Raport z inwentaryzacji wilków i rysi metod tropie zimowych oraz ocena stanu zachowania populacji tych gatunków w du ych kompleksach le nych pó nocno-wschodniej Polski Interpretacja wyników tropie przeprowadzonych przez administracj Lasów Pa stwowych Tomasz Borowik i Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN Bia owie a, czerwiec 2013
Raport z inwentaryzacji wilków i rysi metod tropie zimowych oraz ocena stanu zachowania populacji tych gatunków w du ych kompleksach le nych pó nocno-wschodniej Polski Interpretacja wyników tropie przeprowadzonych przez administracj Lasów Pa stwowych Tomasz Borowik i Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN Bia owie a, czerwiec 2013
Przedsi wzi cie dofinansowano ze rodków Wojewódzkiego Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Bia ymstoku Instytucje które przyczyni y si do powstania niniejszego raportu: Regionalna Dyrekcja Lasów Pa stwowych w Bia ymstoku Regionalna Dyrekcja Lasów Pa stwowych w Olsztynie Wigierski Park Narodowy Bia owieski Park Narodowy Fundacja WWF Polska
Od Koordynatora Projektu Fundacja WWF Polska realizuje obecnie projekt aktywnej ochrony rysi na obszarze wybranych kompleksów le nych Pojezierza Mazurskiego. Dzia ania prowadzone w ramach tego projektu koncentruj si g ównie na procesie re-introdukcji, poprawie bazy pokarmowej rysi, a tak e monitoringu odbudowywanej populacji tego gatunku. W ród dzia a monitoringowych prowadzone s zimowe tropienia rysi (i jednocze nie wilków) w Puszczy Piskiej i Lasach Napiwodzko-Ramuckich. Uzyskane w ostatnim okresie informacje nt. stwierdze rysi poza tymi kompleksami le nymi na terenie Pojezierza Mazurskiego uzasadnia y spojrzenie na sytuacj tego gatunku w szerszym kontek cie terytorialnym. Dlatego te oprócz inwentaryzacji rysi i wilków wy ej wymienionych kompleksach le nych przeprowadzono zimowe tropienia tych drapie ników w okresie od stycznia do marca 2013 r. równie w Puszczy Boreckiej, Lasach Skaliskich, Puszczy Rominckiej, Puszczy Augustowskiej, Puszczy Knyszy skiej oraz Puszczy Bia owieskiej. Tropienia by y prowadzone w terenie przez pracowników w a ciwych nadle nictw z obszaru Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa stwowych (RDLP) w Bia ymstoku, pracowników Wigierskiego Parku Narodowego oraz pracowników Instytutu Biologii Ssaków (IBS) PAN w Bia owie y we wspó pracy z Bia owieskim Parkiem Narodowym. Specjali ci z IBS PAN opracowali równie wyniki zimowych tropie oraz zaproponowali ocen stanu zachowania populacji tych gatunków na terenie Polski pó nocno-wschodniej. W ramach niniejszego opracowania zinterpretowano wyniki tropie rysi i wilków na trenie wybranych du ych kompleksów le nych na obszarze RDLP Bia ystok i wy ej wymienionych parków narodowych, a przy ocenie stanu populacji tych drapie ników odniesiono si równie do wyników z inwentaryzacji przeprowadzonej na terenie RDLP Olsztyn (sprawozdanie przygotowane przez Nadle nictwo Sychowo). Tropienia by y wspó finansowane przez Fundacj WWF Polska, Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (WFO i GW) w Bia ymstoku, a na terenie Puszczy Bia owieskiej realizowane w ramach dzia a statutowych IBS PAN.
