Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu

Transkrypt

1 Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych kształcenie ogólnokształcące Przedmiot: Geografia Zakres podstawowy

2 MAPA ŚWIATA Uczeń na ocenę: dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą wymienia elementy państwa opisuje zmiany na mapie politycznej wyjaśnia kształtowanie się analizuje przyczyny integracji państwo, integracja, dezintegracja wyjaśnia różnicę między enklawą a świata w różnych okresach aktualnego podziału politycznego i dezintegracji państw wskazuje na mapie politycznej eksklawą historycznych od okresu wielkich odkryć uzasadnia, dlaczego niektóre kraje świata wybrane państwa i ich stolice wskazuje na mapie politycznej opisuje skutki dekolonizacji geograficznych przez kolonializm ulegają rozpadowi politycznemu wymienia przykłady największych i świata przykłady enklaw i eksklaw analizuje mapę polityczną świata po proces dekolonizacji ocenia znaczenie położenia najmniejszych państw pod porównuje powierzchnię państw na opisuje zmiany na mapie politycznej opisuje ustroje polityczne na geopolitycznego Polski w Europie i względem powierzchni i liczby podstawie danych statystycznych świata po 1989 r. oraz następstwa wyjaśnia gospodarcze, społeczne na ludności wymienia nazwy kontynentów tych zmian oraz polityczne skutki integracji i wymienia nazwy państw powstałych objętych procesem dekolonizacji opisuje na podstawie mapy Polski i dezintegracji w skali lokalnej, w Europie po 1989 r. podaje przyczyny dekolonizacji danych statystycznych zmiany regionalnej i globalnej wymienia nazwy państw wymienia przykłady terytoriów granic Polski po 1945 r. wykazuje korzyści wynikające sąsiadujących z Polską zależnych z położenia geograficznego Polski wymienia nazwy województw podaje przyczyny procesów Polski integracji i dezintegracji państw wymienia regiony świata, w których zachodzą procesy integracji i dezintegracji opisuje położenie i granice Polski opisuje podział administracyjny Polski LUDNOŚĆ I URBANIZACJA opisuje na podstawie danych oblicza współczynnik przyrostu wyjaśnia przyczyny dysproporcji prognozuje zmiany liczby ludności demografia, przyrost naturalny, statystycznych zmiany liczby naturalnego między wartością współczynnika na eksplozja demograficzna ludności na poszczególnych wykazuje przyczyny zmian przyrostu naturalnego w krajach przewiduje skutki wzrostu liczby wymienia czynniki wzrostu liczby kontynentach współczynnika przyrostu wysoko i słabo rozwiniętych ludności na ludności na opisuje czynniki wpływające na naturalnego na gospodarczo formułuje wnioski na podstawie

3 wymienia nazwy najludniejszych zmiany liczby ludności na porównuje na podstawie danych analizuje skutki eksplozji analizy diagramu ilustrującego kontynentów i wskazuje te odczytuje z mapy tematycznej statystycznych wartość demograficznej zmiany współczynnika przyrostu kontynenty na mapie świata zróżnicowanie współczynnika współczynnika przyrostu analizuje skutki ujemnego przyrostu naturalnego w Polsce w wybranych wymienia nazwy krajów o wysokim przyrostu naturalnego na naturalnego w krajach słabo naturalnego w krajach wysoko latach i niskim przyroście naturalnym wymienia czynniki wpływające na i wysoko rozwiniętych rozwiniętych odczytuje z wykresu wartość eksplozję demograficzną charakteryzuje fazy przejścia opisuje cechy społeczeństw współczynników: urodzeń, zgonów analizuje wykres przedstawiający demograficznego w różnych fazach przejścia i przyrostu naturalnego w Polsce model przejścia demograficznego i epidemiologicznego na demograficznego na wybranych opisuje na podstawie wykresu przykładach z całego świata przykładach i danych statystycznych zmiany wymienia czynniki wpływające na analizuje model przejścia liczby ludności w Polsce po 1946 r. niską wartość przyrostu naturalnego epidemiologicznego na wybranych w Polsce przykładach ukazuje zmiany liczby ludności w Polsce

