Małgorzata Czapp Marta Rosłoniec III rok Administracja Studia Dzienne SPRAWOZDANIE Z ZAJĘĆ WARSZTATY SAMORZĄDOWE W dniu 12 kwietnia 2006 roku mieliśmy przyjemność gościć Panią Justynę Annę Kopeć, Prezesa Stowarzyszenia Kultura Oświata Samorządność (KOS) a zarazem członka 8 innych organizacji pozarządowych działających na terenie miasta Siedlce. Celem tego spotkania było zapoznanie nas z istotnym zagadnieniem, którym jest współpraca samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi. Poruszana tematyka jest obecnie niezwykle aktualna ze względu na coraz liczniej powstające w kraju organizacje pozarządowe, których działania odgrywają istotną rolę w funkcjonowaniu społeczności lokalnych. Waga tych podmiotów została podkreślona w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, która w art. 12 stanowi, iż Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno - zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji 1. Przy omawianiu współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi kluczowe stały się zatem przepisy ustawy z 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 2. Ustawa ta reguluje bowiem zasady: prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe i korzystania z tej działalności przez organy administracji publicznej w celu wykonywania zadań publicznych; uzyskiwania przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego oraz funkcjonowania organizacji pożytku publicznego; sprawowania nadzoru nad prowadzeniem działalności pożytku publicznego. Ustawa określa również warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z tych świadczeń. Przepisy wspomnianej ustawy mają zatem fundamentalne znaczenie dla istnienia organizacji pozarządowych. 1 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483. 2 Dz. U. z 2003 r. Nr. 96, poz. 873.
Elementem przemian, które zaszły w Polsce w ciągu ostatnich lat, jest zdecydowane przeniesienie ciężaru realizacji zadań publicznych z władz centralnych na jednostki samorządu terytorialnego. Równolegle do zmian w ustroju administracji publicznej, zachodzących od początku lat dziewięćdziesiątych, dokonują się również fundamentalne przeistoczenia w sektorze obywatelskim, zwanym inaczej pozarządowym lub sektorem trzecim. Rośnie liczba organizacji pozarządowych głównie stowarzyszeń, fundacji, organizacji kościelnych, poszerza się również zakres ich działania, skala realizowanych zadań oraz liczba wolontariuszy i pracowników. Z uwagi na to, iż coraz częściej używa się w naszym kraju terminu organizacja pozarządowa, warto bliżej zastanowić się skąd ta nazwa i co ona oznacza. Jest to tłumaczenie angielskiego zwrotu nongovernmental organisation - NGO, używanego najczęściej przez Organizację Narodów Zjednoczonych oraz inne instytucje międzynarodowe. Czasem słyszy się też określenie organizacja typu nonprofit. I tym razem mamy do czynienia z terminem angielskim tyle tylko, że w oryginalnym brzmieniu. Najprościej mówiąc oznacza on, że organizacja nie jest nastawiona na osiąganie zysku (profit), ale na zaspokajanie jakichś potrzeb. Istnieje również określenie organizacja społeczna, które w języku polskim jest obecne od wielu lat i choć nie dla wszystkich znaczy to samo, to jednak nie powinno być z definicji odrzucane 3. Wyróżniamy następujące typy organizacji pozarządowych ze względu na profil działalności: - organizacje samopomocy - ich specyfika sprowadza się do tego, że działają na rzecz swoich członków; - organizacje opiekuńcze - te zaś świadczą usługi dla wszystkich, którzy tego potrzebują lub tylko dla pewnych kategorii osób; - organizacje przedstawicielskie - na ogół reprezentują interesy jakiejś społeczności; - organizacje tworzone ad hoc powstają dla przeprowadzenia określonej akcji; - organizacje hobbystyczno - rekreacyjne - grupy osób zainteresowanych określoną sferą działalności; - organizacje zadaniowe często wykonują pewne funkcje zlecone przez władze; - organizacje "tradycyjne" - o szerokiej formule działalności jak i osób, na rzecz których działają 4. 3 www,ngo.organizacje pozarządowe.pl 4 www.ngo.pl
