Historia i społeczeństwo. Kryteria ocen w klasie piątej. Dział I PIERWSI LUDZIE Ocena dopuszczająca ( wymagania konieczne) definiuje pojęcia : koczowniczy i osiadły tryb życia wskazuje Afrykę Środkową jako miejsce pojawienia się pierwszych ludzi charakteryzuje warunki życia pierwszych ludzi wyjaśnia, jak pierwsi ludzie wzniecali ogień wyjaśnia, jaki wpływ miała umiejętność wzniecania ognia na zmianę warunków życia pierwszych ludzi. Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach Uczeń opanował wymagania konieczne, treści podstawowe przekazuje przy pomocy nauczyciela, a ponadto: rozumie pojęcia : koczowniczy tryb życia, osiadły tryb życia omawia warunki życia pierwszych ludzi ( mieszkanie, pożywienie i sposoby jego zdobywania). Ocena dobra Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, a ponadto: opisuje wygląd pierwszych ludzi wyjaśnia przyczyny zmiany trybu życia pierwszych ludzi wskazuje znaczenie podstawowych osiągnięć pierwszych ludzi dla zmiany trybu życia człowieka. Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, potrafi twórczo przetworzyć posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych. Ponadto uczeń: wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych ludzi: oswajanie dzikich zwierząt, uprawa roli jako dokonania niezbędne do przejścia do osiadłego trybu życia wymienia i omawia inne osiągnięcia, np. wytop metali, tkactwo, garncarstwo wskazuje i wyjaśnia znaczenie podstawowych osiągnięć pierwszych ludzi dla zmiany trybu życia człowieka. Ocena celująca 1
Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o Dział II NA BLISKIM WSCHODZIE Ocena dopuszczająca definiuje pojęcie system nawadniający wymienia wybrane cywilizacje starożytnego Bliskiego Wschodu wyjaśnia, dlaczego pierwsze państwa powstawały nad wielkimi rzekami definiuje pojęcie faraon wskazuje na mapie Afrykę, Egipt, Nil charakteryzuje warunki naturalne starożytnego Egiptu wskazuje znaczenie wylewów Nilu dla sytuacji mieszkańców Egiptu oraz funkcjonowania państwa wymienia najważniejsze warstwy społeczne Egiptu definiuje pojęcia: wielobóstwo, piramida wymienia najważniejsze bóstwa Egiptu wymienia sposoby oddawania czci bogom opisuje wygląd domów w starożytnym Egipcie opowiada o sposobach ubierania się kobiet i mężczyzn w starożytnym Egipcie wymienia podstawowe potrawy spożywane przez starożytnych Egipcjan definiuje pojęcia: Jahwe, Dekalog, Mesjasz, Stary Testament wymienia przyczyny wędrówek Izraelitów opowiada o warunkach życia i zajęciach Hebrajczyków wymienia dokonania cywilizacji starożytnych w takich dziedzinach, jak: architektura, nauka, pismo. Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach Uczeń opanował wymagania konieczne, treści podstawowe przekazuje przy pomocy nauczyciela, a ponadto: wskazuje na mapie Egipt, Mezopotamię, Indie,Chiny wyjaśnia, na czym polega rola wielkich rzek w życiu najstarszych społeczeństw wyjaśnia, dlaczego Egipt nazwano darem Nilu opowiada o wierzeniach Egipcjan i sposobach przedstawiania bogów opisuje sposoby oddawania czci bogom wymienia świątynie jako miejsce kultu religijnego wymienia materiał stosowany do budowy domów 2
opowiada o sposobach spędzania wolnego czasu przez Egipcjan ( biesiady, tańce, gra) charakteryzuje postaci Salomona i Mojżesza opowiada o zasadach religii Izraelitów. Ocena dobra Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, a ponadto: definiuje pojęcie państwo potrafi zaznaczyć na taśmie czas powstania pierwszych państw wyjasnia, na czym polegało funkcjonowanie systemów nawadniających definiuje pojęcie: monarchia despotyczna opowiada o zajęciach poszczególnych warstw społecznych wyjaśnia, na czym polegał hierarchiczny podział społeczeństwa egipskiego charakteryzuje pozycję faraona w społeczeństwie definiuje pojęcia: mumia, mumifikacja, sfinks, sarkofag wymienia miejsca ostatniego spoczynku Egipcjan w zalezności od pochodzenia społecznego wskazuje różnice w warunkach życia codziennego mieszkańców starożytnego Egiptu definiuje pojęcia: toga, synagoga, judaizm wskazuje na mapie Palestynę, Jordan, Morze Martwe wyjaśnia, dlaczego Żydzi czekali na Mesjasza definiuje pojęcia: pismo klinowe, pismo obrazkowe. Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, potrafi twórczo przetworzyć posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych. Ponadto uczeń: charakteryzuje warunki niezbędne do ukształtowania się organizacji państwowych ( wykształcenie się hierarchii społecznej i aparatu władzy) charakteryzuje sytuację grup społecznych w starożytnym Egipcie szczegółowo omawia zakres władzy faraona, posługuje się pojęciem monarchia despotyczna wymienia przyczyny mumifikowania zwłok wymienia najważniejsze wydarzenia z historii narodu Żydowskiego wyjaśnia, na czym polega odmienność judaizmu o Religi egipskiej wyjaśnia znaczenie pisma dla poznania dziejów starożytnych cywilizacji wskazuje, co stanowi wkład ludów starożytnych w rozwój cywilizacji współczesnej samodzielnie analizuje tekst źródłowy i ikonograficzny. Ocena celująca Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o 3
Dział III W Helladzie. Ocena dopuszczająca wyjaśnia pojęcia : demokracja, Hellada, polis wskazuje na mapie starożytną Grecję wymienia zajęcia mieszkańców starożytnej Grecji wymienia najważniejszych bogów olimpijskich wyjaśnia pojęcie mit wymienia pięc dyscyplin olimpijskich starożytnej Grecji krótko charakteryzuje jadłospis starożytnych Greków wymienia trzy dokonania starożytnych Greków. Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach definiuje pojęcia: polis, demokracja, Hellada, Hellenowie wskazuje na mapie starożytną Grecję wymienia najważniejsze miasta-państwa Grecji (Ateny, Sparta) opowiedzieć o warunkach naturalnych w starożytnej Grecji opowiada o zajęciach mieszkańców starożytnej Grecji i określa ich związku z warunkami naturalnymi wymienia czynniki jednoczące Greków w starożytności definiuje pojęcia: bogowie olimpijscy, Olimp wskazuje na mapie Olimp i Delfy opowiada o tym, jak Grecy wyobrażali sobie bogów (wygląd zewnętrzny, cechy charakteru) wymienia sposoby oddawania czci bogom definiuje pojęcia: mit, mitologia wskazuje w mitologii źródło pochodzenia wybranych wyrażeń definiuje pojęcia: igrzyska, laur wymienia Olimpię jako miejsce rozegrania pierwszych igrzysk starożytnych wymienia Ateny jako miejsce rozegrania pierwszych igrzysk nowożytnych wymienia dyscypliny sportowe rozgrywane podczas igrzysk wymienia sposoby nagradzania zwycięzców wskazuje na mapie Olimpię i Ateny definiuje obyczaje domowników i gości związane z kultem ogniska domowego 4
omawia zasady funkcjonowania rodziny greckiej wymienia produkty spożywane przez Greków w starożytności opowiada o wyglądzie i wyposażeniu domu greckiego opowiada o możliwościach spędzania wolnego czasu przez starożytnych Greków wymienia dokonania starożytnych Greków w różnych dziedzinach (polityka, sport, sztuka). Ocena dobra Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, a ponadto: wyjaśnia, w jaki sposób doszło do wykształcenia się polis charakteryzuje położenie starożytnej Grecji, posługując się następującymi nazwami geograficznymi: basen Morza Śródziemnego, Morze Egejskie, południe Europy opowiada o wyglądzie teatru ateńskiego i sposobie prezentacji sztuk wskazuje, jak wierzenia wpływały na życie starożytnych Greków określa datę pierwszych igrzysk starożytnych (776 r. p.n.e.) oraz nowożytnych (1896 r.) i potrafi zaznaczyć je na taśmie omawia rolę igrzysk w starożytności i współcześnie omawia rolę igrzysk w życiu starożytnych Greków opowiada o przebiegu igrzysk w Olimpii wymienia greckie dzieła sztuki zaliczane do 7 cudów świata starożytnego wymienia najpiękniejsze zabytki architektury i sztuki greckiej. Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, potrafi twórczo przetworzyć posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych. Ponadto uczeń: definiuje pojęcie: zgromadzenie ludowe opowiada o wychowaniu spartańskim i postawach Spartan w czasie wojny omawia zasady funkcjonowania demokracji ateńskiej definiuje pojęcia: wyrocznia, Pytia charakteryzuje olimpijskich bogów z uwzględnieniem ich dziedzin opiekuńczych oraz atrybutów definiuje pojęcie: herosi wymienia dzieła sztuki nawiązujące do tematyki mitologicznej definiuje pojęcie: pokój boży wyjaśnia, na czym polega rola współczesnych igrzysk olimpijskich wskazuje podobieństwa i różnice pomiędzy igrzyskami w starożytności i dzisiaj (np. ubiór, nagrody, dyscypliny, rola sportu) sporządza jadłospis, uwzględniając produkty i potrawy spożywane w Grecji na co dzień wyjaśnia, na czym polegał związek między warunkami życia a sytuacją społecznym porównuje demokrację starożytną i współczesną wymienia wybranych przedstawicieli nauki greckiej i ich dokonania. 5
Ocena celująca Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o Dział IV Rzym. Ocena dopuszczająca zna datę założenia Rzymu opowiada legendę o założeniu Rzymu wymienia grupy społeczne występujące w starożytnym Rzymie wymienia zajęcia starożytnych Rzymian wie, kim jest niewolnik wymienia elementy domu starożytnych Rzymian wymienia potrawy starożytnych Rzymian wymienia najważniejszych rzymskich bogów definiuje pojęcia: Nowy Testament, Biblia, chrześcijaństwo wie, kim jest Jezus z Nazaretu. Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach definiuje pojęcia: legion, imperium określa datę założenia Rzymu (753 rok p.n.e.) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie wskazuje na mapie Rzym, Półwysep Apeniński, Morze Śródziemne, Tyber opowiada legendę o założeniu Rzymu wymienia przyczyny powstania imperium rzymskiego wymienia źródła sukcesów militarnych Rzymian charakteryzuje grupy społeczne występujące w starożytnym Rzymie omawia zajęcia poszczególnych grup społecznych w starożytnym Rzymie definiuje pojęcia: niewolnik, niewolnictwo, gladiator wie, kim jest Spartakus wymienia źródła pochodzenia niewolników opisuje wygląd domu zamożnego Rzymianina 6
charakteryzuje warunki życia niższych warstw społecznych wymienia produkty spożywane w starożytnym Rzymie opowiada o sposobach spędzania czasu wolnego w starożytnym Rzymie opowiada o tym, jak Rzymianie wyobrażali sobie bogów wymienia miejsca kultu religijnego i sposoby oddawania czci bogom (świątynie, ofiary, kapłani, kapłanki) wymienia najważniejszych bogów rzymskich i dziedziny, którymi się opiekowali definiuje pojęcia: apostoł, Biblia, chrześcijaństwo, Nowy Testament charakteryzuje postać Jezusa z Nazaretu wymienia Palestynę jako kraj, w którym narodziło się chrześcijaństwo potrafi zaznaczyć na taśmie wiek, w którym narodził się i działał Jezus opowiada o naukach Jezusa z Nazaretu potrafi zapisać cyfry (1-40) sposobem rzymskim wymienia najważniejsze dokonania Rzymian w dziedzinie budownictwa i techniki (akwedukty, termy, drogi, mosty). Ocena dobra Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, a ponadto: definiuje pojęcia: republika, konsul, trybun ludowy, królestwo, cesarstwo, senat rzymskim charakteryzuje grupy społeczne zamieszkujące starożytny Rzym charakteryzuje postać Spartakusa opowiada o walkach gladiatorów charakteryzuje najważniejszych bogów rzymskich wyjaśnia przyczynę upadku gospodarstw chłopskich wymienia przyczyny upadku powstania Spartakusa oraz jego skutki opisuje stroje noszone przez Rzymian wskazuje judaizm jako źródło narodzin chrześcijaństwa (korzenie żydowskie) opisuje najpiękniejsze i najbardziej znane budowle starożytnego Rzymu Koloseum, łuk triumfalny, np. Tytusa. Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, potrafi twórczo przetworzyć posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych. Ponadto uczeń: charakteryzuje formy sprawowania władzy w państwie rzymskim w okresie królestwa, republiki i cesarstwa wskazuje na mapie zasięg rzymskich podbojów opowiada o sytuacji poszczególnych warstw społecznych, z uwzględnieniem posiadanych przez nich praw oraz wpływu na rządy charakteryzuje sytuację niewolników wyjaśnia, na czym polegała zależność między pracą wykonywaną przez niewolnika a jego sytuacją życiową definiuje pojęcia: willa, atrium, tunika, toga 7
opowiada o różnicach w poziomie życia poszczególnych warstw społecznych definiuje pojęcia: westalka, triumf wyjaśnia, jaki wpływ na wierzenia Rzymian miały wierzenia greckie wyjaśnia, w jaki sposób religia wpływała na życie Rzymian określa wiek, w którym religię chrześcijańską uznano za równoprawną z innymi religiami w starożytnym Rzymie (IV wiek n.e.) i potrafi zaznaczyć go na taśmie wskazuje różnice między naukami Jezusa a powszechnie w Palestynie wyznawaną religią żydowską wymienia przyczyny rozprzestrzeniania się religii chrześcijańskiej opowiada o prześladowaniach chrześcijan definiuje pojęcia: Forum Romanum, termy, amfiteatry, łuk triumfalny, akwedukt. Koloseum, Panteon. Ocena celująca Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o Dział V Na przełomie epok. Ocena dopuszczająca wie, kim jest papież, pop zna pojęcia: cerkiew, ikona wymienia dwa odłamy Kościoła chrześcijańskiego zna pojęcia: Arabowie, islam, Allah wie, kim jest Mahomet zna postac Karola Wielkiego potrafi wymienic najważniejsze reformy przeprowadzone przez Karola Wielkiego wie, co to jest wiec, plemię wymienia najważniejszych bogów Słowian Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach Uczeń opanował wyżej wymienione treści. Ponadto: 8
definiuje pojęcia: cerkiew, ikona, pop, papież, patriarcha wymienia nazwy kościołów: (katolickiego i prawosławnego) powstałych w wyniku podziału chrześcijaństwa określa czas podziału Kościoła chrześcijańskiego (XI wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie wskazuje na mapie Rzym i Konstantynopol definiuje pojęcia: Arabowie, islam, Allah wymienia postać Mahometa jako założyciela islamu wymienia zajęciach Arabów określa wiek, w którym powstał islam (VII wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie wskazuje na mapie Półwysep Arabski, Mekkę i Medynę oraz tereny zajęte w średniowieczu przez Arabów definiuje pojęcia: król, państwo Franków wymienia reformy przeprowadzone przez Karola Wielkiego wymienia nowe państwa powstałe w wyniku rozpadu państwa Karola Wielkiego definiuje pojęcia: wiec, plemię, Słowianie wymienia sposoby oddawania czci bogom podaje przykłady zwyczajów ludowych nawiązujących do obrzędów słowiańskich wskazuje na mapie tereny zajmowane przez plemiona słowiańskie podaje przykłady bliskości kulturowej Słowian (np. język, zwyczaje). Ocena dobra Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, a ponadto: wymienia podobieństwa i różnice między religią prawosławną i katolicką wymienia religię chrześcijańską jako czynnik jednoczący Europę po upadku imperium rzymskiego definiuje pojęcia: meczet, Koran, muzułmanie wymienia osiągnięcia i wynalazki, które zawdzięczamy Arabom wskazuje na mapie obszar państwa Karola Wielkiego wymienia najważniejszych bogów słowiańskich i dziedziny, jakimi się opiekowali. Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, potrafi twórczo przetworzyć posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych. Ponadto uczeń: wyjaśnia, dlaczego Arabów nazywamy pomostem łączącym starożytność i średniowiecze opowiada o roli Arabów w przekazywaniu myśli starożytnej opowiada o zasadach, jakimi kierują się wyznawcy islamu wyjaśnia, na czym polega znaczenie dokonań Karola Wielkiego dla rozwoju kultury w Europie opowiada o dokonaniach i osiągnięciach Karola Wielkiego określa datę koronacji Karola Wielkiego (800 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie 9
przedstawia podział plemion słowiańskich na trzy grupy: Słowian Wschodnich, Zachodnich i Południowych oraz przyporządkowuje plemiona polskie do właściwej grupy. Ocena celująca Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o Dział VI Polska pierwszych Piastów. Ocena dopuszczająca wie, kim był Mieszki I wyjaśnia pochodzenie nazwy Polska wymienia ród Piastów jako pierwszą dynastię panującą w Polsce podaje datę chrztu Mieszka I zna datę zjazdu gnieźnieńskiego i koronacji Bolesława Chrobrego wyjaśnia znaczenie przydomka Chrobry wymienia przyczyny zjazdu gnieźnieńskiego wie, kim był Bolesław Krzywousty podaje przyczyny rozbicia dzielnicowego wyjaśnia datę 1138 Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach Uczeń opanował powyższe wymagania, a ponadto: charakteryzuje postać Mieszka I wymienia sposoby jednoczenia plemion w X wieku wskazuje na mapie Gniezno jako pierwszą stolicę państwa polskiego określa datę przyjęcia chrztu przez Mieszka I (966 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie określa daty: zjazdu gnieźnieńskiego (1000 rok), koronacji Bolesława Chrobrego (1025 rok) i potrafi zaznaczyć je na taśmie charakteryzuje postaci: Bolesława Chrobrego, Ottona III 10
wymienia głównych uczestników zjazdu w Gnieźnie opowiada o przebiegu zjazdu gnieźnieńskiego definiuje pojęcia: statut Krzywoustego, senior charakteryzuje postać Bolesława Krzywoustego wyjaśnia przyczyny podziału Polski na dzielnice w XII wieku określa datę podziału Polski na dzielnice (1138 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie wskazuje na mapie Głogów, Pomorze. Ocena dobra Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, a ponadto: wymienia przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I wskazuje na mapie obszar zajmowany przez najważniejsze polskie plemiona, np. Polan, Wiślan określa datę: misji św. Wojciecha (997 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie przedstawia korzyści, jakie wyniknęły dla Polski ze zjazdu gnieźnieńskiego wymienia przyczyny najazdu cesarza Henryka V na Polskę. Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, potrafi twórczo przetworzyć posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych. Ponadto uczeń: omawia okoliczności powstania państwa polskiego opowiada o korzyściach wynikających z faktu przyjęcia chrztu podaje cel misji św. Wojciecha oraz jej skutki wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego dla wzmocnienia międzynarodowej pozycji Polski na podstawie mapy wymienia ziemie przyłączone do Polski przez Bolesława Chrobrego określa datę obrony Głogowa (1109 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie przedstawia zasady podziału Polski na dzielnice wyjaśnia znaczenie przyłączenia Pomorza do państwa Piastów wyjaśnia, na czym polegała zasada senioratu na podstawie mapy omawia podział Polski na dzielnice. Ocena celująca Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o 11
