Temat: Co to jest stres i jak sobie z nim radzić? Scenariusz godziny wychowawczej Cele: Uczeń: -poznaje termin stres, stresor -rozróżnia pozytywne i negatywne skutki stresu. - potrafi radzić sobie z napięciem pojawiającym się w trudnych sytuacjach Metody pracy: wykład, pogadanka, wizualizacja, metoda przez przeżywanie Formy pracy: grupowa, indywidualna, zbiorowa Środki dydaktyczne: plansza z fazami stresu wg Seyle go, plansza z definicją stresu Spielberga, karty ćwiczeń 1, 2, 3, płyta z muzyką relaksacyjną Odgłosy łąki. Przebieg lekcji: I. Wprowadzenie Nauczyciel dzieli klasę na zespoły 3-4 osobowe. Rozdaje karty ćwiczeń 1. Każdy zespól ma ustalić odpowiedzi na następujące pytania: Z czym kojarzy się wam słowo stres? Jakie sytuacje was stresują? Co odczuwacie, gdy stajecie w obliczu sytuacji stresującej? Czym jest stres? II. Treści nowej lekcji nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów: Prezentuje definicję stresu wg Charlesa Spielberga:,,Stres jest to relacja między umiejętnościami radzenia sobie jednostki a wymaganiami stawianymi jej przez otoczenie oraz wyjaśnia, że jest to reakcja organizmu na jakiekolwiek stawiane mu wymagania fizyczne i psychiczne. Przyczyną stresu są bodźce, które zmieniają stopień gotowości człowieka do działania i określane są jako stresory. Dzięki nim życie nie jest monotonne, krótkotrwały stres jest zjawiskiem mobilizującym, pomaga nam przezwyciężać trudności. Według Hansa Seyle'go stres przebiega w następujących fazach: * Faza alarmowa. Początkowa, alarmowa reakcja zaskoczenia i niepokoju z powodu niedoświadczenia i konfrontacji z nową sytuacją. Wyróżniamy tutaj: o Stadium szoku. o Stadium przeciwdziałania szokowi- podejmujemy wysiłki obronne. * Faza przystosowania (odporności). Organizm uczy się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić sobie ze stresorem. Jeśli organizm poradzi sobie z trudną sytuacją wszystko wraca do normy. Jednak, gdy unikamy konfrontacji i nie podejmujemy działania pojawia się faza trzecia.
* Faza wyczerpania. Stałe pobudzenie całego organizmu (przewlekły stres) prowadzi do wyczerpania zasobów odpornościowych, apatii, niezdolności skutecznego działania, dolegliwości fizycznych, co może prowadzić do poważnych zaburzeń. Dobre opanowanie radzenia sobie ze stresem zapewni nam komfort życia - uchroni przed nudą, ale i przed zmaganiami ponad nasze siły. Ćwiczenie 1: Jakie wy radzicie sobie ze stresem? - nauczyciel rozdaje Karty ćwiczeń 2 z różnymi reakcjami na stres: 1. Dużo jem. 2. Chodzę na długie spacery. 3. Kłócę się ze wszystkimi dookoła. 4. Słucham muzyki. 5. Proszę kogoś o radę. 6. Szukam nowych informacji, które pomogą mi rozwiązać problem. 7. Pomagam komuś innemu. 8. Czytam. 9. Oglądam telewizję, aby nie myśleć o problemach. 10. Biorę kąpiel. 11. Pozwalam sobie na wyrażenie złości, np. krzyczę, uderzam w poduszkę itp. 12. Wypowiadam się w twórczości: piszę, maluję, śpiewam, gram na instrumencie. 13. Idę na zakupy. 14. Włączam komputer i gram do nocy. 15. Rozmawiam z przyjacielem lub rodziną. 16. Zajmuję się moim hobby (jakim?)... 17. Uprawiam ćwiczenia fizyczne. 18. Mówię o czymś innym. 19. Staram się wyspać. 20. Inne sposoby:... - uczniowie zaznaczają ich własne sposoby radzenia sobie w sytuacji stresującej - nauczyciel zapisuje na tablicy pojawiające się najczęściej - wspólnie ustalają i podkreślają te czynności, które są pozytywne: spacery, wysiłek fizyczny, uprawianie sportów, taniec, wyrażanie się przez twórczość, poszukiwanie nowych informacji, rady, pomoc innym, kąpiel, rozmowa z bliską osobą, sen Nauczyciel proponuje uczniom inne sposoby radzenia sobie z nadmiernym napięciem: różnorodne techniki relaksacyjne, projektowanie pozytywnych wydarzeń, pozytywne myślenie i wizualizacja. Ćwiczenie 2: Proste ćwiczenia relaksacyjne i rozluźniające napięcie: 1. Weź głęboki wdech i powoli wypuszczaj powietrze licząc w myślach jak najdłużej. 2. Napinaj i rozluźniaj poszczególne partie mięśni. Najpierw napinamy i rozluźniamy mięśnie nóg, potem mięśnie brzucha, następnie grzbietu.
