E-ZAGROŻENIA W OKRESIE ADOLESCENCJI PhDr. Inż.. Łukasz Tomczyk Instytut Pedagogiki PWSZ Oświęcim tomczyk_lukasz@prokonto.pl
III grupy w społeczeństwie informacyjnym E-obywateli - posiadających niezbędne kompetencje do korzystania z e-usług; Wykluczonych cyfrowo realnie zalicza się do tej grupy osoby nie posiadające umiejętności oraz dostępu do infrastruktury informatycznej, co znacząco odbija się na jakości życia jej członków typowy przykład wykluczenia cyfrowego (np. osoby w wieku produkcyjnym pokolenie 50+); Wykluczonych cyfrowo pozornie - nie posiadają umiejętności, aczkolwiek dla tej społeczności produkty informatyczne nie mają żadnego znaczenia, a propagowany styl życia związany jest z materialnym fizycznym odniesieniem do usług i informacji (znaczna część osób w wieku poprodukcyjnym).
Nowe media = nowe zagrożenia uzależnienia od mediów i generowanie niekorzystnych nawyków obsługi urządzeń cyfrowych (zob. Holtkamp, 2010, Wąsiński, Tomczyk), pobieranie nielegalnego oprogramowania oraz brak prawidłowego rozumienia prawa autorskiego (Zob. Bendyk, 2012), cyberprzemoc (Kowalski, Limber, Agatson, 2011; Pyżalski, 2009), niekontrolowany kontakt dzieci z nieznajomymi w sieci (Słysz, Arcimowicz, 2009), pornografia i pedofilia (Danowski, Krupińska, 2007), niskie kompetencje osób znaczących w zakresie w zakresie kontroli dzieci w przestrzeni nowych mediów (Huber, Neuschäffer, 2003; Wąsiński, Tomczyk, 2011), Cybergrooming, stalking (Kopecky, 2010).
Typologia e-zagrożeń projekt zagrożenia cyberprzestrzeni WSP TWP Zagrożenia zdrowia psychicznego i fizycznego Dolegliwości i zmiany fizyczne Zaburzenia psychiczne Zagrożenia społeczno-wychowawcze Pornografia Sexting Cyberprzemoc Zagrożenia związane z uzależnieniami Uzależnienie od Internetu Uzależnienie od gier Uzależnienie od telefonu komórkowego Cyberprzestępstwa i nadużycia Treści szkodliwe i nielegalne Prywatność w sieci Ryzykowne kontakty
Charakterystyka pokolenia
Cyfrowy autochton kim jest Przeciętny młody człowiek przed ukończeniem 21 roku życia (Spitzer, 2013, s.179): wysłał lub otrzymał dwieście pięćdziesiąt tysięcy emaili i smsów, poświęcił na obsługę telefonu komórkowego dziesięć tysięcy godzin, grał przez pięć tysięcy godzin w gry komputerowe, spędził ponad trzy tysiące godzin na portalach społecznościowych (współczynnik ten będzie się dynamicznie podnosił na przestrzeni kolejnych lat o czym świadczą tendencję związane z popularnością wybranych stron internetowych np. facebooka).
Czas spędzany
Transmisja kompetencji
Symptomy uzależnienia według młodych osób?
Symptomy uzależnienia według młodych osób?
Symptomy uzależnienia według młodych osób?
Podsumowanie wyników badań Analiza wyników badań ukierunkowanych na diagnozę występowania czynników zwiększających ryzyko netoholizmu młodzieży w wieku szkolnym prowadzi do wniosku, że największe obecnie zagrożenia w tym zakresie mogą mieć paradoksalnie miejsce w środowisku rodzinnym. Największe negatywne znaczenie z punktu widzenia ryzyka uruchomienia mechanizmów związanych ze zjawiskiem netoholizmu kojarzone są brakiem gotowości rodziców do przemyślanego oddziaływania wychowawczego wpisującego się w koncepcję wychowania do mediów.
