Nasza Grupa Nowe pakiety Banku BPS Temat numeru Rozmowa z posłanką Krystyną Skowrońską Wydarzenia O spółdzielczości w Kancelarii Prezydenta magazyn BANKgrupy bps WSPÓLNYCH SIŁ ISSN 1427-8162 Nr 5/2012 październik Bezpiecznie na drodze do zmian 1
magazyn BANKgrupy bps WSPÓLNYCH SIŁ Wydarzenia Cykl debat w Kancelarii Prezydenta s. 20 Międzynarodowy Rok Spółdzielczości, proklamowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych, w Polsce przebiega pod honorowym patronatem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. W związku z tym Kancelaria Prezydenta zorganizowała cykl debat i dyskusji o sytuacji sektora spółdzielczego. Wydarzenia Walne Zgromadzenie KZBS s. 23 Forum Liderów Banków Spółdzielczych s. 4 Temat numeru Rekordową liczbę przedstawicieli środowiska bankowości spółdzielczej przyciągnęło tegoroczne Forum Liderów Banków Spółdzielczych. W obliczu zmian związanych ze wzmocnieniem kontroli i bezpieczeństwa sektora zastanawiano się nad przyszłym modelem polskiej bankowości spółdzielczej. Zmiany te mają zaistnieć wraz z nowymi regulacjami CRD IV i CRR, których ostateczny kształt ciągle jest przedmiotem dyskusji na wszystkich szczeblach władzy krajowej i europejskiej. Sprawa budzi ogromne emocje, stąd podczas debaty pojawiły się bardzo rozmaite poglądy. Echa Forum nie milkły również po jego zakończeniu, wywołując komentarze, prowokując do wygłaszania opinii i wyciągania wniosków. O problemach z implementacją zaleceń europejskich rozmawiano także na Walnym Zgromadzeniu Krajowego Związku Banków Spółdzielczych, gdzie ponownie spotkali się prezesi banków obu grup spółdzielczych, by wybrać nowego reprezentanta środowiska przed polskimi i europejskimi instytucjami. O tym, dlaczego jednak do wyboru prezesa KZBS nie doszło, można przeczytać w artykule pt. Zawalone walne albo ostatni dzwonek. Nasza grupa Zwinne metodyki wytwarzania oprogramowania s. 34 Powodzenie projektów informatycznych zależy od wielu czynników. W ostatnim okresie, wraz z burzliwym rozwojem coraz bardziej zaawansowanych i skomplikowanych technologii informa tycznych, oferujących olbrzymie możliwości sukcesu dzięki ich zasto sowaniu następuje, niejako niezależnie, intensywny rozwój metodyk zarządzania projektami. Gospodarka pod lupą Alians Poczty i PKO BP zagrozi bankom spółdzielczym? s. 36 Strategiczny sojusz Poczty Polskiej z PKO Bankiem Polskim może w istotny sposób zmienić układ sił na rynku finansowym w tzw. Polsce powiatowej. PKO BP za jednym zamachem wejdzie ze swoją ofertą do setek mniejszych miejscowości. Jeśli oczywiście w ogóle dojdzie do transakcji. Co w prawie piszczy Kontrowersje i sprzeczności s. 44 Poselski projekt ustawy o spółdzielniach, wniesiony przez grupę posłów Platformy Obywatelskiej, zawiera wiele kontrowersyjnych, często sprzecznych ze sobą postanowień. Sukces z Bankiem Konsorcjum dla rozwoju s. 46 Prezes Galwanu Wacław Popławski ubiegał się o kredyt w kilku bankach komercyjnych. Mimo że przedstawiał plany rozwoju i dokumenty zaświadczające o dobrej kondycji firmy, nie znalazł satysfakcjonującej pomocy. Nadzieja pojawiła się, gdy spotkał się z dyrektorem elbląskiego oddziału Banku BPS. Bliżej ludzi Bank pomaga uczyć języków s. 49 Bank Spółdzielczy pomógł zakupić sprzęt do pracowni językowej w Zespole Szkół w Krynce. Dla kibiców Bank BPS Muszynianka Fakro s. 57 Rusza kolejny sezon rozgrywek siatkarskich. Oczekiwania w klubie są duże. Mówi się o wygraniu ligi, zdobyciu Pucharu Polski i zadowalającym występie w Lidze Mistrzyń. W zespole zaszły duże zmiany drużynę opuściło aż 8 siatkarek. W ich miejsce działaczom Banku BPS udało się pozyskać zawodniczki z krajowego i światowego topu. Kultura biznesu Przyjęcie pod kontrolą s. 61 Zacisza gabinetów, telekonferencje, korespondencja to wszystko pomaga nam na co dzień załatwiać służbowe sprawy, rozwijać interesy, realizować strategie firmy. Jednak każdy doświadczony biznesmen powie, że nic nie zastąpi mniej formalnych spotkań, czyli przyjęć. Oczywiście pod warunkiem, że potrafimy odpowiednio je wykorzystać i co najważniejsze nie popełnimy grożącego nam na każdym kroku faux pas. 2 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps
magazyn BANKgrupy bps WSPÓLNYCH SIŁ spis treści Temat numeru 4 Bezpiecznie na drodze do zmian 14 Głosy po Forum 16 Wykorzystać dobrze czas 18 Odczarować spółdzielczość Wydarzenia 20 Cykl debat w Kancelarii Prezydenta 21 Spark pojechał do Cieszanowa 21 Oferta dla klientów, bal dla pracowników 21 Karp promowany 22 W skrócie 22 Bank z twarzą 22 Mecenasi wodnego bezpieczeństwa 22 Spółdzielczość na monetach 23 Zawalone walne albo ostatni dzwonek Jak nas widzą 24 W skrócie 24 Ekstraklasa jakości 24 Klienci docenili 24 Trzy Orły Rozwijamy się 25 W Kwidzynie przyszłość jest dziś 25 W harmonii z zabytkiem 25 Świętowali w Belwederze 26 W skrócie 26 Inauguracja pełna gości 27 Jubileusz z atrakcjami Nasza grupa 28 Nowe pakiety 29 Projekt EBOiR w Banku BPS S.A. 30 Kredyt technologiczny doświadczenie w kredytowaniu innowacyjności 31 Zastaw rejestrowy na zbiorze rzeczy 32 Ostrożność i intuicja. Fundusze Inwestycyjne doskonały produkt marki BPS 33 Katalizator zmian 34 Zwinne metodyki wytwarzania oprogramowania Gospodarka pod lupą 36 Alians Poczty i PKO BP zagrozi bankom spółdzielczym? 38 Unia Spółdzielni Farmerów Kawy Oromia Giełdowy monitor 39 Wojna z kryzysem banki centralne kontratakują Co w prawie piszczy 40 Zmiany w kredytach preferencyjnych 42 Zmiany w regulaminach kartowych ustawa o usługach płatniczych (PSD) 43 Ostrożności nigdy za wiele? 44 Kontrowersje i sprzeczności komentarz Sukces z Bankiem 46 Konsorcjum dla rozwoju Druga strona monety 47 Nowe technologie w cenie 47 Burger dla jaroszy 47 Latte w minutę 47 Najszybsza taksówka w Polsce? Bliżej ludzi 48 Wizyta rodaków z Wilna 48 Magiczna moc dawania radości 49 Bank pomaga uczyć języków Nauka 50 Rekrutacja i system wynagrodzeń 52 Inteligentny dywan 52 Automatyczny morderca chwastów 52 Zawsze z górki Bank Spółdzielczy na świecie 53 Międzynarodowa kariera tajwańskiego banku Co? Gdzie? Kiedy? 55 Szkolenia realizowane przez fundację rozwoju bankowości spółdzielczej Dla kibiców 56 W skrócie 56 Elita w Starych Jabłonkach 56 Zaufanie biegaczy 57 Czas na szczypiorniaka 57 Bank BPS Muszynianka Fakro 58 Kierownik banku plażowy mistrz Kultura 59 Uczta dla melomanów 59 Święto strażaków i rolników 59 Malarstwo w banku 60 Kulturalnie polecamy 61 Przyjęcie pod kontrolą Po godzinach 62 Rower jest wielce OK! W sieci 63 Nadchodzi Windows 8 63 Kres telewizji analogowej Moto 64 Salon Samochodowy w Paryżu 65 Bankowe cztery kółka 66 Gadżet na topie 67 Butik nowości 68 Media o nas 69 Krzyżówka magazyn BANKgrupy bps WSPÓLNYCH SIŁ WYDAWCA Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. ul. Płocka 9/11b 01 231 Warszawa SEKRETARIAT REDAKCJI Ewelina Jasińska tel. 22 53 95 231 ewelina.jasinska@bankbps.pl REDAKCJA Biuro Reklamy i PR FirstPage Publishing Magazyn bezpłatny, Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych tekstów. OPRACOWANIE GRAFICZNE I DTP FirstPage Publishing Studio Ling Brett KOREKTA Ewa Cichocka Biuro Reklamy i PR PRODUKCJA Drukarnia Db Print Polska 3
