláštním reżimem), - mieszkania chronione (chráněné bydleni). SOCIÁLNÍ POMOC Nejdůležitějším zákonem upravujícím rozsah sociální pomoci v Polsku je zákon ze dne 12. března 2004 o sociální pomoci. V polském systému sociálního zabezpečení vyniká: - Pomoc v institucích, jako jsou: komunitní domy svépomoci, střediska péče o děti, - komunitní pomoc, včetně komunitních center, podpůrná střediska (tj. domy s pečovatelskou službou, noclehárny, útulky pro bezdomovce, komunitní domy svépomoci pro osoby s duševními poruchami ).

53 S t r o n a 53 - finanční pomoc, služby a materiály poskytnuté pro centra sociální péče (a v některých případech okresní střediska rodinné pomoci). V rámci institucionální struktury ústavů sociální péče v Polsku lze rozlišit: - centra sociální péče působí v každé obci, poskytují podporu ve formě sociální práce, peněžitých dávek, přiznávají věcnou a asistenční pomoc a směřují do podpůrných zařízení; - okresní střediska rodinné pomoci (ve městech s okresní správou - obecní střediska rodinné pomoci); - regionální centra sociální politiky (při krajských úřadech) - se zabývají koordinací sociální politiky ve vztahu k pomoci na území krajů; - oddělení sociální politiky na krajských úřadech, které vykonávají kontrolu dohled nad prováděním výkonů místní správy obcí, okresů krajů, včetně kvality fungování oddělení sociální pomoci (v rozsahu úkolů); - Ministerstvo práce a sociálních věcí - se zabývá koordinací sociálních politik celém Polsku a přípravou změn stávajících právních předpisů. V polské části zkoumané oblasti jsou prakticky všechny druhy institucí sociální pomoci působících v Polsku. OCHRONA ZDROWIA W czeskiej części analizowanego obszaru znajdują zarówno placówki medyczne oferujące opiekę zdrowotną o charakterze podstawowym oraz specjalistycznym. dla mieszkańców poszczególnych gmin, miast i rejonów objętych działaniem danej placówki. Do najważniejszych typów placówek oferujących opiekę medyczną w Czechach możemy zaliczyć: - zakłady opieki zdrowotnej, - szpitale, - specjalistyczne zakłady lecznicze, - uzdrowiskowe zakłady lecznicze,

54 S t r o n a 54 - samodzielne placówki ambulatoryjne, - specjalne zakłady służby zdrowia. System opieki zdrowotnej w Republice Czeskiej jest powszechnie uznawany za jeden z lepiej funkcjonujących systemów tego rodzaju w Unii Europejskiej. ZDRAVOTNÍ PÉČE Zdravotní péče v Polsku je vykonávána v rámci: - Ambulantního zdravotnictví (ambulantní kliniky v oblasti primární péče, specializované kliniky, specializované ordinace, školní a firemní zdravotní služby ); Zdravotní péče je v polsku zajišťována v rámci: - ústavního zdravotnictví (nemocnice, kliniky, sanatoria); - rychlé lékařské pomoci (záchranná služba). V polské části zkoumané oblasti jsou instituce, které nabízejí základní zdravotní péči v oboru, stejně jako instituce specializované péče, jakož i nemocnice a záchranné služby. Nejdůležitější zákony upravující problematiku zdravotní péče v Polsku jsou: - Zákon o zdravotnické činnosti (Dz. U. z roku 2013 r. 0, poz.), - Zákon o zdravotních službách financovaných z veřejných prostředků ( Dz. U. z roku číslo 164, poz. ), - Zákon o právech pacientů veřejný ochránce práv pro pacienty ( Dz. U. z roku , poz. ), - Zákon o lázeňské léčbě, lázních a oblastech lázeňské ochrany a lázeňských obcích ( Dz. U. z roku , poz. ), - Zákon o povolání lékaře a zubního lékaře (Dz. U. z roku , poz..). Hlavním zdrojem financování pro systém zdravotní péče v Polsku je zdravotní pojištění ve Státním zdravotním fondu. Občané jsou zatíženi povinným pojistným představujícím 9% z příjmů fyzických osob (7,75% se odečte od daně z příjmu a 1,25% hradí pojistník), které je odváděno do institucí zdravotního pojišťění (NFZ).