Zimowe tropienia wilków i rysi w Polsce pó nocno-wschodniej by y pod wzgl dem organizacyjnym du ym przedsi wzi ciem. St d te wielkie podzi kowania nale si wszystkim instytucjom zaanga owanym w ich realizacj Regionalnym Dyrekcjom Lasów Pa stwowych w Bia ystoku i Olsztynie oraz Wigierskiemu P.N. i Bia owieskiemu P.N. za organizacj i przeprowadzenie tropie w terenie, Instytutowi Biologii Ssaków PAN w Bia owie y za patronat naukowy, a WFO i GW w Bia ymstoku za wsparcie finansowe. Jakkolwiek zimowe tropienia obarczone s pewn niedoskona o ci i w odniesieniu do rysia nie mog by narz dziem stosowanym do okre lania bezwzgl dnej liczebno ci tych zwierz t, to jednak powtórzenie inwentaryzacji z zastosowaniem tej metody w kolejnych latach mo e pokaza rzeczywiste trendy w dynamice liczebno ci populacji tych kotów. Szczególnie mobilizuj cym bod cem do kontynuacji tych dzia a powinny by informacje p yn ce z tego opracowania nt. pogorszenia si kondycji populacji rysi w niektórych du ych kompleksach le nych w Polsce pó nocno-wschodniej. Stefan Jakimiuk Koordynator Projektu Fundacja WWF Polska 4
Metodyka Inwentaryzacj wilka i rysia w województwie podlaskim przeprowadzono w nast puj cych kompleksach le nych: Puszcza Augustowska, Puszcza Bia owieska, Puszcza Borecka i Lasy Skaliskie, Puszcza Knyszy ska, Puszcza Piska oraz Puszcza Romincka, stanowi cych g ówne ostoje tych drapie ników w pó nocno-wschodniej Polsce. Liczenia drapie ników wykonano metod opracowan w ramach programu Ogólnopolskiej inwentaryzacji wilków i rysi w nadle nictwach i parkach narodowych przez Instytut Biologii Ssaków PAN w Bia owie y. W pracach terenowych brali udzia pracownicy nadle nictw RDLP Bia ystok, Bia owieskiego i Wigierskiego Parku Narodowego oraz Instytutu Biologii Ssaków PAN. Inwentaryzacje przeprowadzono w nast puj cych terminach: 1) Puszcza Augustowska: 22 lutego i 13 marca 2013 r., 2) Puszcza Borecka i Lasy Skaliskie: 18, 22, 24 i 28 lutego 2013 r., 3) Puszcza Bia owieska: 11 stycznia, 21 stycznia, 13 lutego oraz 22 marca 3013 r., 4) Puszcza Knyszy ska: 14 lutego i 13 marca 2013 r., 5) Puszcza Piska: 11 i 13 lutego 2013 r. 6) Puszcza Romincka: 14 lutego i 4 marca 2013 r. W wi kszo ci rejonów inwentaryzacyjnych tropienia wilków i rysi prowadzono jednocze nie na obszarze wszystkich nadle nictw obejmuj cych dany kompleks le ny 1-2 dni po wie ym opadzie niegu. Jednoczesnych tropie nie uda o si przeprowadzi jedynie na obszarze Puszczy Boreckiej. Tropienia odbywa y si na wcze niej wytyczonych transektach wzd u dróg le nych w taki sposób, aby w miar mo liwo ci tworzy y zamkni t sie. Zadaniem tropicieli by o znalezienie wie ych tropów drapie ników, okre lenie gatunku oraz liczby osobników w grupie, a tak e stwierdzenie kierunku przemieszczania si zwierz t i zaznaczenie tych tras na mapach. Do tropicieli nale a o równie ustalenie na podstawie kierunków poruszania si drapie ników obszarów, na których zwierz ta zaleg y na dzienny odpoczynek. Mia o to na celu umo liwienie rozró nienia poszczególnych grup zwierz t lub pojedynczych osobników od siebie i ustalenie ich liczby. Zmapowane trasy przej wilków i rysi oraz trasy przejazdu tropicieli w poszczególnych nadle nictwach zosta y przekazane do Instytutu Biologii Ssaków PAN celem ich wprowadzenia do bazy danych oraz zbiorczego przeanalizowania i zinterpretowania. Liczb grup i poje- 5