Temat numeru Forum Liderów Banków Spółdzielczych bezpiecznie na drodze do zmian Po raz kolejny spotkali się przedstawiciele banków spółdzielczych oraz współpracujących z nimi instytucji, by omówić sprawę przyszłości sektora w obliczu konieczności dostosowania się do wymogów unijnych. Coraz częściej pytanie, czy wprowadzić IPS (system ochrony instytucjonalnej), było zastępowane innym: jak przeprowadzić konieczne zmiany, by stało się to z korzyścią dla polskiej bankowości spółdzielczej. Do tej pory podczas naszych spotkań wskazywaliśmy osiągnięcia sektora, jak również niekorzystne zmiany i niewykorzystane szanse i możliwości rozpoczęła forum Teresa Kudlicka, Przewodnicząca sekcji banków spółdzielczych i zrzeszających przy ZBP. Podejmowaliśmy wielokrotnie dyskusje na temat tego, co zrobić, by banki spółdzielcze mogły lepiej służyć klientom i krajowi. Co zrobić, by sektor był bardziej konkurencyjny, by zwiększył swój potencjał i udział w rynku. Dzisiaj za sprawą mającej wejść w życie dyrektywy CRD IV i rozporządzenia CRR powraca konieczność pochylenia się nad formułą funkcjonowania bankowości spółdzielczej. W środowisku trwa dyskusja, jakie zmiany legislacyjne należy przeprowadzić, by spełnić nowe, bardziej restrykcyjne normy, ale także pojawiają się pytania, czy w ogóle należy coś zmieniać. Przewodnicząca Kudlicka zwróciła też uwagę na to, że gdy stajemy przed nowymi wyzwaniami, zwykle opieramy się na założeniach wynikających z wiedzy i zdobytego już doświadczenia. Nie zapominajmy jednak, że zmiany mają też swoje dobre strony. Otwierają nas na nowe możliwości, których wcześniej nawet moglibyśmy nie zauważyć kontynuowała, rozpoczynając jednocześnie dwudniową dyskusję, w której oprócz liczb i bankowych analiz nie zabrakło silnych emocji. Kilka ważnych pytań Nie można zaprzeczyć, że polską bankowość spółdzielczą, jak również cały system finansowy w Europie, czeka czas wzmożonej pracy i podejmowania trudnych, kluczowych decyzji. O tym we wstępie do dyskusji mówił Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes Związku Banków Polskich. Rosnąca, obezwładniająca wręcz siła niepewności, to jest pierwszy rozdział do ewentualnego wielkiego kryzysu, wielkiej depresji. Taką naukę musimy wynieść z doświadczeń, których tu na tej sali nikt nie pamięta, a które były udziałem ludzi żyjących w latach dwudziestych i trzydziestych poprzedniego wieku rozpoczął swoją wypowiedź. Narastanie dysproporcji dochodowych, problemy z dostępem do pracy, w niektórych regionach problemy z dostępem do wody czy energii. Istnieje groźba serii interwencji banków centralnych. Można się obawiać, że w okresie kilku lat uderzenie inflacji może być bardzo duże. Nadszedł czas wyzwań. To właśnie teraz potrzebna jest bardzo dobra diagnoza gospodarcza, polityczna, społeczna. Konieczna jest współpraca różnych środowisk w wypracowywaniu scenariuszy, ale także konkretnych rozwiązań. Potrzebne jest wdrożenie nowych reguł działania instytucji finansowych: nowych ograniczeń, ale także nowych zasad funkcjonowania. Musimy też analizować skutki podjętych decyzji regulacyjnych i ewentualnie dokonywać ich korekt. Kryzys to nie jest tylko zagrożenie, ale także czas szans. Szans na usunięcie nieefektywnych, niesprawiedliwych i szkodliwych rozwiązań w różnych sferach naszej działalności. To również moment na przełamywanie oporów wśród polityków i rozwiązywanie problemów, które często latami uchodziły za nierozwiązywalne. To czas kompromisów i współdzialania w naszym gronie. Kim jesteśmy jako banki spółdzielcze? pytał Pietraszkiewicz. Przede wszystkim prywatnymi podmiotami gospodarczymi, ale też społecznymi. Instytucjami zaufania publicznego, łączącymi funkcje gospodarcze z kulturotwórczymi i edukacyjnymi. Jesteśmy profesjonalistami, ale także ludźmi odpowiedzialnymi, wrażliwymi na potrzeby różnych środowisk. Przyczyniliśmy się do sukcesów tysięcy firm i setek tysięcy rodzin. Jesteśmy współtwórcami i współrealizatorami strategii rozwoju lokalnego. 4 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps
Forum Liderów Banków Spółdzielczych Kim chcemy być? Cenionymi partnerami jednostek samorządu terytorialnego, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych oraz milionów obywateli. Chcemy być instytucjami służącymi naszym klientom, którzy nam zaufali, liczą na naszą rzetelność i odpowiedzialność. Chcemy być profesjonalistami o szczególnych umiejętnościach. Chcemy być instytucjami bezpiecznymi, efektywnymi gospodarczo i społecznie oraz zdolnymi do skutecznego konkurowania. Kim nie chcemy być? Pazernymi i nastawionymi na wynik instytucjami finansowymi, wyobcowanymi w środowiskach lokalnych instytucjami, podmiotami obojętnymi na ekonomiczne i społeczne wykluczenie. Nie chcemy być enklawami i utrwalaczami zaściankowości, ale też szczególnego radykalizmu i postępu sprzecznego z kulturą społeczności lokalnych. Co powinniśmy osiągnąć podczas tegorocznego forum? zapytał Krzysztof Pietraszkiewicz. I odpowiedział: Powinniśmy lepiej poznać nasze poglądy, nasze troski, propozycje, ale także dylematy. Przedyskutować zamierzenia regulatorów, przedyskutować z politykami sprawy dla nas ważne, którymi oni powinni się zająć lub których powinni zaniechać. Powinniśmy zapoznać się z oceną działalności banków spółdzielczych. Zarysować główne kierunki naszych prac badań, debat, możliwych scenariuszy dalszego postępowania i celów. Bo jak wiadomo, okręt, który nie wie, do jakiego portu zmierza, nie może liczyć na przychylne wiatry taką metaforą Krzysztof Pietraszkiewicz zamknął wstęp do dyskusji. Po co nam IPS Jako pierwszy w części merytorycznej forum głos zabrał Wojciech Kwaśniak, Wiceprzewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego. Obecny kryzys pokazuje, jakie były standardy prowadzenia bankowości w Polsce przed jego rozpoczęciem i to zarówno w zakresie regulacji, praktyk nadzorczych, jak i prowadzenia działalności bankowej przez banki różnej wielkości. Obecnie mamy do czynienia w wymiarze międzynarodowym, a zwłaszcza unijnym, z zalewem wszelkiego rodzaju inicjatyw regulacyjnych nie tylko w aspekcie ostrożnościowym, lecz także konsumenckim. W aspekcie zagwarantowania bezpieczeństwa depozytów gromadzonych w bankach oraz wprowadzenia działań w obszarze restrukturyzacji banków. Jak tłumaczył, to wszystko ma na celu przywrócenie stabilności, zaufania i uczynienie systemu lepszym, niż był przed kryzysem. Musimy też brać pod uwagę standardy w zakresie wprowadzenia w UE regulacji