bska stadny nr 4 // półrcznk dla prfesjnalstó Na najyższ tekst Grzegrz Sńsk Rafał Dębsk ft Wzualzacje materały grafczne PERBO-Prjekt Hala Pdum zlkalzana jest Glcach. Mast chdz skład aglmeracj Śląskej, która lczy sbe kł 2 500 000 meszkańcó. Tak lczna ppulacja przez ele lat mała d dyspzycj tylk jedną halę dsk-sprtą na 11 500 sób (katck Spdek). Ptrzebna jest buda neg, ększeg bardzej nczesneg bektu pdbnej funkcj 38 Mądra lkalzacja Halę zlkalzan e schdnej częśc masta, mejscu stnejąceg (becne mcn zdeastaneg) stadnu, bezpśrednm sąsedzte budynkó dydaktycznych Pltechnk Śląskej, meszkanej dzelncy studentó raz terenó parkych. Odległść d stacj klejej yns 1,7 km, zaś d centrum masta rynku na glckej staróce 1,6 km. Dgdny dstęp zapeną, planane realzane, najncześnejsze Plsce nestycje kmunkacyjne: ęzeł Sśnca, czyl krzyżóka Autstrady A4 A1, raz Drga Trasa Średnca (DTŚ), która stane sę głónym elementem płączena kmunkacyjneg mast aglmeracj śląskej. Bezpśredn djazd d prjektanej hal zapenć ma seć dróg lkalnych (planana na przyszłść) bdnca mejska. Obszar nestycj należy d terenó sprtych dzelncy akademckej Pltechnk Śląskej. Znajdują sę tam mędzy nnym: hala ldska, krty tense, hala sprta raz htel. Pdum stane sę punktem centralnym dla szystkch pyższych elementó zagspdarana. Właśca pltyka Już na przełme ekó kełkała dea budy hal dsk-sprtej na 15 000 sób. Władze samrząde Glc, z myślą pdnesenu rang masta na tle regnu, zdecydały 2006 rku rzpczęcu prac nad prjektem bektu tej elkśc. W tym czase ntensyne rzjał sę przemysł, złaszcza ykształcnej strefe eknmcznej. Uznan, że ażna jest, raz z tym pstępem, nestycja bekt, dzęk któremu kulturalne sprte dska śateg frmatu zatają d naszeg regnu.
Hala Pdum Glcach ym stpnu Hala Wdsk-Sprta Pdum Glcach Obk ybudanej nedan płyaln ymarach lmpjskch, Pdum mał być najażnejszym punktem prac, zązanych z rzbudą nfrastruktury sprtej masta. Aby rzetelne przygtać prgram nestycj, zrócn sę pmc d pracn prjektej DG Sńscy Archtekc Sp. j. z Glc. Frma sprządzła stępną kncepcję raz z prgramem funkcjnalnym analzą lkalzacj raz przedstała zakres skmplkanych zagadneń d rzażena przy plananu takeg bektu. Na tej pdstae ładze masta skuteczne ystąpły d Marszałka Wjeództa Śląskeg psane prjektu hal na lstę prjektó kluczych, dfnansyanych ze śrdkó unjnych ramach Regnalneg Prgramu Operacyjneg Wjeództa Śląskeg na lata 2007-2013. Oprócz hal Pdum akceptację uzyskały także prjekty Muzeum Śląskeg Katcach Drga Trasa Średnca. T pzlł mastu na głszene przetargu na pracane dkumentacj prjektej 2007 rku. Sje ferty złżyły pracne prjekte z całej Eurpy. Wygrał knsrcjum plskch frm PERBOPrjekt z Kraka raz Mdern Cnstructn Systems z Pznana. Nedług p tym zycęste prjektanc przedstal kncepcję archtektnczną, która zstała zaakceptana przez nestra. Następne pracan kmpleksą dkumentację budlaną raz studum yknalnśc. W 2008 rku ydan pzlene na budę, zaś nespełna 4 mesące późnej d masta trafła kmpletna dkumentacja yknacza raz z ksztrysam. Inestr zarządca mast Glce Prjekt Buda nczesnej Hal Wdsk-Sprtej Pdum Glcach Frmy prjekte PERBO-Prjekt Sp. z.., Mdern Cnstructn Systems Sp. z.. Współpraca autrska DIG Sńscy Archtekc Sp.j. Knstrukcja Mdern Cnstructn Systems Sp. z.. Generaln prjektanc Ptr Łabcz, Marcn Kulpa, Grzegrz Sńsk Sprany djazd W brębe d 0,5 d 1 km d bektu znajdują sę przystank autbuse.. Przeduje sę cąg pesze, pradzące z dóch przyległych ulc raz przez park. Zakłada sę, że d hal będze mgł djechać tyle samchdó sbych autkaró, le jest mejsc pstjych na zaprjektanych parkngach. Nedalek schdnej strny budynku przebegać ma bdnca Glc na estakadze, aby teren pd ną mógł być ykrzystany na ddatke mejsca pstje. Dzałka, na której pstane hala, spęta jest d półncy płudna ulcam. Przed placem głónym, d strny centrum masta zbudana zstane drga enętrzna, która płączy te da trakty. Zaprjektan p da jazdy na parkng, dla straży pżarnej, a także jazd na plac gspdarczy. Ze zględu na t, że hal dbyać sę będą mprezy mase raz ze zględu na granczena, ynkające z elkśc dzałk, przeduje sę rzbudę parkngó całej dzelncy akademckej raz pblżu budanych zjazdó z DTŚ (d strny Sśncy). Rząże t lczne, cdzenne prblemy ze znalezenem mejsca parkngeg dzelncy akademckej, zaś czase mprez stu prcentach spełn ymagana c d lczby mejsc parkngych przy hal. 39
