Energetyka odnawialna Czy Polska posiada odpowiednie zasoby i infrastrukturę? Polska Izba Gospodarcza Energii Odnawialnej Warszawa, 17 luty 2009 przy wsparciu
Plan prezentacji Dlaczego energetyka odnawialna? Cele strategiczne rozwoju OZE Dyrektywy Unijne, Polityka energetyczna Polski Działania realizacyjne Zadania wykonawcze, REPAP 2020 Action Plan Zasoby źródeł odnawialnych w Polsce Rynek energii elektrycznej OZE w Polsce i UE Stan obecny Perspektywa rozwoju Regulacje Prawne mechanizmy wsparcia Bariery rozwojowe Ekonomiczna ocena produkcji energii z OZE koszty inwestycji
Nieodnawialne Węgiel kamienny Węgiel brunatny Ropa naftowa Gaz ziemny Paliwa jądrowej Odnawialne Woda Wiatr Słońce Geotermia Biomasa Pływy morskie Źródła a Energii
Dlaczego energia odnawialna? Ograniczenie zuŝycia zasobów nieodnawialnych paliw stałych, Zmniejszenie uzaleŝnienia od importu paliw z państw spoza UE, Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, Zwiększenie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, Rozwój nowych technologii, tworzenie nowych miejsc pracy, Rozwój rolnictwa energetycznego. mld ton CO 2
Dlaczego energia odnawialna? produkując 1 MWh energii w nieemisyjnym źródle odnawialnym ograniczamy roczną emisję związków do atmosfery : 7,8 kg SO2; 3,2 kg NO2; 937 kg CO2; 0,2 kg CO; 1,1 kg pyłów oraz zaoszczędzimy zuŝycie paliw stałych na poziomie: 563 ton węgla kamiennego 1387 ton węgla brunatnego
Wpływ poszczególnych technologii na gospodarkę w skali kraju i regionu energetyka wodna poprawa stosunków w wodnych, pozytywny wpływ na rozwój j gospodarki regionu, nowe miejsca pracy energetyka wiatrowa generalnie neutralna dla otoczenia i dla gospodarki regionu, rozwój j przemysłu u wytwórczego i usług ug montaŝowych owych dla tego podsektora wytwarzania, nowe miejsca pracy energetyka oparta na biomasie DuŜe źródła (współspalanie) rozwój j w większej skali moŝe e być negatywny wpływ dla leśnictwa i gospodarki drzewnej ej poprzez wyczerpyw ywanie się zasobów => spadek produkcji Małe źródła (biomasa z upraw rolnych, odpady drzewne) pozytywny wpływ na rozwój j upraw rolnych, nowe miejsca pracy
Cele strategiczne UE dla Polski 2010 7,5% (OZE) dyrektywa 2001/77/WE, 27.09.2001 udziału energii elektrycznej wytwarzanej w OZE w łącznym zuŝyciu energii elektrycznej brutto Pakiet 3x20 dla całej Unii Europejskiej 2020 15% (OZE) redukcja o 20% emisji gazów cieplarnianych w stosunku do poziomu emisji z 1990 r., 20 % udziału energii odnawialnej w bilansie finalnej energii, zmniejszenie o 20% zuŝycia energii w stosunku do prognoz na 2020 r. poprzez efektywność energetyczną, oraz udziału biopaliw w ogólnej konsumpcji paliw transportowych na poziomie co najmniej 10%.
Cele strategiczne wg. projektu Polityki Energetycznej Polski do 2030 Wzrost wykorzystania OZE w bilansie energii finalnej do 15% (2020) 20% (2030) Udział biopaliw w rynku paliw transportowych 10% (2020), ustawa o promocji biopaliw utrzymanie poziomu w latach następnych Ochrona lasów przed wykorzystaniem jako biomasa Wykorzystanie obszarów rolniczych w rozwoju OZE
Obowiązek udziału u OZE w produkcji energii elektrycznej w Polsce 14 12 10 8 obowiązek wykonano 8.7% % 6 4 2 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Działania ania Realizacyjne Polityki Energetycznej Polski Wypracowanie ścieŝki dochodzenia do osiągnięcia celu projektu dyrektywy 15% do 2020 Wytyczne do ścieŝki dochodzenia celu ma opracować PIGEO do grudnia 2009 w ramach programu UE Renewable Energy Policy Action Paving the Way towards 2020 (REPAP 2020). Action Plan opracowanie i przedstawienie KE przez Państwa członkowskie do 31 marca 2010
Działania ania Realizacyjne PEP c.d. Utrzymanie mechanizmów wsparcia (świadectwa pochodzenia) Realizacja wieloletniego programu promocji biopaliw i innych paliw odnawialnych na lata 2008 2014 Stopniowe zwiększanie udziału biokomponentów w paliwach transportowych Wsparcie o charakterze podatkowym dla produkcji ciepła z OZE Program biogazowni rolniczych 2020 1 biogazownia w kaŝdej gminie Wsparcie dla budowy nowych jednostek OZE Stymulowanie rozwoju przemysłu produkującego urządzenia dla OZE Inwestycje w Hydroenergetyce
Podstawowa zasada rozwoju wykorzystania OZE Wykorzystanie poszczególnych rodzajów OZE powinno sprzyjać konkurencji promującej źródła najbardziej efektywne ekonomicznie, tak aby nie powodowało to nadmiernego wzrostu cen energii u odbiorców.
