WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZB DNE DO UZYSKANIA RÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYF IKACYJNYCH Z OBOWI ZKOWYCH ZAJ Ć EDUKACYJNYCH Geografia stara podstawa programowa Zakres podstawowy KLASA III LO (szkoła ponadgimnazjalna) Opracowanie: Jadwiga Kop, Maria Kucharska, El bieta Szkurłat Przemiany ludno ciowe i osadnicze Dopuszczaj cy Dostateczny Dobry Bardzo dobry zna liczb ludno ci wiata, zna terminy: przyrost naturalny, eksplozja demograficzna, zna zasady konstrukcji modelu faz rozwoju demograficznego, zna kryterium podziału społecze stw na młode i stare, wie, jakie cechy demograficzne przedstawia piramida ludno ci, zna czynniki, które wpływaj na kształtowanie si liczby ludno ci Polski, potrafi wskazać faz rozwoju demograficznego, w której znajduje si Polska, zna cechy struktury wieku i płci ludno ci Polski, zna terminyś wy i ni demograficzny oraz wy kompensacyjny, zna przyczyny bezrobocia w krajach słabo i wysoko rozwini tych oraz w zna cechy struktury zawodowej ludno ci w krajach słabo i wysoko rozwini tych oraz w zna bariery rozwoju osadnictwa oraz czynniki sprzyjaj ce zaludnieniu, zna terminy: ekumena, subekumena i zna okresy przyspieszenia wzrostu zaludnienia i potrafi wyja nić ich przyczyny, potrafi podać warto ci przyrostu naturalnego w ró nych fazach rozwoju demograficznego i okre lić tendencje w kształtowaniu si współczynnika zgonów i urodze, potrafi podać cechy demograficzne społecze stwa młodego i starzej cego si ś potrafi opisać kształt piramidy typowej dla tych społecze stw, potrafi wskazać okresy wzrostu i spadku współczynnika przyrostu naturalnego w okresie powojennym oraz wyja nić te tendencje, potrafi wskazać wy e i ni e demograficzne na piramidzie ludno ci Polski, zna przyczyny nadumieralno ci m czyzn w zna województwa o najwy szym i najni szym bezrobociu w Polsce i potrafi wyja nić to zró nicowanie, zna g sto ć zaludnienia kontynentów, przykładowych krajów i Polski, potrafi wskazać obszary o najwi kszej g sto ci zaludnienia i okre lić czynniki warunkuj ce koncentracj ludno ci, zna województwa o najmniejszej i potrafi wyja nić ró nice we wzro cie zaludnienia na ró nych kontynentach, potrafi okre lić model rodziny, długo ć trwania ycia oraz przykłady regionów wiata znajduj cych si w okre lonej fazie rozwoju demograficznego, potrafi wyja nić ró nic w warto ci współczynnika dzietno ci w krajach rozwini tych i rozwijaj cych si, potrafi wyja nić dysproporcj w długo ci trwania ycia kobiety i m czyzny, potrafi podać cechy struktury wieku i płci społecze stwa polskiego na podstawie analizy piramidy ludno ci, potrafi wyja nić zró nicowanie regionalne rozwoju i cech demograficznych, zna termin antropopresja i jej skutki oraz wska nik fizjologicznej g sto ci zaludnienia, potrafi wskazać na mapie g sto ci zaludnienia trójk t koncentracji ludno ci w zna przykłady z historii ludzko ci nasilenia wielkich ruchów migracyjnych, potrafi wskazać główne kraje imigracyjne i emigracyjne na wiecie i czynniki, które decyduj o odpływie lub napływie ludno ci na te obszary, na podstawie wska ników demograficznych potrafi okre lić faz rozwoju demograficznego ka dego kraju, potrafi wyja nić przyczyny wyst powania okresów zmniejszenia tempa przyrostu liczby ludno ci na wiecie, potrafi wskazać skutki starzenia si społecze stwa w krajach wysoko rozwini tych, potrafi wyja nić zale no ć mi dzy poziomem rozwoju gospodarczego a struktur demograficzn społecze stwa, potrafi wyja nić prognozowany wzrost przyrostu naturalnego w Polsce w latach 2005 2015, potrafi ocenić sytuacj demograficzn Polski i wskazać zagro enia wynikaj ce ze starzenia si społecze stwa, potrafi podać czynniki warunkuj ce wielko ć zaludnienia ka dego obszaru, potrafi wykazać zmienno ć czynników decyduj cych o rozmieszczeniu ludno ci w czasie, zna przyczyny i obszary wyst powania depopopulacji w zna skutki migracji dla krajów emigracyjnych i imigracyjnych na przykładach, 1
