1 RAPORT EWALUACYJNY Z REALIZACJI ZADANIA WSPÓŁPRACA PONADNARODOWA W PROJEKCIE DAMY RADĘ PROGRAM AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ I SPOŁECZNEJ W KATOWICACH 7.1.1 PO KL I. Cele i forma współpracy z partnerami ponadnarodowymi W latach 2012 2013 realizacja projektu Damy radę program aktywizacji zawodowej i społecznej w Katowicach 7.1.1 PO KL obejmowała również współpracę z partnerami zagranicznymi. W drodze konkursu wybrane zostały następujące organizacje: 1. Fundación Paideia Galiza z Hiszpanii 2. Nacionalinis Socialinės Integracijos Institutas z Litwy 3. Associazione di Promozione Sociale Onlus IL PORTICO z Włoch Celem współpracy było wypracowanie nowego narzędzia do pracy z młodzieżą zagrożoną wykluczeniem społecznym zatytułowanego Młodzież jest aktywna, a także adaptacja dwóch rozwiązao partnerów do warunków lokalnych. Pierwszym rozwiązaniem przewidzianym do przeniesienia na polski grunt były doświadczeo partnera hiszpaoskiego w zakresie tworzenia sieci współpracy i pracy w sieciach. Drugim było przygotowanie do adaptacji i wdrożenia w warunkach polskich rozwiązania młodzi dziennikarze stosowanego przez partnera litewskiego Współpraca opierała się na wymianie doświadczeo w trakcie wizyt studyjnych i tematycznych u partnerów zagranicznych, a także w trakcie wizyt organizowanych w Polsce. W sumie odbyły się: 3 wizyty studyjne 4 wizyty tematyczne 4 rewizyty partnerów zagranicznych w Polsce L.p. Data wydarzenia Rodzaj wydarzenia Partner odwiedzany I. 25 28.09.2012 Wizyta studyjna Associazione di Promozione Sociale Onlus IL PORTICO, Dolo, Włochy II. 22 26.10.2012 Wizyta tematyczna Associazione di Promozione Sociale Onlus IL PORTICO, Dolo, Włochy III. 20 23.11.2012 Wizyta studyjna Nacionalinis socialinės integracijos institutas, Wilno, Litwa IV. 10 14.12.2012 Wizyta tematyczna Nacionalinis socialinės integracijos institutas, Wilno, Litwa V. 9 12.04.2013 Wizyta studyjna Fundacion Paideia Galiza, Padrón, Hiszpania Ilośd uczestników 10 13 9 12 10
2 VI. 13 17.05.2013 Wizyta tematyczna I VII. 3 7.06.2013 Wizyta tematyczna II Fundación Paideia Galiza, Padrón, Hiszpania Fundación Paideia Galiza, Padrón, Hiszpania VIII. 16 19.07.2013 Rewizyta Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach IX. 18 24.08.2013 Rewizyta Międzynarodowy Obóz Młodzieżowy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach X. 15 18.10.2013 Rewizyta Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach XI. 25 27.11.2013 Rewizyta Konferencja podsumowująca współpracę ponadnarodową Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach 13 11 9 14 10 6 W wizytach studyjnych i tematycznych udział brali zarówno pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Katowicach, bezpośrednio zaangażowani we wdrażanie projektu Damy radę, jak i inni pracownicy zajmujący się w swojej codziennej pracy tematyką poruszaną w trakcie spotkao z partnerami zagranicznymi. Uczestnikami wizyt byli również przedstawiciele polskich partnerów projektu (Stowarzyszenie Fabryka Inicjatyw Lokalnych i Instytut Współpracy i Partnerstwa Lokalnego). Wizyty tematyczne przeznaczone były przede wszystkim dla uczestników projektu. Wykres 1: Uczestnicy wizyt w instytucjach partnerskich według statusu
3 Wykres 2: Wykres 3: Uczestnicy projektu biorący udział w wizytach w instytucjach partnerskich w podziale na Programy Aktywności Lokalnej. II. Wizyty studyjne i tematyczne u partnerów zagranicznych 1. Pierwsza z zaplanowanych wizyt odbyła się we wrześniu 2012 roku w Stowarzyszeniu IL PORTICO w Dolo we Włoszech. Organizacja ta zajmuje się wspieraniem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym ze względu na swoją sytuację materialną, zawodową, rodzinną czy też niepełnosprawnośd. W tym celu realizuje szereg działao o charakterze środowiskowym, m.in. animujących czas wolny swoich podopiecznych, jak również prowadząc dom tymczasowy dla osób potrzebujących wsparcia. W trakcie wizyty studyjnej przedstawiono historię powstania, filozofię działania oraz formy wsparcia osób potrzebujących, oferowane przez Stowarzyszenie. Jedną z najważniejszych kwestii poruszanych podczas wizyty było zagadnienie zaangażowania młodych ludzi (również wywodzących się ze środowisk trudnych) w aktywnośd na rzecz siebie oraz społeczności rówieśniczej i lokalnej. Wiele miejsca poświęcono również kwestii wolontariatu młodzieży, tak w wymiarze lokalnym jak i europejskim.