4 opisuje strukturę wieku i płci na wymienia skutki starzenia się interpretuje piramidę wieku i płci analizuje konsekwencje struktury struktura demograficzna, struktura podstawie danych statystycznych społeczeństw społeczeństwa młodego wieku w społeczeństwach zatrudnienia oraz piramidy wieku i płci na wyjaśnia przyczyny zróżnicowania (rozwojowego), zastojowego odznaczających się wysokim wymienia cechy struktury wybranych przykładach współczynnika feminizacji i i starego (regresywnego) i niskim odsetkiem dzieci demograficznej odczytuje z mapy średnią długość maskulinizacji w krajach słabo i wykazuje zależność pomiędzy i młodzieży wymienia państwa o różnej średniej trwania życia na wysoko rozwiniętych gospodarczo strukturą płci a wiekiem wymienia sposoby przeciwdziałania długości trwania życia na omawia przyczyny wzrostu średniej analizuje piramidę wieku i płci społeczeństwa bezrobociu na oraz wskazuje je na mapie długości trwania życia w Europie ludności Polsku porównuje strukturę demograficzną uzasadnia konieczność dostosowania odczytuje dane z piramidy wieku i omawia przyczyny starzenia się porównuje strukturę zatrudnienia w Polski ze strukturą demograficzną kwalifikacji zawodowych do płci społeczeństw wybranych krajach świata na wybranych krajów świata zmieniających się potrzeb definiuje bezrobocie charakteryzuje na podstawie podstawie danych statystycznych wykazuje zależność struktury gospodarki w Europie i w Polsce piramidy wieku cechy i wykresu zatrudnienia od poziomu społeczeństwa młodego i starego wyjaśnia przyczyny różnych gospodarczego państw charakteryzuje strukturę rodzajów bezrobocia wymienia społeczne i ekonomiczne zatrudnienia ludności w wybranych skutki bezrobocia na krajach wyjaśnia, na czym polegają zmiany omawia przyczyny bezrobocia na zachodzące na rynku pracy w skali wybranych przykładach globalnej i regionalnej, wynikające z rozwoju nowoczesnych technologii informacyjnokomunikacyjnych wyjaśnia znaczenie terminu gęstość omawia czynniki wpływające na porównuje gęstość zaludnienia w wykazuje wpływ barier osadniczych formułuje prawidłowości rządzące zaludnienia rozmieszczenie ludności na krajach słabo i wysoko rozwiniętych na rozmieszczenie ludności na rozmieszczeniem ludności na wymienia nazwy obszarów wybranych przykładach gospodarczo analizuje skutki dużej lub małej o największej i najmniejszej omawia na podstawie mapy gęstości oblicza wskaźnik gęstości wykazuje zależność pomiędzy gęstości zaludnienia w krajach słabo gęstości zaludnienia na i zaludnienia zróżnicowanie zaludnienia liczbą ludności a poziomem i wysoko rozwiniętych gospodarczo wskazuje te obszary na mapie rozmieszczenia ludności na porównuje wartość gęstości rozwoju gospodarczego na danym wyróżnia i charakteryzuje obszary o zaludnienia w wybranych krajach obszarze bariery osadnicze na optymalnych i trudnych warunkach opisuje geograficzne czynniki odczytuje z danych statystycznych do zamieszkania w skali globalnej wpływające na rozmieszczenie gęstość zaludnienia na i regionalnej ludności w Polsce