Dział VII Życie i praca w kraju pierwszych Piastów. Ocena dopuszczająca potrafi wyjaśnic pojęcia: gród, podgrodzie, fosa wymienia przynajmniej dwie nazwy najdawniejszych grodów w Polsce wymienia mieszkańców grodu i podgrodzia wymienia przynajmniej trzy miejsca powstawania grodów wymienia nazwy wspólnot zakonnych powstałych w Europie: benedyktyni, cystersi, dominikanie, franciszkanie wymienia elementy stylu romańskiego Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach Uczeń opanował powyższe treści. Ponadto: definiuje pojęcia: gród, podgrodzie, fosa wymienia elementy obronne grodu wymienia nazwy najważniejszych grodów istniejących w Polsce za pierwszych Piastów potrafi opowiedzieć o zajęciach mieszkańców grodu i podgrodzia wymienia miejsca powstawania grodów opisuje wygląd grodu i podgrodzia wskazuje na mapie Polski: Legnicę, Poznań, Gniezno, Kraków wskazuje na schemacie gród i podgrodzie definiuje pojęcia: zakon, klasztor, reguła zakonna wymienia główne zadania zakonników w X-XIII wieku (szerzenie wiary chrześcijańskiej, przepisywanie ksiąg, służba władcy, szkolnictwo, uprawa roli, opieka nad chorymi) definiuje pojęcie: styl romański wskazuje na przykładach cechy charakterystyczne dla architektury romańskiej z ilustracji przedstawiających zabytki sakralne wybiera te, które zostały zbudowane w stylu romańskim. Ocena dobra Uczeń opanował powyższe treści. Ponadto: definiuje pojęcia: ludność służebna, wojewoda, kasztelan, kanclerz wymienia grupy społeczne istniejące w państwie pierwszych Piastów 12
wymienia obowiązki poszczególnych grup społecznych istniejących w państwie pierwszych Piastów wymienia przedstawicieli grup społecznych zamieszkujących gród i podgrodzia określa wiek powstania zakonów w Europie Zachodniej (VI wiek) oraz na ziemiach polskich (X wiek) i potrafi zaznaczyć je na taśmie definiuje pojęcia: portal, sklepienie wymienia elementy obronne budowli romańskich wymienia najcenniejsze zabytki romańskie w Polsce wymienia przykłady polskich zabytków piśmiennictwa średniowiecznego. Uczeń opanował powyższe treści. Ponadto: przedstawia zasady organizacji państwa za pierwszych Piastów wyjaśnia, na czym polegała rola grodu jako ośrodka życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego charakteryzuje i porównuje zajęciach mieszkańców grodu i podgrodzia definiuje pojęcia: skryptorium, zakony rycerskie, habit, praca benedyktyńska wyjaśnia zasady funkcjonowania wspólnoty zakonnej wskazuje na mapie siedziby zakonne w swoim regionie wyjaśnia, jaką funkcję pełniły malowidła i rzeźby w kościołach romańskich charakteryzuje zabytki romańskie znajdujące się w najbliższej okolicy. Ocena celująca Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o Dział VIII Blaski i cienie rządów Piastów. Ocena dopuszczająca definiuje pojęcia: Krzyżacy, Mongołowie wymienia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski określa datę koronacji Władysława Łokietka (1320 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie opowiada o dążeniach Władysława Łokietka do zjednoczenie kraju 13
definiuje pojęcia: Akademia Krakowska, żupy solne wie, kim jest Kazimierz Wielki wyjaśnia znaczenie powiedzenia dotyczącego Kazimierza Wielkiego: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną. Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, a ponadto: wskazuje na mapie Legnicę i ziemię chełmińską, Mazowsze, Pomorze Gdańskie definiuje pojęcie: szczerbiec charakteryzuje postać Władysława Łokietka wskazuje na mapie Wielkopolskę, Małopolskę, Pomorze, Kujawy, Państwo Zakonu Krzyżackiego charakteryzuje postać Kazimierza Wielkiego określa datę założenia Akademii Krakowskiej (1364 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie wymienia przyczyny prowadzenia przez Kazimierza Wielkiego pokojowej polityki omawia znaczenie powstania Akademii Krakowskiej wyjaśnia, dlaczego króla Kazimierza Wielkiego nazwano Wielkim. Ocena dobra Uczeń opanował wyżej wymienione treści, a ponadto: określa daty: sprowadzenia Krzyżaków na ziemie polskie (1226 rok) oraz bitwy pod Legnicą z Tatarami (1241 rok) i potrafi zaznaczyć je na taśmie określa datę utraty Pomorza Gdańskiego (1308 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie wymienia przyczyny dążeń zjednoczeniowych wymienia przyczyny wojen polsko-krzyżackich za Władysława Łokietka wymienia działania Kazimierza Wielkiego, które wpłynęły na umocnienie pozycji Królestwa Polskiego. Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, potrafi twórczo przetworzyć posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych. Ponadto : opowiada o rozwoju gospodarki na ziemiach polskich w XII-XIII opowiada o sytuacji politycznej kraju w okresie rozbicia dzielnicowego, wskazując na jego słabość zewnętrzną opowiada o okolicznościach utraty Pomorza Gdańskiego wyjaśnia, na czym polegało znaczenie koronacji Władysława Łokietka określa datę pokoju w Kaliszu (1343 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie 14
opowiada o sposobie rozwiązania problemu krzyżackiego przez Kazimierza Wielkiego. Ocena celująca Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o Dział IX Życie codzienne u schyłku średniowiecza.. Ocena dopuszczająca definiuje pojęcia: stan, monarchia stanowa określa czas powstania monarchii stanowej w Polsce (XIV wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie wymienia stany, na jakie dzieliło się społeczeństwo polskie w XIV wieku definiuje pojęcia: rycerz, turniej rycerski, herb, paź, giermek wymienia miejsca, w których wznoszono zamki na podstawie rysunku lub ilustracji nazywa i wskazuje elementy obronne zamku wymienia obowiązki rycerza wymienia zajęcia mieszkańców wsi w średniowieczu (rolnictwo, hodowla, rybołówstwo) nazywa narzędzia wykorzystywane w pracy opisuje wygląd średniowiecznego miasta z uwzględnieniem elementów obronnych wymienia grupy społeczne zamieszkujące miasto średniowieczne definiuje pojęcie: żak wymienia nazwę najstarszego polskiego uniwersytetu (Akademia Krakowska) określa datę założenia Akademii Krakowskiej (1364 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie wskazuje na mapie Kraków definiuje pojęcie: styl gotycki Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Ponadto: opowiada o uroczystości pasowania na rycerza wskazuje Zawiszę opowiada o sposobach spędzania wolnego czasu przez mieszkańców wsi definiuje pojęcia: ratusz, lokacja 15
wyjaśnia, na czym polegała rola rynku w średniowiecznym mieście wymienia miejsca, w których w średniowieczu budowano miasta definiuje pojęcie: mieszczanie wskazuje rzemieślników i kupców jako grupy najsilniejsze ekonomicznie wymienia zajęcia kupców i rzemieślników opowiada o sposobach spędzania wolnego czasu w mieście wskazuje Kazimierza Wielkiego jako założyciela Akademii Krakowskiej opowiada o życiu krakowskich żaków wskazuje na mapie Kraków definiuje pojęcie: styl gotycki charakteryzuje budowlę gotycką nazywając jej charakterystyczne elementy z ilustracji przedstawiających zabytki wybiera te, które zostały zbudowane w stylu gotyckim Ocena dobra Uczeń opanował wyżej wymienione treści. Ponadto: wyjaśnia zasady funkcjonowania monarchii stanowej charakteryzuje prawa i obowiązki każdego stanu opisuje wygląd zamków rycerskich i omawia ich funkcje na podstawie materiału ilustracyjnego opisuje strój rycerza definiuje pojęcia: trójpolówka, wiatrak, metoda żarowa (wypaleniskowa) opisuje wygląd wsi średniowiecznej definiuje pojęcia: rajca, waga miejska, pręgierz wymienia budowle wznoszone na średniowiecznych rynkach definiuje pojęcia: bursa, otrzęsiny wymienia rodzaje szkół średniowiecznych wymienia różnice między współczesnymi szkołami a średniowiecznymi uczelniami określa czas narodzin