anekumena i potrafi podać przykłady takich miejsc na ka dym kontynencie, najwi kszej g sto ci zaludnienia i potrafi podać przyczyny zró nicowania, potrafi wskazać kraje o najwi kszej liczbie uchod ców i okre lić przyczyny, które potrafi podać przykłady regionów, gdzie nakładaj si kolejne etapy rozwoju zna obszary o najwi kszej i najmniejszej koncentracji ludno ci Polski, potrafi wskazać czynniki decyduj ce o nierównomiernym rozmieszczeniu ludno ci, zna terminy: migracja, emigracja, imigracja, deportacja, repatriacja, potrafi podzielić migracje ze wzgl du na czas trwania i przyczyn, rozumie terminy: cywilizacja, kultura, zna trzy podstawowe etapy rozwoju cywilizacyjnego, potrafi umiejscowić najwa niejsze kr gi kulturowe na mapie wiata, zna główne kryteria wyró niania kr gów kulturowych, potrafi wyja nić termin globalizacja i podać przykłady procesów globalizacyjnych na wiecie. zna termin fizjonomia miasta oraz podstawowe typy fizjonomiczne miast na wiecie, potrafi okre lić wska nik urbanizacji w krajach o ró nym poziomie rozwoju gospodarczego, umie wskazać na mapie najwi ksze miasta wiata, zna terminy: aglomeracja, aglomeracja monocentryczna i policentryczna (konurbacja), megalopolis, potrafi podać przykłady wy ej wymienionych zespołów miejskich na wiecie, zna główne elementy i cechy systemu osadniczego Polski, zna główne kierunki współczesnych migracji ekonomicznych, potrafi wskazać skutki migracji, zna główne kierunki migracji, wewn trznych i ich przyczyny, potrafi okre lić zmiany w yciu człowieka wywołane rewolucj agrarn, przemysłow i informatyczn, zna zró nicowanie poszczególnych religii pod wzgl dem liczby wyznawców, potrafi podać podstawowe cechy kultury islamskiej, anglo-ameryka skiej i europejskiej, potrafi wyró nić aspekty globalizacji. potrafi opisać podstawowe cechy fizjonomiczne miast i podać przykłady, zna przyczyny eksplozji miast w Afryce, Azji i Ameryce Łaci skiej oraz przykłady megamiast na tych kontynentach, zna przyczyny powstawania slumsów w megamiastach, zna skutki koncentracji ludno ci w zespołach miejskich, zna przyczyny kryzysu ródmie cia w du ych miastach krajów wysoko rozwini tych, potrafi wskazać przykłady jednostek osadniczych dla wszystkich poziomów systemu osadniczego Polski, zna czynniki decyduj ce o rozwoju podstawowych jednostek osadniczych: miast i wsi. decyduj o opuszczaniu własnego kraju, potrafi wskazać obszary, w których najwi ksze znaczenie maj migracje rezydencjonalne, potrafi podać cechy społecze stwa przedindustrialnego, industrialnego i postindustrialnego, potrafi wskazać ró nice i podobie stwa mi dzy kultur europejsk, anglo-- ameryka sk i islamsk, potrafi ocenić wpływ mediów na procesy globalizacyjne. potrafi porównać cechy ró nych typów fizjonomicznych miast, potrafi podać czynniki wpływaj ce na zró nicowanie fizjonomii miast, zna sposoby hamowania rozwoju megamiast, potrafi wyja nić proces powstawania tzw. suburbii w du ych miastach w