Zupełnie innym terminem, ale dość często używanym jest określenie trzeci sektor. Jest to nazwa, której używa się wobec ogółu organizacji pozarządowych. Określenie to, przeniesione z języka angielskiego, nawiązuje do podziału dzielącego aktywność społeczno - gospodarczą nowoczesnych państw demokratycznych na trzy sektory. Według tej typologii pierwszy sektor to administracja publiczna, określana też niekiedy jako sektor państwowy. Drugi sektor to sfera biznesu, czyli wszelkie instytucje i organizacje, których działalność jest nastawiona na zysk, nazywany też sektorem prywatnym. Trzeci sektor to ogół prywatnych organizacji, działających społecznie i nie dla zysku, czyli organizacje pozarządowe. Ponadto, organizacje pozarządowe określa się czasem jako wolontarystyczne, gdyż ich działalność jest w znacznym stopniu oparta na działaniu ochotników, czyli wolontariacie 5. Dzięki aktywności podejmowanej na forum lokalnym organizacje pozarządowe stały się w ostatnich latach cennym partnerem dla jednostek samorządu terytorialnego. Znalazło to również odzwierciedlenie w regulacjach prawnych. 1 stycznia 1999 roku weszła w życie reforma, wprowadzająca trójszczeblowy system samorządów. W ustawie o samorządzie powiatowym i ustawie o samorządzie wojewódzkim znalazły się zapisy dotyczące współpracy z organizacjami pozarządowymi jako zadania własnego powiatu i województwa. 30 maja 2001 roku analogiczne zapisy wprowadzono do ustawy o samorządzie gminnym zakres zadań własnych gminy poszerzono o współpracę z organizacjami pozarządowymi. Natomiast, ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, uchwalona 24 kwietnia 2003 roku, otwiera nowy etap relacji, współdziałania pomiędzy samorządami i sektorem pozarządowym Kiedy kilka lat temu dopiero rozpoczynała się systemowa współpraca samorządów z organizacjami, jednym z podstawowych problemów były kwestie związane z określeniem, jakie rodzaje organizacji mają być podmiotami współpracy. W polskim prawie nie istniało wówczas pojęcie organizacji pozarządowej. Samorządom pozostawała możliwość samodzielnego ich definiowania. Opierając się na definicjach używanych w nomenklaturze międzynarodowej, za organizację pozarządową uznano podmioty nie nastawione na zysk i jednocześnie niezależne od administracji publicznej. Ten sposób definiowania został później zastosowany w ustawie o finansach publicznych, w której 6. 5 www.ngo.trzeci sektor.pl 6 M Guć, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Poradnik dla samorządów, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Warszawa 2004, s. 8
zawarto definicję podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych i niedziałających w celu osiągnięcia zysku 7. Najczęściej przyjmowano, że do grona podmiotów spełniających te warunki należą: stowarzyszenia, stowarzyszenia zwykłe, stowarzyszenia kultury fizycznej, fundacje, organizacje działające na podstawie odrębnych ustaw (np. Polski Czerwony Krzyż), organizacje studenckie i organizacje kościelne. Wysiłki poszczególnych samorządów włożone w to, by uporządkować kwestie podmiotowe i określić, jakiego rodzaju podmioty należy traktować w sposób uprzywilejowany, były niestety niweczone przez różne ustawy, z których każda kolejna obejmowała inną grupę organizacji. Listę rozpoczynały zwykle fundacje i stowarzyszenia, a dalej w różnych konfiguracjach pojawiały się między innymi: kościoły, związki wyznaniowe, organizacje społeczne, organizacje pracodawców, związki zawodowe, kluby sportowe, samorządy zawodowe i partnerzy społeczni. Dopiero w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ostatecznie w sposób pełny i systemowy uregulowano, kogo należy uznać za organizacje pozarządową. Zgodnie z definicją zawartą w wyżej wymienionej ustawie organizacjami pozarządowymi są stowarzyszenia, fundacje oraz utworzone na podstawie przepisów ustaw osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej, które nie są jednostkami sektora finansów publicznych oraz które nie działają w celu osiągnięcia zysku. Zatem, chodzi tu głównie o stowarzyszenia, fundacje (z wyłączeniem fundacji tworzonych przez partie polityczne) oraz kościelne (wyznaniowe) osoby prawne, jeśli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego. W rezultacie ustawa podzieliła podmioty spoza sektora finansów publicznych, nie działające w celu osiągnięcia zysku, na 4 grupy: - organizacje pozarządowe cieszące się pełnią praw możliwością uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego i wynikającymi z tego przywilejami (np. podatkowymi), które mają nieograniczoną możliwość realizacji zadań publicznych i uzyskiwania dotacji na ten cel. Do grupy tej należą przede wszystkim fundacje, stowarzyszenia, stowarzyszenia kultury fizycznej; - podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy które ustawodawca zrównał w prawach z organizacjami pozarządowymi. Należą tu stowarzyszenia jednostek 7 Ustawa z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych, Dz. U. z 2003 roku Nr 15, poz. 148, art. 118.