4 Wykres 4: Korzyści z udziału w wizycie Wykres 5: Ocena zagadnieo poruszanych w trakcie wizyty
5 W odpowiedzi na pytanie o wpływ udziału w wizycie na plany zawodowe uczestnicy udzielali m.in. następujących odpowiedzi: Poznałem ciekawe koncepcje wspierania młodzieży i zaczerpnąłem nowe pomysły na jeszcze ciekawsze metody aktywizowania młodzieży. Wizyta utwierdziła mnie w przekonaniu co do wartości pracy nakierowanej na młodzież i jej aktywizację. Rozwój wolontariatu w organizacji. Planowanie dalszych projektów w oparciu o współpracę międzynarodową. 2. Drugie spotkanie z partnerem włoskim zostało zorganizowane w formie wizyty tematycznej, w której udział wzięła młodzież uczestnicząca w projekcie Damy radę. Uczestnikami wizyty było 5 osób na co dzieo zaangażowanych w działaniach Programu Centrum Aktywności Lokalnej w Szopienicach, 5 osób objętych wsparciem Programu Aktywności Lokalnej na Rzecz Młodzieży Postaw na siebie! oraz opiekunowie młodzieży. W programie wizyty znalazły się warsztaty i spotkania dotyczące działao na rzecz młodzieży, form spędzania wolnego czasu oraz częśd poświęcona kulturze Włoch. Mimo wcześniejszych ustaleo, nie wszystkie zaplanowane w programie wizyty działania udało się zrealizowad na satysfakcjonującym poziomie. 3. Współpraca z partnerem litewskim rozpoczęła się od wizyty studyjnej pracowników MOPS oraz przedstawicieli partnerów projektu w Wilnie. Wizyta ta dotyczyła organizowania społeczności lokalnej. Zaplanowane spotkania obejmowały tematykę innowacji społecznych, edukacji nieformalnej oraz wykluczenia społecznego. Zaprezentowane zostały również projekty realizowane przez Nacionalinis Socialinės Integracijos Institutas: All different All Equal, Social taksi, Żywa biblioteka i Młodzi dziennikarze. Wykres 6: Korzyści z udziału w wizycie
6 Wykres 7: Ocena zagadnieo poruszanych w trakcie wizyty W odpowiedzi na pytanie o wpływ udziału w wizycie na plany zawodowe uczestnicy udzielali m.in. następujących odpowiedzi: Już wiem, że napiszę nowy program. Żywa biblioteka jest wspaniałym narzędziem w walce z wykluczeniem społecznym. Chęd wprowadzania innowacyjnych rozwiązao w pracy. Byd może uda się zaadoptowad nowe metody pracy z młodzieżą. 4. Druga wizyta u partnera litewskiego przeznaczona była dla uczestników projektu (dwie osoby objęte wsparciem Programu Aktywności Lokalnej na Rzecz Młodzieży Postaw na siebie!, dwie osoby uczestniczące w Programie Centrum Aktywności Lokalnej w Szopienicach, jedna osoba z Programu Centrum Aktywności Lokalnej w Załężu, trzy osoby z Programu Centrum Aktywności Lokalnej w Nikiszowcu). Wśród zaplanowanych spotkao znalazły się warsztaty innowacji społecznych, prezentacje reportaży i śledztw dziennikarskich powstałych w projekcie Młodzi dziennikarze, spotkanie z uczestnikami projektu Młodzi dziennikarze, dwiczenia związane z naznaczaniem społecznym i dziennikarstwem społecznym. Uczestnicy wizyty mieli okazję do udziału w wydarzeniu Żywa biblioteka i sprawdzeniu jak funkcjonuje takie przedsięwzięcie. 5. Na rok 2013 zaplanowane zostały trzy wizyty u partnera hiszpaoskiego Fundación Paideia Galiza. Udział w pierwszej wizycie wzięli pracownicy MOPS oraz przedstawiciele partnerów projektu. Tematyka wizyty skupiona była wokół aktywizowania społeczności lokalnych, organizowania pracy w sieci oraz wspierania osób młodych zagrożonych wykluczeniem społecznym. Partner zaprezentował swoje działania realizowane w ramach projektów RURALOVER i LA IDA.