Potencjał i zasoby OZE w Polsce Słońce Źródło: KAPE S.A. Wiatr Całkowity potencjał: 150 PJ 320 TWh Geotermia Woda Biomasa 0 200 400 potencjał (PJ/rok)
Hydroenergetyka Zasoby Istotne znaczenie ma potencjał rzek: Wisły, Odry wraz z dorzeczem oraz rzeki Przymorza. Zasoby techniczne: - dorzecze Wisły 9 270 GWh/a 77,6% - dorzecze Odry 2 400 GWh/a 20,1% -rzeki Przymorza 280 GWh/a 2,3% Razem zasoby techniczne: - głównych rzek 11 950 GWh/a - mała energetyka 1 700 GWh/a Uwzględniając aktualne warunki budowy elektrowni wodnych i ochrony przyrody zasoby do praktycznego wykorzystania naleŝy oszacować na 8 TWh/a.
Przestrzeń upraw rolnych: Biomasa w Polsce
Biomasa w Polsce Biomasa cel energetyczny: spalanie paliw stałych zgazowanie (biogaz) biopaliwa Zasoby biomasy Rodzaje: - drewno i odpady z przerobu drewna - rośliny pochodzące z upraw energetycznych - produkty rolnicze oraz odpady organiczne pochodzące z rolnictwa w tym słoma, siano, trzcina cukrowa. Obecny udział biomasy w zaspokojeniu światowych potrzeb energetycznych wynosi 14% i bazuje głównie na odpadach z rolnictwa i leśnictwa. Szacunek ilości energii elektrycznej wyprodukowanej: - ze współspalenia odpadów drzewnych w elektrowniach i elektrociepłowniach 2 100 GWh/a (przy załoŝeniu, Ŝe do celów energetycznych moŝna uŝyć drewno opałowe oraz część drewna małowymiarowego tj. ok. 3,3 mln m3 - z wykorzystanych w elektrociepło-wniach zrębków z roślin z upraw energetycznych 2 500 GWh/a
Biomasa w Polsce Szacunkowe roczne ilości odchodów zwierzęcych W 27 krajach UE (na podstawie Faostat, Nielsen 2007) z moŝliwością przeznaczenia na produkcję biogazu
Energetyka Wiatrowa kwh (m2 /rok) Podstawowe zaleŝności na strumień energii poruszającego się powietrza wykorzystywane w technologii siłowni wiatrowych: E = 0,5 x q x V 3 x F gdzie: q gęstość powietrza - kg/m 3 ; V prędkość wiatru - m/s F powierzchnia zakreślona skrzydłami wirnika - m 2 ; E energia wiatru kwh/m 2 / rok Rejony kraju, w których występują warunki do ekonomicznego wykorzystania potencjału wiatru to: Rejony Potencjał energetyczny wiatru (H=20m, v+4-16m/s) Średnioroczna prędkość wiatru H=20m Rejon 1 wybrzeŝe, suwalskie, część bielsko-bialskiego Rejon 2 poznańskie, ciechanowskie, cześć bydgoskiego, łódzkiego, warszawskiego, szczecińskiego i rzeszowskiego kwh/m2 1250-2500 750-1000 m/s 5-6 4,5 5,0 Źródło: "Energia & Przemysł" - marzec 2007 na podstawie danych prof. Haliny Lorenc, IMiGW Ocenione moŝliwości produkcyjne dla siłowni wiatrowych osiągają 6,0 8,0TWh energii elektrycznej rocznie.