samorządu terytorialnego oraz kościelne osoby prawne i jednostki organizacyjne kościołów i związków wyznaniowych. Wszystkie one dysponują takimi samymi prawami jak podmioty z pierwszej grupy, chyba że w przypadku organizacji kościelnych status uniemożliwia im podejmowanie niektórych działań (np. zawierania umów), co ogranicza ich możliwości do podmiotów opisanych w grupie trzeciej; - organizacje pozarządowe nie posiadające osobowości prawnej, w związku z tym nie mogące skorzystać z większości przywilejów, które dotyczą grupy pierwszej, jednak dysponujące pełnią praw i przywilejów w zakresie miękkich form współpracy, jak konsultacje, udział we wspólnych zespołach. Przykładowe podmioty z tej grupy to stowarzyszenia zwykłe czy organizacje studenckie; - organizacje pozarządowe, których prawa przez ustawodawcę zostały ograniczone. Nie mogą one uzyskać statusu organizacji pożytku publicznego i wynikających stąd ulg podatkowych ani nie mogą uzyskiwać dotacji na zasadach określonych w ustawie, jednak w niektórych przypadkach mogą realizować zadania publiczne. Grupa ta obejmuje między innymi partie polityczne, związki zawodowe, fundacje powołane przez jednostki samorządu terytorialnego 8. Oprócz czynników, które w praktyce dzielą ogół organizacji na 4 opisane wyżej kategorie, ustawa wprowadza nowe pojęcie, jakim jest organizacja pożytku publicznego. Jest to szczególny status, który mogą otrzymać podmioty spełniające określone w ustawie warunki, między innymi jeśli: prowadzą działalność statutową na rzecz ogółu społeczności lub co najmniej ogółu członków stowarzyszenia; prowadzą ograniczoną działalność gospodarczą oraz przeznaczają cały dochód na działalność statutową; spełniają wymogi dotyczące statutowych organów, w tym posiadania organu wewnętrznej kontroli (komisja rewizyjna); respektują ograniczenia co do członków władz nie mogą to być osoby skazane za przestępstwa z winy umyślnej, nie mogą one tez pobierać zbyt wysokich wynagrodzeń; przestrzegają zakazu konkretnych działań i zachowań, które świadczyłyby o tym, że głównym celem organizacji jest w rzeczywistości chęć dorobienia się na działalności społecznej 9. Organizacja pozarządowa nabywa status pożytku publicznego z chwilą wpisania odpowiedniej 8 M. Guć, op. cit., s. 17, 18. 9 R. Skiba, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2005, s. 5.
