ZROZUMIENIE KOCIEJ HIERARCHII 21 kociej rodziny, należy wziąć po uwagę przestrzeń, jaką dysponujemy, i różne charaktery kotów. Chociaż koty wymagają mniej przestrzeni niż psy, nie może jej im brakować. Nie oddasz kotom przysługi, jeżeli zmusisz je do życia w ciasnocie, we wrogim środowisku. Nie zmieniaj się w zbieracza lub producenta kotów. Ucierpi na tym jakość życia zarówno twojego, jak i twych podopiecznych. Podejmując decyzję o liczbie kotów, które mogą żyć pod jednym dachem, musisz uwzględnić wiele czynników. Sąsiad może mieć pięć kotów, które potrafią się dogadać, a twoje trzy nie dojdą do porozumienia, choć mieszkacie w takich samych domach. Stopień socjalizacji i sposób, w jaki zwierzęta zostały sobie przedstawione, liczba kotów dominujących oraz specyficzna dynamika domu wpływają na poprawność stosunków między kotami. Niektóre koty, podobnie jak niektórzy ludzie, nie lubią się dzielić przestrzenią z innymi. Musisz również uwzględnić koszty utrzymania kilku kotów. Do wyżywienia dochodzą wydatki na weterynarza. Twoje obowiązki jako właściciela nie ograniczają się do przygarnięcia kota z pobocza drogi jesteś również odpowiedzialny za jego potrzeby natury zdrowotnej. Choć w wielu takich przypadkach wydatki ograniczają się do opłacenia rutynowych szczepień i badań kontrolnych, czasami można nie mieć tyle szczęścia i trzeba będzie zapewnić specjalne pożywienie, realizować recepty, stale monitorować stan zdrowia, przeprowadzać kompleksowe badania czy operacje. Weterynaria rozwija się bardzo szybko. Zdumiewające, co można zrobić, żeby przedłużyć życie naszych kotów. Ale postęp ten jest też kosztowny.
ROZDZIAŁ 2 Skomplikowany świat kociej komunikacji Koty są prawdziwymi mistrzami komunikacji. O ile ludzie używają przede wszystkim języka, o tyle koty posługują się trzema rodzajami sygnałów: zapachem, mową ciała i wokalizacją. U zwierząt terytorialnych, które w miarę możliwości unikają konfliktów, optymalizacja umiejętności porozumiewania się może oznaczać alternatywę dla konfrontacji, która kończy się urazami, a w niektórych przypadkach pozwala uniknąć śmierci. Im lepiej zrozumiesz, co twoje koty przekazują, tym łatwiej zażegnasz ich ewentualne spory. Mamy nadzieję, że uda ci się określić, który z nich jest w ofensywie, a który w defensywie. Nawet jeśli chodzi tylko o jednego kota, to im więcej pojmiesz z tego, co przekazuje, tym lepiej dla was obojga. Jeżeli należysz do często drapanych i gryzionych właścicieli, możesz źle odczytywać kocie sygnały. Większy zasób informacji ograniczy liczbę ran.
SKOMPLIKOWANY ŚWIAT KOCIEJ KOMUNIKACJI 23 Oczy 1 Okrągłe źrenice zainteresowanie, podniecenie, strach lub agresja defensywna. Zwężone źrenice agresja ofensywna. Nieco owalne źrenice odprężenie. Nieruchome spojrzenie dominacja lub zagrożenie defensywne. Luźne, opadające powieki zaufanie i odprężenie. Uszy Wyprostowane i skierowane do przodu czujność, zainteresowanie. Skierowane na boki, znane również jako skrzydła samolotu troska lub strach przed ewentualnym zagrożeniem. Takie ustawienie może również oznaczać ból lub infekcję uszu. Skierowane na boki i w dół agresja defensywna. Płaskie, skierowane do tyłu ekstremalna agresja defensywna. Płaskie, skierowane do tyłu, widać fragment małżowiny ekstremalna agresja ofensywna. Ogon Ustawiony pionowo, wyprostowany i lekko zakrzywiony życzliwość. Kot jest chętny do nawiązania kontaktu. Jeżenie się włosów na końcu ogona (piloerekcja) większy niepokój, spowodowany stanem defensywnym lub bierno-agresywnym. Owinięty wokół ciała poza zwiększająca dystans, sygnalizująca, że kot się boi lub nie chce nawiązać kontaktu. 1 Wielkość źrenic zmienia się również pod wpływem światła i może wskazywać na uraz lub stan zdrowia.
