Gimnazjum Nr 1 w Przeworsku Luty 2012 ARMIA KRAJOWA śołnierze WYKLĘCI Skład redakcji: Adrianna Urban, Karolina Motyka, Paulina Ochyra Opiekun: Halina Jarosz-Łaba
SŁOWO WSTĘPNE W tym roku (14 lutego) mija 70 lat od powstania Armii Krajowej największej i najlepiej zorganizowanej armii podziemnej okresu II wojny światowej. Niestety ich heroiczna walka o wolność ojczyzny nie została doceniona przez władze powojenne. Komuniści prześladowali działaczy AK. Na szczęście ten czas, kiedy o sympatii i podziwie dla AK nie moŝna było mówić minął juŝ (miejmy nadzieję) bezpowrotnie. Dlatego w tym roku szkolnym na warsztatach historycznych zajęliśmy się bliŝej poznaniem dziejów AK. Zapraszamy do lektury. Red. A jeśli komu droga otwarta do nieba, tym co słuŝą ojczyźnie... (Jan z Czarnolasu) ARMIA KRAJOWA (AK) W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Maryi Panny, Królowej Korony Polskiej kładę swe ręce na ten Święty KrzyŜ, znak Męki i Zbawienia, i przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczypospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straŝy Jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił aŝ do ofiary Ŝycia mego. Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i rozkazom Naczelnego Wodza oraz wyznaczonemu przezeń Dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy niezłomnie dochowam, cokolwiek by mnie spotkać miało. Tak mi dopomóŝ Bóg. (Rota przysięgi AK) Kryptonim PZP (Polski Związek Powstańczy), SZwK (Siły Zbrojne w Kraju), konspiracyjna organizacja wojskowa działająca w okresie II wojny światowej na obszarze państwa polskiego w granicach z 1939, podlegająca naczelnemu wodzowi, a przez niego Rządowi Rzeczpospolitej Polskiej (RP) na wychodźstwie. Poprzedniczką AK była SłuŜba Zwycięstwu Polski (SZP) utworzona 27 IX 1939 przez gen. M. Karaszewicza Tokarzewskiego, decyzją naczelnego wodza i premiera gen. W. Sikorskiego z 13 XI 1939 powołano Związek Walki Zbrojnej (ZWZ). Komendantem głównym ZWZ z siedzibą we Francji był gen. K. Sosnkowski. Po klęsce Francji i przeniesieniu rządu polski i władz wojskowych do Wielkiej Brytanii gen. Sikorski ustanowił Komendę Główną w Kraju, na dowódcę powołał gen. S. Roweckiego Grota, a 14 II 1942 przemianował ZWZ na AK. Po aresztowaniu Grota przez Niemców 30 VI 1943 dowódcą AK został gen. T. Komorowski Bór dowodził do kapitulacji powstania warszawskiego 2 X 1944. Ostatnim dowódcą AK został gen. L. Okulicki Niedźwiadek do rozwiązania AK 19 I 1945. Podstawowym zadaniem AK była odbudowa państwa polskiego przez walkę zbrojną, której momentem kulminacyjnym miało być ogólnonarodowe powstanie. Generalna koncepcja działania AK zakładała trzy etapy walki: pierwszywalka konspiracyjna, drugi- walka jawna w okresie powstania powszechnego, trzeci- odtworzenie sił zbrojnych i walka frontowa o wyzwolenie Polski oraz wytyczenie granic państwa. AK była wojskiem polskim o ochotniczym zaciągu; stanowiła część składową polskich sił zbrojnych. Podstawowymi jednostkami organizacjami AK były plutony, dzielące się na pełne i szkieletowe; dowódcy plutonów szkieletowych musieli mieć kandydatów do zaciągu na wypadek mobilizacji. Podstawowy trzon kadry dowódczej AK