stylu gotyckiego w Polsce Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania, potrafi twórczo przetworzyć posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych. Ponadto : wyjaśnia, jaką rolę odgrywał władca w systemie funkcjonowania monarchii stanowej na podstawie materiału ilustracyjnego opisuje walki turniejowe wskazuje cechy postępowania rycerskiego, które są aktualne do dzisiaj charakteryzuje obowiązki chłopów wobec władcy i właściciela wsi wymienia i charakteryzuje sposoby uprawy roli w średniowieczu wskazuje na mapie najważniejsze miasta w średniowiecznej Polsce definiuje pojęcia: cech, mistrz cechowy, majstersztyk podaje przykłady specjalności rzemieślniczych wyjaśnia zasady funkcjonowania cechów opowiada o drodze awansu zawodowego rzemieślników od ucznia do mistrza charakteryzuje zasady funkcjonowania średniowiecznych uniwersytetów wskazuje ciągłość tradycji uniwersyteckich (ubiór, hymn) wymienia miejscowości, w których istniały najstarsze uczelnie w Europie definiuje pojęcie: witraż 16
wyjaśnia, na czym polega różnica między stylami gotyckim i romańskim wymienia najcenniejsze zabytki gotyckie w Polsce Ocena celująca Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o Dział X Pod berłem nowej dynastii. Ocena dopuszczająca definiuje pojęcie: unia wie, kim jest Władysław Jagiełło określa datę unii w Krewie (1385 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie określa daty: bitwy pod Grunwaldem (1410 rok), pokoju w toruńskiego (1411 rok) i potrafi zaznaczyć je na taśmie wymienia przyczyny wojny z Krzyżakami w latach 1409-1411 wyjaśnia znaczenie odzyskania Pomorza Gdańskiego przez Polskę wskazuje na mapie: Toruń, Prusy Królewskie, Prusy Zakonne wymienia przyczyny wybuchu wojny trzynastoletniej wymienia najważniejsze postanowienia II pokoju w Toruniu Wyżej wymienione osiągnięcia uczeń realizuje przy bardzo dużej pomocy nauczyciela, ma problemy ze sformułowaniem jasnej wypowiedzi, do pracy włącza się po uwagach Uczeń opanował wyżej wymienione treści. Ponadto: charakteryzuje postaci Władysława Jagiełły, królowej Jadwigi wymienia Jagiellonów jako nową dynastię panującą w Polsce wskazuje na mapie: Krewo, Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, Państwo Zakonu Krzyżackiego wymienia przyczyny zawarcia przez Polskę i Litwę unii w Krewie wskazuje na mapie Grunwald, Malbork, Toruń charakteryzuje postać Kazimierza Jagiellończyka określa czas trwania wojny trzynastoletniej (1454-1466 rok) oraz datę pokoju toruńskiego (1466 rok) i potrafi zaznaczyć je na taśmie 17
Ocena dobra Uczeń opanował wyżej wymienione treści. Ponadto: wymienia postanowienia unii w Krewie wymienia skutki unii z 1385 roku definiuje pojęcie: sobór wymienia skutki bitwy pod Grunwaldem (gospodarcze osłabienie potęgi zakonu krzyżackiego) postanowienia pokoju w Toruniu w 1411 roku definiuje pojęcia: armia zaciężna, szkuta wymienia produkty eksportowane i importowane przez kupców polskich XV/XVI wieku Uczeń opanował wyżej wymienione treści. Ponadto: opowiada o sytuacji Polski przed zawarciem unii w Krewie opowiada o zasługach Jadwigi i Władysława Jagiełły dla rozwoju nauki i kultury polskiej, m.in. znaczeniu odnowienia uniwersytetu w Krakowie charakteryzuje postać Pawła Włodkowica opowiada o przebiegu działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem bitwy pod Grunwaldem opowiada o wystąpieniu delegacji polskiej na soborze w Konstancji i poglądach Pawła Włodkowica na temat wojen opowiada o sytuacji w Państwie Zakonu Krzyżackiego przed wybuchem wojny trzynastoletniej opowiada o działalności Zakonu zmierzającej do rozwoju gospodarczego ziem Pomorza. Ocena celująca Uczeń opanował wyżej wymienione wymagania. Samodzielnie wzbogacił swoją wiedzę o 18