Rodzaje kompetencji dzieci i młodzież Instrumentalne Rodzice a dzieci? System operacyjny Oprogramowanie Pliki Techniczne aspekty obsługi Mentalne Hipoteza (ciągle zbyt niski współczynnik u obu grup)
INNE RODZAJE E- ZAGROŻEŃ
Agresja internetowa: Wobec rówieśników (różne formy zaproszenie do grup) Celebrytów Przypadkowa Tematyczna Grup (wojna hakerów)
Metodologia Triangulacja narzędzia badawczego Kwestionariusz badania Cyberbullying 2010 autor prof. Jacek Pyżalski (uzyskano zgodę na wykorzystanie kwestionariusza od autora) Kwestionariusz ryzyka wirtualnej komunikacji w Republice Czeskiej autor Kamil Kopecký z zespołem Skala ryzyka netoholizmu Śląskiego Kuratorium Oświaty Ponad 2300 ankiet wypełniono do tej pory odrzucono ponad 400 ankiet! Obecna próba N= 1850 + kilkanaście ankiet Niedoskonałość metodologii ilościowej Podziękowanie za pomoc w badaniach (nauczyciele, studenci, uczniowie) KISS - nagrody
"Jak sądzisz, czy dzięki nowym technologiom, takim jakimi jest Internet i telefonia komórkowa świat staje się lepszy, czy też gorszy?" Odpowiedź % Liczba odp. 1)Lepszy 60,36% 1116 2)Gorszy 5,95% 110 3)Ani lepszy, ani gorszy 13,47% 249 4)Trudno powiedzieć 20,23% 374
Czy wyobrażasz sobie życie bez komputera? Podaj swoją płeć Razem Czy wyobrażasz sobie życie bez Dziewczyn Chłopak komputera? a TAK 470 579 44,80% 55,20% 100,00 % NIE 424 376 800 53,00% 47,00% 100,00 % Razem 894 956 48,32% 51,68% 100,00 %
Systematyczny kontakt z komputerem 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 8 10 7 9 6 12 5 11 13 4 14
Cyfrowi autochtoni w pow. oświęcimskim PRAWDA FAŁSZ % odp. Liczba odp. % odp. Liczba odp. 1)Zauważam, że spędzam coraz więcej czasu przed 38,07% 704 61,93% 1145 komputerem 2)Nudzę się, gdy przez jeden dzień nie mam 33,80% 625 66,20% 1224 dostępu do komputera 3) Potrafię samodzielnie skonstruować stronę 44,29% 819 55,71% 1030 internetową 4) Kiedy mam dzień wolny praktycznie nie odchodzę 18,50% 342 81,50% 1507 od komputera 5) Lepiej żeby nikt nie wiedział co robię przy 28,29% 523 71,71% 1326 komputerze 6) Znam się na komputerze lepiej niż większość 34,56% 639 65,44% 1210 moich koleżanek i kolegów 7) Komputer pomaga mi w nauce 90,64% 1676 9,36% 173 8) Obawiam się, że mogę się uzależnić od 21,58% 399 78,42% 1450 Internetu 9) Znam osoby uzależnione od Internetu 68,90% 1274 31,10% 575 10)Mam umiejętności obsługi Internetu wyższe od 34,13% 631 65,87% 1218 moich nauczycieli 11) Często zarywam noce, żeby korzystać z Internetu 17,04% 315 82,96% 1534 12) Umieszczam w sieci swoją twórczość np. 34,83% 644 65,17% 1205 grafikę, muzykę 13)Wśród moich zainteresowań Internet jest na 11,95% 221 88,05% 1628 pierwszym miejscu 14) Prowadzę blog lub stronę internetową 25,04% 463 74,96% 1386 15) Często korzystając z komputera wykonuję kilka czynności na raz np. słucham muzyki, jestem zalogowany w serwisie społecznościowym, czytam różne strony internetowe 89,94% 1663 10,06% 186