55 KONKLUZJE: 1. Sieć szkół oraz placówek opieki społecznej/zdrowotnej na analizowanym obszarze odpowiada obecnym potrzebom. 2. W związku z negatywnymi tendencjami demograficznymi w perspektywie wieloletniej należy spodziewać się spadku liczby placówek edukacyjnych oraz wzrostu liczby placówek opieki zdrowotnej. 3. Istotnym elementem wsparcia projektów współpracy placówek edukacyjnych w latach będzie Fundusz Mikroprojektów programu Interreg VA Republika Czeska-Polska. 4. W polskiej części analizowanego obszaru istnieje lepszy dostęp do specjalistów oparty na systemie edukacji zawodowej o wysokiej jakości dostosowanym do potrzeb rynku pracy. 5. Konieczna jest intensyfikacja transgranicznych działań na rzecz realizacji wspólnych projektów dotyczących kształcenia zawodowego. 6. Osoby objęte ubezpieczeniem zdrowotnym w obydwu krajach mogą uzyskać przed wyjazdem do innego kraju członkowskiego UE Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Uprawnia ona do uzyskania w nagłych wypadkach świadczeń zdrowotnych w zakresie w jakim przysługują one obywatelom danego kraju członkowskiego UE. SHRNUTÍ: 1. Síť škol a institucí sociální/zdravotní péče ve zkoumané oblasti odpovídá současným potřebám. 2. V souvislosti s negativními demografickými trendy v dlouhodobé perspektivě by se mělo očekávat pokles počtu vzdělávacích institucí a zvýšení počtu zdravotnických zařízení 3. Důležitým prvkem podpory projektů spolupráce v oblasti vzdělávání v letech bude Fond Mikroprojektů programu Interreg VA Česká republika- Polsko 4. V polské části studované oblasti, je lepší přístup ke specialistům na základě systému odborného vzdělávání vysoké kvality přizpůsobené potřebám trhu práce. 5. Je nezbytné zintenzivnit přeshraniční aktivity pro realizaci společných projektů týkajících se odborného vzdělávání 6. Osoby, na které se vztahuje zdravotní pojištění mohou v obou zemích získat před odjezdem do jiného státu EU Evropský průkaz zdravotního pojištění. To opravňuje k získání nouzové zdravotnické péče v takovém rozsahu na jaký mají nárok státní příslušníci daného členského státu EU.

56 S t r o n a 56

57 2.5. Kultura, sport, rekreacja i turystyka / Kultura, sport, volný čas a turistika. Republika Czeskiej tradycyjnie dzieli się na 15 regionów turystycznych, które są podzielone na obszary turystyczne. Czeska część analizowanego obszaru należy do regionu turystycznego Północne Morawy i Śląsk [Severní Morava a Slezsko], który podzielony jest na sześć obszarów turystycznych: Jeseníky, Opavské Slezsko, Ostravsko, Těšínské Slezsko, Poodří Moravské Kravařsko i Beskydy Valašsko. W Czechach istnieje gęsta sieć punktów informacji turystycznej (również certyfikowanych). Ustalaniem zasad certyfikacji tego typu punktów w Czechach zajmuje się Zrzeszenie Informacji Turystycznych Republiki Czeskiej (Asociace turistických informačních center České republiky) działające w porozumieniu z Czeską Centralą Turystyki CzechTourism i Ministerstwem Rozwoju Regionalnego RCz. Strona internetowa Zrzeszenia Informacji Turystycznych Republiki Czeskiej (Asociace turistických informačních center České republiky): Potencjał turystyczny Ziemi Osobłoskiej polega przede wszystkim na możliwościach krótkookresowej turystyki rekreacyjnej przede wszystkim poprzez istnienie obiektów dziedzictwa kulturowego (np. Zamek Jindřichov), świąt i festynów lokalnych (Jarmark Janovski, Osobłoskie Lato Muzyczne) oraz innych obiektów atrakcyjnych turystycznie (np. sieć wież widokowych). Stacja kolejowa w Osobłodze. Źródło fotografii: commons.wikimedia. Autor: Jan Suchy. Public domain.

58 S t r o n a 58 Turystyka wiejska: Turystyka wiejska jako rodzaj turystyki pobytowej jest ważnym elementem ruchu turystycznego na obszarze objętym strategią. Rodzajem turystyki wiejskiej jest agroturystyka, która w Czechach jest definiowana jako uzupełniająca działalność gospodarstw rolnych z maksymalną liczbą 12 oferowanych miejsc noclegowych. Od roku 1989 w czeskiej części analizowanego obszaru powstało wiele gospodarstw agroturystycznych np. Minigospodarstwo Osoblaha, Gospodarstwo Foltis w miejscowości Janov czy też specjalizujący się w obsłudze miłośników koni Jindřichovski Dwór w miejscowości Jindřichov. Strona internetowa gminy Osobłoga: Cmentarz żydowski w Osobłodze. Autor: Klára Pavlínová. Źródło: wikimedia commons. OTRS.