zawartych w dyrektywie CRD IV i CRR przypominał. Istotny jest fakt, że banki spółdzielcze dobrze sobie radzą w obecnym kryzysie. Jednak występują ryzyka wskazujące na potrzebę wsparcia niektórych banków w zakresie zarządzania ryzykiem i to w znacznie szerszym zakresie niż obecnie wyjaśniał. Wskazują one również na potrzebę oraz możliwości wykonywania wspólnie pewnych funkcji na poziomie samego zrzeszenia. To również potrzeba intensyfikacji audytów wewnętrznych, w tym również tych zalecanych bankom zrzeszającym. Także banki zrzeszające potrzebują wsparcia ze strony zrzeszenia, ponieważ gromadzą nadwyżkę płynności banków spółdzielczych i mają tę nadwyżkę zabezpieczać. Ponieważ pozwalają funkcjonować bankom o kapitałach poniżej 5 mln euro, a poza tym udostępniają szereg usług zbyt drogich dla banku pojedynczego. Modelami wzorcowymi są istniejące w Europie zrzeszenia spółdzielcze, a zatem dyrektywa CRD IV może stanowić impuls do dobrych zmian w sektorze bankowości spółdzielczej. Oznaczać by to miało m.in. wzmocnienie konkurencyjności sektora w perspektywie kolejnych lat. Zdaniem Wiceprzewodniczącego Wojciecha Kwaśniaka można postawić też tezę, że to właśnie kryzys w Europie jest odpowiednim czasem na to, by właśnie ci, którzy go dobrze znoszą, korzystając 5
Temat numeru Forum Liderów Banków Spółdzielczych ze swojej sytuacji, w przyszłości zajęli lepszą pozycję konkurencyjną na nowo uregulowanym rynku, działającym wedle nowych standardów. Dyrektywa CRD IV z punktu widzenia wpływu na działalność banku dotyczy przede wszystkim: płynności gdzie aktywa płynne nie obejmują lokat międzybankowych, a środki obce stabilne depozytów instytucji finansowych oraz kapitałów, których fundusze podstawowe muszą być trwałe i wieczyste. To oznacza, że w obszarze płynności i funduszy przepisy te będą silnie oddziaływały na dotychczasowy model bankowości spółdzielczej w Polsce. Łącznie 90 banków o funduszach powyżej 5 mln euro posiada 38,4 mld euro aktywów, co stanowi ponad 47% ogółu aktywów dwóch zrzeszeń. Pod koniec września 2011 roku nadpłynność sektora banków spółdzielczych wynosiła 21 mld zł, przy czym banki zrzeszające wykazywały niedobór na poziomie 8 mld zł. Wprowadzenie CRD IV w tym czasie wykazałoby brak płynności na poziomie 2 mld zł banków spółdzielczych, a banków zrzeszających na poziomie 11,4 mld zł. Trzeba jednak pamiętać, że te środki, które banki zrzeszające kwalifikują jako w pełni płynne, w dużej części banki wykorzystują na prowadzenie swojej własnej działalności kredytowej. I dlatego te banki w swoich funkcjach muszą wykazywać znacznie wyższy niż standardowo poziom bezpieczeństwa kontynuował Wojciech Kwaśniak. Co to wszystko oznacza? Zdaniem przewodniczącego KNF sektor spółdzielczy musi poszukiwać rozwiązań odnalezienia się w nowej sytuacji. Wydaje się bowiem nieprawdopodobne, żeby władze polskie były w stanie na tym etapie prac uzyskać odstępstwo od zasady, w której środki banków byłyby nadal zaliczane jako środki w pełni płynne. Można jedynie rozmawiać o okresach przejściowych, w których nastąpi przygotowanie się do wyboru jednego z dwóch rozwiązań. Albo zmieniamy system na taki, który w obliczu projektowanych regulacji pozwoli na możliwie najmniejsze wewnętrzne koszty dopasowania do tych regulacji i zachowanie pozycji konkurencyjnej. Albo będziemy uczestnikami innego systemu, w którym tylko część banków będzie w stanie funkcjonować, a pozostałe z uwagi na rygory tych przepisów będą zmuszone do zaprzestania działalności samodzielnej i połączenia z innymi bankami. W Europie grupy spółdzielcze wykorzystują system ochrony instytucjonalnej. Pozwala on realnie zmieścić się w reżimie nowych regulacji. Według naszej analizy wprowadzenie takiego systemu pozwoliłoby wygenerować nadwyżkę na poziomie przekraczającym 1,5 mld zł, spełnić kryteria płynności, zmniejszyć ryzyko w zrzeszeniach. Waga ryzyka kredytowego wyniesie 0%, co pozwoli jednorazowo wygenerować 500 mln zł wolnego kapitału zapewniał Kwaśniak. Nastąpi też ograniczenie kosztów działania. Być może obniżeniu ulegnie składka na KNF oraz opłata roczna na BFG. Jego zdaniem IPS nie oznacza konsolidacji, czyli utraty formy prawnej podmiotu. Władze banku są tylko zobowiązane do działania według standardów grupy. Wdrożenie IPS można przyrównać do przebudowy wojsk pospolitego ruszenia na profesjonalną armię posłużył się metaforą. Należy się jednak liczyć z takimi skutkami, jak mniejsza swoboda w samodzielnym działaniu, konieczność wspólnego raportowania czy też wydłużony do dwóch lat czas opuszczenia zrzeszenia. W opinii wiceprzewodniczącego Kwaśniaka wprowadzenie IPS spowoduje, że banki, po pierwsze, uporządkują swoje biznesowe i korporacyjne relacje, po drugie, będą działać w ramach bezpieczniejszych struktur zrzeszeniowych, po trzecie, mogą zwiększyć swoją efektywność poprzez ograniczenie kosztów działania, po czwarte, mogą uwolnić 0,5 mld kapitałów własnych, po piąte, będą posiadać stabilniejsze kapitały w tej części, która dzisiaj stabilna nie jest. 6 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps
Forum Liderów Banków Spółdzielczych Kończąc swoje wystąpienie, przewodniczący KNF stwierdził, że IPS nie ma wyłącznie dobrych czy też wyłącznie złych stron. Jest kwestia podjęcia odpowiedzialnej decyzji. Trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie, czy sektor spółdzielczy będzie w stanie utrzymać swoją dotychczasową pozycję, a nawet ją rozwijać, czy też będzie tracił swoją pozycję rynkową względem banków komercyjnych. Doświadczenia zza zachodniej granicy Wielu członków forum już wcześniej zgłaszało chęć zapoznania się z opiniami ekspertów z krajów, w których system IPS działa od lat i sprawdza się, dlatego o prelekcję poproszono Michaela Stappela, przedstawiciela DZ Banku, który przybliżył zgromadzonym problematykę niemieckiej bankowości spółdzielczej. W Niemczech działa ok. 1100 niezależnych banków spółdzielczych, zrzeszonych w dwóch instytucjach centralnych: DZ Bank AG i regionalnej instytucji WGZ Bank AG. Niemieckie prawo spółdzielcze przesądza o tym, że wszystkie spółdzielnie muszą być członkami stowarzyszeń audytowych. Mamy też krajowe stowarzyszenie banków spółdzielczych, które ma na celu reprezentowanie banków spółdzielczych przed politykami wyjaśniał Stappel (wykres 1). Stowarzyszenie to odpowiada również za mechanizm ochrony. Dzięki temu otrzymujemy informacje na temat ryzyka oraz jego szacowania. Odkąd ten mechanizm został wprowadzony, nie było przypadku bankructwa banku spółdzielczego ani też nikt z deponujących nie stracił pieniędzy. Nasz plan ochrony jest systemem instytucjonalnym, a więc nie czekamy na bankructwo banku, tylko działamy prewencyjnie. To się bardzo łączy z samą ideą spółdzielczości. Jak to działa? Wszystkie banki spółdzielcze zrzeszone są w funduszu gwarancyjnym. Co