dynczych zwierz t okre la si nanosz c wszystkie stwierdzone trasy przej drapie ników oraz trasy przejazdów samochodów na cyfrow map ca ego kompleksu le nego. Analizuje si rozk ad przestrzenny tropów, liczb stwierdzonych osobników i kierunki przej wzgl dem zaznaczonych tras przejazdu tropicieli. W przypadku dobrych warunków terenowych, odpowiednio g stej sieci transektów i prawid owej identyfikacji tropów liczba zwierz t wchodz cych do obtropionego oddzia u powinna wskazywa rzeczywist liczebno danej grupy. Jednak z uwagi na potencjalny wp yw wielu czynników na wynik tropienia uwzgl dnia si równie mo liwo wyst pienia pomy ek w terenie, np. nieprawid owa identyfikacja gatunku, b dne wyrysowanie kierunku przej cia, nieprawid owe oszacowanie liczby osobników, przeoczenie tropów itp. Do identyfikacji poszczególnych osobników b d grup zwierz t brana jest dodatkowo pod uwag przeci tna d ugo dobowych w drówek, a tak e fakt, i watahy wilków cz sto rozchodz si na mniejsze grupy. W ostatecznym okre leniu liczebno- ci zwierz t pomocne jest porównanie wyników tropie z poszczególnych dni inwentaryzacji. Chcemy podkre li, e zaznaczone elipsami obszary nie odpowiadaj rzeczywistym area- om poszczególnych watah wilków, czy osobników rysi. Elipsy s u wy cznie uszeregowaniu tropów, które mog y nale e do poszczególnych grup zwierz t. Na podstawie jednorazowych tropie nie ma mo liwo ci ustalenia zasi gu terytorialnego konkretnych osobników. Wyniki Puszcza Augustowska Tropienia drapie ników przeprowadzone zosta y przez sze Nadle nictw: Augustów, Szczebra, P aska, Suwa ki, G boki Bród, Pomorze oraz Wigierski Park Narodowy w dwóch terminach: 22.02.2013 i 13.03.2013 (Ryc. 1-4). Wyniki tropie wskazuj na obecno 9 watah wilków licz cych po 2 do 9 osobników. cznie populacj wilków w tym kompleksie le nym oszacowano na 46-51 osobników (Ryc. 5). Na ca ym obszarze Puszczy Augustowskiej zlokalizowano tropy rysi nale ce prawdopodobnie do sze ciu ró nych osobników, w tym jednej lub dwóch samic z m odym (Ryc. 6). 6
Puszcza Bia owieska Inwentaryzacj rysi i wilków w tym kompleksie le nym przeprowadzono czterokrotnie na terenie nadle nictw: Bia owie a, Browsk i Hajnówka oraz Bia owieskiego Parku Narodowego w dniach 11 stycznia, 21 stycznia, 13 lutego oraz 22 marca 3013 r. (Ryc. 7-14). Jednak warunki niegowe (odpowiedni czas po opadzie niegu, stan od nie enia dróg) spe niaj ce wymogi inwentaryzacji wyst pi y tylko podczas ostatniej sesji. Analiza danych wskazuje, e w Polskiej cz ci Puszczy Bia owieskiej bytuj cztery watahy wilków licz ce po 4 do 6 osobników. Liczebno ca ej populacji zosta a oszacowana na 18 do 21 osobników (Ryc. 15). Tropienia wykaza y obecno tylko czterech pojedynczych osobników rysia w tym kompleksie le nym (Ryc. 16). Puszcza Borecka i Lasy Skaliskie Na terenie Puszczy Boreckiej i Lasów Skaliskich tropienia przeprowadzono cznie czterokrotnie (Ryc. 17-24), jednak dwa nadle nictwa obejmuj ce terytorialnie ten obszar wykona- y je w ró nych terminach. Nadle nictwo Czerwony Dwór wykona o inwentaryzacj jednorazowo (22 lutego), a nadle nictwo Borki przeprowadzi o tropienia trzykrotnie (18, 24 i 28 lutego). W materia ach z nadle nictwa Borki brakowa o natomiast tras przej drapie ników, co zmniejsza prawdopodobie stwo w a ciwego rozró nienia grup zwierz t. Na badanym obszarze stwierdzono obecno dwóch watah wilków jedna, zlokalizowana na terenie Puszczy Boreckiej (4 osobniki) i druga w Lasach Skaliskich (licz ca 7 osobników) (Ryc. 25). Inwentaryzacja wykaza a lady dwóch osobników rysia