7 Wykres 8: Korzyści z udziału w wizycie Wykres 9: Ocena zagadnieo poruszanych w trakcie wizyty W ankietach koocowych osoby biorące udział w wizycie podsumowały jej wpływ na plany zawodowe m. in. w następujący sposób: Chęd wdrażania innowacyjnych narzędzi i metod pracy z osobami młodymi zagrożonymi wykluczeniem społecznym. Wizyta pozwala z optymizmem spojrzed na możliwośd pozyskiwania środków zewnętrznych na działania podobne do realizowanych przez partnera zagranicznego.
8 Poszerzenie wiedzy na temat innowacyjnej pracy dotyczącej grup zmarginalizowanych. Nowe pomysły na wdrożenie metody organizacji pracy w sieci z osobami niepełnosprawnymi. Mobilizacja do tworzenia sieci i nawiązywania kontaktów międzynarodowych. 6. Celem drugiej wizyty u partnera hiszpaoskiego było poznanie nowatorskich form wsparcia osób niepełnosprawnych. Uczestnikami byli przedstawiciele środowisk osób niepełnosprawnych współpracujący w ramach wolontariatu z Programem Integracji Społecznej i Zawodowej Osób Niepełnosprawnych oraz pracownicy tego programu. Plan wizyty obejmował liczne spotkania w organizacjach zajmujących się wspieraniem osób z niepełnosprawnością. Wykres 10: Korzyści z udziału w wizycie Wykres 11: Ocena zagadnieo poruszanych w trakcie wizyty
9 7. Wizyta tematyczna w Fundación Paideia Galiza miała na celu przybliżenie uczestnikom projektu zasad budowania, funkcjonowania pracy w sieci tematycznej. W trakcie pobytu w Hiszpanii uczestnicy, korzystając z usług różnych podmiotów współpracujących w ramach sieci Ruralover (hotel, restauracja, firma transportowa), mogli się przekonad, jak tego typu współpraca wygląda w praktyce. Spotkania w trakcie wizyty dostarczyły uczestnikom wiedzy na temat projektów realizowanych przez partnera hiszpaoskiego. Szczególnym zainteresowaniem cieszył się projekt mobilności dla osób młodych LA IDA oraz zagadnienia związane z wolontariatem europejskim. W wolnym czasie uczestnicy mogli zapoznad się z kulturą hiszpaoskiego regionu Galicja zwiedzając zabytki Santiago de Compostela i A Corupa. III. Rewizyty partnerów zagranicznych w Polsce 1. W pierwszej rewizycie udział wzięli przedstawiciele partnerów zagranicznych sześciu przedstawicieli Fundación Paideia Galiza oraz trzy osoby reprezentujące Nacionalinis socialinės integracijos institutas. Program wizyty obejmował prezentacje działao partnerów zagranicznych oraz dotychczasowych zadao zrealizowanych w ramach projektu Damy radę. Goście odwiedzili również siedzibę Centrum Aktywności Lokalnej w Nikiszowcu oraz spotkali się z uczestniczkami Programu Centrum Aktywności Lokalnej w Szopienicach, aby poznad działanie projektu w praktyce. Duża częśd spotkania poświęcona została na omówienie rozwiązao funkcjonujących u partnerów zagranicznych, które miały zostad przeniesione na grunt katowicki. Przewidziano również czas na dyskusję na temat realizacji kolejnych etapów współpracy ponadnarodowej, w szczególności organizacji sierpniowego obozu młodzieżowego. Partnerzy zagraniczni zapytani o częśd rewizyty, która najbardziej im się podobała udzielali między innymi następujących odpowiedzi: Prezentacje przeprowadzone przez wszystkich partnerów projektu, wizyty w miejscach realizacji projektu. Zaangażowanie ludzi w działania lokalne. Uczestnicy wskazywali również na wycieczkę do kopalni, która zorganizowana w czasie wolnym miała przybliżyd tradycję i kulturę regionu. W wyniku przeprowadzonej analizy ankiet ewaluacyjnych oraz bezpośrednich rozmów z uczestnikami pojawiła się potrzeba zmiany miejsca zakwaterowania w trakcie kolejnych rewizyt.