wzmianki w Krajowym Rejestrze Sądowym, dokonywanej na wniosek zainteresowanej organizacji. Ustawa wprowadza podział działalności statutowej organizacji na działalność nieodpłatną i działalność odpłatną. Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest świadczenie usług, za które organizacja nie pobiera wynagrodzenia. Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest działalność w zakresie wykonywania zadań należących do sfery zadań publicznych wymienionych w ustawie, w ramach realizacji przez organizację pozarządową celów statutowych, za którą organizacja pobiera wynagrodzenia do wysokości kosztów bezpośrednich tej działalności. Działalnością odpłatną organizacji jest także sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego jak również sprzedaż przedmiotów darowizn na cele prowadzenia działalności pożytku publicznego 10. Organizacje pożytku publicznego uzyskują między innymi zwolnienia z podatku dochodowego, od nieruchomości, opłaty skarbowej, opłat sądowych, podatku od czynności cywilnoprawnych. Nadzór nad działalnością organizacji pożytku publicznego w zakresie prawidłowości korzystania z uprawnień określonych w ustawie sprawuje minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego. Istnieje możliwość przekazywania 1% podatku dochodowego przez osoby fizyczne na rzecz organizacji pożytku publicznego. Podatnik może wpłacić określoną kwotę do wysokości 1% należnego podatku na konto organizacji oraz wskazać ten fakt w formularzu PIT. Nie znaczy to jednak, że organizacje pożytku publicznego to jedyne podmioty, z którymi należy współpracować. Nie należy też mylić dwóch kategorii organizacji: organizacji pożytku publicznego i organizacji prowadzących działalność pożytku publicznego. Pierwsze są uprzywilejowane w pewnych dziedzinach, drugie w mniejszym stopniu, jednak wszystkie mogą być partnerami dla samorządu w realizacji jego zadań publicznych. Często bowiem dobrze działające i wiarygodne organizacje nie będą miały certyfikatu organizacji pożytku publicznego, co nie powinno powstrzymywać samorządów od współpracy i udzielania im dotacji na realizacje zadań publicznych 11. Czy jest zatem działalność pożytku publicznego? Ustawa nazywa tak działalność społecznie użyteczną, prowadzoną przez organizacje pozarządowe w sferze zadań 10 Ibidem, s. 6-7. 11 M. Guć, op. cit., s. 20.
określonych w ustawie. Z punktu widzenia administracji samorządowej sfera ta obejmuje większość zadań własnych. W ustawie określono aż 24 dziedziny, które objęła. Wśród nich można znaleźć między innymi zadania zakresie: pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób; działalności charytatywnej; podtrzymywania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej; działalności na rzecz mniejszości narodowych; ochrony i promocji zdrowia; działania na rzecz osób niepełnosprawnych; promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; upowszechniania i ochrony praw kobiet oraz działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości; działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych; nauki, edukacji, oświaty i wychowania; krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży 12. Szczególne znaczenie ma fakt jednoznacznego stwierdzenia, iż sektor publiczny nie posiada wyłączności na realizację zadań o charakterze publicznym, co oznacza, iż mogą je realizować również podmioty pozarządowe, będące w tym zakresie równorzędnym partnerem. Ważnym elementem ustawy jest próba zdefiniowania form współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi i podmiotami z nimi zrównanymi w realizacji zadań publicznych. Organy administracji publicznej prowadzą działalność w sferze określonych zadań publicznych, we współpracy z organizacjami pozarządowymi prowadzącymi, odpowiednio do terytorialnego zakresu działania organów administracji publicznej, działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych organów. Zatem, samorządy zostały zobowiązane do współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie prowadzonej przez nie działalności pożytku publicznego. Ustawa określa, iż współpraca organów administracji publicznej z organizacjami odbywa się na zasadach: pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji oraz jawności 13. Współpraca ta może odbywać się w szczególności w formach: 12 Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz. U. z 2003 r. Nr. 96, poz. 873, art. 4. 13 Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz. U. z 2003 r. Nr. 96, poz. 873, art. 5 ust. 2
- zlecania organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 realizacji zadań publicznych na zasadach określonych w ustawie; - wzajemnego informowania się o planowanych kierunkach działalności i współdziałania w celu zharmonizowania tych kierunków; - konsultowania z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3, odpowiednio do zakresu ich działania, projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji; - tworzenia wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli organizacji pozarządowych, podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 oraz przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej 14. Zlecenie może odbywać się w formie powierzania bądź wspierania realizacji zadań, zawsze jednak łączy się z udzieleniem dotacji. Wspieranie oraz powierzanie odbywa się po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert, chyba że przepisy odrębne przewidują inny tryb zlecania. W otwartym konkursie ofert uczestniczą organizacje pozarządowe, podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 oraz jednostki organizacyjne podległe organom administracji publicznej lub przez nie nadzorowane. Organizacja pozarządowa oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 mogą z własnej inicjatywy złożyć ofertę realizacji zadań publicznych, także tych które są realizowane dotychczas w inny sposób, w tym przez organy administracji publicznej. O tym jakie inne formy współpracy zostaną nawiązane pomiędzy samorządami a organizacjami, zadecydują lokalne potrzeby oraz pomysłowość partnerów. Można tu wymienić: współpraca przy pozyskiwaniu środków finansowych z funduszy Unii Europejskiej, pomoc w nawiązywaniu kontaktów międzynarodowych, współpraca z mediami, rozpowszechnianie informacji. Powyższe przykłady nie stanowią z pewnością list zamkniętej 15. Od samego początku działania samorządu, wiele emocji i kontrowersji budziły kwestie dotyczące korzystania przez organizacje pozarządowe z funduszy publicznych. Co prawda środki publiczne zawsze były przekazywane organizacjom, jednak często odbywało się to na zasadzie uznaniowej, bez jakichkolwiek kryteriów. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wprowadza zupełnie nowe zasady finansowania zadań realizowanych przez organizacje pozarządowe. Ustawa 14 M. Guć, op. cit., s. 30. 15 Ibidem, s. 37.