% Odpowiedzi Odpowiedź Raz lub Raz lub kilka Raz lub kilka kilka razy w razy w tygodniu razy dziennie miesiącu Komentowałem/am wypowiedzi na forum internetowym żeby 3,35% (62) 1,62% (30) 1,84% (34) ośmieszyć/sprawić przykrość/wystraszyć inną osobę Komentowałem/am w celu sprawienia przykrości profile w 2,38% (44) 1,35% (25) 1,78% (33) portalach typu facebook.pl, fotka.pl Wysłałem/am SMS żeby dokuczyć/sprawić przykrość/wystraszyć 1,73% (32) 0,49% (9) 0,97% (18) inną osobę Dostałem/am się do poczty internetowej/komunikatora innej osoby 1,57% (29) 0,38% (7) 0,92% (17) i ujawniłem jej tajemnice Umieściłem/am lub rozesłałem/am w Internecie znajomym zdjęcie 0,92% (17) 1,14% (21) 1,24% (23) innej osoby, które zrobiłem w nieprzyjemnej sytuacji Umieściłem/am lub rozesłałem/am w Internecie znajomym zdjęcie 1,35% (25) 0,70% (13) innej osoby, którą wcześniej sprowokowałem do dziwnego 1,68% (31) zachowania Rozsyłałem korzystając z telefonu komórkowego/konta pocztowego/profilu w serwisie typu facebook nieprzyjemne 1,62% (30) 1,62% (30) 1,03% (19) informacje z konta innego użytkownika np. kolegi lub koeżanki Założyłem fałszywe konto w serwisie typu facebook lub podobnym 1,51% (28) 0,32% (6) 1,14% (21) ośmieszające inną osobę
Odpowiedź Założyłem stronę internetową w nieprzyjemny sposób przedstawiającą inna osobę Wysyłałem na portal randkowy fałszywe ogłoszenie z danymi innych osób Przerobiłem/am i umieściłem/am w Internecie lub rozesłałem film lub zdjęcie przedstawiające inną osobę źle Obrażałem lub wyzywałem innych podczas gier typu CS, GTA Raz lub Raz lub kilka Raz lub kilka kilka razy w razy w tygodniu razy dziennie miesiącu 0,97% (18) 0,32% (6) 0,76% (14) 0,70% (13) 0,65% (12) 1,24% (23) 1,24% (23) 1,03% (19) 1,08% (20) 4,98% (92) 4,49% (83) 9,14% (169) Wysyłałem/am do innych osób nieprzyjemne treści lub linki 2,38% (44) 1,08% (20) 1,51% (28) do takich treści, mimo że tego nie chciały Wysyłałem wiadomości przez komunikator internetowy aby kogoś 1,41% (26) 1,84% (34) 1,30% (24) obrazić lub zastraszyć Ujawniłem w Internecie czyjeś prywatne rozmowy/zdjęcia wbrew 1,89% (35) 0,87% (16) 1,68% (31) woli tych osób Celowo wykluczałem lub nie dopuściłem do grona znajomych 2,38% (44) 1,57% (29) 1,95% (36) w Internecie innej osoby, aby jej dokuczyć
30,00% 27,53% 25,00% 20,00% 19,74% 18,50% 18,60% 15,00% 15,79% 10,00% 5,00% 5,52% 4,71% 7,30% 4,43% 9,68% 0,00%
Cyberprzemoc doświadczenie Odpowiedź Ktoś komentował moje wypowiedzi na forum internetowym w taki sposób, że sprawił mi przykrość / wystraszył mnie Ktoś komentował mój profil w portalu typu facebook tak, że zrobiło mi się nieprzyjemnie Ktoś wysłał mi SMS, który mi dokuczył / sprawił przykrość / przestraszył. Ktoś umieścił w Internecie/rozesłał innym osobom moje zdjęcie zrobione w nieprzyjemnej sytuacji Ktoś dostał się do mojej poczty / internetowej / facebooka / komunikatora i ujawnił moje tajemnice % Odpowiedzi Nie zdarzyło mi się nigdy w życiu 70,20% (1298) 76,26% (1410) 74,96% (1386) 83,23% (1539) 88,26% (1632) 89,94% Ktoś sprowokował mnie do dziwnego zachowania, a potem umieścił w (1663) Internecie / rozesłał znajomym film lub zdjęcie na którym byłem/am Ktoś rozesłał z mojego konta na facebooku / poczty / komunikatora bez mojej wiedzy nieprzyjemne informacje do innych osób Ktoś założył fałszywe ośmieszające mnie konto na portalu typu facebook, fotka 86,97% (1608) 91,40% (1690) Nie zdarzyło mi się w ostatnim roku, ale wcześniej w życiu tak 13,95% (258) 11,47% (212) 12,28% (227) Raz lub kilka razy w roku 11,36% (210) Raz lub kilka razy w miesiącu Raz lub kilka razy w tygodniu Raz lub kilka razy dziennie 2,22% (41) 0,54% (10) 1,73% (32) 8,76% (162) 1,46% (27) 0,81% (15) 1,24% (23) 8,87% (164) 2,06% (38) 0,54% (10) 1,30% (24) 7,19% (133) 5,68% (105) 2,27% (42) 0,70% (13) 0,92% (17) 5,41% (100) 3,19% (59) 0,92% (17) 1,24% (23) 0,97% (18) 3,35% (62) 3,35% (62) 1,03% (19) 0,65% (12) 1,68% (31) 5,46% (101) 4,16% (77) 1,08% (20) 1,14% (21) 1,19% (22) 3,08% (57) 2,33% (43) 1,62% (30) 0,49% (9) 1,08% (20)
Odpowiedź Ktoś wyzywał mnie kiedy byłem/am na czacie Nie zdarzyło mi się nigdy w życiu 68,42% (1265) Nie zdarzyło mi się w ostatnim roku, ale wcześniej w życiu tak 11,20% (207) Raz lub kilka razy w roku 11,95% (221) Raz lub kilka razy w miesiącu Raz lub kilka razy w tygodniu Raz lub kilka razy dziennie 3,79% (70) 1,68% (31) 2,97% (55) Ktoś założył stronę internetową przedstawiającą mnie w nieprzyjemny sposób Ktoś okłamał mnie przez Internet lub telefon, że sprawił mi przykrość 92,97% (1719) 71,61% (1324) 2,16% (40) 2,11% (39) 0,97% (18) 0,76% (14) 1,03% (19) 12,55% (232) 9,79% (181) 3,08% (57) 1,14% (21) 1,84% (34) Ktoś wysłał na portal randkowy fałszywe ogłoszenie z moimi danymi 92,70% (1714) 2,60% (48) 1,89% (35) 0,81% (15) 0,87% (16) 1,14% (21) Ktoś wykonał montaż / przetworzył i umieścił w Internecie/rozesłał film lub zdjęcie przedstawiające mnie w nieprzyjemny sposób Ktoś obrażał mnie kiedy uczestniczyłem/am w grach online 90,05% (1665) 69,33% (1282) 3,57% (66) 3,30% (61) 1,19% (22) 0,81% (15) 1,08% (20) 7,52% (139) 7,84% (145) 6,60% (122) 4,00% (74) 4,71% (87) Ktoś wysłał mi wbrew mojej woli materiały/linki do materiałów z nieprzyjemnymi treściami Ktoś wysłał mi wiadomość przez komunikator, które mnie obraziły lub ośmieszyły Ktoś ujawnił w Internecie moje prywatne rozmowy/zdjęcia wbrew mojej woli Ktoś wysłał dużą ilość wiadomości, które uprzykrzały mi życie 84,86% (1569) 82,91% (1533) 88,48% (1636) 83,88% (1551) 5,68% (105) 4,81% (89) 1,78% (33) 1,51% (28) 1,35% (25) 6,98% (129) 5,41% (100) 1,89% (35) 1,03% (19) 1,78% (33) 4,33% (80) 3,62% (67) 1,41% (26) 0,97% (18) 1,19% (22) 5,57% (103) 4,87% (90) 2,49% (46) 0,92% (17) 2,27% (42) Ktoś wysłał mi materiał zawierający wirus komputerowy 72,90% (1348) 11,79% (218) 9,25% (171) 3,41% (63) 0,87% (16) 1,78% (33) Ktoś wykluczył mnie z grona swoich znajomych lub nie dopuścił mnie do grona znajomych aby zrobiło mi się nieprzyjemnie 81,77% (1512) 8,92% (165) 5,41% (100) 1,41% (26) 0,92% (17) 1,57% (29)