krajach wysoko rozwini tych, potrafi wskazać etapy kształtowania si sieci osadniczej Polski, potrafi wskazać podstawowe funkcje miast, potrafi wskazać zmiany, jakie zachodz w miastach i wsiach Polski w okresie transformacji. cywilizacyjnego, zna cechy wszystkich kultur wyst puj cych na kuli ziemskiej i porównać je ze sob, potrafi wskazać przejawy procesu globalizacji w Polsce i w najbli szym otoczeniu, potrafi podać przyczyny upodabniania si kultur i wskazać przykłady takich tendencji na wiecie. potrafi scharakteryzować typ fizjonomiczny dowolnego miasta na wiecie, wykorzystuj c jego opis, plan, fotografie, potrafi opisać na przykładach procesy tworzenia si dzielnic n dzy lub suburbii, potrafi wskazać przykłady miast w powstałych w ró nych okresach historycznych. 2
zna wska nik urbanizacji oraz jego zró nicowanie na obszarze Polski. Rozdział II. wiat w dobie przemian gospodarczych zna czynniki przyrodnicze i społeczno- - potrafi ocenić znaczenie poszczególnych potrafi porównać czynniki społeczno- - potrafi na podstawie analizy map ekonomiczne rozwoju rolnictwa na wiecie, czynników przyrodniczych i ekonomiczne w krajach o ró nym poziomie tematycznych i cech społeczno- potrafi wskazać na ka dym kontynencie pozaprzyrodniczych dla rozwoju rolnictwa, ekonomicznych ocenić warunki rozwoju obszary o najkorzystniejszych cechach zna ró nic mi dzy yzno ci a zna formy protekcjonizmu w rolnictwie krajów rolnictwa ka dego obszaru na wiecie, rozwoju rolnictwa i uzasadnić wybór, urodzajno ci gleby, UE, potrafi okre lić typ rolnictwa dla ka dego zna kryteria podziału rolnictwa na samozaopatrzeniowe i towarowe oraz potrafi scharakteryzować poszczególne typy rolnictwa intensywnego i ekstensywnego, zna przyczyny zró nicowania efektywno ci rolnictwa w ró nych regionach wiata, kraju na podstawie analizy wska ników efektywno ci rolnictwa, intensywne i ekstensywne, zna typy rolnictwa intensywnego i ekstensywnego, potrafi wskazać obszary wyst powania głodu w ród ludno ci, zna kryteria wyró niania na wiecie obszarów o wy ywieniu niedostatecznym, skromnym, ale wystarczaj cym, obfitym, potrafi ocenić warunki przyrodnicze dla rozwoju rolnictwa w zna cechy rolnictwa Polski. zna główne obszary wyst powania surowców energetycznych na wiecie i w zna przykłady alternatywnych ródeł energii wykrzystywanych na wiecie i w zna procentowy udział róznych typów elektrowni w bilansie energetycznym wiata, zna najwi kszych producentów energii elektrycznej, potrafi zlokalizować wi ksze elektrownie w zna etapy rozwoju przemysłu na ziemiach polskich i preferowane w nich gał zie, potrafi wskazać przykłady wyst powania ró nych typów rolnictwa na wiecie, potrafi porównać dynamik produkcji ywno ci i liczby ludno ci w ró nych regionach wiata, rozumie ró nic mi dzy głodem jawnym a utajonym, potrafi wskazać sposoby optymalizacji produkcji ywno ci i popraw sytuacji ywieniowej, zna istot i skutki zielonej rewolucji, potrafi porównać cechy polskiego rolnictwa z cechami rolnictwa UE. potrafi wskazać przykłady wykorzystania alternatywnych ródeł energii na wiecie i w zna przykłady krajów o zró nicowanej strukturze zu ycia surowców energetycznych, potrafi scharakteryzować rozwój energetyki w krajach słabo i wysoko rozwini tych, potrafi wyja nić przewag elektrowni cieplnych w bilansie energetycznym Polski, zna skutki głodu jawnego i utajonego dla człowieka, zna zało enia koncepcji rolnictwa zrównowa onego, potrafi ocenić i porównać