roku każdy bank wpłaca do niego swoją składkę. Oprócz tego jest tzw. pula gwarancyjna. Banki wystawiają listy gwarancyjne, które muszą opiewać na kwotę przynajmniej 10 razy wyższą niż składka. W przypadku gdy któryś bank potrzebuje pomocy, są do dyspozycji różne instrumenty do przeprowadzenia reorganizacji gwarancje, kredyty oprocentowane, nieoprocentowane, dopłaty w formie kapitału. Składka wynosi od 004 do 0,2% od aktywów narażonych na ryzyko. Ma to zachęcać banki do unikania ryzyka. Składka indywidualna dla danego banku zależy od ratingu przyznanego tej instytucji. Wszystkie banki spółdzielcze co roku są poddawane takiej ocenie. Nadaje się im oceny od A++ (te o najmniejszym ryzyku) do D (te o największym ryzyku). Uwzględniane są przy tym wyłącznie kryteria ilościowe, a nie jakościowe. Co się dzieje, gdy bank popadnie w kłopoty i potrzebuje pomocy? Zajmuje się tym specjalny zespół w stowarzyszeniu tłumaczył Stappel. Najpierw dokonuje się analizy wskaźników danego banku, a następnie pod kontrolą przeprowadza restrukturyzację ekonomiczną. Często podejmowana jest np. decyzja fuzji tego banku z którymś z sąsiadów. Zawsze bierze się pod uwagę, by bank, który popada w kłopoty, spłacił swoje wszystkie zobowiązania. Taki plan ochrony bardzo sprawdził się w sytuacji kryzysu finansowego. Banki spółdzielcze w Niemczech były w tym czasie jedyną instytucją, która nie potrzebowała pomocy z zewnątrz. Klienci przekonali się, że można je darzyć zaufaniem. Od początku kryzysu liczba klientów banków spółdzielczych wzrosła o 1 mln osób. Gdzie jesteśmy? O tym, jak wygląda stan prac nad dostosowaniem się do unijnych wymogów, opowiedział Jerzy Błochowiak, członek Rady Związku Banków Polskich i członek specjalnie powołanego zespołu ds. zmian w regulacjach prawnych: Zagrożeniem dla sektora spółdzielczego wynikającym z tych regulacji jest przede wszystkim zaostrzenie zasad wyznaczania wielkości funduszy własnych, a w tym przyjęcie nowej definicji funduszu udziałowego oraz bardzo rygorystycznych norm płynności, tj. wskaźnika płynności Wykres 1. NIemiecki system banków spółdzielczych Wykres 2. Rozwój sektora bankowego na tle PKB 7
Temat numeru Forum Liderów Banków Spółdzielczych krótkoterminowej oraz wskaźnika płynności długoterminowej, a także wyłączenia z aktywów płynnych funduszy z lokat banków spółdzielczych w bankach zrzeszających. Międzyzrzeszeniowy zespół pracujący nad tymi zagadnieniami rozpoczął prace w listopadzie ubiegłego roku. Ogółem odbyliśmy 8 spotkań zespołu oraz 5 spotkań z przedstawicielami urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Pierwsze z tych spotkań odbyło się 9 grudnia, a jego przedmiotem była problematyka z zakresu koniecznych zmian prawnych w powiązaniu z projektowanymi regulacjami dyrektywy CRD IV i rozporządzenia CRR, a w szczególności problematyka funduszy własnych banków spółdzielczych. W toku dyskusji skonkretyzowany został zakres prac zespołu i ustalono, że przedmiotem następnych spotkań będą w szczególności kwestie systemu ochrony instytucjonalnej (IPS). W wyniku dyskusji na temat wprowadzenia IPS Urząd Komisji Nadzoru Finansowego w maju tego roku skierował do zespołu zestaw 32 szczegółowych pytań w obszarach pomocy płynnościowej, pomocy kapitałowej organizacji IPS-u oraz kontroli w ramach IPS-u. Na jednym z ostatnich posiedzeń zespołu została zredagowana odpowiedź, którą przekazano do Urzędu. W odpowiedzi z 31 lipca 2012 roku Wiceprzewodniczący Kwaśniak pozytywnie odniósł się do prac zespołu i treści pytań dotyczących funkcjonowania IPS-u. Następne spotkanie odbędzie się w składzie poszerzonym o członka Komitetu Obrony Banków Polskich Spółdzielczych i przedstawiciela banków rewizyjnych. Podsumowując, system taki jest pożądany w obrębie naszego sektora stwierdził Błochowiak. Według przyjętych przez zespół założeń, regulacje prawne dotyczące IPS-u powinny opierać się na zasadzie minimalnych obowiązków ustawowych, zgodnych z wymaganiami dyrektywy CRD IV i rozporządzenia CRR, bez istotnego rozszerzenia tych obowiązków w ramach prawa krajowego. Regulacje powinny jednocześnie opierać się na pełnej dobrowolności uczestnictwa w tym przedsięwzięciu ze strony poszczególnych banków spółdzielczych, bez jakichkolwiek elementów przymusu prawnego lub administracyjnego. Nie powinny też ograniczać liczby możliwych do utworzenia IPS-ów. Zdaniem Błochowiaka istotą przyszłych regulacji dotyczących IPS-u będzie utrzymanie przez banki spółdzielcze samodzielności prawnej i indywidualnego zarządzania, uwzględniającego zasadę wspólnej odpowiedzialności za członków IPS-u. Regulacje powinny jednocześnie zapewnić możliwość uzyskania wsparcia zewnętrznego dla tworzenia IPS-u w ramach struktur bankowości spółdzielczej, a w szczególności powinny zapewniać możliwość pozyskania preferencyjnych środków finansowych i to bez naruszania zasady zakazu pomocy publicznej w rozumieniu regulacji unijnej. Regulacje dotyczące wzajemnych zobowiązań uczestników tego systemu powinny być zawarte w odpowiednich dokumentach, którymi mogą być statuty IPS-u bądź umowy zrzeszenia poszerzone w stosunku do aktualnie obowiązujących o elementy niezbędne do spełniania warunków określonych w dyrektywach europejskich. Zespół przyjął następujące ustalenia: W zakresie pomocy płynnościowej system IPS-u powinien zagwarantować płynność wszystkim jego uczestnikom. Właścicielami środków płynnościowych powinni być wszyscy uczestnicy IPS-u. Fundusz płynnościowy powinien stanowić określony poziom środków ulokowanych w banku zrzeszającym, które byłyby inwestowane w bezpieczne instrumenty. Natomiast oprocentowanie środków stanowiących fundusz płynnościowy nie byłoby wyższe i preferencyjne. Powinny być oprocentowane według stopy rentowności, które będą inwestowane i pomniejszone o ustaloną marżę, tj. koszt obsługi. Decyzja rozdysponowania przychodów z funduszu płynnościowego powinna być podejmowana indywidualnie w ramach każdego IPS-u. Przepływ płynności wewnątrz Zrzeszenia byłby pożądany, gdyż umożliwiłby efektywniejsze wykorzystanie potencjału finansowego IPS-u. Środki zgromadzone w funduszu płynnościowym powinny być wykorzystywane w sytuacjach kryzysowych jako ostatnia deska ratunku. Bezpieczeństwo inwestycji zostanie zapewnione poprzez szczególny nadzór sprawowany przez organy IPS-u nad bankiem korzystającym z takiej pomocy. Rating będzie stanowił podstawę obniżenia lub podwyższenia składki. Będzie wyliczany na podstawie danych sprawozdawczych. W odniesieniu do banku zrzeszającego zostanie stworzona alternatywa albo uzyskanie ratingu zewnętrznego, albo opłacenie składki według najwyższej taryfy przewidzianej umową IPS-u. Pomoc potrzebującym bankom będzie udzielana pod warunkiem oceny przez IPS realności przeprowadzenia restruk- 8 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps
Forum Liderów Banków Spółdzielczych turyzacji banku ubiegającego się o nią. W przeciwnym wypadku zakłada się przejęcie banku przez innego członka IPS-u. Założeniem systemu jest niedopuszczenie do upadłości członka IPS-u. W zakresie organizacji IPS-u decyzja o udzieleniu funduszy będzie podejmowana przez organ IPS-u, zgodnie z regulacjami ustalonymi wewnętrznie. Nie przewiduje się żadnych kompetencji w tym zakresie dla zarządu banku zrzeszającego. Organ IPS-u będzie kierował działaniami kontroli i audytu wewnętrznego wszystkich członków grupy. Zakres działań prewencyjnych będzie szczegółowo określony w regulacjach wewnętrznych. Poziom tych ustaleń ma na razie charakter wstępny i należy oczekiwać na ustosunkowanie się do nich Urzędu Komisji Kontroli Finansowej. Ostateczne wyniki mogą być jeszcze inne. Ważna dla sektora jest opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Wymogi kapitałowe nie powinny dyskryminować jakiejkolwiek grupy banków. Dlatego niezbędna jest ochrona pewnych specyficznych sektorów. Przeprowadzenie koniecznej reformy będzie niemożliwe bez potrzebnego okresu przejściowego. O co będziemy walczyć? Głos w dyskusji zabrał również Tomasz Mironczuk, Prezes Grupy BPS. Skupił się na długofalowych celach Zrzeszenia i całego sektora bankowości spółdzielczej. Przedstawił sytuację banków spółdzielczych na tle całego sektora bankowego w Polsce. W swojej prezentacji Prezes Mironczuk zwrócił uwagę na fakt, że sytuacja banków spółdzielczych w czasie kryzysu na tle innych konkurentów rynku finansowego, SKOK-ów i banków komercyjnych jest dobra i stabilna (wykres 2). Jak przekonywał, siła bankowości spółdzielczej tkwi w depozytach, których saldo względem kredytów jest cały czas bezpieczne i dodatnie, podczas gdy banki komercyjne mają z tym problem. Banki spółdzielcze mają duży zapas płynności i to jest w czasach kryzysu duża wartość (wykres 3). Chciałbym, abyśmy zadali sobie pytanie: o co walczymy i o jaki wzrost? zwrócił się do zebranych prezes Mironczuk, odnosząc się do przykładów z rynku sektora spółdzielczego Holandii, Niemczech czy Austrii, gdzie udział bankowości spółdzielczej w rynku jest wysoki. Obserwując kierunek rozwoju Banku BPS oraz grup BPS i SGB, zastanawiam się, czy mamy rosnąć razem, czy odbierać sąsiadowi, czy występować wspólnie przeciwko sektorowi bankowości komercyjnej powiedział prezes Mironczuk. Jego zdaniem nie ma też jednoznacznej sytuacji w zrzeszeniu BPS, gdzie banki duże mają nadwyżkę płynności, a banki małe niedobór płynności (wykres 5). Ze wskaźników wynika, że wszystkie banki, mając różne pozycje płynnościowe, tak naprawdę potrzebują siebie nawzajem. Pozostaje więc kwestia dobrego mechanizmu redystrybucji płynności w zrzeszeniu, ale też w naszych obu zrzeszeniach, bowiem chętnych na tę płynność podmiotów zewnętrznych jest bardzo dużo, a warto oszczędzać ją dla naszych klientów. Należy zastanowić się nad biznesowym mechanizmem redystrybucji kapitału w Zrzeszeniu, by móc wykorzystać te środki na rozwój i by być przygotowanym na pozyskiwanie coraz większej liczby klientów. Wszystko po to, by kolejne pokolenia mogły się cieszyć coraz mocniejszym sektorem bankowości spółdzielczej. Zaraz po Tomaszu Mironczuku głos zabrał Paweł Pawłowski, Prezes SGB. Zwrócił on uwagę na to, że polska bankowość spółdzielcza nie powinna sobie zadawać pytania, czy jest za, czy przeciw IPS-om. Uważam, że zostało ono źle postawione wyjaśniał. Pytanie, przed którym wszyscy stoimy, brzmi: jak się dostosować do warunków, które wynikają z regulacji europejskich. Alternatywą jest wyłączenie spod dy- Wykres 3. Plynność depozytów nad kredytami Wykres 4. Udział sektora bankowości spółdzielczej w rynku bankowym. Wykres 5. Płynność i wypłacalność zrzeszonych BS-ów 9
Temat numeru Forum Liderów Banków Spółdzielczych rektywy. Czy warto się na to zdecydować? Na tak zadane pytanie odpowiadam krótko: nie, nie warto, bo wtedy przestaniemy być bankami podkreślił Paweł Pawłowski. Głosy sceptyków Nie wszyscy członkowie forum zgodzili się, że IPS-y to jedyna słuszna droga, jaką powinny podążać banki spółdzielcze. W wypowiedzi Ryszarda Leszczyńskiego, Prezesa BS w Jastrzębiu-Zdroju, było zawartych wiele wątpliwości: Rys. 1. Fragment z prezentacji Ryszarda Leszczyńskiego. Zostałem upoważniony do przedstawienia stanowiska po naszym wewnętrznym Forum Liderów, że jednoznacznie racjonalnych przesłanek dających powód do wdrażania IPS-u w miejsce dotychczasowych zasad zrzeszenia BPS nie ma. Możemy co najwyżej mówić o doskonaleniu modelu, w którym aktualnie funkcjonujemy i który naszym zdaniem w 80% spełnia kryteria instytucjonalnej kontroli przekonywał Ryszard Leszczyński. Globalnie pakiet zaleceń regulacyjnych Bazylea III i CRD IV jest słuszny i konieczny w odniesieniu do znaczących systemowo instytucji finansowych. Konieczny, gdyż świat, Europa i klienci oczekują od polityków i regulatorów gwarancji, że kryzys finansowy i gospodarczy w takich rozmiarach nie powtórzy się w przyszłości. Ryszard Leszczyński podkreślił też, że polski model funkcjonowania banków spółdzielczych w okresie ostatnich osiemnastu lat poddany został gruntownej przebudowie i obecnie jest przygotowany do realizacji norm ostrożnościowych ujętych w zaleceniach Bazylea III (rysunek 1). Trzeba uświadomić sobie samym i UE, że współczesna polska bankowość spółdzielcza może być wzorem dla międzynarodowych grup spółdzielczych: z Włoch, Hiszpanii i Portugalii. Polskie banki już poniosły bez wsparcia państwa koszty dostosowania do standardów europejskich mówił Leszczyński. W naszym systemie pomocowym mamy 300 mln funduszu pomocowego i transparentne zasady przyznawania tej pomocy. Od 10 lat żaden bank nie upadł. Pozostaje tylko te 20 proc. Spróbujmy więc znaleźć pewien kompromis: zdejmijmy wspólną odpowiedzianość za zobowiązania wszystkich uczestników i stwórzmy jednolity system zarządzania ryzykami. Żaden system kontroli instytucjonalnej nie zmieni mentalności naszych klientów, a prawda jest taka, że my już nic nie robimy, tylko piszemy procedury, sprawozdania, BION-y, robimy audyty, a biznes ucieka dodał na zakończenie Ryszard Leszczyński. Jego wystąpienie wywołało dyskusję i skłoniło przedstawicieli banków spółdzielczych do wyrażenia swoich wątpliwości. Pytano m.in. o to, kto będzie zarządzał IPS-em i jak w takich warunkach zarządzać bankiem, skoro obecnie polega to na zarządzaniu ryzykiem, a IPS odbiera tę możliwość. Wątpliwości budził też fakt odpowiedzialności za decyzje IPS-u i skali realnych kosztów takiej restrukturyzacji. Zdaniem Bartosza Kublika, Prezesa BS w Ostrowi Mazowieckiej, trzeba spróbować zmieścić się w standardach na obecnych zasadach i strukturach, bo jak powiedział, swoistym IPS-em już jesteśmy. Adam Dudek, Prezes BS w Limanowej, podkreślił, że trzeba dostosowywać swoją działalność do tego, co dzieje się na rynku lokalnym, a w jego opinii regulacja CRD IV może to utrudnić. Natomiast Eugeniusz Rytwiński, Prezes BS w Poddębicach, uznał, że jest to koło ratunkowe, ale raczej dla banków zrzeszających. Powinniśmy zastanowić się, jakie decyzje podjąć, by można było doposażyć banki zrzeszające, by spełniały wymagania. Jeżeli są banki, które chcą tworzyć IPS-y, to niech to robią, ale nie jest dla mnie jasne, dlaczego pozostałe nie będą mogły funkcjonować w oparciu o swoją umowę ze Zrzeszeniem. Wojciech Kulak, Prezes BS w Starym Sączu, zwrócił za to uwagę, że należy 10 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps
Forum Liderów Banków Spółdzielczych skupić się na tym, by model, nad którym trwają prace, był najbardziej sprzyjający bankom i najmniej restrykcyjny. Ten fragment dyskusji zakończył Tomasz Bieske z Ernst & Young: Wprowadzenie CRD IV nie jest zamachem na spółdzielczość, a wynika z konieczności, jaką stwarza kryzys. Trzeba lepiej zdefiniować kapitał udziałowy, bo obecnie zbyt łatwo można go wycofać. Walczmy o to merytorycznie, a nie doszukujmy się teorii spiskowych. Pracujmy wszyscy w kierunku pozytywnej interpretacji dyrektywy CRD IV dla polskiej bankowości. Można jeszcze coś zrobić i w Polsce, i w Europie. Przekonać władze, że już w obecnych strukturach jesteśmy blisko IPS-ów. Z politycznym wsparciem Pierwszy dzień forum zakończyło spotkanie z przedstawicielami parlamentu. Goście zostali poproszeni o ustosunkowanie się do kilku podstawowych tematów: kwestii ustawy o kredycie konsumenckim, która pozwala niektórym instytucjom na niebadanie zdolności kredytowej kredytobiorców i nieinformowanie instytucji, że pożyczki udzieliła; sprawy ewentualnej zmiany w ustawie o upadłości konsumenckiej; problemu ogromu regulacji ustawowych i wykonawczych, a także kwestii ewentualnej likwidacji podatku Belki, co zachęciłoby klientów do oszczędzania. Głos w dyskusji zabrali Krystyna Skowrońska, posłanka (PO), Henryk Kowalczyk, poseł (PiS), oraz Jan Bury, szef klubu parlamentarnego PSL. Na sali był także obecny Mirosław Sekuła, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów. Politycy potwierdzili, że banki spółdzielcze są w bardzo dobrej kondycji i choć wciąż należy podejmować próbę dyskusji na forum europejskim o skutkach dyrektywy, raczej należy nastawić się na to, że trzeba będzie się do niej dostosować. Zgodzili się też pochylić nad wymienionymi zagadnieniami interesującymi sektor bankowości nie tylko spółdzielczej. Ryzykowna gra Drugi dzień forum rozpoczęły dyskusje na temat zarządzania ryzykiem w bankach spółdzielczych. Poprowadzono pięć paneli dyskusyjnych: Usługa skanowania podatności infrastruktury IT Banków oraz aplikacji internetowych z prowadzącym Dariuszem Kozłowskim, Wiceprezesem Centrum Prawa Bankowego i Informacji Sp. z o.o., Nowe kanały transmisji danych pomiędzy bankami spółdzielczymi a BIK z udziałem Józefa Mitury, Prezesa Zarządu BS Brodnica, Cezarego Maciejewskiego, Wiceprezesa Zarządu BS Płońsk, Dariusza Konofalskiego, Prezesa Zarządu KDBS Bank, Mirosława Gniadego, Wiceprezesa KDBS Bank, oraz moderatora Piotra Ratajczaka, przedstawiciela BIK S.A. W sesji poświęconej czynnikom ryzyka inwestycyjnego banków spółdzielczych, która prowadzona była przez Union Investment, udział wzięli Krzysztof Izdebski, zarządzający f unduszami, oraz zaproszeni goście. Kolejny tematy to Express ELIXIR i OGNIVO potencjał nowych rozwiązań w bankowości spółdzielczej z udziałem Michała Szymańskiego, Wiceprezesa Zarządu Krajowej Izby Rozliczeniowej S.A., oraz Oddział przyszłości innowacyjne rozwiązania dla banków spółdzielczych z wystąpieniami Arkadiusza Sawickiego i Grzegorza Baneckiego z NCR Polska Sp. z o.o. Jednak najbardziej oczekiwanym tego dnia wystąpieniem była prezentacja Jerzego Pruskiego, Prezesa Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, dotycząca uwarunkowań rozwoju banków spółdzielczych. Kilka uwag, którymi chcę się dzisiaj podzielić, dedykuję jednocześnie do wewnętrznych państwa dyskusji nad koniecznymi zmianami zaznaczył na wstępie Prezes Pruski. Z przedstawionych przez niego analiz wynika, że dynamika sumy bilansowej w bankach spółdzielczych za ostatnie 3 lata była wyższa niż w bankach komercyjnych, przy współczynniku wypłacalności z dynamiką podobną, natomiast dynamika wyniku finansowego poza ostatnim kwartałem jest zdecydowanie na korzyść banków komercyjnych (wykres 6). Spadek dynamiki banków komercyjnych w ostatnim kwartale wynika z zawiązania przez nie większych rezerw. Cały czas można odnieść wrażenie, że możliwości rozwoju sektora nie są w pełni wykorzystane podkreślił Prezes Pruski. Przy takiej dynamice w sektorze banków spółdzielczych nie nastąpiły istotne zmiany na tle sektora bankowego, mimo 11
Temat numeru Forum Liderów Banków Spółdzielczych Wykres 6. Wzrosty banków spółdzielczych Wykres 7. NIewykorzystany potencjał dystrybucyjny Wykres 8. Model finansowy Wykres 9. Spadek marży że banki spółdzielcze mają znaczny potencjał dystrybucyjny, posiadając 1/3 wszystkich placówek bankowych w Polsce i zatrudniając 1/5 pracowników sektora bankowego (wykres 7). Udział banków spółdzielczych na tle rynku w depozytach wynosi 9%, w kredytach 6%, a w wyniku finansowym netto 7%. Banki spółdzielcze zbierają więcej depozytów niż kredytów w relacji do sumy bilansowej. Depozyty są zmieniane na kredyty dla klientów niefinansowych (około 67%) i w lokaty w bankach zrzeszających (ok. 30%). Banki zrzeszające środki te inwestują w dłużne papiery wartościowe (ok. 40%) i w kredyty dla klientów niefinansowych (ok. 51%). Pomimo że są to lokaty w bankach zrzeszających, nie są to środki, które są lokatami międzybankowymi, nie mogą zostać wycofane na zawołanie, ponieważ są lokatami długookresowymi mówił Prezes Pruski. To ważny element z punktu widzenia płynności, który należy uwzględniać w strategiach rozwoju, a który do tej pory nie był podkreślany dodał. Niska jest w stosunku do banków komercyjnych suma bilansowa na jednego zatrudnionego, która wynosi 2,5 mln zł (wykres 8). Z kolei marża odsetkowa jest wyższa i wynosi 4,3%. Efektywność w bankach spółdzielczych wynosi 33,6 tys. zł (27,8 tys. zł w bankach zrzeszających) na jednego pracownika, a w bankach komercyjnych jest to ponad trzy razy więcej. Uwzględniając duże zróżnicowanie banków, sektor charakteryzuje niska efektywność w porównaniu z bankowością komercyjną. Utrzymanie obecnego modelu biznesowego sektora banków spółdzielczych zależy od wysokiej dynamiki depozytów i korzystnej struktury stóp procentowych po stronie aktywów i pasywów. Przy spadku rentowności papierów wartościowych, utrzymanie oprocentowania lokat składanych przez banki spółdzielcze może pogorszyć sytuację finansową banków zrzeszających. natomiast obniżenie oprocentowania tych lokat wpłynąć negatywnie na