stanowili podchorąŝowie i podoficerowie, wśród oficerów dominowali, zwłaszcza w ogniwach terenowych, oficerowie rezerwy. WaŜnym uzupełnieniem kadry dowódczej byli oficerowie przeszkoleni w Wielkiej Brytanii i przerzuceni do kraju. W kraju podstawowym źródłem uzupełnienia było kształcenie na Zastępczych Kursach Szkoły PodchorąŜych Rezerwy Piechoty i Zastępczych Kursach Szkoły Podoficerów Piechoty. DuŜa rolę w AK odgrywały kobiety, które stanowiły 10% całego stanu. Pracowały w słuŝbie sanitarnej, w łączności, wywiadzie, kwatermistrzowie, propagandzie, kolportaŝu i w warsztatach zbrojeniowych. Niektóre słuŝyły w oddziałach bojowych. Kobiety stanowiły teŝ duŝą część nieformalnego zaplecza społecznego AK. W lutym 1942 rozkazem gen. Roweckiego została powołana Wojskowa SłuŜba Kobiet (WSK). Zgodnie z generalną koncepcją działania AK, zakładający trzy etapy walki: w konspiracji, na froncie, w powstaniu. W pierwszym etapie AK nie podejmowało walki zbrojnej na duŝą skalę. Podstawowymi formami walki konspiracyjnej były:
1. działalność informacyjna i propagandowa, mająca na celu umacnianie niezłomnej postawy patriotycznej społeczeństwa pol., mobilizująca do oporu przeciw okupantowi (czasopisma, plakaty ulotki, hasła pisane na murach); 2. wojna psychologiczna z Niemcami tzw. Akcja N ; 3. wywiad wojskowy na rzecz koalicji antyhitlerowskiej; 4. sabotaŝ gospodarczy i przemysłowy; 5. dywersja zbrojna; 6. walka partyzancka, do waŝnych zadań tego etapu naleŝało tez szkolenie wojskowe, prowadzone we wszystkich oddziałach na terenie całego kraju, a takŝe w konspiracyjnych podchorąŝówkach, szkołach podoficerskich oraz na specjalnych kursach. Po zajęciu ziem polskich przez wojska sowieckie, po nieudanych próbach współpracy z Armią Czerwoną, Ŝołnierze AK byli zatrzymywani, rozbrajani i aresztowani. Po aresztowaniach najczęściej wywoŝono ich w głąb ZSSR. Polscy komuniści, podporządkowani tzw. Rządowi lubelskiemu brali w tych działaniach aktywny udział. Spośród Ŝołnierzy, którzy się ujawnili wywieziono ok. 50 tys. 19 stycznia 1945r. gen. Leopold Okulicki pseud. Niedźwiadek, następca gen. Tadeusza Komorowski pseud. Bór wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajową. Władze komunistyczne rozpętały akcję przeciwko Ŝołnierzom AK (zbrojną, propagandową itp.), starając się zdyskredytować ich wszelkimi sposobami. Na miejsce AK powołano nową organizację NIE, na czele, której staną gen. Emil Fieldorf pseud. Nil. W jej szeregach znaleźli miejsce starannie wybrani, najlepsi Ŝołnierze dawnej AK. Wielu Ŝołnierzy AK róŝnymi drogami wybrało emigrację na zachód. ARMIA KRAJOWA PO 1945 r. Pod koniec 1944 r. generał Bór- Komorowski przekazał generałowi Leopoldowi Okulickiemu dowodzenie Armią Krajową, która na terenach centralnej Polski, trzymanych jeszcze przez Niemców, toczyła sporadyczne walki aŝ do stycznia 1945 roku. Po zajęciu przez Armię Czerwoną ziem zachodnich Rzeczypospolitej, na podstawie decyzji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - generał Okulicki rozkazem z dnia 19 stycznia 1945 roku rozwiązał Armię Krajową. 