5 kontynentach opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie ludności w Polsce klasyfikuje migracje i podaje ich porównuje saldo migracji charakteryzuje współczesne kierunki analizuje główne kierunki migracji we migracja, emigracja, imigracja, przyczyny w wybranych krajach emigracji Polaków współczesnym reemigracja, saldo migracji odczytuje z wykresu saldo migracji w oblicza współczynnik przyrostu charakteryzuje czynniki wpływające ocenia skutki migracji zagranicznych wymienia czynniki migracji na wybranych krajach świata rzeczywistego na atrakcyjność niektórych państw wyjaśnia przyczyny ujemnego salda opisuje wpływ ruchów migracyjnych dla imigrantów wymienia przyczyny migracji migracji ludności w wybranych na zmiany liczby ludności na opisuje pozytywne i negatywne zagranicznych Polaków krajach skutki migracji zagranicznych wymienia nazwy krajów, do opisuje główne kierunki migracji na których migrują Polacy, i wskazuje te kraje na mapie wymienia główne i mieszane wyjaśnia przyczyny kulturowego charakteryzuje na podstawie mapy podaje konsekwencje występowania podaje przykłady działań, które odmiany ludzkie i wskazuje zróżnicowania ludności na zróżnicowanie odmian ludzkich wielu odmian ludzkich oraz dużego mogłyby ograniczyć negatywne rozmieszczenie ich przedstawicieli opisuje na podstawie danych charakteryzuje różnice między zróżnicowania etnicznego na przejawy zróżnicowania rasowego, na mapie statystycznych strukturę poszczególnymi kręgami językowego i religijnego na wymienia główne rodziny i grupy wyznaniową na kulturowymi na wyjaśnia znaczenie kultury i tradycji językowe na opisuje na podstawie mapy analizuje zróżnicowanie kulturowe regionalnych w procesie wymienia główne religie na zróżnicowanie językowe ludności ludności Polski różnicowania się regionów pod wyjaśnia znaczenie terminu świata względem rozwoju społeczno- mniejszość narodowa opisuje na podstawie mapy kręgi -gospodarczego wymienia mniejszości narodowe cywilizacyjne na wyjaśnia rolę tradycji w rozwoju żyjące w Polsce wymienia nazwy regionów przedsiębiorczości w państwach zamieszkiwanych przez mniejszości Azji Południowo-Wschodniej narodowe w Polsce i wskazuje te regiony na mapie wymienia rodzaje jednostek wyjaśnia różnicę między miastem a opisuje typy form osadnictwa ocenia pozytywne i negatywne wyjaśnia szanse i zagrożenia dla osadniczych wsią wiejskiego skutki życia w mieście środowiska przyrodniczego i podaje przykłady typowych form opisuje zmiany w funkcji obszarów podaje przykłady typów miast mieszkańców poszczególnych miasto, wieś osadnictwa wiejskiego wiejskich na wybranych odznaczających się podobnymi regionów wynikające z procesów wymienia funkcje miast na opisuje czynniki miastotwórcze i przykładach (np. w Unii elementami architektonicznym i przemian zachodzących na terenach

6 wskazuje na mapie świata i Polski funkcje miast Europejskiej, w regionach układem przestrzennym wiejskich największe miasta opisuje na podstawie fotografii typy turystycznych, w państwach opisuje kryteria wyróżniania miast wymienia kryteria wyróżniania fizjonomiczne przykładowych miast rozwijających się) w Polsce miast w Polsce świata porównuje miasta typowe dla poszczególnych regionów świata miasta w Polsce liczące powyżej wymienia przyczyny 200 tysięcy mieszkańców nierównomiernego rozmieszczenia miast w Polsce opisuje przyczyny urbanizacji na opisuje fazy urbanizacji wykazuje przyczyny i skutki identyfikuje i wyjaśnia procesy urbanizacja, wskaźnik urbanizacji, porównuje i opisuje wskaźniki ekspansji przestrzennej wielkich wzrostu liczby ludności oraz zespoły miejskie wymienia typy aglomeracji urbanizacji na metropolii świata ekspansji przestrzennej wielkich wymienia płaszczyzny urbanizacji miejskich i w wybranych regionach charakteryzuje proces metropolii świata wymienia czynniki mające wpływ wyjaśnia zróżnicowanie procesów opisuje procesy tworzenia się suburbanizacji i reurbanizacji w proponuje działania, które mogą na intensywność urbanizacji urbanizacji na aglomeracji miejskich oraz ich Polsce poprawić jakość życia mieszkańców odczytuje na podstawie danych wyjaśnia proces dezurbanizacji formy wyjaśnia przyczyny powstawania w dzielnicach nędzy (slumsach, statystycznych wskaźniki wskazuje na mapie świata obszary wykazuje różnice między dzielnic nędzy, wzrostu fawelach) urbanizacji w wybranych krajach najsilniej i najsłabiej zurbanizowane aglomeracją monocentryczną przestępczości, degradacji świata oraz największe zespoły miejskie a policentryczną środowiska przyrodniczego i wymienia nazwy najlepiej wymienia fazy urbanizacji opisuje przyczyny powstawania problemów komunikacyjnych w i najsłabiej zurbanizowanych dzielnic nędzy w krajach słabo dużych miastach województw w Polsce rozwiniętych gospodarczo GLOBALNA GOSPODARKA wymienia nazwy obszarów wyjaśnia znaczenie rolnictwa wyjaśnia przyczyny przestrzennego ocenia wpływ wybranych wykazuje na wybranych o korzystnych czynnikach rozwoju opisuje na podstawie map warunki zróżnicowania rolnictwa na czynników przyrodniczych przykładach zależność poziomu rolnictwa i wskazuje te obszary na przyrodnicze rozwoju rolnictwa na porównuje cechy rolnictwa i społeczno-gospodarczych na produkcji rolnej od warunków mapie świata intensywnego i ekstensywnego na zmiany struktury użytkowania ziemi pozaprzyrodniczych wymienia czynniki ograniczające wymienia pozaprzyrodnicze wybranych przykładach wykazuje pozytywne i negatywne porównuje warunki rozwoju rozwój rolnictwa czynniki rozwoju rolnictwa oblicza wielkość plonów na skutki rolnictwa rolnictwa w Polsce z warunkami wyróżnia na podstawie danych wybranych przykładach uprzemysłowionego rozwoju rolnictwa w krajach Unii struktura użytkowania ziemi, statystycznych i wykresu główne analizuje przestrzenne Europejskiej i formułuje wnioski