59 S t r o n a 59 Obiekty dziedzictwa kulturowego: Do najważniejszych atrakcji turystycznych w czeskiej części analizowanego obszaru należą: - Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w miejscowości Vysoká, - Kościół św. Urbana w miejscowości Vysoká, - Kościół św. Sebastiana w miejscowości Třemešná, - Osoblaska kolejka wąskotorowa, - Kościół św. Jerzego w miejscowości Pelhřimovy, - Kościół św. Katarzyny w miejscowości Slezské Rudoltice, - Zamek Slezské Rudoltice, - Kolumna szwedzka w miejscowości Slezské Pavlovice, - Rezerwat Dżungla w miejscowości Slezské Pavlovice, - Kościół św. Michała Archanioła w Hrozovej, - Kaplica Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny na wzgórzu Klobouk, - Biskupia Kopa, - Wieża widokowa Liptaň, - Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w miejscowości Liptaň, - Liptaňski głaz narzutowy, - Zamek Jindřichov, - Muzeum Ziemi Janovskiej oraz Jindřichovskiej, - Kościół Świętej Trójcy w miejscowości Janov, - Lipa Janovska, - Wielki Staw Pavlovicki,

60 S t r o n a 60 - Bezgłowy rycerz w miejscowości Hlinka, - Zamek Dívčí Hrad, - Pomnik przyrody Oblík, - Punkt obserwacyjny w miejscowości Dubovec, - Kościół parafialny św. Marcina w miejscowości Bohušov, - Ruiny zamku Fulštejn, - Osoblaskie muzyczne lato, - Kąpielisko i i kompleks sportowy w Osobłodze, - Cmentarz żydowski w Osobłodze. Kulturní památky a zajímavosti: Venkovská turistika: Rozvoj v Polsku začal v 90. letech dvacátého století. V polském zákoně není oficiální definice agroturistiky. V platných právních předpisech, jsou použity pouze takové termíny jako je "Pronájem místností zemědělci" či "poskytování dalších služeb na farmách spojených s pobytem turistů". V čl. 3 zákona ze dne 2. července 2004 o svobodě podnikání (Dz.U č. 173, poz. 1807) bylo rozhodnuto, že její ustanovení se nevztahují na pronájem místností zemědělci a prodej domácích jídel, jako typických služeb nabízených v oblasti ", jakož i poskytování jiných služeb na farmách souvisejících s pobytem turistů.zákon o svobodě ekonomické činnosti nedefinuje pojem " agroturistická farma", pouze uvádí podmínky, za kterých zemědělci bez registrace v Centrálním registru a informacích o podnikání, mohou poskytovat služby spojené s pobytem turistů. Ustanovení zákona také nezavádějí žádná omezení týkající se pronájmu pokojů či prodeje domácích pokrmů a poskytování dalších služeb na farmě souvisejících s pobytem turistů je právně přípustné. Příklady farem s agroturistikou poskytujících služby na polské straně analyzované oblasti jsou, např. Gospodarstwo Agroturystyczne "Dębowy Las" w Prudniku nebo také Gospodarstwo Agroturystyczne "Końskie Zacisze".

61 S t r o n a 61 K turistickým zajímavostem polské části analyzované oblasti můžeme zahrnout: Zpřístupněné kulturní a historické obiekty: Staré Město a náměstí v Prudniku, - Kostel sv. Michaela Archanděla v Prudniku, - Kostel sv. Petra a Pavla v Prudniku, - Věž Dolní brány v Prudniku, - Vyhlídková věž ve Wieszczynie, - Astronomická observatoř v Głogówku, - Františkánský klášter a Noviciát v Głogówku, - Židovský hřbitov v Prudniku - Rozhledna na Koziej Górze, - Centrum tkalcovských tradic v Prudniku, - Sanktuarium. Sv. Josefa a. Františkánský klášter v Prudniku - Villa rodiny Fränkel - Muzeum Prudnicka v Prudniku, - Zámecká věž - Věž Woka. Sportovní zařízení - Hřebčín v Prudniku (Chocim), - Letní koupaliště v Prudniku, - Městský Park v Prudniku, - Krytý plavecký bazén v Prudniku, - Cyklistické trasy. Webové stránky projektu Slezsko bez hranic: Hlavním cílem projektu bylo podpořit společnou značku cestovního ruchu pro tři historické oblasti: Prudnik, Glubczyce a Krnov.