24 JAK KOT Z KOTEM Odwrócone U agresja defensywna (kocięta mogą tak ustawiać ogon podczas zabawy). Wygięty w łuk nad grzbietem zazwyczaj postawa defensywna. Jeżeli przeciwnik nie ustępuje, kot może opuścić ogon bez piloerekcji może również sygnalizować zainteresowanie lub podniecenie. Delikatne poruszanie irytacja. Uderzanie konflikt, frustracja, irytacja. Energiczne uderzanie (chlastanie) wzburzenie. Im silniejsze uderzenia, tym większy niepokój. Kot wyraźnie ostrzega: Odejdź!. Opuszczony agresja ofensywna (jeżeli ogon porusza się sztywno) lub agresja defensywna (jeżeli ruchy nie są tak sztywne). Poziomy (opuszczony do połowy) odprężenie. Normalna pozycja ogona. Pomiędzy nogami podporządkowanie się. Wibrysy (włosy czuciowe) Skierowane do przodu zainteresowanie lub agresja w zależności od okoliczności, ustawienia uszu i pozy ciała. Jeśli uszy są skierowane na boki lub do tyłu, wtedy kot jest agresywny. Jeżeli uszy są ustawione w zwykłej, uważnej pozycji (czubkami do przodu), to kot jest czymś zainteresowany, jakby dostrzegł ofiarę. Lekko opuszczone, skierowane na boki (nie do przodu ani do tyłu) odprężenie. Opuszczone płasko wzdłuż policzków strach. Kot chce wydawać się jak najmniejszy. Sierść Sierść postawiona (piloerekcja) stan defensywny. Lekko postawiona, ale nie pełna piloerekcja lekki niepokój, choć kot nie czuje się na tyle zagrożony, żeby uciekać. Wokalizacja Mruczenie wibrujący, przypominający odgłos silnika dźwięk, wydawany przez kota, gdy jest zadowolony lub zaniepokojony. Jeżeli atmosfera wydaje się napięta, mruczenie może uspokajać kota i jego przeciwnika. Kotka opiekująca się małymi mruczy, by kocięta, wyczuwając wibracje, mogły ją zlokalizować. Koty mruczą także wtedy, gdy są bardzo chore lub ranne prawdopodobnie po to, by się uspokoić.
SKOMPLIKOWANY ŚWIAT KOCIEJ KOMUNIKACJI 25 Miauczenie pozdrowienie zwykle zarezerwowane dla ludzi. Miauknięcie dźwięk stosowany do identyfikacji i lokalizacji pomiędzy kotami. Chrząkanie wokalizacja nowo narodzonych kociąt. Jęczenie żałosny, płaczliwy i długi dźwięk wydawany przez niektóre koty, zanim zwymiotują lub zwrócą kamienie włosowe. Starsze koty mogą jęczeć w nocy, jeżeli czują się zagubione lub zaniepokojone nagłą ciszą w domu. Niektóre koty w ten sposób proszą pod zamkniętymi drzwiami, żeby je wpuścić. Świergot dźwięk wydawany przez kota, gdy widzi coś, czego pragnie, i ma to otrzymać. Zazwyczaj jest to posiłek lub smakołyk, choć może również chodzić o nawiązanie kontaktu z właścicielem. Bywa także, że odzywają się tak matki do kociąt. Trel dźwięk podobny do świergotania, ale bardziej melodyjny. Jest to dźwięk przyjemny. Warknięcie niski dźwięk wydawany przez otwarty pyszczek. Może być ofensywny lub defensywny. Jeden z dźwiękowych kocich sygnałów ostrzegawczych. Syczenie przypominający syk węża dźwięk wydawany przez otwarty pyszczek, zazwyczaj defensywny. Kot napina język w łuk i szybko wypuszcza powietrze przez otwarty pyszczek. Jeżeli znajdziesz się naprzeciwko niego, poczujesz siłę wydmuchu. Plucie gwałtowny, krótki powietrzny dźwięk, przypominający strzelający korek, zazwyczaj następuje po syczeniu lub je poprzedza. Pomruk cichy dźwięk wydawany przez zamknięty pyszczek, który zazwyczaj towarzyszy mruczeniu lub stanowi powitanie. Pisk zgrzytliwy, przenikliwy dźwięk wydawany zazwyczaj przez kota, który spodziewa się posiłku. Także podczas zabawy.