7 monokultura, rolnictwo towarowe, cechy struktury użytkowania ziemi rozmieszczenie sposobów rolnictwo samozaopatrzeniowe opisuje na podstawie danych gospodarowania na statystycznych poziom mechanizacji i w wybranych regionach rolnictwa w wybranych krajach świata wymienia cechy rolnictwa ekstensywnego i intensywnego wymienia nazwy głównych roślin klasyfikuje rośliny uprawne opisuje główne obszary upraw na uzasadnia przyczyny zróżnicowania porównuje na podstawie danych uprawnych na podaje przyczyny zróżnicowania w upraw roślin w wybranych statystycznych plony i zbiory roślin wymienia czynniki warunkujące rozmieszczeniu obszarów upraw wyjaśnia przyczyny zróżnicowania regionach uprawnych w wybranych krajach rozmieszczenie upraw na wybranych roślin rozmieszczenia obszarów ocenia zmiany w strukturze świata i w Polsce oraz formułuje wymienia główne uprawy w Polsce wymienia nazwy obszarów upraw wybranych upraw na zasiewów w Polsce wnioski wybranych roślin i wskazuje te porównuje wielkość produkcji obszary na mapie świata rolniczej w wybranych krajach wymienia największych świata i w Polsce producentów wybranych roślin wyjaśnia znaczenie roślin zbożowych i przemysłowych w Polsce wymienia cele hodowli zwierząt przedstawia czynniki wpływające na opisuje główne obszary chowu ocenia strukturę hodowli zwierząt wykazuje zależność wymienia główne gatunki zwierząt hodowlę zwierząt na zwierząt na na w rozmieszczeniu chowu niektórych hodowlanych w różnych regionach omawia na podstawie wykresów wymienia przyczyny zróżnicowania ocenia znaczenie chowu zwierząt gatunków zwierząt hodowlanych od świata pogłowie zwierząt hodowlanych na rozmieszczenia chowu na dla polskiej gospodarki warunków produkcji rolnej wymienia przeznaczenie wybranych wybranych przykładach porównuje intensywny (przyrodniczych zwierząt hodowlanych wymienia nazwy regionów hodowli i ekstensywny chów zwierząt i pozaprzyrodniczych) zwierząt i wskazuje te regiony na omawia czynniki wpływające na mapie świata zróżnicowanie rozmieszczenia opisuje główne kierunki produkcji hodowli bydła w różnych regionach zwierzęcej w Polsce wyjaśnia przyczyny spadku pogłowia zwierząt hodowlanych w Polsce