Energetyka Słoneczna w Polsce źródło: Viessmann
Stan obecny wykorzystania OZE w Polsce na tle UE
Struktura zuŝycia energii pierwotnej w 2007 r. w Polsce
Pozyskanie energii pierwotnej OZE w Polsce (2006)
3% 5% 47% 44% 9% Struktura końcowego zuŝycia energii OZE w Polsce 92% ciepło 2006 preferowana 2020 92% 5% energia elektryczna 47% ciepło 44% energia elektryczna 3% paliwa transportowe 9% paliwa transportowe Źródło: IEO
Moc zainstalowana w źródłach odnawialnych do produkcji energii elektrycznej w EU Rodzaj źródła Wiatr 2002 Eurostat 2006 Eurostat roczny wzrost 2002-2006 Przewidywanie 2010 roczny wzrost 2006-2010 Przewidywa nie 2020 Woda Fotowoltaika Biomasa Geotermia Energia el. z kol. słon Morskie Źródło: EREC
Hydroenergetyka na świecie Kraj Roczna produkcja energii (TWh) Zainstalowana moc GW) % całk. en. el. Chiny 563.3 171.52 Kanada 350.3 88.974 Brazylia 349.9 69.080 USA 291.2 79.511 Rosja 157.1 45.000 Norwegia 119.8 27.528 98-99% Indie 112.4 33.600 Japonia 95.0 27.229 Wenezuela 74 - Szwecja 65.0 16.209 Paragwaj 64.0 - Francja 61.5 25.335 Polska 3.6 0.936 Source: wikipedia
Moc elektrowni wiatrowych zainstalowana w Europie na koniec 2008r
Nowe moce wytwórcze przyłączone do sieci w 2008 r. w Europie Źródło: EWEA
Produkcja biogazu w krajach UE 2007 Source: EuroObserv EU 2008 wysypiska śmieci z osadów ściekowych z produkcji rolnej i odpadów przetwórstwa rolno-spoŝywczego
Moce wytwórcze OZE w Polsce moc zainstalowana koncesjonowanych instalacji OZE (MW) 1800 1500 1200 900 600 300 0 83 *) na dzień 26 listopada 2008, Źródło: URE współwspalanie nie jest uwzględnione Biogaz Biomasa Wiatr Woda 153 288 421 2005 2006 2007 2008* rok
Produkcja energii elektrycznej w OZE w Polsce 600 500 Biogaz Biomasa Wiatr 2000 Woda Współspalanie 400 1500 GWh 300 200 GWh 1000 100 500 0 2005 2006 2007 2008 Stan wg. danych URE z dn. 26.11.2008 0 2005 2006 2007 2008
Produkcja energii elektrycznej TWh 8 7 6 5 4 3 2 1 0 w OZE w Polsce 3,76 Dane wg. URE na dzień 26.11.2008 Produkcja energii elektrycznej w źródłach odnawialnych w Polsce 4,22 5,23 3,57 2005 2006 2007 2008
Produkcja energii elektrycznej w OZE w Polsce 2005 2006 57.9% 3.6% 2007 12.4% 2.8% 23.3% biogaz biomasa wiatr woda współspalanie 48.1% 6.1% 2008 11.9% 31.1% 2.8% 43.1% 34.4% 42.7% 30.2% 9% 10.4% 3.1% 13.5% 10.1% 3.5%
Ocena realności realizacji CELÓW W dla OZE 15 % do 2020 r. wg. IEO
Ocena realności realizacji CELÓW dla OZE W dla OZE w Polsce do 2020 wg.. ECEBREC IEO
Koszt instalacji 1 MW nowej mocy Nakład jednostkowy [mln PLN/MW] 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Mała elektrow nia wodna DuŜa elektrow nia wodna Elektrociepłow nia opalana biomasą Elektrow nia wiatrowa Współspalanie biomasy Na podstawie analizy SEO
Ekonomiczna ocena produkcji energii z OZE Technologia OZE Mała elektrownia wodna Elektrownia wiatrowa DuŜa elektrownia wodna Elektrociepłownia opalana biomasą Współspalanie biomasy Cena IRR =12% [PL/MWh] 411,63 324,76 338,15 252,99 182,62 Cena IRR =15% [PL/MWh] 466,33 367,03 389,49 231,87 185,49 Na podstawie analizy SEO (2006)
Ekonomiczna ocena produkcji energii z OZE mechanizmy wsparcia Gwarancja zakupu energii elektrycznej wyprodukowanej w OZE Wsparcie w postaci świadectw pochodzenia (zielone certyfikaty) 2008 2009 Cena energii dla producentów OZE w roku 2008 Średnia cena zielonego certyfikatu w roku 2008 Przewidywana średnia cena energii dla producentów OZE w roku 2009 Cena zielonego certyfikatu, wynik sesji z 11.02.2009 128.80 zł / 1MWh 241,01 zł/mwh ok. 200 zł/mwh 246.78 zł/mwh