26 marca 1945 roku Delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław Jankowski, przewodniczący Rady Jedności Narodowej Kazimierz PuŜak oraz generał Leopold Okulicki zostali przez władze sowieckie podstępnie aresztowani i w grupie szesnastu czołowych działaczy Polski Podziemnej uwięzieni w Moskwie. Po tym aresztowaniu funkcję Głównego Delegata Rządu pełnił dyrektor departamentu spraw wewnętrznych Delegatury, Stefan Korboński, członek Stronnictwa Ludowego. Rada Jedności Narodowej w dniu 1 lipca 1945 roku postanowiła rozwiązać Delegaturę i rozwiązała się sama, kończąc tym aktem działalność polskiego państwa podziemnego. KOMENDANCI GŁÓWNI AK Stefan Paweł Rowecki, pseud. Grot, Grabica, InŜynier, Jan, Kalina, Rakoń, Tur. ur.1895, zm.1944, generał, komendant główny Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), dowódca Armii Krajowej (AK).W 1914-17 walczył na froncie w Legionach Polskich. Od 1918-20 oficer sztabowy. W 1930-38 dowódca pułku piechoty, brygady Korpusu Ochrony Pogranicza i zastępca dowódcy dywizji piechoty. W 1939 był organizatorem 2 Warszawskiej Brygady Pancerno- Motorowej; uczestnik wojny obronnej Polski, następnie konspiracji. Zastępca dowódcy głównego i szef sztabu SłuŜby Zwycięstwu Polski (SZP). Od 1940 komendant główny ZWZ, a od 1942 roku dowódca AK (Komendant Sił Zbrojnych w Kraju). Twórca struktury organizacyjnej AK; wywarł decydujący wpływ na ukształtowanie jej oblicza ideowego, nakreślenie celów walki i koncepcje ich realizacji. 30 VI 1943 wyśledzony i aresztowany przez Niemców w Warszawie, został przewieziony do Berlina, osadzony w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen-Oranienburg w pobliŝu Berlina i tam prawdopodobnie zamordowany po wybuchu powstania warszawskiego w sierpniu 1944. Generał Tadeusz Komorowski pseud. Bór; ur. 1895, zm. 1966, generał, dowódca AK, w czasie I wojny światowej oficer austriacki, od1913 w Wojsku Polskim. W okresie między wojennym pełnił m.in. funkcje zastępcy dowódcy pułku ułanów i komendanta Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Uczestnik wojny obronnej Polski 1939, następnie współorganizator i dowódca Organizacji
Wojskowej Krakowa, który w styczniu 1940 weszła w skład Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). W latach 1940-1941 komendant okręgu i obszar krakowskiego ZWZ, od lipca 1941 zastępca Komendanta Głównego ZWZ, między 17 lipca 1943 a 2 października 1944 sprawował stanowisko Komendanta Główngo Armii Krajowej. Wraz z rządem na emigracji i jego delegatem na kraj J.S. Jankowskim powiązał decyzję o rozpoczeciu powstania warszwskiego 30 listopada 1944 mianowany przez rząd emigracyjny wodzem naczelnym Polskich Sił Zbrojnych. Po wojnie osiadł w Wielkiej Brytanii, aktywnie uczestnicząc w Ŝyciu politycznym emigracjii polskiej. Generał Leopold Okulicki pseud. Niedźwiadek ur. 1898, zm. 1946. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę rozpoczął słuŝbę w Wojsku Polskim, szybko uzyskując kolejne stopnie awansu. W czasie kampanii wrześniowej walczył w obronie Warszawy, a od października współtworzył SłuŜbę Zwycięstwu Polskim i Związek walki Zbrojnej- Okręg Łódź. W latach 1940-1941 był komendantem obszaru okupacji sowieckiej. W styczniu 1941 został aresztowany przez NKWD i osadzony w moskiewskiej więzieniu na Łubiance. Zwolniony po układzie polsko-sowieckim, zostaje szefem sztabu Armii Polskiej ZSRR i dowódcą 7 dywizji piechoty. Po wyjściu armii generała Andersa na Bliski Wschód, Okulicki przeniesiony do Londynu, a w 1944 r. przerzucony do kraju gdzie zostaje zastępcą szefa sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej. Po klęsce powstania warszawskiego zostaje Komendantem Głównym AK, którą to formacje rozwiązuje rozkazem z 19 stycznia 1945 r. W marcu tegoŝ roku został podstępnie aresztowany przez NKWD w Pruszkowie. W czerwcu 1945 r. w procesie szesnastu został skazany na 10 lat więzienia. Jak się okazało nigdy z niego nie wrócił, zmarł 24 grudnia 1946 r. ZWIĄZEK ODWETU (ZO) Samodzielny pion organizacyjny Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), od 1942 AK, powołany jako organ walki bieŝącej rozkazem komendanta głównego ZWZ z 20 IV 1940. Celem ZO było natychmiastowe podjęcie czynnej walki z Niemcami przez akty dywersji technicznej. Oraz działania bojowe i akcje odwetowe. Komendantem Zo był szef Wydziału saperów ZWZ ppłk F. Niepokólczycki Teodor. Komenda Główna ZO ze sztabem i aparatem nauko-technicznym znajdowała się w Warszawie. Odziały dyspozycyjne KG ZO składały się początkowo z patroli saperskich oraz zespołów sabotaŝowych, które zostały rozbudowane i przekształcone w oddziały specjalne. W drugiej połowie 1942 roku z oddziałów tych sformułowano duŝą jednostkę dywersyjnobojową Oddział Dyspozycyjny KG ZO Motor. W końcu 1942 Motor wraz z innymi oddziałami i wszystkimi strukturami ZO został włączony do Kedywu. WACHLARZ Wydzielona organizacja dywersyjna ZWZ, działająca od września 1941 do marca 1943 na zapleczu niem. frontu wsch. Liczyła ponad tysiąc osób. Głównym zadaniem W było przygotowanie i realizacja planu Osłona, przewidywanego na moment wybuchu ogólnonarodowego powstania. Według tego planu W miał przez sabotaŝ i dywersja na szlakach komunikacyjnych powstrzymać napływ wojsk niem. z frontu wsch. Na teren centralnej Polski, wyręczając w tym okręgi wsch. AK, nie przygotowane na razie do natychmiastowego podjęcia zadań bojowych. Działalność bojowa W. miała być w zasadzie rozwijana na wschód od granicy państwowej z 1939. Rejon działania W. został podzielony pięć odcinków, nazywanych takŝe kierunkami. Dowództwo odcinka I miało siedzibę we Lwowie II w Równem, III w Brześciu, IV w Mińsku i V w Wilnie. Komendantem W. Został ppłk J. Włodarczykiewicz Damian : po jego śmierci w marcu 1942 ppłk R. Grocholski Brochwicz. Kadra W., do której przydzielono 32 skoczków spadochronowych przeszkolonych w Wielkiej Brytanii, miała być przerzucona na zaplecze frontu wschodniego i rozmieszczona w terenie centrum na wschód przerzucono 500 osób. Taka sama liczba osób została włączona do W. z okręgów wschodnich AK. W czasie przygotowań do generalnej akcji dywersyjnej patrole W. wykonały ponad 20 udanych akcji bojowych, wykoleiły 12 pociągów i wysadziły kilka mostów kolejowych. Straty własne wyniosły ok. 20 osób zabitych i ok. 60 aresztowanych. Gdy w 1942 nastąpił dynamiczny rozwój okręgów wschodnich AK, Komenda Główna zlikwidowała odrębność organizacyjną W. i włączyła go na początku 1943 do Kedywów tych okręgów.