8 przedstawia gospodarcze charakteryzuje racjonalną analizuje skutki nieracjonalnej uzasadnia potrzebę ochrony monokultura leśna, lesistość, wykorzystanie lasów gospodarkę leśną na wybranych gospodarki leśnej na i w zasobów leśnych oraz formułuje rybołówstwo, rybactwo, wymienia różnice między przykładach Polsce wnioski akwakultura, marikultura rabunkową a racjonalną gospodarką charakteryzuje kierunki zmian w podaje przykłady pozytywnego i uzasadnia potrzebę współdziałania wymienia największe kompleksy leśną powierzchni lasów na (w negatywnego gospodarowania państw w zakresie ochrony zasobów leśne na Ziemi wymienia kraje na wyniku wylesiania i zalesiania) zasobami leśnymi morskich wymienia funkcje lasów o zróżnicowanej lesistości omawia problemy gospodarki leśnej wykazuje przyczyny rabunkowej opisuje na podstawie mapy w Polsce gospodarki leśnej na wybranych województwa o największym rozmieszczenie głównych charakteryzuje cechy gospodarki przykładach i najmniejszym zalesieniu w Polsce kompleksów leśnych w Polsce morskiej analizuje zagrożenia wynikające ze wymienia na podstawie danych przedstawia podział obszarów porównuje udział oceanów zbyt intensywnej eksploatacji statystycznych nazwy państw o morskich na w światowych połowach zasobów morskich największych połowach morskich wymienia przykłady wykorzystania omawia problemy gospodarki wymienia nazwy portów rybackich oceanu światowego morskiej w Polsce w Polsce opisuje na podstawie mapy obszary połowów morskich porównuje na podstawie danych statystycznych wielkość połowów morskich w Polsce z innymi krajami

9 wymienia sekcje i działy przemysłu przedstawia znaczenie przemysłu omawia różnice między wyjaśnia związki między lokalizacją ocenia skutki procesu wymienia funkcje przemysłu omawia na wybranych przykładach przymusową, związaną i swobodną przemysłu a warunkami restrukturyzacji i modernizacji wymienia przyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu lokalizacją przemysłu naturalnymi, rynkiem zbytu, przemysłu na i w Polsce i pozaprzyrodnicze czynniki wymienia na podstawie danych podaje przykłady lokalizacji szlakami komunikacyjnymi ocenia politykę państw wysoko lokalizacji przemysłu statystycznych i wskazuje na mapie przymusowej, związanej i potencjałem ludzkim rozwiniętych gospodarczo wymienia najlepiej rozwijające się świata kraje o największej produkcji i swobodnej analizuje przyczyny prywatyzacji i dotyczącą restrukturyzacji okręgów działy produkcji przemysłowej w przemysłowej w wybranych charakteryzuje rewolucje restrukturyzacji przemysłu w Polsce przemysłowych Polsce dziedzinach przemysłowe wyjaśnia udział i znaczenie okręg charakteryzuje na podstawie wyjaśnia przyczyny zmian inwestycji zagranicznych w Polsce przemysłowy, ośrodek przemysłowy wykresu udział przemysłu w zachodzących w polskim przemyśle wymienia pozytywne i negatywne tworzeniu PKB w wybranych w ostatnim 30-leciu skutki koncentracji przemysłu nazwy okręgów przemysłowych na krajach charakteryzuje na podstawie mapy przedstawia na podstawie danych czynniki lokalizacji wybranych statystycznych i wykresu strukturę okręgów przemysłowych produkcji przemysłowej w Polsce omawia strukturę gałęziową charakteryzuje cechy okręgu przemysłu w wybranych okręgach przemysłowego wymienia rodzaje okręgów przemysłowych na i lokalizuje je na mapie wymienia cechy restrukturyzacji i charakteryzuje formy przestrzenne analizuje na podstawie mapy udział uzasadnia korzyści wynikające z restrukturyzacja przemysłu, modernizacji przemysłu przemysłu high- produktów wysokiej technologii w rozwijania nowoczesnych gałęzi modernizacja przemysłu, przedstawia cechy przemysłu -tech (technopolie, klastry, eksporcie artykułów przemysłowych przemysłu deglomeracja przemysłu wysokiej technologii dystrykty przemysłowe) w wybranych krajach wymienia branże przemysłu high- wymienia czynniki lokalizacji charakteryzuje wybrany ośrodek opisuje wpływ przemysłu wysokich tech przemysłu high-tech high-tech technologii na rozwój gospodarczy opisuje rozmieszczenie ośrodków wymienia przykłady najszybciej państw regiony, w których rozwija się high-tech na rozwijających się gałęzi przemysł high-tech nowoczesnego przemysłu