jednego na terenie Puszczy Boreckiej, a drugiego w Lasach Skaliskich (Ryc. 26). Puszcza Knyszy ska Tropienia drapie ników w Puszczy Knyszy skiej przeprowadzone zosta y przez siedem Nadle nictw: Knyszyn, Dojlidy, Czarna Bia ostocka, Supra l, Krynki, Wali y i ednia w dwóch terminach: 14.02. i 13.03.2013 (Ryc. 27-30). Niestety, nie wszystkie materia y by y tej samej jako ci. Nadle nictwo Knyszyn nie przes a o wyrysowanych tras przej cia drapie ników (jedynie lokalizacj zaobserwowanych tropów), a w materia ach z Nadle nictwa Czarna Bia ostocka brakowa o zarówno tras przejazdu tropi cych jak i przej drapie ników. Analiza tropów wskazuje na obecno 10 grup wilków, przy czym liczebno poszczególnych watah wynosi a od 2 do 10 osobników. cznie, populacja wilków w Puszczy Knyszy skiej 7
zosta a oszacowana na oko o 50 osobników (Ryc. 31). Tropienia wykaza y obecno sze ciu pojedynczych osobników rysia oraz trzech grup licz cych po dwa (dwie grupy) lub trzy osobniki (jedna grupa). Z du ym prawdopodobie stwem nale y przypuszcza, e tropy grup rysi nale a y do samic z m odymi. cznie na obszarze Puszczy Knyszy skiej stwierdzono 13 osobników rysia (Ryc. 32). Puszcza Piska Materia y przeanalizowane do niniejszego raportu zawiera y dane tylko z cz ci tego kompleksu le nego administrowanej przez RDLP Bia ystok (Nadle nictwa Maskuli skie i Pisz). Tropienia przeprowadzono dwukrotnie: 11 oraz 13 lutego (Ryc. 33-36). Tropy wilków stwierdzone na obszarze dwóch nadle nictw przypisano do pi ciu watah licz cych cznie 25-28 osobników (Ryc. 37). Liczebno poszczególnych watah wynosi a od 3 do 8 osobników. Tropienia wykaza y równie lady rysi nale ce prawdopodobnie do dwóch osobników (Ryc. 38). Uwzgl dniaj c dane z tropie przeprowadzonych przez nadle nictwa obejmuj ce ca y kompleks le ny Puszczy Piskiej i Lasów Napiwodzko-Ramuckich (materia y ród owe nie dostarczone do niniejszego raportu, a opracowane przez Nadle nictwo Spychowo) cznie na tym terenie stwierdzono obecno 4 osobników rysi oraz 20 watah wilków o sumarycznej liczbie 100 osobników (ryc. 46 i 47). Puszcza Romincka Dwukrotne tropienia na terenie Puszczy Rominckiej (Nadle nictwo Go dap) (Ryc. 39-42) wykaza y dwie watahy wilków o cznej liczbie 9 do 14 osobników (Ryc. 43) oraz trzy osobniki rysia (Ryc. 44), w tym prawdopodobnie samic z jednym m odym. 8
Ocena stanu populacji rysia i wilka w wi kszych kompleksach le nych pó nocno-wschodniej Polski Analiza materia ów z inwentaryzacji wilka i rysia po tropach przeprowadzonej w miesi cach stycze -marzec 2013 r. przez personel nadle nictw RDLP Bia ystok oraz Wigierskiego i Bia owieskiego Parku Narodowego, a tak e Instytutu Biologii Ssaków PAN wykaza a, i na terenie obj tym tropieniami (na podstawie danych ród owych analizowanych przez autorów niniejszego raportu) bytuje cznie oko o 158-175 wilków tworz cych oko o 32 watah oraz minimum 30 rysi. Uwzgl dniaj c równie wyniki tropie z pozosta ych nadle nictw Puszczy Piskiej i Lasów Napiwodzko-Ramuckich (Ryc. 46 i 47), które nie zosta y dostarczone na potrzeby niniejszego raportu, a zawarte w sprawozdaniu przygotowanym przez Nadle nictwo Spychowo, na ca ym obszarze obj tym inwentaryzacj stwierdzono 48 watah wilków licz cych cznie 236 do 253 wilków i 32 rysie. Nale y tu jednak zaznaczy, e uzyskane wyniki dotycz wy cznie wi kszych, zwartych kompleksów le nych województwa podlaskiego i warmi sko-mazurskiego. Pomini ty zosta m.in. obszar Biebrza skiego Parku Narodowego