warunki przyrodnicze ró nych regionów Polski, potrafi wskazać zagro enia i szanse dla polskiego rolnictwa wynikaj ce z przyst pienia do UE, potrafi wyja nić tendencje zmian zachodz cych w polskim rolnictwie w latach 90. potrafi wyja nić, dlaczego produkcja energii jest jednym z podstawowych mierników potrafi wyja nić zmniejszenie si tempa przyrostu produkcji energii na wiecie, zna kierunki zmian zachodz cych w energetyce wiatowej, zna problemy i potrafi uzasadnić konieczno ć zmian w energetyce polskiej, potrafi wyja nić lokalizacj najwi kszych elektrowni w potrafi wyja nić ró nice w liczbie osób ywionych przez jednego rolnika na ró nych kontynentach, potrafi ocenić znaczenie poszczególnych sposobów optymalizacji produkcji rolnej w celu zmniejszenia zjawiska głodu na wiecie, zna przykłady działa mi dzynarodowych w celu zmniejszenia głodu na wiecie, na podstawie map tematycznych potrafi dokonać charakterystyki i oceny warunków przyrodniczych Polski na tle innych krajów europejskich, zna wyniki negocjacji w sprawie zasad funkcjonowania polskiego rolnictwa po przyj ciu Polski do UE. potrafi ocenić znaczenie poszczególnych alternatywnych ródeł energii w bilansie energetycznym wiata, potrafi wskazać obszary najkorzystniejsze dla rozwoju ró nych rodzajów energetyki alternatywnej na wiecie i w potrafi wskazać przykłady działa zmniejszaj cych energochłonno ć polskiej gospodarki, 3
potrafi okre lić zmiany w strukturze zu ycia zna wady i zalety elektrowni atomowych, zna terminy: reindustrializacja i restrukturyzacja, zna rozmieszczenie głównych okr gów przemysłowych w potrafi wyró nić przemysły wysokiej techniki, zna rozmieszczenie głównych o rodków przemysłów wysokiej techniki i potrafi wskazać główne czynniki ich lokalizacji zna podział usług na trzy sfery według Europejskiej Komisji Działalno ci, zna model faz zna zró nicowanie poziomu zatrudnienia w usługach w krajach o ró nym poziomie potrafi okre lić znaczenie sektora usługowego w zna podział ł czno ci, potrafi omówić rodzaje ł czno ci, zna terminy: turystyka, ruch turystyczny, gospodarka turystyczna, zna podział turystyki według celów wyjazdów oraz jej rodzaje, potrafi ocenić wpływ turystyki na rozwój gospodarczy, potrafi wymienić walory wiadcz ce o atrakcyjno ci turystycznej regionów, zna miejsca na wiecie najch tniej odwiedzane przez turystów, potrafi omówić walory turystyczne Polski. zna mierniki wskazuj ce na zró nicowanie gospodarcze wiata, zna podział wiata w oparciu o wska nik PKB, surowców energetycznych w zna czynniki wpływaj ce na struktur gał ziow i przestrzenn przemysłu w potrafi wskazać zmiany, jakie powinny si dokonać, aby zwi kszyć konkurencyjno ć polskiego przemysłu, potrafi omówić główne zmiany, które zachodz w procesie reindustrializacji i restrukturyzacji, potrafi wskazać przyczyny restrukturyzacji przemysłu w zna kryteria wydzielania przemysłów wysokiej techniki, zna etapy procesu produkcji w przemysłach wysokiej techniki, zna terminy: park technologiczny, naukowy, technopolie, zna rozmieszczenie najwi kszych technopolii na wiecie. zna klasyfikacj usług według ró nych kryteriów, zna czynniki wpływaj ce na rozwój usług w krajach o ró nym poziomie rozwoju gospodarczego, zna prawo Petty ego, potrafi wskazać przemiany, jakie zaszły w usługach w Polsce w okresie transformacji, potrafi okre lić wpływ rewolucji teleinformatycznej na rozwój gospodarczy wiata, potrafi wskazać obszary o najlepiej rozwini tej telefonii