26 JAK KOT Z KOTEM Wrzask ostry, wysoki dźwięk wydawany z bólu lub podczas bardzo agresywnych potyczek. Skrzek dźwięk wskazujący na podniecenie na widok ofiary, wydawany zwykle przez kota, gdy ten nie może się do niej dostać (na przykład gdy widzi ptaka przez okno). Warknięcie ma na celu zastraszenie. Kot zwija górną wargę i pokazuje zęby. Może temu towarzyszyć pomruk, choć nie zawsze. Postawa ciała Postawę ciała można rozpatrywać w dwóch kategoriach: zwiększania i zmniejszania dystansu. Postawa kota przekazuje zazwyczaj jeden z dwóch komunikatów: Idź sobie albo Podejdź bliżej. Co ciekawe, postawa ciała może się szybko zmieniać w zależności od samopoczucia kota. Pierwszy sygnał, informujący: Okej, możesz podejść, przekształca się czasem w: Wystarczy, a nawet: Zmieniłem zdanie Odejdź!. Agresywny, nastawiony ofensywnie kot chodzi na paluszkach z opuszczoną głową. Wąsy czuciowe ma skierowane do przodu, uszy wyprostowane i wystawione na boki, widać mu pazurki, a źrenice są zwężone. Koty podporządkowane mogą przyczaić się lub uciec. Jeżeli do kota zbliża się rywal, obaj będą starać się zmusić przeciwnika do odwrócenia wzroku jak rewolwerowcy na filmach. Gdy dwa osobniki się mijają, agresor może uderzyć. Kot defensywny obraca się czasem brzuchem do góry, żeby wykorzystać wszystkie rodzaje broni. Pewny siebie, dominujący kot podchodzi przodem, ze wzrokiem utkwionym w przeciwnika. Nieśmiały, przestraszony lub podporządkowany kot ustawia się bokiem i unika bezpośredniego kontaktu wzrokowego. Kot, który spokojnie odwraca się tyłem i się oddala, wychodzi z impasu zwycięsko. Poniżej przedstawiam kilka postaw ciała, które pomogą ci zrozumieć to, co twoje koty chcą przekazać: Przyczajenie się defensywa. Ogon jest zazwyczaj przyciśnięty do ciała, co pozwala kotu go chronić, a jednocześnie kot wydaje się mniejszy i mniej groźny dla przeciwnika. Kot, który się boi, opuści uszy i skieruje je do tyłu. Najbardziej bojaźliwy będzie się zazwyczaj ślinił. Nogi wyprostowane, pośladki lekko uniesione ofensywa. Tylne nogi kota są dłuższe niż przednie, więc łatwo mu przybrać taką pozę. Brzuchem do góry postawa zdecydowanie defensywna, pozwala kotu wykorzystać zęby i cztery komplety pazurków. To także ostrzeżenie. Przeciwnik
SKOMPLIKOWANY ŚWIAT KOCIEJ KOMUNIKACJI 27 wie, że jeżeli się wycofa, wówczas nie dojdzie do konfrontacji. Z drugiej strony, śpiący lub zrelaksowany kot może wyciągnąć się na grzbiecie, odsłaniając brzuch swoje najwrażliwsze miejsce. To znak całkowitego odprężenia, ale gdy pogłaszczesz go po brzuchu lub zbliży się inny kot, może u niego wystąpić reakcja obronna. Nasilenie reakcji obronnej zależy od danego kota. Kocięta mogą przybierać pozycję brzuchem do góry, gdy chcą się bawić. Dla pewności zaobserwuj towarzyszące temu sygnały. Jeżeli uszy są skierowane to przodu, kociak jest w zabawowym nastroju. Jeśli natomiast skierowane są do tyłu, wtedy pozycja brzuchem do góry jest defensywna. Kiedy kociak zaprasza cię do zabawy, zazwyczaj miauczy lub świergocze, a gdy się broni syczy. Turlanie się zachęcanie do zabawy, powitanie. Wygięty grzbiet i piloerekcja postawa kota rodem z Halloween, może mieć charakter tak ofensywny, jak i defensywny. Sygnalizuje, że kot jest gotów do każdego działania w odpowiedzi na następny ruch przeciwnika. Wyginając grzbiet w łuk, kot może przejść do ofensywnej lub defensywnej agresji. W ten sposób ostrzega przeciwnika, żeby dobrze się zastanowił, zanim zrobi następny krok. Kocięta mogą przybierać taką pozę podczas zabawy społecznej. Stąpając na paluszkach w komiczny sposób, jak krab zachęcają innego kociaka do zabawy. Komunikacja poprzez zapach Znaczenie zapachowe i wizualne jest podstawowym sposobem kociej komunikacji. Koty są pod tym względem świetnie wyposażone! Posługują się moczem, odchodami, pazurami i gruczołami zapachowymi. Znaczenie może być wizualne lub zapachowe albo stanowić połączenie obu sposobów.