OSA Organizacja Specjalnych Akcji Bojowych, samodzielna organizacja dywersyjna powołana w maju 1942 jako organ walki bieŝącej AK. Podporządkowana bezpośrednio dowódcy AK, wykonywała akcje bojowe na jego zlecenie; celem akcji była likwidacja czołowych przedstawicieli aparatu okupacyjnego. KEDYW Kierownictwo Dywersji, organ walki czynnej AK utworzony w listopadzie 1942 w wyniku połączenia Związku Odwetu (ZO), Wachlarza, Osy i oddziałów dywersyjnobojowych innych organizacji konspiracyjnych m.in. Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW), Socjalistycznej Organizacji Bojowej (SOB), Konfederacja Narodu (KN). Do Kedywu zostały włączone Grupy Szturmowe Szarych Szeregów Chorągwi Warszawskiej, z których sformowano Oddział Specjalny (OS) Jerzy. Na przełomie 1942 i 1943 został utworzony organizacyjny pion walki czynnej na wszystkich szczeblach AK: Kedyw obszarów, Kedyw okręgów, oficerowie dywersji obwodów. Cele Kedywu zostały określone w rozkazie dowódcy AK: nękanie okupanta i zadawanie mu ciosów przez akcję dywersyjną i sabotaŝową oraz stosowanie wobec okupanta odwetu za akty gwałtu; przez wykonywanie zadań bojowych przygotowanie Ŝołnierzy do walki w powstaniu zaktywizowanie oporu społeczeństwa i utrzymywanie atmosfery gotowości do walki. Kierunki i zadania akcji bojowych Kedywu to: dywersja techniczna uderzania na linie kolejowe, mosty, drogi, telekomunikacje, przemysł wojenny, urzędy i magazyny; sabotaŝ na kolei, na poczcie i na wszystkich odcinkach pracy; terror w stosunku do wyróŝniających się okrucieństwem Niemców, folksdojcza kolaborantów; odwet za wysiedlania, łapanki, egzekucje i represje; samoobrona uwalnianie aresztowanych i więzionych przez akcje bojowe na transporty, więzienia, obozy i miejsca straceń oraz walka partyzancka. BURZA Kryptonim działań zbrojnych prowadzonych w 1944 przez AK na tyłach wojsk niem. wycofujących się z ziem pol.pod naporem Armii Czerwonej. Plan B został opracowany w 1943 roku gdy zmienił się bieg wydarzeń wojennych i plany powszechnego powstania zbrojnego w kraju stały się nierealne. Instrukcja Rządu RP na wychodźstwie z 27 X 1943 przewidywała w takim wypadku podjęcie wzmoŝonej akcji sabotaŝowo-dywersyjnej mającej charakter ochronny polityczno-demonstracyjny. SZARE SZEREGI Kryptonim konspiracyjny organizacja harcerskiej utworzony przez Naczelną Radę Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP) 27 września 1939 roku w Warszawie. W okupowanym kraju zrzeszenie młodych Polaków miało na celu potajemne przygotowanie się do powstania, walkę z hitlerowskim wrogiem, a w końcu pracę wyzwolonej Polsce stąd teŝ program skrótowo ujęty w hasło: Dziś jutro pojutrze. "Dziś" oznaczało okres konspiracji i przygotowanie do powstania; "Jutro" otwartą walkę zbrojną z okupantem, powstanie; "Pojutrze" pracę w wolnej Polsce. POWSTANIE WARSZAWSKIE Wystąpienie zbrojne przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim (1 sierpnia 3 październik1944), zorganizowane przez Armię Krajową w ramach akcji Burza, połączone z ujawnieniem się i oficjalną działalnością najwyŝszych struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Od strony militarnej powstanie było wymierzone przeciwko Niemcom. Jednak jego strategicznym celem była próba ratowania powojennej suwerenności, przedwojennego kształtu granicy wschodniej, poprzez odtworzenie w stolicy Polski legalnych władz państwowych, będących naturalną kontynuacją władz przedwojennych. Do działań powstańczych przystąpiły oddziały Okręgu Warszawskiego AK oraz oddziały dyspozycyjne Kedywu KG AK. W czasie walk zburzonych zostało ok. 25%