bska stadny nr 4 // półrcznk dla prfesjnalstó Przyjemne tczene 40 Stadn XX-leca, dść mcn zdeastany, na terene któreg będze budana hala, ne jest teraz użytkany. Dzałka tczna jest zeleną, c zachęca d spędzana lneg czasu tym mejscu. Stadn stał sę ppularnym mejscem rekreacj celem spaceró studentó, meszkających pblskch akademkach. Pstały prjekt uzględna tę klcznść, szczególne rzązanach zagspdarana terenó kół hal. Kształtane placu głóneg ynkał z analzy pązań kmunkacyjnych, przyległych terenó rekreacyjnych kmpzycj urbanstycznej dzelncy. Jeg brzeżm cel nadan charakter parky tak, aby Pdum cdzenne tętnł życem. Prjektantm zależał na zachanu stnejących elementó krajbrazu, pzstan ęc, mędzy nnym dużą część krny stadnu, czyl sześcmetrą skarpę. Na jej całej długśc, a ęc kół bektu, przebega drga pżara. Oprócz drg bezpeczeństa, stan trakt peszy raz drgę technczną d hal. Zaprjektan da nezależne jazdy na tę drgę (e schdnej częśc dzałk). Zaprjektan tereny zelne bezpśrednm tczenu budynku. Ich system plecn pmędzy place, parkng cąg pesze. Na płudnej strne pstane szpaler drze. Uzupełnn lpy rsnące zdłuż półncnej częśc dzałk ne. Na placu głónym, przed budynkem zaprjektan elementy zelen, klmby raz z zeleną nską yską. Cągną sę ne d półncnej d płudnej częśc dzałk są kntynuacją układu zelen, znajdującej sę pblskm parku. Charakter parky pdkreśln przez tczene drze trankam, przeznacznym d regularnej pelęgnacj rzędam krzeó klcach parkngó. Na półncnej strne zaprjektan skarpę-zelenec zdbny, ze śceżkam schdam, pradzącym na szczyt skarpy. Wzdłuż nej ykształcn kładkę peszą pchylnę spadku 5%, by umżlć dstęp d górneg pzmu placu z pzmu parkngó. Na płudnej strne zaprjektan róneż parkng dupzmy, któreg górna płyta stan plac, przeznaczny d rganzacj mprez ysta plenerych, tarzyszących ydarzenm głónym, dbyającym sę hal. Różncę pzmó tym mejscu znelan zenętrznym schdam. Głóny plac skmunkan z górującym bektem za pmcą szerkch schdó amfladych. Pdbne rzązan kmunkację z tyłu bektu. Zaprjektane stpne pradzą na szerką, 9-metrą paskę bektu, z której pszczególne ejśca umżlają dstęp d śrdka hal. Odpedn ykształcne rampy chdnk umżlą sbm nepełnspranym ygdny dstęp na 6-metre skarpy. Prjektanc z szacunkem pdeszl d stanu bezpśredneg tczena hal. Zasadne ydaje sę sterdzene, że uprządkan urzmacn t, c dzś zachyca przycąga. Szerke hryznty Pnadt, na drębne zlecene masta frma DG Sńscy Archtekc sprządzła 3 kncepcje studó urbanstycznych terenó przyległych d Pdum. Obszar zagadneń znacząc ykraczał pza zakres pracana sameg bektu. Jak dmnujące przyjęt rzązane głónej s urbanstycznej najśca na bekt. Przebega na zdłuż cągu kmunkacyjneg, pradząceg z centrum Glc, pprzez Dzelncę Akademcką, aż pd prjektaną halę. Opracane zaera rzązana funkcjnalne kmunkacyjne, które znacząc pdyższają jakść stnejących terenó. Zaprjektane elementy, z racj funkcj frmy, krespndują z prjektaną halą raz z bektam dzelncy akademckej. Pdum raz z tczenem będze ne tylk pełnć funkcję śrdka dsk-sprteg, ale róneż przyczynać sę d trzena przestrzen publcznej bardz dbrej jakśc, spójnej z aktualnym tczenem. Będze t mejsce cdzennych sptkań tarzyskch ludz aktyne ypczyających sm meśce.