10 Wykres 12: Ocena rewizyty lipiec 2013 2. W sierpniu 2013 w Lalikach zorganizowany został obóz dla młodzieży, który stanowił jeden z rezultatów współpracy ponadnarodowej - nowe narzędzie do pracy z młodzieżą zagrożoną wykluczeniem społecznym. Międzynarodowy Obóz Młodzieżowy Młodośd jest aktywna był drugą okazją do spotkania z partnerami ponadnarodowymi w Polsce. W obozie udział wzięła młodzież z Hiszpanii, Litwy i Polski wraz z opiekunami. W skład polskiej grupy wchodzili uczestnicy Programu Aktywności Lokalnej na Rzecz Młodzieży Postaw na siebie!, Programu Centrum Aktywności Lokalnej w Szopienicach oraz uczniowie z Zespołu Szkolno Przedszkolnego dla Dzieci Niesłyszących i Słabo Słyszących w Katowicach. W sumie w obozie udział wzięły 44 osoby. Głównym elementem obozu były warsztaty dla młodzieży, których celem było przygotowanie młodych ludzi do samodzielnego przygotowania i zrealizowania inicjatywy w przestrzeni publicznej. Efektem pracy w trakcie warsztatów była inicjatywa zorganizowana w centrum Katowic, w której udział wzięli wszyscy uczestnicy obozu. Działania podejmowane w trakcie obozu jak i szczegółowy program warsztatów z komentarzem trenerów zostały opublikowane w postaci broszury pt.: Młodośd jest aktywna. Międzynarodowy obóz młodzieżowy jako nowe narzędzie do pracy z młodzieżą zagrożoną wykluczeniem społecznym. Podsumowaniem obozu i pracy wykonanej w trakcie warsztatów jest również film dokumentujący to wydarzenie. Na pytanie Jakie korzyści dał Ci udział w obozie i warsztatach? uczestnicy odpowiadali: Niesamowitą możliwośd doświadczenia wspólnych rozmów w czterech obcych dla mnie językach. Nauka współpracy w grupie o różnej narodowości i z osobami głuchoniemymi. Po obozie stałam się odważna. Mogłam podszkolid porozumiewanie się w języku angielskim, poznałam dużo wspaniałych ludzi, nauczyłam się trochę hiszpaoskiego i migowego.
11 Wykres 13: Ocena rewizyty Międzynarodowy Obóz Młodzieżowy Młodośd jest aktywna 3. Trzecie spotkanie partnerów ponadnarodowych zorganizowane w Katowicach poświęcone było konsultacjom adaptacji rozwiązao partnerów zagranicznych do warunków lokalnych. W trakcie wizyty omówiony został program Młodzidziennikarze.pl oraz model współpracy w sieci NikiNet. Częśd spotkao dotyczyła wspierania osób niepełnosprawnych w ramach spółdzielni socjalnych oraz warsztatów terapii zajęciowej. Zaprezentowane zostały również projekty partnerów dedykowane osobom niepełnosprawnym. Uczestnicy wizyty zapytani o częśd rewizyty, która najbardziej im się podobała wskazywali na: Prezentacje projektów i dyskusję między partnerami. Wizyty WTZ Unikat oraz PCAL Nikiszowiec. Dyskusja na temat dziennikarstwa i jego celów. Wykres 14: Ocena rewizyty październik 2013
12 4. Ostatnim etapem współpracy z partnerami zagranicznymi była konferencja podsumowująca wspólne działania i osiągnięte rezultaty. Program konferencji obejmował omówienie zasad współpracy, krótkie przedstawienie instytucji partnerskich oraz zaprezentowanie pierwowzorów rozwiązao, które zostały dostosowane do warunków lokalnych i wdrożone w ramach projektu. Ważnym punktem konferencji był pokaz filmu dokumentującego Międzynarodowy Obóz Młodzieżowy oraz fragmenty audycji radiowej, w której uczestnicy obozu opowiedzieli o swoich wrażeniach. Udział partnerów ponadnarodowych w projekcie został podsumowany w trakcie dyskusji panelowej pod hasłem Szanse i perspektywy współpracy ponadnarodowej w zakresie aktywizowania społeczności lokalnej. Konferencja zakooczyła się wręczeniem podziękowao za owocną współpracę i podpisaniem z partnerami zagranicznymi deklaracji o dalszej współpracy. Uczestnicy konferencji otrzymali publikacje dotyczące wdrożonych rozwiązao: Młodzidziennikarze.pl, Młodośd jest aktywna. Międzynarodowy Obóz Młodzieżowy jako nowe narzędzie do pracy z młodzieżą zagrożoną wykluczeniem społecznym, NikiNet. Sied Lokalna Nikiszowiec oraz płytę CD z filmem dokumentującym Międzynarodowy Obóz Młodzieżowy. Wykres 15: Ocena rewizyty konferencja podsumowująca współpracę