10 wymienia źródła energii na przedstawia na podstawie mapy wymienia czynniki wpływające na wymienia skutki eksploatacji prognozuje zmiany w bilansie wymienia surowce energetyczne rozmieszczenie surowców strukturę energii w danym kraju i wykorzystywania tradycyjnych energetycznym świata do 2050 r. wymienia największych energetycznych na analizuje bilans energetyczny świata surowców energetycznych uzasadnia konieczność racjonalnej producentów surowców opisuje znaczenie surowców wyjaśnia twierdzenie, że ropa charakteryzuje i ocenia gospodarki surowcami energetycznych energetycznych naftowa rządzi światem zróżnicowanie i zmiany struktury energetycznymi i energią wymienia główne surowce wymienia nazwę organizacji analizuje strukturę produkcji energii wykorzystania surowców ocenia możliwości wykorzystania w energetyczne w Polsce skupiającej największych elektrycznej w Polsce energetycznych na Polsce źródeł energii odnawialnej wymienia typy elektrowni eksporterów ropy naftowej wykazuje korzyści ocenia zjawisko uzależnienia wymienia odnawialne źródła energii odczytuje z wykresu zmiany z wykorzystywania produkcji energii na od wymienia nazwy różnych typów w bilansie energetycznym świata niekonwencjonalnych źródeł energii źródeł zaopatrzenia surowców elektrowni w Polsce odczytuje na podstawie wykresów nieodnawialnych udział wybranych krajów w ocenia pozytywne i negatywne światowej produkcji energii skutki rozwoju energetyki atomowej elektrycznej przedstawia problemy przemysłu lokalizuje na mapie surowce energetycznego w Polsce energetyczne w Polsce wymienia zalety i wady różnych rodzajów elektrowni wymienia i lokalizuje na mapie obszary występowania różnych typów elektrowni wyjaśnia znaczenie odnawialnych źródeł energii elektrycznej dla gospodarki lokalizuje na mapie Polski elektrownie cieplne i wodne

11 wyjaśnia znaczenie usług wyjaśnia znaczenie usług we ocenia rolę nowoczesnych usług wyjaśnia przyczyny zróżnicowania uzasadnia, że zatrudnienie wymienia rodzaje usług współczesnej gospodarce komunikacyjnych udziału sektora usług w tworzeniu w usługach jest jednym z mierników wymienia działy komunikacji wykazuje znaczenie transportu w funkcjonowaniu gospodarki i w dochodu narodowego na poziomu rozwoju gospodarczego klasyfikuje rodzaje transportu opisuje zróżnicowanie sieci życiu codziennym omawia zmiany zachodzące wyjaśnia znaczenie łączności wyjaśnia znaczenie terminu transportowej na opisuje na podstawie wykresu w kierunkach i natężeniu ruchu osób w funkcjonowaniu polskiej infrastruktura transportowa opisuje działy łączności dostęp do internetu w wybranych i towarów na i w wybranych gospodarki wymienia czynniki rozwoju opisuje znaczenie poszczególnych krajach świata regionach charakteryzuje główne problemy transportu rodzajów transportu lądowego na wyjaśnia przyczyny, które transportu w Polsce nazwy zadecydowały o stanie sieci głównych portów morskich oraz opisuje na podstawie mapy transportowej w poszczególnych wskazuje główne szlaki transportu przestrzenne zróżnicowanie gęstości państwach, morskiego sieci dróg kołowych i sieci charakteryzuje wady i zalety kolejowej na różnych rodzajów transportu nazwy regionów o największej opisuje znaczenie transportu omawia znaczenie nowoczesnych gęstości dróg kołowych na wodnego i lotniczego terminali w rozwoju regionów wyjaśnia znaczenie turystyki charakteryzuje wybrane obszary wyjaśnia przyczyny zmian wykazuje potrzebę ochrony turystyka, walory turystyczne w gospodarce państw świata intensywnie zagospodarowane kierunków wyjazdów turystycznych walorów turystycznych infrastruktura turystyczna klasyfikuje turystykę wg różnych turystycznie Polaków opisuje turystykę jako źródło wymienia rodzaje turystyki kryteriów identyfikuje pozytywne i negatywne ocenia atrakcyjność turystyczną dochodu ludności wymienia przyczyny rozwoju charakteryzuje rodzaje turystyki skutki rozwoju turystyki dla Polski turystyki gospodarki i środowiska przyrodniczego wymienia nazwy regionów charakteryzuje wybrane obszary pod opisuje atrakcje turystyczne opisuje turystykę jako źródło turystyka, walory turystyczne o wysokich walorach turystycznych względem atrakcyjności wybranych regionów świata dochodu ludności na wybranych infrastruktura turystyczna i wskazuje te regiony na mapie turystycznej porównuje ocenia atrakcyjność przykładach wskazuje przy pomocy mapy wyjaśnia znaczenie turystyki identyfikuje pozytywne i negatywne turystyczną Polski z wybranym wskazuje turystykę jako wskaźnik przykłady regionów turystycznych w gospodarce państw świata skutki rozwoju turystyki dla regionem rozwoju społeczno ekonomicznego gospodarki i środowiska państwa. przyrodniczego GLOBALNE PROBLEMY