wyraźnie wskazuje, że jedyną dopuszczalna formą przekazywania środków z budżetu samorządu jest dotowanie realizacji zadań, nie zaś dofinansowanie organizacji. Dotacje mogą być udzielane wyłącznie na realizacje konkretnych działań. Istnieje zatem możliwość zarówno incydentalnego wspierania konkretnych działań organizacji, jak i długofalowej współpracy, polegającej na powierzaniu organizacji realizacji zadań publicznych 16. Realizacja zadań publicznych przez organizacje pozarządowe i podmioty z nimi zrównane przy udziale finansowym samorządu może mieć dwie przewidziane przez ustawę formy: - powierzania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji lub - wspierania realizacji zadań, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji. Powierzanie wykonywania zadań to inaczej przekazanie realizacji zadań. W takiej sytuacji inicjatywa będzie częściej leżała po stronie samorządu. Natomiast, wspieranie realizacji to najczęściej wynik inicjatywy organizacji, która tworząc nowe przedsięwzięcie, zwraca się o dofinansowanie 17. Oprócz uregulowania statusu organizacji pozarządowych oraz zasad współpracy z administracja publiczną istotnym elementem omawianej ustawy jest wprowadzenie zasad świadczenia nieodpłatnej pracy czyli legalizacja wolontariatu. Przez wiele lat mieliśmy do czynienia w Polsce z sytuacją, w której dziesiątki tysięcy wolontariuszy pracowały w różnego rodzaju organizacjach pozarządowych, lecz brak było przepisów prawnych regulujących status tych osób. Obecnie dzięki ustawie wolontariat został nazwany, oddzielono status wolontariusza od pracownika oraz określono jego prawa i obowiązki 18. Wolontariusze mogą wykonywać świadczenia, odpowiadające świadczeniu pracy, na rzecz: - organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 w zakresie ich działalności statutowej, w szczególności w zakresie działalności pożytku publicznego; 16 Ibidem, s. 54. 17 Ibidem, s. 51. 18 Ibidem, s. 137.