oraz inne rejony mozaiki polno-le nej, które mog by w ró nym stopniu u ytkowane zarówno przez wilka jak i rysia (Ryc. 45). Cho obszary obj te inwentaryzacj stanowi g ówne rejony bytowania du ych drapie ników, to z uwagi na powy szy fakt nie mo na uogólnia stwierdzonej liczebno ci drapie ników na ca y obszar obu województw. Liczebno wilków oszacowana dla poszczególnych kompleksów le nych z du ym prawdopodobie stwem odzwierciedla rzeczywisty stan populacji tych drapie ników. Przemawia za tym mi dzy innymi fakt, i wyniki tropie uzyskane w ró nych terminach pokrywaj si w znacznym stopniu. Wyniki inwentaryzacji przeprowadzone w Puszczy Bia owieskiej wykazuj równie du zbie no ze struktur populacji, jaka zosta a wykazana wcze niej przy pomocy bada telemetrycznych. Wilki s ruchliwymi zwierz tami przemieszczaj cymi si dziennie rednio oko o 25 km, dlatego wykrycie tych zwierz t jest stosunkowo atwe. Z drugiej strony utrudnia to jednak cz sto interpretacj liczby zwierz t w grupie, gdy niekiedy trasy przemieszcze tej samej grupy w ci gu jednego dnia przecinaj si wzajemnie. W odró nieniu od wilków, liczebno rysia jest du o trudniejsza do ustalenia wy cznie za pomoc tropie, gdy drapie niki te sp dzaj cz sto d ugie okresy na niewielkim obszarze w pobli u upolowanych ofiar, przez co nie obserwuje si ich tropów na wyznaczonych tran- 9
sektach. Dlatego prawdopodobnie liczba tych zwierz t wykazana w poszczególnych kompleksach le nych mo e by w pewnym stopniu zani ona. Stwierdzona du a rozbie no mi dzy wynikami tropie z poszczególnych sesji zdaje si ten fakt potwierdza. Jednak ró nice w liczbie wykazanych osobników mi dzy kompleksami le nymi mog wiadczy o rzeczywistym, wzgl dnym zró nicowaniu zag szcze rysi, sugeruj c, e Puszcz Knyszy sk mo e zasiedla wi ksza populacja tych kotów, ni pozosta e kompleksy le ne. Stan populacji wilka w porównaniu z wcze niejszymi danymi z inwentaryzacji koordynowanej przez IBS PAN wydaje si stabilny. Nie obserwuje si istotnych zmian w liczbie stwierdzonych watah ani liczebno ci poszczególnych grup. Przypuszczalnie kompleksy le ne obj te inwentaryzacj s obecnie wysycone przez populacje tych drapie ników. Prawdopodobnie nie oddzia uj aktualnie czynniki wp ywaj ce na wzrost miertelno ci wilków, a struktura ich populacji uniemo liwia zwi kszanie si liczebno ci osobników w poszczególnych watahach. Zakres terytorialny przeprowadzonej inwentaryzacji nie pozwala natomiast oceni, czy i na jakich obszarach osiedlaj si m ode osobniki urodzone na terenie zwartych kompleksów le nych, które mog emigrowa poza te obszary. Niewielka liczba rysi wykazana podczas inwentaryzacji (szczególnie w Puszczy Bia owieskiej i Augustowskiej) mo e wskazywa na z y stan populacji tych drapie ników w województwie podlaskim. Chocia, jak stwierdzono wy ej, wyniki tropie mog by zani one, niepokoj ca jest niska liczba wykrytych samic z potomstwem. Mo e to sugerowa wyst powanie czynników, które ograniczaj sukces rozrodczy lub efektywno wychowywania m odych. Do tych czynników mo e nale e m.in. niska dost pno g ównego gatunku zwierz t stanowi cych pokarm rysia sarny. Sytuacja taka mo e mie miejsce zw aszcza w Puszczy Bia owieskiej, gdzie od wielu lat liczebno populacji sarny utrzymuje si na bardzo niskim poziomie (oko o 1000 osobników, wg danych RDLP Bia ystok). Wyniki inwentaryzacji rysia przeprowadzone w bie cym roku w zestawieniu z danymi z poprzednich lat zdaj si wskazywa na zmiany liczebno