12 wyjaśnia znaczenie terminu produkt opisuje wskaźniki społeczno- klasyfikuje państwa na podstawie porównuje wybrane kraje świata wyjaśnia przyczyny dysproporcji w krajowy brutto (PKB) -gospodarcze na danym obszarze analizy wskaźników społeczno- pod względem wartości PKB na 1 poziomie rozwoju społeczno- wymienia przyczyny dysproporcji w porównuje na podstawie mapy i gospodarczych mieszkańca (tys. USD) oraz -gospodarczego regionów świata rozwoju społeczno-gospodarczym danych statystycznych produkt opisuje skutki nierównomiernego wskaźnika HDI proponuje sposoby zmniejszenia świata krajowy brutto na 1 mieszkańca w rozwoju państw dostrzega zależności między nierówności w rozwoju społeczno- odczytuje z tabeli wybrane wybranych krajach wartością wskaźnika PKB i HDI -gospodarczym świata wskaźniki społeczno- charakteryzuje wskaźnik rozwoju analizuje działania bogatych państw -gospodarcze na danym obszarze społecznego (HDI) i organizacji międzynarodowych wymienia i wskazuje na mapie odczytuje z mapy zróżnicowanie mające na celu zniwelowanie różnic politycznej świata przykłady państw wskaźnika HDI w wybranych pomiędzy najbogatszymi wysoko, średnio i słabo krajach i najbiedniejszymi krajami rozwiniętych gospodarczo opisuje cechy krajów o różnym wyróżnia na podstawie mapy poziomie rozwoju na wybranych regiony bogate i biedne przykładach określa na podstawie mapy i danych statystycznych, które regiony zalicza się do bogatej Północy, a które do biednego Południa wymienia czynniki wpływające na opisuje przyczyny głodu opisuje poziomy wyżywienia na wykazuje zależność poziomu ocenia i projektuje różne formy nierównomierny dostęp do i niedożywienia wyżywienia ludności od warunków pomocy krajów i organizacji żywności odczytuje z wykresu strukturę wyjaśnia, z czego wynikają różnice produkcji rolnej pozarządowych państwom oraz kraje niedożywienia w wybranych w wielkości i strukturze spożycia analizuje skutki głodu regionom dotkniętym głodem o niedoborze i nadprodukcji regionach świata żywności na i niedożywienia na ocenia skuteczność działań żywności wskazuje na mapie regiony głodu i wyjaśnia przyczyny otyłości na wyjaśnia skutki zielonej rewolucji organizacji międzynarodowych niedożywienia na wyjaśnia skutki otyłości jako zajmujących się pomocą dla wymienia nazwy organizacji wyjaśnia, na czym polegała zielona choroby cywilizacyjnej regionów dotkniętych głodem międzynarodowych zajmujących się rewolucja pomocą dla regionów, w których występuje zjawisko głodu wyjaśnia znaczenie terminu wymienia przykłady procesów opisuje procesy globalizacji na omawia pozytywne i negatywne analizuje korzyści, jakie osiągają globalizacja globalizacji i ich wpływ na rozwój skutki procesu globalizacji kraje średnio i słabo rozwinięte