przewodowej, bezprzewodowej, telekomunikacji komputerowej na wiecie oraz wie, jaki jest potrafi wyja nić terminyś luka strukturalna i technologiczna, potrafi wyja nić, dlaczego polski przemysł nie jest konkurencyjny na rynkach wiatowych, potrafi wskazać przejawy globalizacji w przemy le, potrafi wyja nić genez syndromu przemysłu ci kiego w przemy le polskim, zna czynniki lokalizacji zakładów produkcyjnych w poszczególnych etapach procesu produkcyjnego, potrafi wyja nić, dlaczego technopolie powstaj tylko w KWR. potrafi zakwalifikować do odpowiedniej grupy ka dy rodzaj działalno ci usługowej, potrafi wyja nić tendencje w zatrudnieniu w trzech sektorach gospodarki w ró nych grupach krajów, potrafi wyró nić etapy zmian, jakie zaszły w sektorze usługowym w Polsce po 1989 roku, potrafi wskazać znaczenie usług dla rozwoju gospodarczego krajów o ró nym poziomie potrafi wskazać przykłady zastosowania internetu w yciu codziennym oraz rozwoju gospodarczym, potrafi okre lić znaczenie turystyki dla człowieka, uwzgl dniaj c ró ne aspekty, potrafi ocenić wpływ turystyki na rodowisko naturalne, potrafi omówić zasad zrównowa onego rozwoju (ekoturystyk ), potrafi na przykładach okre lić pozytywne i potrafi uzasadnić znaczenie małych i rednich przedsi biorstw w rozwoju gospodarczym, potrafi opisać procesy restrukturyzacyjne w Polsce na przykładach, potrafi wskazać konsekwencje społeczne procesów restrukturyzacyjnych w potrafi wskazać miejsca w w których mo na lokować przemysły wysokiej techniki. potrafi uzasadnić, e zatrudnienie w usługach jest miernikiem rozwoju gospodarczego kraju, potrafi okre lić znaczenie rozwoju usług dla zmniejszenia bezrobocia w potrafi scharakteryzować rodzaj usług wyst puj cych w regionie zamieszkania i okre lić ich znaczenie, potrafi wskazać zagro enia zwi zane z nadmiernym korzystaniem z internetu, potrafi okre lić znaczenie rozwoju ł czno ci dla procesów globalizacyjnych, potrafi na konkretnych przykładach wskazać wpływ turystyki na rodowisko naturalne, potrafi omówić na przykładzie Tatr konflikt, jaki zachodzi mi dzy władzami Tatrza skiego Parku Narodowego a działaczami turystycznymi, potrafi wskazać przykłady stosowania zasady zrównowa onego rozwoju w turystyce, potrafi wskazać regiony, w których nat enie ruchu zmalało w wyniku ataków terrorystycznych i wojen, potrafi scharakteryzować atrakcyjno ć turystyczn regionu, w którym mieszka, potrafi zaplanować własn tras turystyczn, 4
potrafi podać podstawowe cechy KWR i poziom ich rozwoju w negatywne znaczenie rozwoju turystyki w wykorzystuj c ró norodne materiały KSR, zna przyczyny zacofania gospodarczego najbiedniejszych krajów wiata, zna przyczyny, które wpłyn ły na zamo no ć krajów wysoko rozwini tych. zna terminyś degradacja rodowiska, globalne ocieplenie, kwa ne deszcze, dziura ozonowa, wie, w jakich obszarach powstały globalne zagro enia rodowiska, zna zasady rozwoju zrównowa onego, wie, czego dotyczy wiatowa Karta Przyrody. potrafi okre lić tempo oraz czynniki rozwoju turystyki na wiecie, zna podział turystyki na mi kk i tward i potrafi okre lić ich wpływ na rodowisko, potrafi ocenić wpływ turystyki na rozwój gospodarczy krajów słabo rozwini tych, zna główne regiony turystyczne wiata i ich udział we wpływach z turystyki mi dzynarodowej, potrafi okre lić, z czego wynika atrakcyjno ć turystyczna regionu europejskiego, potrafi omówić walory turystyczne ró nych regionów Polski, potrafi wskazać regiony o najlepiej