Przykładowe inwestycje OZE: Biogazownia rolnicza
Biogazownia rolnicza Biogazownia Roknicza o mocy 60 kwel, Ochsenhausen, Niemcy Koszt instalacji ok. 300 tys. Euro
Pompy ciepła powietrze atmosferyczne pomp ciepła typu: powietrze / woda grunt pompa ciepła typu solanka / woda z rozłoŝonym w gruncie poziomym lub pionowym wymiennikiem ciepła woda gruntowa pompa ciepła typu woda / woda ze studniami (czerpalną i zrzutową) oraz odzysk ciepła odpadowego w przemyśle
Pompy ciepła Dimplex
Pompy ciepła koszty inwestycyjne typowej instalacji pompy ciepła (zakładając dobry standard wykonania instalacji: pompa ciepła typu powietrze / woda wraz osprzętem: 35.000 do 50.000 PLN brutto pompa ciepła typu solanka(grunt) / woda wraz z osprzętem i robotami ziemnymi: 40.000 do 65.000 PLN brutto pompa ciepła typu woda / woda wraz z osprzętem i wykonaniem studni: 45.000 do 60.000 PLN brutto wg. Dimplex Polska
Pompy ciepła
Ale... bariery rozwojowe Bariery Prawne Bariery Ekonomiczne Bariery Organizacyjne
Ale... bariery rozwojowe Do najczęściej wymienianych barier w rozwoju OZE zaliczamy: fatalny stan infrastruktury sieciowej mający wpływ na przyłączanie nowych mocy, a szczególnie: farm wiatrowych zlokalizowanych na terenach północnej Polski, źródeł rozproszonych zlokalizowanych na terenach wiejskich. złoŝone i niejasne procedury uzyskiwania pozwoleń.
Ale... bariery prawne Brak zaliczenia inwestycji OZE do inwestycji celu publicznego (ustawa 21.08.1997 o gospodarce nieruchomościami) Brak obowiązku uwzględniania w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy problematyki związanej z zagospodarowaniem lokalnych zasobów odnawialnych źródeł energii (Prawo Energetyczne, Prawo Ochrony Środowiska, ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym)
Ale... bariery ekonomiczne Wysokie nakłady inwestycyjne Trudności w uzyskaniu dodatkowego dofinansowania (małe inwestycje) Relatywnie długi okres zwrotu poniesionych nakładów
Ale... bariery ekonomiczne Nieprzejrzysty system wsparcia Łączenie certyfikatów?
Ale... bariery ekonomiczne/prawne Nieprzejrzysty system wsparcia Projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne i ustawy Prawo ochrony środowiska: Opłata zastępcza ustalana corocznie przez Prezesa URE => Certyfikat w wysokosprawnej kogeneracji (20 40 %)! Certyfikat dla metanu (30 120 %)!!! Certyfikat dla biogazu (30 120 %)!!! Nieprzewidywalność długofalowego biznesplanu inwestycji Niechęć banków do udzielania kredytów Wysoka prowizja od ryzyka
naleŝy: Podsumowując... Opracować rzetelną ocenę ekonomiczną budowy i funkcjonowania źródeł odnawialnych Przygotować analizę prawną i ujednolicić zapisy prawne Usprawnić dostępność do źródeł dofinansowania Zorganizować kampanię informacyjno-promocyjnych na szeroką skalę, szczególnie w społeczności wiejskiej Jeśli pozbędziemy się wszelkich barier rozwojowych, to realizacja celów OZE będzie nie tylko łatwiejsza ale w ogóle moŝliwa. MoŜna tego dokonać poprzez dialog między inwestorami, firmami i izbami gospodarczymi a przedstawicielami rządu, administracji rządowej, a takŝe instytucjami finansowymi.
Międzynarodowy Kongres Energii Odnawialnej 19-20 maja 2009 r. Poznań, Polska PIGEO ul. Gotarda 9, 02-683 Warszawa Tel. 22 548 49 99, Fax 22 548 49 98 e-mail:; pigeo@pigeo.pl; www.pigeo.pl kongresoze@pigeo.pl; www.kongresoze.eu