zabudowy miasta, a po ich zakończeniu dalsze 35%. Wobec zburzenia ok. 10% podczas walk we wrześniu 1939 i 15% w wyniku powstania w getcie warszawskim, pod koniec wojny ok. 85% miasta leŝało w gruzach. Zniszczony został wielowiekowy dorobek kulturalny i materialny. Liczba ofiar po stronie polskiej nie jest nigdzie udokumentowana i jest trudna do ustalenia. Najczęściej podawana liczba 200 tys. zabitych pojawiła się po raz pierwszy juŝ 28 sierpnia w Lublinie, podczas konferencji zorganizowanej przez PKWN dla prasy zagranicznej (w tym zachodniej) i padła, jako ocena strat. Wobec braku innych źródeł wartość ta, jako prawdopodobna utrwaliła się z czasem. Obecnie historycy coraz częściej są skłonni szacować liczbę ofiar cywilnych na 120-150 tys. odbywania kary nie przeŝyło kilku z nich, m.in. L. Okulicki, J. S. Jankowski oraz S. Jasiukowicz. Proces ten był jednym z ostatnich pokazowych procesów politycznych epoki stalinowskiej w ZSRR. Jego celem była dyskredytacja legalnych władz Rzeczpospolitej Polskiej w oczach społeczeństwa polskiego i światowej opinii publicznej. HISTORIA O. RUFINA PS. OCZKO Z PRZEWORSKICH BERNARDYNÓW PROCES SZESNASTU W MOSKWIE Proces szesnastu był pokazowym procesem politycznym przywódców polskiego państwa podziemnego. Odbywał się w dniach 18-21 VI 1945 r. w Moskwie. Przed sądem radzieckim stanęli przywódcy państwa i narodu polskiego, którzy zostali wcześniej podstępnie aresztowani przez NKWD w marcu 1945 r. w Pruszkowie pod Warszawą. OskarŜonym postawiono fałszywe zarzuty, m.in. współpracę Armii Krajowej z Niemcami i dywersję na tyłach Armii Czerwonej. Tezy przedstawione w "akcie oskarŝenia" nie ograniczały się tylko do zarzutów dotyczących konkretnych czynów, których mieli dopuścić się oskarŝeni. Stwierdzono w nim równieŝ nielegalność Armii Krajowej, Delegatury Rządu na Kraj i Rady Jedności Narodowej - konspiracyjnej reprezentacji ugrupowań związanych z obozem londyńskim, wskazując jednocześnie na prawo do sprawowania władzy przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i Krajową Radę Narodową. W VI 1945 r. ogłoszono wyrok, zgodnie z którym prawie wszyscy przywódcy podziemnego państwa Polskiego zostali skazani na kary więzienia. Okresu Pod wieczór 30 maja 1944 roku w jednej z kryjówek AK w Rakszawie pod Łańcutem konspiratorzy w skupieniu słuchali BBC. Gdy z głośnika zabrzmiała piosenka,,umówiłem się z nią na dziewiątą, szybko udali się grupkami na leŝącą za Rakszawą duŝą polanę. Piosenka była sygnałem, Ŝe tej nocy na polanie, która była tajną placówką odbiorczą o kryptonimie Paszkot 106, nastąpi zrzut. Dla załóg samolotów to miejsce był tylko grupą współrzędnych i niewyraźnych światełek, które zaświecili przyjmujący zrzut Ŝołnierze AK. Lotnicy zrzucili 34 paczki i 6 cichociemnych. Spadochron niósł dwie paczki pełne amerykańskich dolarów w banknotach i w złocie, ale o tym uczestnicy akcji nie wiedzieli. Była noc, więc partyzanci nie szukali paczek. Dopiero nazajutrz rozpoczęło się poszukiwanie zagubionej przesyłki. Zajęło się tym jednak AK z Przeworska, a nie z Łańcuta. Czy o wyborze Przeworska zdecydował fakt, Ŝe to miasto było węzłem kolejowym i docierały tu pociągi z Warszawy? Wiadomo, Ŝe