rozwini tej bazie noclegowej, potrafi ocenić znaczenie turystyki dla rozwoju gospodarczego Polski i poszczególnych krajach słabo rozwini tych, potrafi wskazać kraje, których mieszka cy najcz ciej podró uj po Europie, potrafi ocenić atrakcyjno ć turystyczn Polski na tle innych krajów europejskich, zna rodzaje turystyki kwalifikowanej i potrafi wskazać miejsca w gdzie mogłaby si rozwijać, potrafi ocenić poziom rozwoju bazy turystycznej w Polsce. potrafi wskazać przyczyn trudno ci w jednoznacznym podziale wiata na bogat Północ i biedne Południe, potrafi wskazać kraje o najwy szym i najni szym HDI na wiecie, potrafi wskazać przyczyny powi kszania si dysproporcji mi dzy krajami biednymi i kartograficzne, ilustracyjne, przewodniki, foldery. potrafi wskazać skutki powi kszania si luki rozwojowej mi dzy krajami biednymi i bogatymi, potrafi na podstawie warto ci wska ników okre lić, czy kraj jest wysoko, rednio czy słabo rozwini ty gospodarczo, potrafi na przykładach wskazać przyczyny zacofania gospodarczego najbiedniejszych krajów wiata, potrafi na przykładach opisać cechy krajów wysoko rozwini tych. potrafi wskazać ródła degradacji rodowiska w regionie, w którym mieszka, potrafi wskazać obszary kl sk ekologicznych na wiecie, regionów. bogatymi, potrafi wskazać czynniki wpływaj ce na potrafi wskazać przyczyny zró nicowania gospodarczego wiata, potrafi uzasadnić, dlaczego PKB nie mo e być jedynym miernikiem rozwoju potrafi scharakteryzować poziom ycia w krajach najbiedniejszych, potrafi wskazać przyczyny rosn cego zadłu enia krajów najbiedniejszych, wprowadzanie zasad zrównowa onego rozwoju, zna przykłady wdra ania zasad rozwoju zrównowa onego w Polsce. gospodarczego, zna przyczyny zahamowania tempa rozwoju zna miernik HDI stosowany do podziału gospodarczego krajów wysoko rozwini tych krajów wiata przez ONZ, w latach 90., potrafi wskazać kraje o najni szym i potrafi ocenić wpływ imigrantów na rozwój najwy szym PKB, gospodarczy KWR. potrafi wskazać główne formy pomocy potrafi wyja nić, dlaczego kwa ne deszcze krajom biednym oraz kraje wysoko mog oddziaływać na obszary oddalone od rozwini te, które w najwi kszym stopniu ródła emisji, udzielaj tej pomocy, potrafi porównać KWR i KSR, zna ró nic w postawie krajów rozwini tych i potrafi wskazać grupy krajów, w ród słabo rozwini tych, ró ni ce si wielko ci dochodów rozwijaj cych si wobec problemów ochrony rodowiska, zna przykłady działa mi dzynarodowych w 5
zna cechy i tendencje rozwojowe w gospodarce krajów wysoko rozwini tych. zakresie ochrony rodowiska, zwłaszcza w krajach UE. wie, na czym polega efekt cieplarniany i zna jego skutki, potrafi wyja nić powstawanie kwa nych deszczów oraz ich skutki bezpo rednie i po rednie, wie, jak powstaje dziura ozonowa i zna jej skutki dla człowieka, potrafi wskazać inne globalne zagro enia rodowiska, zna podstawowe porozumienia w dziedzinie ochrony rodowiska. Rozdział III. Przemiany polityczne współczesnego wiata zna płaszczyzny, na jakich mo e si zna cele i zasady działania ONZ, zna funkcje i zasady działania organów i potrafi wyja nić, na czym polega odbywać współpraca mi dzynarodowa, zna organizacje, do których nale y Polska, zna organizacje: ONZ, NATO, NAFTA, OPEC, UE, WNP, CEFTA, zna cele i zasady działania euroregionów, zna najwa niejsze zmiany polityczne i gospodarcze, jakie zaszły w Europie po roku 1989, wie, na czym polega gospodarka rynkowa, prywatyzacja, reprywatyzacja, restrukturyzacja, zna