Kim jest e-oprawca? Bliscy koledzy/koleżanki 28,29% 523 Inni młodzi ludzie, których znam ze szkoły, 28,07% 519 klasy osiedla, ale nie są moimi bliskimi znajomymi Osoby, które znam tylko z Internetu 20,17% 373 Osoby dorosłe, które znam 6,00% 111 Osoby dorosłe, których nie znam 6,11% 113 Ktoś mi kompletnie nie znany (anonimowy) 25,15% 465 Mój były chłopak/dziewczyna 6,76% 125 Ktoś inny (wpisz kto) 24,18% 447
Czy zdarzyło Ci się w ciągu ostatniego roku samemu lub w grupie przez dłuższy czas (regularnie) dręczyć kolegę lub koleżankę z twojej szkoły/klasy lub społeczności w Internecie, korzystając z Internetu lub telefonu komórkowego w taki sposób, że trudno mu/jej było się obronić? Odpowiedź % Liczba odp. 1)Nie zdarzyła mi się taka sytuacja w ciągu 80,04% 1480 ostatniego roku 2)Zdarzyła mi się jeden raz 13,41% 248 3)Zdarzyła mi się jeden 2-3 razy 4,11% 76 4)Zdarzyła mi się 4 razy i więcej 2,43% 45
"Uczniowie mogą wyzywać się, dokuczać sobie kiedy spotykają się bezpośrednio w szkole albo za pomocą telefonu komórkowego/internetu. Która agresja ma gorsze konsekwencje skutki dla osoby atakowanej?" Odpowiedź % Liczba odp. 1)Bezpośrednia ma gorsze skutki 34,18% 632 2)Przez telefon internet ma gorsze skutki 18,17% 336 3)Mają takie same konsekwencje 32,34% 598 4)Nie umiem tego ocenić 15,31% 283
Rozwiązywanie e-problemów z rodzicami 1) Poniżanie, obrażanie, ośmieszanie albo inne słowne działania 2) Poniżanie, obrażanie, ośmieszanie przy użyciu fotografii 3) Poniżanie, obrażanie, ośmieszanie przy użyciu filmu np. kręconego przez telefon komórkowy 4) Poniżanie, obrażanie, ośmieszanie przy użyciu nagrania dźwiękowego Odpowiedź % Liczba odp. 35,10% 649 32,61% 603 35,69% 660 24,72% 457 5) Gróźb i zastraszania 53,54% 990 6) Posługiwanie się kontem e-mailowym lub na 25,20% 466 facebooku bez mojej zgody 7) Nieustannym przesyłaniem niepokojących komunikatów 28,12% 520 8) Nie rozmawiałbym o tym z rodzicami 30,29% 560
Rozwiązywanie e-problemów z nauczycielami 1) Poniżanie, obrażanie, ośmieszanie albo inne słowne działania 2) Poniżanie, obrażanie, ośmieszanie przy użyciu fotografii 3) Poniżanie, obrażanie, ośmieszanie przy użyciu filmu np. kręconego przez telefon komórkowy 4) Poniżanie, obrażanie, ośmieszanie przy użyciu nagrania dźwiękowego Odpowiedź % Liczba odp. 25,58% 473 21,47% 397 22,50% 416 17,31% 320 5) Gróźb i zastraszania 32,23% 596 6) Posługiwanie się kontem e-mailowym lub na 11,95% 221 facebooku bez mojej zgody 7) Nieustannym przesyłaniem niepokojących komunikatów 13,25% 245 8) Nie rozmawiałbym o tym z nauczycielami 48,24% 892