- organów administracji publicznej, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej; - jednostek organizacyjnych podległych organom administracji publicznej lub nadzorowanych przez te organy, z wyłączeniem prowadzonej przez te jednostki działalności gospodarczej. Ponadto, wolontariusze nie mogą być angażowani przez firmy komercyjne albo do działalności gospodarczej prowadzonej przez wyżej wymienione podmioty. Wolontariuszowi mogą przysługiwać świadczenia zdrowotne na zasadach przewidzianych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Ponadto, wolontariuszowi przysługuje zaopatrzenie z tytułu wypadku przy wykonywaniu świadczeń. Wolontariuszowi, który wykonuje świadczenia przez okres nie dłuższy niż 30 dni, korzystający zobowiązany jest zapewnić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków 19. Korzystający z pracy wolontariusza ma obowiązek poinformować go o przysługujących mu prawach i ciążących obowiązkach oraz zapewnić dostępność tych informacji. Wolontariusz powinien posiadać kwalifikacje i spełniać wymagania odpowiednie do rodzaju i zakresu wykonywanych świadczeń, jeżeli obowiązek posiadania takich kwalifikacji i spełniania stosownych wymagań wynika z odrębnych przepisów. Świadczenia wolontariuszy są wykonywane w zakresie, w sposób i w czasie określonych w porozumieniu z korzystającym. Wspomniane porozumienie powinno także zawierać postanowienie o możliwości jego rozwiązania. Na żądanie wolontariusza korzystający jest obowiązany potwierdzić na piśmie treść porozumienia, a także wydać pisemne zaświadczenie o wykonaniu świadczeń przez wolontariusza, w tym o zakresie wykonywanych świadczeń. Jeżeli świadczenie wolontariusza wykonywane jest przez okres dłuższy niż 30 dni, porozumienie powinno być sporządzone na piśmie. Na prośbę wolontariusza korzystający może przedłożyć pisemną opinię o wykonaniu świadczeń przez wolontariusza. Korzystający z pracy wolontariusza ma obowiązek: - informować wolontariusza o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanymi świadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami; 19 R. Skiba, op. cit., s. 21.
- zapewnić wolontariuszowi, na dotyczących pracowników zasadach określonych w odrębnych przepisach, bezpieczne i higieniczne warunki wykonywania przez niego świadczeń, w tym - w zależności od rodzaju świadczeń i zagrożeń związanych z ich wykonywaniem - odpowiednie środki ochrony indywidualnej; - pokrywać, na dotyczących pracowników zasadach określonych w odrębnych przepisach, koszty podróży służbowych i diet. Korzystający może pokrywać, na dotyczących pracowników zasadach określonych w odrębnych przepisach, także inne niezbędne koszty ponoszone przez wolontariusza, związane z wykonywaniem świadczeń na rzecz korzystającego. Ponadto, korzystający może pokrywać koszty szkoleń wolontariuszy w zakresie wykonywanych przez nich świadczeń określonych w porozumieniu. Wolontariuszowi mogą przysługiwać świadczenia zdrowotne na zasadach przewidzianych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. O istotnej roli jaka odgrywają organizacje pozarządowe świadczy również fakt, iż ustawa stanowi o utworzeniu Rady Działalności Pożytku Publicznego - ciała opiniodawczo - doradczego ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego (właściwego do wdrożenia ustawy). Do zadań Rady należy m.in. wyrażanie opinii w sprawach dotyczących stosowania ustawy, wyrażanie opinii o rządowych projektach aktów prawnych dotyczących działalności pożytku publicznego oraz wolontariatu, zbieranie i dokonywanie analizy informacji o prowadzonych kontrolach i ich skutkach. Rada składa się z dziesięciu przedstawicieli organów administracji publicznej oraz dziesięciu przedstawicieli organizacji pozarządowych, związków i porozumień organizacji oraz podmiotów kościelnych, których cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego. Wykład poprowadzony przez zaproszonego gościa był bardzo interesujący i dostarczył nam wiele ciekawych informacji. Zostaliśmy zapoznani z podstawowymi problemami jakie najczęściej pojawiają się we współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi, ale również z ważną funkcją tych organizacji w życiu społecznym. Duże zainteresowanie tą tematyką z naszej strony przejawiało się w ilości zadawanych przez nas pytań. Najczęściej dotyczyły one źródeł finansowania działalności organizacji pozarządowych. Interesująca była również część wykładu poświęcona wolontariatowi. Nie ulega wątpliwości, że nasze społeczeństwo nie wykazuje się wystarczającą wiedzą o samych organizacjach, jak i wolontariacie. Z całą pewnością należałoby istniejącą sytuację zmienić, a to na celu miało omawiane spotkanie.
LITERATURA Pozycje zwarte: 1. Guć M., Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Poradnik dla samorządów, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Warszawa 2004. 2. Skiba R., Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2005. Akty prawne: 3. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483. 4. Ustawa z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych, Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148. 5. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz. U. z 2003 r. Nr. 96, poz. 873. Źródła internetowe: 6. www.ngo.pl 7. www,ngo.organizacje pozarządowe.pl 8. www.ngo.trzeci sektor.pl