po odbiór pieniędzy wyjechał z klasztoru Bernardynów w Przeworsku mały konwój. Na wozie, w zakonnym ubraniu jechał ojciec Rufin, pseudonim Oczko - kapelan Obwodu AK Przeworsk. Urodził się śołyni koło Rakszawy, według Niemców mógł więc jechać z wizytą do znajomego. Tyle,Ŝe wóz powoził referent organizacyjny Komendy Obwodu, a za wozem na rowerze jechał Ŝołnierz palcówki AK śołynia. Obaj w chłopskich strojach, nie wzbudzali więc Ŝadnych podejrzeń Niemców, którzy zauwaŝyli przelatujące poprzedniej nocy samoloty i tego dnia we wsiach pod Łańcutem wypytywali o nie ludzi. Grupa z Przeworska bezpiecznie dojechała na miejsce zrzutu, znalazła
zgubioną dzień wcześniej przesyłkę, załadowała ją na wóz, przykryła sianem i wyruszyła z powrotem. Paczki z pieniędzmi bezpiecznie zostały umieszczone na strychu klasztoru, skąd po pewnym czasie zostały wywiezione koleją przez przebranych w mundury niemieckie wysłanników Komendy Głównej AK. Na jaki cel zostały przeznaczone pieniądze, tego ojciec Rufin juŝ nie wiedział. Odbiór pieniędzy był waŝnym wydarzeniem w Ŝyciu zakonnika. Nawet po latach przeŝywał jeszcze tamto wydarzenie. Bał się, Ŝe będzie mu to wypomniane na procesie, który po wojnie wytoczyła mu SłuŜba Bezpieczeństwa. Nie znaleziono jednak dowodów na jego współpracę z AK i, jak śmiali się jego przyjaciele z klasztoru, ojciec Rufin został skazany nie za to, czego nie popełnił. Dostał 7 lat więzienia za szpiegostwo i usiłowanie obalenia siłą ustroju - o współpracy z AK i o odbiorze pieniędzy z wyroku nie było ani słowa. uratował Ŝycie mojemu pradziadkowi i całej jego rodzinie. Po wojnie pradziadek trafił na 3 lata do wiezienia. Władze komunistyczne skazały go na podstawie podejrzenia o przynaleŝność do Armii Krajowej. Pradziadek w czasie wojny przechowywał w domu sztandar Przeworskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, a po wojnie sztandar przekazał Muzeum w Przeworsku jego syn Tadeusz. 1 września 1939 Wybuch II wojny światowej. KALENDARIUM Daniel Cisek ZE WSPOMNIEŃ RODZINY ZBIJEWSKICH Zupełnie niedawno dowiedziałem się, Ŝe moja rodzina ze strony matki ma ciekawą przeszłość historyczną. Mój pradziadek Karol Zbijewski naleŝał podczas II wojny światowej do Armii Krajowej. Niestety nie zachowały się w rodzinnym archiwum Ŝadne dokumenty, poniewaŝ jak wspomniał jego syn Tadeusz Zbijewski (mój dziadek) w czasie komuny lepiej było głośno o tym nie mówić. Groźba represji ze strony komunistów spowodowała, Ŝe tak niewiele informacji przetrwało do dnia dzisiejszego. Pradziadek Karol był starannie wykształcony, w czasie wojny pracował w biurze medycznym. Dzięki swojej pracy mógł pomagać ludziom poszukiwanym przez gestapo. Wystawiał fałszywe dokumenty (dowody, przepustki). Z naraŝeniem Ŝycia wynosił je z biura i przekazywał dalej. Zdając sobie sprawę z tego, ze przyłapanie go z tymi dokumentami grozi śmiercią, brutalnym przesłuchaniem lub wywózką do obozu, zawsze nosił przy sobie granat. Pradziadek Karol pomagał takŝe podczas akcji związanych z pozyskiwaniem broni. Jest z tym związana historia, której dokładnej daty nie dziadek nie potrafił podać. OtóŜ pewnego wieczoru do pradziadka AK-owcy przynieśli kilkanaście karabinów odebranych hitlerowcom. Miał je przechować do następnej nocy. Jednak Niemcy rozjuszeni akcją Polaków rozpoczęli przeszukiwania, aby znaleźć broń lub rannych. Gdy Ŝołnierze przeszukali dom przeszli do ogrodu. Na widok wielkich, gęstych krzaków, wysokich pokrzyw i dorodnych krzaków agrestu zaniechali poszukiwań. A karabiny stały w agreście i w umówionym czasie zgłosił się po nie wyznaczony Ŝołnierz z AK. Krótko mówiąc zaniedbany ogród 27 września 1939 W Warszawie powstała konspiracyjna organizacja polityczno-wojskowa SłuŜba Zwycięstwu Polski. Tego samego dnia powołano teŝ harcerskie,,szare Szeregi. 