ci ich populacji w niektórych kompleksach le nych. Stan liczebny populacji tych kotów uleg obni eniu w Puszczy Bia owieskiej, natomiast drapie niki te pojawi y si ponownie w Puszczy Boreckiej i Rominckiej. W asne obserwacje autorów w dwóch ostatnich kompleksach le nych, jak równie brak potwierdzenia ich obecno ci w ramach Ogólnopolskiej inwentaryzacji wilków i rysi w nadle- nictwach i parkach narodowych w okresie ostatnich kilku lat sugeruj, e ry nie wyst powa tam w sposób sta y. Ró nice te mog mie zwi zek ze zró nicowan dost pno ci sarny na tych obszarach. 10
Z uwagi na wspomniane trudno ci w monitorowaniu liczebno ci rysia, pe niejsza ocena stanu jego populacji wymaga aby przeprowadzenia ponownych inwentaryzacji w kolejnych latach, a tak e próby oszacowania zag szcze populacji ssaków kopytnych (przede wszystkim sarny) we wszystkich kompleksach le nych, gdzie stwierdzono obecno tych kotów. Dzia ania takie pomog yby w okre leniu rzeczywistych trendów liczebno ci populacji tych kotów, jak równie ustaleniu mo liwych czynno ci maj cych na celu popraw sytuacji gatunku w pó nocno-wschodniej Polsce. 11
Ryciny
Ryc. 1. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilka w Puszczy Augustowskiej w dn. 22.02.2013 r. 14
Ryc. 2. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilka w Puszczy Augustowskiej w dn. 13.03.2013 r. 15
Ryc. 3. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysia w Puszczy Augustowskiej w dn. 22.02.2013 r. 16
Ryc. 4. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysia w Puszczy Augustowskiej w dn. 13.03.2013 r. 17
Ryc. 5. Prawdopodobna liczebno watah i osobników wilków w Puszczy Augustowskiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 22 lutego i 13 marca 2013 r. 18
Ryc. 6. Minimalna liczebno osobników rysi w Puszczy Augustowskiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 22 lutego i 13 marca 2013 r. 19
Ryc. 7. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Bia owieskiej w dn. 11.01.2013 r. 20
Ryc. 8. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Bia owieskiej w dn. 21.01.2013 r. 21
Ryc. 9. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Bia owieskiej w dn. 13.02.2013 r. 22
Ryc. 10. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Bia owieskiej w dn. 22.03.2013 r. 23
Ryc. 11. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Bia owieskiej w dn. 11.01.2013 r. 24
Ryc. 12. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Bia owieskiej w dn. 21.01.2013 r. 25
Ryc. 13. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Bia owieskiej w dn. 13.02.2013 r. 26
Ryc. 14. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Bia owieskiej w dn. 22.03.2013 r. 27
Ryc. 15. Prawdopodobna liczebno watah i osobników wilków w Puszczy Bia owieskiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 11 i 21 stycznia oraz 13 lutego i 22 marca 2013 r. 28
Ryc. 16. Minimalna liczebno osobników rysi w Puszczy Bia owieskiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 11 i 21 stycznia oraz 13 lutego i 22 marca 2013 r. 29
Ryc. 17. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilka w Puszczy Boreckiej w dn. 18.02.2013 r. 30
Ryc. 18. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilka w Puszczy Boreckiej i Lasach Skaliskich w dn. 22.02.2013 r. 31
Ryc. 19. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilka w Puszczy Boreckiej w dn. 24.02.2013 r. 32
Ryc. 20. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilka w Puszczy Boreckiej w dn. 28.02.2013 r. 33