Ćwiczenie 3: Wizualizacja, to ćwiczenie, które możemy wykonać w spokojnym miejscu, w swoim pokoju. Nauczyciel włacza płytę z muzyką relaksacyjną i mówi spokojnym stanowczym głosem. Usiądźcie wygodnie. Spokojnie zamknijcie oczy. Ręce ułóżcie lekko na kolanach. Każdy oddycha swobodnie. Poczuj całe swoje ciało: stopy, nogi, brzuch, ramiona i ręce, głowa. Wszystko jest ciężkie, ale tobie jest dobrze. Widzisz błękitne niebo i piękną zieloną łąkę. Idziesz wolno, oddychasz głęboko świeżym powietrzem. Na trawie błyszczą w słońcu żółte mlecze. W dali widać staw i rozłożyste wierzby. Kładziesz się na świeżej trawie i patrzysz w niebo. Pojawiają się białe obłoki. Jeden z nich przypomina żaglowiec. Inny łabędzia. Jest wspaniale. Czujesz się rozluźniony, spokojny. Jesteś całkowicie bezpieczny. Czujesz na swojej twarzy cieple promienie słońca. Oddychasz spokojnie, bez wysiłku. Wszystkie troski są daleko od tego miejsca, są nieważne. Czujesz się spokojny, odprężony i silny. Teraz możesz już wracać. Potrafisz cieszyć się chwilą, dostrzegać piękno świata. Jesteś wartościowym człowiekiem, który potrafi się troszczyć o siebie i innych. Za chwilę otworzysz oczy i staraj się, by te odczucia w tobie pozostały. (nauczyciel wycisza muzykę) Poczuj znowu swoje ciało. Głowę, ramiona, ręce, brzuch, nogi i stopy. Twoje ciało budzi się. Usłysz co dzieje się wokół ciebie i powoli otwórz oczy. Jak czujecie się po wykonanym ćwiczeniu? uczniowie dzielą się refleksjami. Ćwiczenie 4: Pozytywne myślenie: Kiedy spotyka cię rozczarowanie, zawód, czy stoisz przed trudną sytuacją, pomyśl, co poradziłbyś swojemu najlepszemu przyjacielowi i spróbuj tak pomyśleć o sobie. Nauczyciel dzieli klasę na zespoły. Każda grupa zamienia komunikaty negatywne na pozytywne, motywujące do działania (karcta ćwiczeń 3 z sytuacjami: 1. Dostałem ocenę niedostateczną z kartkówki z fizyki. Jestem beznadziejny. 2. Starałam się upiec ciasto. Nie wyszło mi. Kiepska ze mnie kucharka. 3. Zaprosiłem Anię na lody. Odmówiła mi. Jestem nieatrakcyjny. 4. Zbliża się sprawdzian. Już nic nie umiem. Mam pustkę w głowie.) Nauczyciel prosi o prezentację i udziela pochwały za wartościowe pomysły. III. Podsumowanie Stres nie jest zatem zjawiskiem negatywnym pod warunkiem, że nie unikamy sytuacji stresowych, a sukcesywnie pokonujemy stawiane przed nami zadania. Często wyolbrzymiamy sobie problemy, negatywnie myślimy o tym, co się ma wydarzyć. Bardzo istotne jest pozytywne myślenie, szukanie jasnych stron nawet tych sytuacji, którym trudno nam sprostać. IV. Ewaluacja- pogadanka: -Czego dowiedzieliście się na dzisiejszych zajęciach? -Które ze sposobów radzenia sobie ze stresem, będziecie starali się stosować?
Literatura: 1. Ed Boenisch, C. Michele Haney - Twój stres, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002 2. Mariola Chomczyńska -Miliszkiewicz, Dorota Pankowska - Polubić szkołę, WSiP, Warszawa 1998 3. Ursula Markham - Wizualizacja, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1994 4. S. Palomares, D. Schilling, C. Winch - Skrzynia skarbów- ćwiczenia grupowe,fraszka Edukacyjna, Warszawa 2008 Opracowanie scenariusza : Małgorzata Dudzisz- Zachwatowicz Karta ćwiczeń 1 Z czym kojarzy się wam słowo stres?... Co odczuwacie, gdy stajecie w obliczu sytuacji stresującej?... Jakie sytuacje was stresują?... Czym jest stres?...
Karta ćwiczeń 2 Radzenie sobie ze stresem 1. Dużo jem. 2. Chodzę na długie spacery. 3. Kłócę się ze wszystkimi dookoła. 4. Słucham muzyki. 5. Proszę kogoś o radę. 6. Szukam nowych informacji, które pomogą mi rozwiązać problem. 7. Pomagam komuś innemu. 8. Czytam. 9. Oglądam telewizję, aby nie myśleć o problemach. 10. Biorę kąpiel. 11. Pozwalam sobie na wyrażenie złości, np. krzyczę, uderzam w poduszkę itp. 12. Wypowiadam się w twórczości: piszę, maluję, śpiewam, gram na instrumencie. 13. Idę na zakupy. 14. Włączam komputer i gram do nocy. 15. Rozmawiam z przyjacielem lub rodziną. 16. Zajmuję się moim hobby (jakim?)... 17. Uprawiam ćwiczenia fizyczne. 18. Mówię o czymś innym. 19. Staram się wyspać. 20. Inne sposoby:... Karta ćwiczeń 3 Wypisz pozytywne strony, lub rozwiązania podanej sytuacji. Zapisz komunikat pozytywny w podanej sytuacji 1. Dostałem ocenę niedostateczną z kartkówki z fizyki. Jestem beznadziejny. -... 2. Starałam się upiec ciasto. Nie wyszło mi. Kiepska ze mnie kucharka. -... 3. Zaprosiłem Anię na lody. Odmówiła mi. Jestem nieatrakcyjny. -... 4. Zbliża się sprawdzian. Już nic nie umiem. Mam pustkę w głowie. -...