sytuację banków zrzeszonych lub doprowadzić do odpływu depozytów. Od 2000 roku obserwowany jest stały, szybszy niż w bankach komercyjnych, spadek marży (wykres 9). Dzieje się tak w wyniku m.in. presji konkurencyjnej ze strony banków komercyjnych na rynkach lokalnych. Malejąca marża nie jest dostatecznie rekompensowana wzrostem skali działania, co wpływa na pogarszanie się relacji wyniku działalności bankowej na zatrudnionego w banku spółdzielczym w porównaniu z bankowością komercyjną. Ten przedłużający się negatywny trend może zmusić banki do dalszego obniżania marży w celu utrzymania udziału w rynku. Zdaniem Pruskiego okres spokojnego rozwoju sektora przechodzi już do przeszłości i przed spółdzielczymi bankami stoi teraz sporo wyzwań. Strategiczny zasób państwa Forum Liderów Bankowości Spółdzielczej podsumował Krzysztof Pietraszkiewicz, który podkreślił, że istnieją poważne powody, dla których wspólna praca z sektorem spółdzielczym jest potrzebna. Są to m.in. znalezienie i wdrożenie najlepszego ze znanych wariantów systemu IPS, najmniej uciążliwego i dającego bankom największe możliwości bezpiecznego rozwoju oraz ważne dla sektora opracowanie w Polsce zasad proporcjonalności dla banków spółdzielczych. Bankowość lokalna to zasób strategiczny państwa, który rozwiązuje bardzo wiele problemów, o który trzeba zadbać i w ważnych dla tej bankowości momentach wspierać dodał na zakończenie. Redakcja Prezentacje oraz materiały z Forum Liderów Banków Spółdzielczych znaleźć można na stronie alebank.pl, w zakładce Konferencje/szkolenia. 12 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps
13
Temat numeru Głosy po Forum Tegoroczne Forum liderów banków spółdzielczych było dyskusją prezentującą różnorodne głosy. Wszystkie łączyła jedna idea troska o kształt polskiej bankowości spółdzielczej. Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes ZBP Warto uświadomić sobie rolę polskich banków lokalnych w zrównoważonym rozwoju kraju. Ten swoisty zasób strategiczny działa w sytuacjach nadzwyczajnych, a w warunkach zawirowań na rynkach międzynarodowych sprzyja finansowaniu rodzimych MŚP i projektów wspólnotowych. Europejskie wymogi regulacyjne, które przenosimy na grunt polski, musimy przyjmować z zachowaniem zasady proporcjonalności. W niektórych obszarach oznaczać to może zróżnicowane zachowanie w odniesieniu do dużych banków komercyjnych czy małych organizacji finansowych. Szukamy takich rozwiązań, które będą dobrze służyły rozwojowi potencjału banków spółdzielczych. Tak postrzegamy naszą rolę jako Izby. Tomasz Mironczuk Prezes BPS Przebieg dyskusji podczas Forum wyraźnie potwierdził potrzebę wypracowania generalnego modelu biznesowego bankowości spółdzielczej drogi do skutecznej ekspansji. Wiele cech synergii wymaga obudowania procedurą. Dobre modele przepływów i płynności wypracujemy pod warunkiem wspólnej, twórczej i użytecznej debaty środowisko jej potrzebuje. Prezentacje Przewodniczącego Kwaśniaka i Prezesa Pruskiego wskazały na potrzebę wygenerowania mechanizmów wykorzystania istniejących buforów bezpieczeństwa na poziomie Zrzeszeń. Prof. dr hab. Jan Szambelańczyk Poznański Uniwersytet Ekonomiczny Kwestia Instytucjonalnego Systemu Ochrony nie jest do końca rozumiana, stąd wywołuje emocje. Wyzwanie stanowi zachowanie wymogów w zakresie płynności przy zapewnieniu bezpieczeństwa. Innych regulacji wymaga porządkowanie ry n ku, np. przez instytucję uporządkowanej likwidacji. Wszelkie zmiany wymagają dojrzałego namysłu i takiego ułożenia, które zapewni elastyczność dostosowań, bez nadmiernej szczegółowości. Obawy o nadmierną restrykcyjność w sferze regulacyjnej jak w przypadku progu kapitałowego nie muszą przynieść negatywnych efektów. Zaskoczenie stanowi fakt, że podczas dyskusji dominowała presja na IPS, podczas gdy kwestie rosnącej konkurencji na rynku, zmiany struktur bilansowych i innych czynników wskazujących na konwergencję, że o skutkach spowolnienia gospodarczego nie wspomnę (banki spółdzielcze kredytują przedsiębiorców!), znalazły się na marginesie. A przecież stawiają wyzwania domagające się odpowiedzi! Dr Jerzy Pruski Prezes BFG Forum dało okazję do dyskusji o osiągnięciach i przyszłości banków spółdzielczych. Rzeczywistość stwarza nowe wyzwania, które trzeba dobrze rozpoznać, by utrzymać i umocnić pozycję rynkową. Wskaźniki efektywności i uzyskiwane marże wskazują, że dyskusja o modelu biznesowym wymaga uzupełnienia o wpływ nowych regulacji na warunki działania sektora bankowości spółdzielczej. 14 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps
dr Mariusz Zygierewicz dyrektor w ZBP, organizator Forum Zmiany regulacyjne w Unii Europejskiej powodują potrzebę noweli ustawodawstwa krajowego w zakresie kapitałów własnych banków spółdzielczych i powołania systemu IPS. Otwarte pozostaje pytanie, kiedy, na jakich zasadach i w jakim kształcie zespół powołany do współpracy w tym obszarze wypracuje stanowisko dotyczące tej kwestii. Zielone światło ze strony KNF pozwala sądzić, że w przyszłym roku spokojnie wdrożymy niezbędne zmiany. Wojciech Kulak Prezes BS w Starym Sączu, Przewodniczący Zespołu Międzyzrzeszeniowego Prezydia Rad Nadzorczych Zrzeszeń powołały zespół ds. zmiany przepisów ustawy o bankach spółdzielczych. W chwili obecnej dyskusja ogniskuje się wokół dyrektywy CRD IV i rozporządzenia CRR, ale to niejedyne problemy. Temat podjęliśmy, poczynając od rozpoznania zapisów regulacji, o których nadal wiemy zbyt mało, zwłaszcza co do zakresu, w jakim będą wprowadzone. Musimy wypracować pogląd, który zarekomendujemy bankom spółdzielczym. Z pewnością konieczny będzie kompromis. Tadeusz Tur Prezes Mazowieckiego Banku Spółdzielczego w Giżycku IPS to sprawa ostatnia. Najpierw podejmijmy próbę wyłączenia banków spółdzielczych z działania dyrektywy CRD IV i rozporządzenia CRR. Dopóki trwają negocjacje pomiędzy Komisją a Parlamentem Europejskim, trudno mówić o ich finalnym kształcie. Ustawodawca krajowy może przecież wyłączyć wagę ryzyka, co wpłynie na przepływy finansowe. Zachowanie płynności na dotychczasowym poziomie to nasz postulat. Tym bardziej że obowiązek lokowania nadwyżek w Zrzeszeniach stoi w sprzeczności z wymogami IPS. dr Ryszard Leszczyński Prezes Banku Spółdzielczego w Jastrzębiu-Zdroju Dyskusja na Forum Liderów dowiodła istnienia wielości poglądów, a tezy mojego wystąpienia odzwierciedlały poglądy uczestników wewnętrznego Forum, jakie odbyliśmy w BPS 11 wrześ nia 2012 roku. Wtedy uznaliśmy, że przesłanek do wdrażania w BPS systemu IPS w miejsce dotychczas funkcjonującego nie ma. Możemy co najwyżej mówić o doskonaleniu obecnego modelu, który naszym zdaniem w 80% spełnia kryteria instytucjonalnej kontroli. Zalecenia regulacyjne Bazylea III i CRD IV są słuszne i konieczne w odniesieniu do znaczących systemowo instytucji finansowych, bo