musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert

Transkrypt

1

2 IDEA Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego służy pogłębieniu refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami nazistowskim i komunistycznym. Został powołany w 2016 roku. Dokumentuje zbrodnie niemieckie i sowieckie popełnione podczas okupacji Polski, gromadząc świadectwa ofiar, ich rodzin i bliskich. Wspiera badania naukowe, udostępnia teksty źródłowe i ich tłumaczenia oraz organizuje międzynarodową wymianę akademicką. Prowadzi działalność wydawniczą i edukacyjną. Inspiruje i promuje najciekawsze zjawiska w kulturze i sztuce, nawiązujące do historii i doświadczeń totalitaryzmu.

3 musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert

4 Czy w ogóle my, ludzie XX wieku, możemy spojrzeć w twarze tych, co żyli kiedyś i śmieszna rzecz dowodzić naszej wyższości, kiedy za naszych czasów zbrojna masa niszczy nie wrogie sobie wojsko, lecz całe narody, bezbronne społeczeństwa, stosując najnowsze zdobycze techniki? Witold Pilecki ( )

5 PATRON Przed wojną zarządzał majątkiem rodzinnym na Kresach Wschodnich. Po upadku II Rzeczypospolitej od razu zaangażował się w działalność podziemną. Do obozu koncentracyjnego Auschwitz trafił w 1940 roku z własnej woli i za zgodą dowództwa. Spędził tam ponad dwa i pół roku, budował siatkę konspiracyjną, a w raportach dla podziemia informował o sytuacji w obozie i zagładzie Żydów. Po brawurowej ucieczce z Auschwitz służył w Kierownictwie Dywersji Armii Krajowej, w 1944 roku walczył w Powstaniu Warszawskim, a po jego upadku trafił do niewoli niemieckiej. Do opanowanego przez komunistów kraju wrócił w 1945 roku jako wysłannik gen. Władysława Andersa, aby stworzyć siatkę wywiadowczą. Aresztowany w 1947 roku przez Urząd Bezpieczeństwa, został poddany w śledztwie brutalnym torturom i skazany na śmierć w procesie pokazowym. Wyrok wykonano 26 maja 1948 roku. Rotmistrz Witold Pilecki rzucił wyzwanie dwóm totalitaryzmom: nazistowskiemu i komunistycznemu. Był ofiarą obydwu zbrodniczych reżimów. Jest symbolem patriotyzmu, odwagi, umiłowania wolności i solidarności z prześladowanymi uniwersalnych wartości wspólnych wszystkim ludziom, fundamentalnych dla tradycji Zachodu. Dzięki uprzejmości rodziny Witolda Pileckiego Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami ma zaszczyt nosić Jego imię.

6 ZAPISY TERRORU Dokumenty Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce i jej następców prawnych stanowią jeden z największych zbiorów świadectw ludności cywilnej okupowanej Europy. W zeznaniach, zbieranych po II wojnie światowej, kryją się osobiste doświadczenia tysięcy Polaków ofiar i świadków niemieckiego terroru. Choć wykorzystywano je w postępowaniach sądowych i badaniach historycznych, nadal pozostają mało znane. Rzadko sięgają po nie zagraniczni historycy i twórcy kultury. W ramach projektu Zapisy Terroru Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego planuje uruchomić portal internetowy, w którym publikowane będą protokoły przesłuchań świadków obywateli polskich składających po wojnie zeznania przed Komisją. Po raz pierwszy relacje te dotrą do szerokiego grona odbiorców: umożliwią odkrycie historii rodzinnych i lokalnych, zainteresują uczonych, dziennikarzy i ludzi kultury. Dzięki tłumaczeniom na język angielski trafią do obiegu międzynarodowego, upowszechniając na świecie wiedzę o okupacji niemieckiej w Polsce i pamięć o ofiarach.

7 DWA TOTALITARYZMY II wojna światowa rozpoczęła się w 1939 roku od wspólnej napaści Niemiec i Związku Sowieckiego na Polskę. II Rzeczpospolita jako pierwsza podjęła walkę z dwoma totalitaryzmami: nazistowskim i komunistycznym. W kolejnych latach ziemie polskie były areną masowych zbrodni obu totalitarnych reżimów. Niemcy realizowali tu program eksterminacji Żydów obywateli polskich i tych sprowadzonych z innych części Europy, mordowali polską inteligencję, a w 1944 roku skazali na zagładę całe miasto Warszawę. Sowieci prześladowali tzw. wrogów ludu, organizowali masowe deportacje na Wschód, a w 1940 roku w Katyniu i innych miejscach rozstrzelali ponad 20 tys. polskich oficerów i inteligentów. Miliony ludzi padły ofiarą wysiedleń oraz wywózek do obozów koncentracyjnych, łagrów i pracy przymusowej. Ciężkie warunki życia pod niemiecką i sowiecką okupacją wielu pozbawiły szans na przetrwanie. W latach śmierć poniosło od 5,6 do 5,8 mln polskich obywateli, z czego połowa to ofiary Holokaustu. Koniec wojny nie przyniósł Polsce upragnionej wolności, lecz niemal pół wieku komunistycznej opresji.

8