30 września 1939 Gen. Władysław Sikorski został premierem Rządu RP na uchodźstwie i Naczelnym Wodzem. 13 października 1939 Utworzenie konspiracyjnej organizacji Stronnictwa Narodowego. 13 listopada 1939 Gen. Sikorski rozwiązał SZP i powołaj w jej miejsce konspiracyjny Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), który miał skupić wysiłek zbrojny w kraju. Komendantem Głównym został gen. Kazimierz Sosnkowski. Jesień 1939 Utworzenie Narodowej Organizacji Bojowej 13-15 kwietnia 1940 Rozpoczęła się druga deportacja ludności cywilnej z zagarniętych ziem polskich. Łącznie wywieziono na wschód ok.300 tys. Osób.
20 kwietnia 1940 W Warszawie powołano Związek Odwetu. 14 czerwca 1940 Pierwszy transport więźniów do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. 18 czerwca 1940 Rząd Polski na uchodźstwie przenosi siedzibę do Londynu. 20 czerwca 1940 Niemcy w ramach Akcji AB rozstrzelali w Palmirach 358 przedstawiciele polskiej inteligencji. 22 czerwca 1940 Kapitulacja Francji. 16 października 1940 Niemcy zamknęli ludność Ŝydowską w warszawskim getcie. Marzec 1941 Zlikwidowanie Narodowej Organizacji Bojowej 22 czerwca 1941 Atak Niemiec na ZSRR. 30 lipca 1941 Podpisanie układu Sikorowski-Majski w Londyniewznowienie stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a ZSRR. 14 lutego 1942 Powołanie Armii Krajowej przez Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego. 1 czerwca 1942 Utworzenie obozu koncentracyjnego w Treblince. 22 lipca 1942 Niemcy rozpoczęli likwidację warszawskiego getta. Pierwszy etap deportacji śydów do obozu w Treblince. 5 września 1942 Niemcy deportowali z getta w Warszawie ok. 70 tysięcy śydów. Akcja trwała tydzień. 4 grudnia 1942 Powstała Rada Pomocy śydom śegota. Organizacja działała przy Delegaturze Rządu na Kraj. 22 stycznia 1943 Powstaje Kedyw, czyli Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Jego zadaniem było organizowanie zbrojnych akcji sabotaŝowodywersyjnych. 26 marca 1943 Przeprowadzono akcję pod Arsenałem. 31 marca 1943 Rozwiązanie Dywizjonu Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie 19 kwietnia-16 maja 1943 Powstanie w getcie warszawskim. 26 kwietnia 1943 Stalin zrywa stosunki dyplomatyczne z Polską. 7 maja 1943 Powstanie 1.Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki pod dowództwem gen. Zygmunta Berlinga. 5 lipca- 23 sierpnia 1943 Rozegrała się największa bitwa pancerna II wojny światowej pod Kurskiem. Armia Czerwona zepchnęła wojska niemieckie do defensywy. 1 lutego 1944 Oddział Dywersyjny Komendy Głównej Armii Krajowej Pegaz dokonał zamachu na dowódcę SS oraz policji na dystrykt warszawski gen. Franza Kutscherę. 19 stycznia 1945 Rozwiązanie Armii Krajowej. 9 maja 1945 Koniec II wojny światowej w Europie. 3 października 1942 Zakończyła się akcja przesiedlania śydów z warszawskiego getta. 7-8 października 1942 Armia Krajowa przeprowadziła akcję Wieniec, która miała na celu wysadzenie torów kolejowych w okolicach Warszawy.