13 wymienia przyczyny globalizacji wymienia korzyści wynikające z regionalny i lokalny podaje i analizuje przyczyny gospodarczo z lokalizacji filii wymienia płaszczyzny globalizacji rozwoju procesu globalizacji charakteryzuje wielkie korporacje i sprzeciwu wobec globalizacji międzynarodowych koncernów na wymienia nazwy największych ich rolę w procesie globalizacji ich terenie korporacji na uzasadnia na dowolnych przykładach, że Polska jest objęta procesem globalizacji opisuje cele integracji w skali przedstawia korzyści wynikające ze wyjaśnia znaczenie współpracy uzasadnia, że integracja polityczna i integracja międzynarodowa, handel globalnej i regionalnej współpracy międzynarodowej międzynarodowej na szczeblu gospodarcza jest korzystna dla zagraniczny, import, eksport, bilans wyjaśnia znaczenie handlu analizuje znaczenie ONZ krajowym i regionalnym krajów zrzeszonych w handlu zagranicznego międzynarodowego charakteryzuje organizacje wyjaśnia na wybranych przykładach poszczególnych organizacjach wymienia płaszczyzny integracji wyjaśnia, co składa się na bilans międzynarodowe, których przyczyny procesów integracyjnych międzynarodowej handlu zagranicznego członkiem jest Polska i ich skutki gospodarcze, społeczne wymienia na podstawie diagramów wymienia nazwy euroregionów na i polityczne nazwy organizacji głównych światowych eksporterów obszarach przygranicznych Polski analizuje pozytywne i negatywne międzynarodowych i importerów skutki integracji europejskiej nazwy euroregionów na obszarach przygranicznych Polski wyjaśnia znaczenie terminu opisuje przyczyny konfliktów opisuje miejsce i charakter wymienia skutki konfliktów ocenia i projektuje różne formy terroryzm zbrojnych wybranych zamachów zbrojnych pomocy państwa i organizacji wymienia źródła konfliktów na wskazuje na mapie świata terrorystycznych w XXI w. opisuje wybrany konflikt zbrojny, pozarządowych państwom i najważniejsze obszary konfliktów wyjaśnia skutki terroryzmu podając strony konfliktu, jego regionom dotkniętym konfliktami podaje przykłady wybranych zbrojnych i zamachów przebieg i przyczyny zbrojnymi konfliktów zbrojnych terrorystycznych wyjaśnia, w jaki sposób społeczność międzynarodowa może zapobiec istniejącym lub potencjalnym konfliktom zbrojnym RELACJE CZŁOWIEK ŚRODOWISKO wymienia przejawy antropopresji opisuje efekt cieplarniany wymienia skutki wpływu człowieka formułuje problemy wynikające z środowisko przyrodnicze, związanej z rozwojem rolnictwa i mechanizm powstawania dziury na środowisko przyrodnicze eksploatowania zasobów

14 środowisko geograficzne, opisuje wpływ przemysłu ozonowej ocenia rozwiązania podejmowane w odnawialnych i nieodnawialnych antropopresja i transportu na środowisko opisuje przyczyny zachodzących skali globalnej i regionalnej wykazuje na przykładach, że zbyt wymienia przyczyny antropopresji przyrodnicze współcześnie globalnych zmian zapobiegające ocieplaniu się intensywne wykorzystanie rolnicze wymienia nazwy obszarów o dużej wymienia czynniki wpływające na klimatu (globalnego ocieplenia) klimatu gleb oraz nieumiejętne zabiegi antropopresji niedobór wody na charakteryzuje obszary niedoboru i projektuje działania stosowane w agrotechniczne powodują w wielu nadmiaru wody na i określa sytuacjach braku lub niedoborów częściach świata degradację gleb, co przyczyny tego zróżnicowania wody w różnych strefach w konsekwencji prowadzi do spadku wymienia działania człowieka klimatycznych produkcji żywności, a w niektórych przyczyniające się do deficytu regionach świata do głodu i zasobów wody na ubóstwa przedstawia koncepcję opisuje działania podejmowane na analizuje etapy relacji człowiek przewiduje globalne przyrodnicze ekorozwój, recykling, rekultywacja zrównoważonego rozwoju rzecz odbudowania równowagi środowisko i pozaprzyrodnicze skutki zakłóceń rozróżnia formy ochrony przyrody charakteryzuje filary ekologicznej proponuje sposoby ochrony równowagi ekologicznej w Polsce zrównoważonego rozwoju wymienia nazwy przyrody proponuje sposoby działań na rzecz wymienia nazwy parków omawia na podstawie wykresu międzynarodowych form ochrony zachowania równowagi w narodowych w Polsce działania związane z recyklingiem przyrody środowisku przyrodniczym wykazuje na przykładach pozaprzyrodnicze czynniki zmieniające relacje człowiek środowisko przyrodnicze (rozszerzanie udziału technologii energooszczędnych, zmiany modelu konsumpcji, zmiany poglądów dotyczących ochrony środowiska)