Ryc. 21. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysia w Puszczy Boreckiej w dn. 18.02.2013 r. 34
Ryc. 22. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysia w Puszczy Boreckiej i Lasach Skaliskich w dn. 22.02.2013 r. 35
Ryc. 23. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysia w Puszczy Boreckiej w dn. 24.02.2013 r. 36
Ryc. 24. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysia w Puszczy Boreckiej w dn. 28.02.2013 r. 37
Ryc. 25. Prawdopodobna liczebno watah i osobników wilków w Puszczy Boreckiej i Lasach Skaliskich ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 18-28 lutego 2013 r. 38
Ryc. 26. Minimalna liczebno rysi Puszczy Boreckiej i Lasach Skaliskich ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 18-28 lutego 2013 r. 39
Ryc. 27. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Knyszy skiej w dn. 14.02.2013 r. 40
Ryc. 28. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Knyszy skiej w dn. 13.03.2013 r. 41
Ryc. 29. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Knyszy skiej w dn. 14.02.2013 r. 42
Ryc. 30. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Knyszy skiej w dn. 13.03.2013 r. 43
Ryc. 31. Prawdopodobna liczebno watah i osobników wilków w Puszczy Knyszy skiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 14 lutego i 13 marca 2013 r. 44
Ryc. 32. Minimalna liczebno osobników rysi w Puszczy Knyszy skiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 14 lutego i 13 marca 2013 r. 45
Ryc. 33. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Piskiej w dn. 11.02.2013 r. 46
Ryc. 34. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Piskiej w dn. 13.02.2013 r. 47
Ryc. 35. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Piskiej w dn. 11.02.2013 r. 48
Ryc. 36. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Piskiej w dn. 13.02.2013 r. 49
Ryc. 37. Prawdopodobna liczebno watah i osobników wilków w Puszczy Piskiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 11 i 13 lutego 2013 r. 50
Ryc. 38. Minimalna liczebno osobników rysi w Puszczy Piskiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 11 i 12 lutego 2013 r. 51
Ryc. 39. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Rominckiej w dn. 14.02.2013 r. Ryc. 40. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji wilków w Puszczy Rominckiej w dn. 4.03.2013 r. 52
Ryc. 41. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Rominckiej w dn. 14.02.2013 r. Ryc. 42. Trasy tropie i wyniki inwentaryzacji rysi w Puszczy Rominckiej w dn. 4.03.2013 r. 53
Ryc. 43. Prawdopodobna liczebno watah i osobników wilków w Puszczy Rominckiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 14 lutego i 4 marca 2013 r. Ryc. 44. Minimalna liczebno osobników rysi w Puszczy Rominckiej ustalona na podstawie zestawienia wyników tropie przeprowadzonych w dniach 14 lutego i 4 marca 2013 r. 54
Ryc. 45. Mapa kompleksów le nych pó nocno-wschodniej Polski, w których przeprowadzono inwentaryzacj wilka i rysia w okresie stycze -marzec 2013 r. 55
Ryc. 46. Wyniki tropie rysi przeprowadzonych przez nadle nictwa Puszczy Piskiej i Lasów Napiwodzko-Ramuckich, opracowane przez Nadle nictwo Spychowo 56
Ryc. 47. Wyniki tropie wilków przeprowadzonych przez nadle nictwa Puszczy Piskiej i Lasów Napiwodzko-Ramuckich, opracowane przez Nadle nictwo Spychowo 57
Wojewódzkiego Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Bia ymstoku