13 IV. Trudności w realizacji komponentu ponadnarodowego w projekcie Współpraca z partnerami ponadnarodowymi dostarczyła wielu powodów do zadowolenia i satysfakcji. Wszystkie z osiągniętych celów zostały zrealizowane, a wartośd dodana w postaci nawiązania kontaktów, wymiany informacji i doświadczeo jest dla wszystkich uczestniczących w spotkaniach bardzo cenna i rozwijająca. Jednak przy realizacji tak skomplikowanego i dużego zadania pojawiły się również trudniejsze momenty. Do jednego z nich należała na pewno decyzja partnera włoskiego o zaprzestaniu udziału w projekcie. Realizacja projektu bez stowarzyszenia IL PORTICO wymagała zwiększonego wysiłku ze strony lidera projektu i partnerów oraz przejęcia obowiązków wycofującego się partnera. Trudnością organizacyjną w przypadku rewizyt w Polsce była mniejsza ilośd osób reprezentujących partnera litewskiego i hiszpaoskiego niż wcześniej zakładano. Wpływ na przebieg rewizyt miał również zmieniający się za każdym razem skład osobowy grupy litewskiej. Częśd osób nie była zbyt dobrze zorientowana w tematyce dotyczącej realizacji projektu Damy radę, co stwarzało koniecznośd powtarzania niektórych zagadnieo na każdym spotkaniu. V. Podsumowanie współpracy Trwająca dwa lata współpraca i wymiana doświadczeo przyczyniła się do rozwoju wszystkich osób uczestniczących w tym zadaniu. Uczestnictwo kadry projektu w wizytach studyjnych było inspiracją do podejmowania nowych działao oraz ulepszania swojego warsztatu pracy. Również uczestnicy projektu biorący udział w wizytach tematycznych wracali z nowymi pomysłami dotyczącymi rozwoju swoich społeczności lokalnych oraz podnoszenia własnych kwalifikacji. Bezpośredni kontakt z partnerami zagranicznymi był bardzo często pierwszą okazją do przełamania bariery komunikacji w obcym języku oraz stanowił motywację do nauki języków obcych. Wielu uczestników projektu zdobyło informacje praktyczne na temat wolontariatu europejskiego i zostało zachęconych do udziału w takiej formie nabywania doświadczenia zawodowego. Rewizyty partnerów w Polsce były szansą na szersze przedstawienie działao podejmowanych w projekcie oraz dostosowanie rozwiązao partnerów do warunków lokalnych. W trakcie rewizyt osoby na co dzieo pracujące ze społecznościami lokalnymi mogły zaprezentowad swoją pracę, a przedstawiciele partnerów spotkad się z uczestnikami projektu. Dzięki udziałowi w takich spotkaniach uczestnicy projektu czuli się docenieni i zmotywowani do dalszych działao. Realizacja projektu razem z partnerami zagranicznymi pozwoliła na poznanie nowych metod pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym, a w szczególności zasad pracy z młodzieżą zagrożoną marginalizacją, sposobów aktywizacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych, a także założeo rozwoju lokalnej ekonomii społecznej i tworzenia sieci tematycznych. Bogate doświadczenie partnera litewskiego w działaniach podejmowanych na rzecz popularyzacji praw człowieka oraz doświadczenia partnera hiszpaoskiego w pracy z młodzieżą i osobami niepełnosprawnymi sprawiły, że każda z wizyt i rewizyt obfitowała w dyskusje i pomysły na dostosowanie sprawdzonych rozwiązao zagranicznych do warunków lokalnych. Dodatkowo, włączenie uczestników projektu w działania ponadnarodowe pozwoliło na promocję idei integracji europejskiej oraz na poznanie innych kultur i stylów życia. Wypracowane nowe
14 narzędzie oraz zaadoptowane rozwiązania partnerów posłużą do jeszcze lepszej aktywizacji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem oraz całych społeczności lokalnych w każdej z organizacji partnerskich biorących udział w projekcie.