formy, jakie współcze nie przyjmuje terroryzm, zna regiony wiata, w których najcz ciej dochodzi do konfliktów zbrojnych, zna przyczyny konfliktów, zna najwa niejsze mierniki jako ci ycia, zna najwa niejsze potrzeby człowiekaś zaspokojenia głodu, bezpiecze stwa, wiedzy i rozumienia, wolno ci i przynale no ci. zna cele i zasady działania NATO, zna cele i zasady działania organizacji gospodarczych, zna kraje członkowskie UE, NATO, zna struktur funkcjonowania Unii Europejskiej, potrafi wskazać najwa niejsze wydarzenia w procesie integracji krajów Europy Zachodniej, potrafi wymienić korzy ci i zagro enia dla Polski wynikaj ce z przyj cia do UE, zna euroregiony działaj ce w Polsce i potrafi wskazać najwa niejsze dziedziny ich współpracy, potrafi wskazać konsekwencje zmian gospodarczo-politycznych w krajach Europy rodkowej, potrafi wskazać negatywne skutki procesu transformacji w Rosji, zna przyczyny rozpadu ZSRR, zna przykłady obszarów, gdzie działaj agend ONZ, zna ró nic mi dzy stref wolnego handlu a uni celn, potrafi wskazać przyczyny procesów integracyjnych w Europie, zna działaj ce we Wspólnocie Europejskiej instytucje, potrafi wyró nić etapy na drodze przyj cia kraju do UE, wie, na jakim etapie znajduje si Polska, potrafi wskazać przyczyny zró nicowania rozwoju współpracy przygranicznej w ró nych euroregionach działaj cych w potrafi wskazać wpływ zmian w Europie na poło enie geopolityczne Polski, potrafi wskazać indywidualne cechy procesu transformacji w ró nych krajach potrafi scharakteryzować kraje nale ce do WNP, poszerzanie i pogł bianie integracji w ramach UE, potrafi wskazać udział poszczególnych instytucji UE w podejmowaniu decyzji, potrafi zaj ć i uzasadnić swoje stanowisko wobec przyj cia Polski do UE, potrafi na przykładzie euroregionu Euroregio wskazać cele i zasady funkcjonowania regionów przygranicznych, potrafi wskazać konkretne osi gni cia współpracy przygranicznej, potrafi przewidzieć zmiany, jakie zajd po przyst pieniu Polski do UE, potrafi wyja nić przyczyny trudno ci, jakie napotyka Rosja w procesie transformacji, zna ródła finansowania organizacji terrorystycznych, zna aktualny stan konfliktów tocz cych si na 6
organizacje terrorystyczne, potrafi wskazać przykłady konfliktów wynikaj cych z ró nych przyczyn, zna skutki konfliktów (uchod stwo), wie, w jakim stopniu potrzeby człowieka s zaspokajane w ró nych cz ciach wiata. potrafi wyja nić dysproporcje mi dzy europejsk i azjatyck cz ci Rosji, potrafi wskazać ró nic mi dzy fundamentalizmem a islamem, potrafi omówić podło e i przebieg konfliktu izraelsko-palesty skiego, indyjskopakista skiego, w Afganistanie oraz przyczyny konfliktów w Afryce. wiecie na podstawie informacji prasowych, telewizyjnych, internetu, wie, w jakim stopniu s zaspokajane potrzeby człowieka w Polsce. Ocen niedostateczn otrzymuje ucze, któryś nie sprosta wymaganiom na ocen dopuszczaj c, co uniemo liwia dalsze zdobywanie wiedzy i kształtowanie umiej tno ci popełnia powa ne bł dy merytoryczne nie jest w stanie rozwi zać zada o elementarnym stopniu trudno ci, Ocen celuj c otrzymuje ucze, któryś biegle posługuje si zdobyt wiedz w rozwi zywaniu problemów, proponuje niekonwencjonalne, nietypowe rozwi zania samodzielnie i twórczo rozwija własne umiej tno ci i uzdolnienia przeprowadza wnikliw analiz sytuacji, dostrzega prawidłowo ci i zale no ci wyszukuje i selekcjonuje informacje osi ga sukcesy w konkursach i olimpiadach przedmiotowych. 7