Hala Pdum Glcach Perszym krkem d teg, aby uzyskać zamerzny efekt, był yknane rzetelnej nentaryzacj terenó przyległych d hal. Na jej pdstae ydrębnn zakres pracana, sprządzn prgram funkcjnalny raz szkc urbanstyczny załżena. Pdum stał sę jeg centrum. T hala jest celem szystkch s urbanstycznych, które yznaczn terene. Głóna przebega z centrum Glc (eża kścła Ptra Pała), ulcą Akademcką, aż d hal. Zaprjektane zdłuż tej s place, cąg pesze raz aleje parke, pązały bekt z stnejącą strukturą mejską tkanką parką. Utrzyman cągłść kmpzycyjną kmunkacyjną. Na s znajdują sę dzś dść mcn yeksplatane budynk Pltechnk Śląskej: htel, hala sprta raz drukarne. Zgdne z yknanym studum, bekty te pnny być yburzne. W pracanu zagarantan ne mejsca pełnące te funkcje raz ddatke, ynkające z analzy ptrzeb. Zlkalzan je zdłuż prjektaneg głóneg djśca peszeg. Małby sę tam znaleźć trzygazdky htel na 100 sób, bska tereny rekreacyjne dla studentó, bekty dydaktyczne Pltechnk, stadn lekkatletyczny, lkale usług gastrnmczne, kryta płyalna akademcka raz bekty targ-ystae. Opracan analzę kmunkacyjną dla całeg załżena. Klka sugest nej zaartych zstał ykrzystanych pdczas prac nad nfrastrukturą kmunkacyjną Glc. Hala pdum lczbach: Perzchna dzałk: 104 807 m2. Wnętrze hal głónej: perzchna 4 450 m2; długść 95 m; szerkść 55 m. Wnętrze hal trenngej: perzchna 2050 m2; długść 52 m; szerkść 40 m. Pjemnść (dane średne): hala głóna maks. 16 660 sób; hala pmcncza 1000 sób. Lczba mejsc pstjych kół hal: dla krzystających z hal 790; dla bsług hal 130. 41
bska stadny nr 4 // półrcznk dla prfesjnalstó czeństa budynku e zp be y em bl pr te ję Ogólne p j ydarzeń, ac er bs j ac z an rg dzó raz arunk óne determnanty gł za an zn u, al h ę dbya ją cych s tkm pł yn ęł y ys sz de ze pr ne t prjek te kmpleksu na układ funkcjnaln y Zabaa frmą Bryłę hal staną trzy ścśle ze sbą pązane frmy. Każda z nch pełn nną funkcję. Zaprjektan ją na s pdłużnej stnejąceg stadnu, brócnej na półncny zachód, 70º d pertnej s, zrócnej na półnc. De z nch: hala głóna trennga zbudane są na plane alu. Mają neznaczne pchylne na zenątrz eleacje. Trzeca t prstpadłścan, pełnący głóne cdzenne funkcje kmercyjne, np. centrum spa, ftness centrum spnaczke. Oalne kształty budynku zstały kmpnane prstpadły układ ścan, dmnant przestrzennych, placó, schdó, murkó prych elementó małej archtektury. Aby pdkreślć pązane bryły z satką rtgnalną, zaprjektan cztery ścany ychdzące znacząc pza brys budynku. Trzą rzuce frmę krzyża greckeg, któreg śrdek zlkalzany jest punkce centralnym hal. Tarcze te yłanają sę z bektu czterech mejscach: na placu głónym, tylnym, raz pblżu dóch przecległych placó gspdarczych. Znacząca część fasady budynku yknana będze ze szkła refleksyjneg. Znakmce dbja sę nej bezpśredne tczene hal, głóne zeleń. Na zadanej yskśc halę trenngą raz głóną pasują żaluzje. Zamntane będą frme tarcz, ustanych prstpadle d eleacj bektu. Dzęk dpednemu zagęszczenu z penej dległśc przypmnać będą enec laury. Element nadaje znakmtej lekkśc całej bryle, ale jest róneż symblem naązuje