Które z danych udostępniłbyś? 1) Imię i Nazwisko 85,45% 1580 2) Numer telefonu 21,63% 400 3)Adres zamieszkania 18,33% 339 4)Adres szkoły 28,56% 528 5) E-mail 63,66% 1177 6) Namiar na konto w komunikatorze typu skype 16,87% 312 7) Hasło do e-maila lub innego konta internetowego 4,65% 86 8) PESEL 2,81% 52 9)Zdjęcie twarzy 59,71% 1104 10) Żadnego z nich nie udostępniam 7,41% 137
Czy wysłałbyś zdjęcie znajomemu koledze/koleżance, którego znasz tylko przez Internet? Odpowiedź % Liczba odp. 1)TAK 38,83% 718 2)NIE 61,17% 1131
"Umieściłeś/aś lub przesłałeś kiedyś jakąkolwiek fotografię, film na której byłeś/aś przedstawiony/a w ""sexy"" sposób?" Odpowiedź % Liczba odp. TAK 10,98% 203 NIE 89,02% 1646
Portale społecznościowe Facebook 91,51% 1692 NK.pl (Nasza-Klasa) 43,16% 798 Twitter 19,09% 353 Badoo 2,76% 51 Fotka 6,06% 112 LinkedIn 2,22% 41 Ask.fm 34,29% 634 Inne (napisz jakie) 24,12% 446 tumblr 1,62% 30 skype 1,41% 26 instagram 1,08% 20 youtube 0,92% 17
"Gdyby internetowy kolega lub koleżanka zaprosiłaby Cię na spotkanie czy spotkałabyś/spotkałbyś się z nim w realnym świecie?" Odpowiedź % Liczba odp. TAK 40,08% 741 NIE 59,92% 1108 Ponad 20% ankietowanych nikomu nie powiedziałoby o spotkaniu! Czy zdarzyło Ci się kiedyś spotkać ze znajomym internetowym? Odpowiedź % Liczba odp. TAK 26,99% 499 NIE 73,01% 1350
Rodzice i reguły Odpowiedź Całkowicie nieprawdziwe Raczej nieprawdziwe Raczej prawdziwe Całkowicie prawdziwe W Twoim domu rodzice ustalają i przestrzegają zasad dotyczących używania przez Ciebie Internetu Rodzinie lub opiekunowie sprawdzają co robisz w Internecie Rodzice ustalają czas korzystania z komputera Rodzice ustalają jakie programy mogę instalować Rodzice ustalają w jakie gry mogę grać Rodzice ustalają jakie strony mogę przeglądać 47,54% (879) 25,91% (479) 18,71% (346) 7,84% (145) 52,30% (967) 31,69% (586) 11,79% (218) 4,22% (78) 50,62% (936) 22,71% (420) 18,28% (338) 8,38% (155) 69,71% (1289) 17,74% (328) 7,19% (133) 5,35% (99) 74,36% (1375) 15,79% (292) 6,33% (117) 3,52% (65) 69,17% (1279) 18,71% (346) 8,65% (160) 3,46% (64) Szkoła ustaliła i egzekwuje zasady dotyczące używania Internetu i telefonów komórkowych na swoim terenie 37,86% (700) 14,06% (260) 24,01% (444) 24,07% (445) W szkole odbyły się lub są prowadzone zajęcia na temat bezpiecznego korzystania z Internetu 37,37% (691) 18,28% (338) 24,39% (451) 19,96% (369)
Czy masz problem z oderwaniem się od komputera? Odpowiedź % Liczba odp. TAK 16,93% 313 NIE 83,07% 1536
Sweety z Filipin W ciągu dwóch miesięcy działalności Sweetie na internetowych forach działacze Terre des Hommes ustalili dane ponad tysiąca pedofili - ich imiona, nazwiska, kraj zamieszkania, numery telefonów i kart kredytowych.
Kochać znaczy kontrolować?
Obawiam się dnia, kiedy technologia weźmie górę nad stosunkami międzyludzkimi. Świat będzie miał pokolenie idiotów
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Mail: tomczyk_lukasz@prokonto.pl