d greckej tradycj grzysk lmpjskch. Na eleacj hal głónej zastsan pne żaluzje. D nch przyterdzn elementy, które trzą przestrzenne ekrany (technlga LED). Rzązane służy d trzena nezykłych efektó zualnych na eleacj budynku (prjekcj de raz anmacj). Dzęk takemu zabeg, na c dzeń spkjna yażna eleacja bektu, czase mprezy masej lśnea, zachyca, a z penścą mcn zapada pamęć. Kubatura składa sę z czterech kndygnacj pdstaych raz jednej bsługującej pmsty technczne. Dach hal t knstrukcja ln-cęgna (rzpra), parta na eńcu żelbetym, pkryta blachą trapezą. Budynek yknany jest knstrukcj żelbetej mnltycznej. Jasne funkcjnalne 42 Budynek pdzeln na de głóne strefy. Persza t przestrzeń hal głónej. Uruchamana jest czase mprez masych. Druga t mała sala trennga raz część kmercyjna. Dstępne są czase cdzenneg funkcjnana hal. Częścą spólną tych blkó funkcjnalnych jest hala trennga. Pdczas mprez masych bekce ykrzystyana jest też jak zaplecze hal głónej. Przyjęte rzązane hal głónej umżla przepradzene różnych mprez masych, mędzy nnym zadó sprtych: meczó hkeja, mtyngó lekkatletycznych, meczó tensych, satkók, kszykók, pjedynkó bkserskch nnych. Mżla jest róneż rganzacja dsk kncertó, knencj, kngresó raz ysta targó. Pnadt, przedzan mżlść dstsana hal d rganzacj mprez zgdnej z ymaganam dpednch mędzynardych zązkó federacj sprtych, dtyczących mprez mędzynardych. Obekt zstał zaprjektany tak, aby zapenć sbm nepełnspranym (zarón dzm, jak uczestnkm zadó sprtych raz nnych mprez) negranczny dstęp d szystkch funkcj. Na trybunach przedzan dpedną lczbę mejsc dla sób nepełnspranych raz z pekunam. Mł pmyśleć Prjekt Hal realzuje najnsze tendencje kształtanu bektu dsk-sprteg, zarón pd zględem funkcjnalnym, jak przestrzennym. Indydualny, neptarzalny charakter z penścą spra, że przyszłśc glcke Pdum stane sę zytóką masta budynkem, z którym chętne będą dentyfkać sę meszkańcy. Trafnym pmysłem ydaje sę zaangażane jak zarządcy spółk celej ze stuprcentym udzałem masta. Take rzązane znakmce funkcjnuje pdbnych bektach przykładem mże być łódzka Atlas Arena. Opracane prjektu zstał yknane całśc przez plskch prjektantó. Utrzn knsrcjum frm, które spólne zrealzał skmplkane zadane. Uzyskan pzlene na budę raz pracan prjekt yknaczy. Teraz tra prcedura przygtana fnansana nestycj raz rganzacj prac, zązanych z ybrem głóneg yknacy. Welfunkcyjny charakter spra, że Pdum będze znakmce funkcjnać zaspk ele ptrzeb meszkańcó Glc raz Śląska. Mamy nadzeję, że już dbrze znany z nazy bekt p ybudanu szybk stane sę kną śrdka znacząceg regnu, dążąceg d zrstu knkurencyjnśc metrpltalnej. Glce t pękne, duże mast z hstryczną zabudą kół średneczneg rynku, XIV-ecznym śródmeścem nym dzelncam z zabudą meszkaną. Glce t róneż znany znaczący śrdek nauky (mędzy nnym Pltechnka Śląska, nstytuty Plskej Akadem Nauk, Centrum Onklg). Mast psada ną Specjalną Strefę Eknmczną, gdze prężne rzja sę nczesny przemysł, a także usług. W grancach masta usytuan ęzeł autstrady Sśnca. Krzyżują sę tam głóne trasy mędzynarde autstrady A1 (półnc-płudne) raz A4 (schód-zachód).