wszyscy oczekujemy, że kryzys fiansowy w takich rozmiarach już się nie powtórzy. Zwracam uwagę, że polskie banki spółdzielcze są przygotowane do realizacji norm ostrożnościowych ujętych w Bazylea III, a dzięki wprowadzanym od 18 lat zmianom mogą być dziś wzorem dla grup spółdzielczych z Włoch, Hiszpanii i Portugalii. Nie chcemy omijać nowych regulacji, lecz wdrażać je na rozsądnych zasadach, ale nadmierny pośpiech i straszenie pakietem powoduje, że koncentrujemy się na zagrożeniach zamiast na szansach. Mec. Jerzy Bańka Wiceprezes ZBP Konieczność wdrożenia CRD IV i CRR wymagać będzie dużych zmian instytucjonalnych, zwłaszcza w odniesieniu do IPS. Propozycje KNF brzmią tajemniczo, popełniono błędy w zakresie prezentacji, co powoduje zrozumiałe obawy. Zespół, który powołano, przykłada skomplikowane regulacje do naszych realiów. Założenie tyleż trudne, co ambitne. Pytanie, czy to jedyne rozwiązanie. Praktyka dowodzi, że od 10 lat nie odnotowaliśmy upadłości w sektorze banków spółdzielczych. Skoro dobrze sobie radzimy, to nie twórzmy dualizmu regulacyjnego. Najpoważniejsze wyzwanie stanowi zapewnienie przejrzystości i transparentności systemu przy zachowaniu jego funkcji. Redakcja 15
Temat numeru Wykorzystać dobrze czas Forum Liderów w zgodnej ocenie uczestników i obserwatorów należało do najbardziej nasyconych treściami spotkań tego typu w ostatnich latach. Uczestnicy nie kryli obaw związanych ze spodziewanym wdrożeniem dyrektyw CRD IV i rozporządzenia CRR, a zwłaszcza wynikających zeń wymogów w obszarze zarządzania ryzykiem czy sumy bilansowej i współczynnika wypłacalności. Myliłby się jednak ten, kto w zgłaszanych wątpliwościach dopatrywałby się lęku przed nieznanym, nie była to także chęć zachowania status quo. To nie wchodzi w grę. nie tylko z racji zmieniającego się ładu regulacyjnego, lecz także, a może przede wszystkim, w związku ze zmianą realiów rynkowych. Obserwujemy przecież uszczuplanie wpływów z działalności transakcyjnej (niskie marże) i obsługi w okienku na rzecz operacji realizowanych przez klientów drogą elektroniczną. Mamy też do czynienia z coraz większym zainteresowaniem ze strony komercji obszarami stanowiącymi tradycyjną domenę banków spółdzielczych. Istota problemu Wbrew sugestii zawartej we wstępie trudno wskazać jeden czynnik, którego znaczenie można określić jako krytyczne dla stanu i perspektyw rozwojowych bankowości spółdzielczej. Zakres postulowanych zmian jest szeroki. Poczynając od nowego modelu biznesowego (BPS), przez konieczność współpracy w obszarach newralgicznych dla zachowania efektywności działania na poziomie Zrzeszeń (SGB), po wypracowanie koniecznych zmian instytucjonalnych, w tym o charakterze konwergencyjnym. Zmianami zajmie się powołany międzyzrzeszeniowy Zespół Roboczy. Wydaje się, że ta droga z całym szacunkiem dla Komitetu Obrony Bankowości Spółdzielczej, bo i taki wariant rozwiązywania istniejących problemów zyskał poparcie części środowiska skłania do ostrożnego optymizmu, co nie znaczy, że będzie łatwo. Pytań więcej niż odpowiedzi Zwłaszcza po wystąpieniu Wojciecha Kwaśniaka, zastępcy Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego, wśród uczestników Forum powiało grozą. Co niektórzy wręcz stwierdzili, że nie daje się im wyboru co do dalszej drogi rozwoju. Chcę bronić nie tyle samego sposobu przedstawienia kwestii, ile intencji, bowiem wymowa przytoczonych argumentów była trudna do podważenia i w tym sensie mówca miał rację wskazując, że zmiany są nieuchronne. Otwarte pozostaje pyta- Do szerokiego spojrzenia, odwagi w poszukiwaniu rozwiązań i troski o to, co nazwał narodowym zasobem strategicznym, namawiał zebranych Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes ZBP. nie o ich zakres, charakter, głębokość i umiejscowienie na osi czasu. Już bowiem Jerzy Bańka, wiceprezes Związku Banków Polskich, rozważał, na ile sektor, który co do skali nie ma zdolności generowania ryzyka o charakterze systemowym, winien podlegać literalnej implementacji europejskich regulacji dotyczących tej sfery. Te i podobne pytania stanowiły kanwę wystąpienia Ryszarda Leszczyńskiego, Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w Jastrzębiu-Zdroju, który nie rozstrzygając o kształcie koniecznych zmian, apelował o precyzyjne zdefiniowanie możliwych rozwiązań i rozważenie ich efektów dla przyszłego prowadzenia biznesu, który ma nieco odmienny charakter niż w bankowości korporacyjnej. Nowa perspektywa Do szerokiego spojrzenia, odwagi w poszukiwaniu rozwiązań i troski o to, 16 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps
co nazwał narodowym zasobem strategicznym, namawiał zebranych Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes Związku Banków Polskich. Jego słowa współbrzmiały z wystąpieniem Jerzego Pruskiego, Szefa Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. zarówno w trakcie prezentacji, jak i podczas dyskusji zastrzegał, że nie aspirując do roli tego, który ma monopol na rację, widzi potrzebę działań zmierzających do podniesienia dotychczasowej efektywności. Kierunek i dynamikę zachodzących zmian obrazowały zbiorcze dane za lata 2009 2011. Nie pozostawiają wątpliwości, że mamy do czynienia ze swoistą płytkością buforów bezpieczeństwa zwłaszcza na poziomie Zrzeszeń. Stawia to na porządku dziennym kwestię mobilności kapitałowej branży. Społeczna odpowiedzialność biznesu Wskaźniki efektywności nie mówią wszystkiego o dorobku i społecznym kontekście bankowości spółdzielczej. W odniesieniu do sprawy nowego ładu regulacyjnego wiele zależy od nadzorcy, regulatora i ustawodawcy. Nie należy przyspieszać tych rozwiązań, których wdrożenie nie ma uzasadnienia. Rozbudowana sieć placówek, zgromadzone zasoby to atuty, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych i stanach zagrożenia (susza, powodzie). pozwalają na sprawną i efektywną obsługę pomocy udzielanej poszkodowanym przez państwo. Już tylko to stanowi wystarczający argument za traktowaniem banków spółdzielczych z troską i uwagą należną jednemu z filarów rozwoju w lokalnych społecznościach. Relatywnie wysokie wskaźniki zatrudnienia w stosunku do sumy bilansowej wynikają z dążności do zapewnienia kompleksowej obsługi w szerokim zakresie świadczonych usług, w tym w obszarach, które z punktu widzenia biznesu bankowego nie przynoszą profitów, lecz są istotne dla funkcjonowania lokalnych społeczności. W tak ważnych dziedzinach jak rolnictwo i programy rolno-środowiskowe, trudno wyobrazić sobie, by inne podmioty zagospodarowały owe obszary. co więcej, rezygnacja z ich obsługi prowadziłaby do pogorszenia warunków życia i ograniczenia dostępu do usług szeroko rozumianego zabezpieczenia społecznego. Optymalizować zmiany, wypracować reguły W odniesieniu do sprawy nowego ładu regulacyjnego wiele zależy od nadzorcy, regulatora i ustawodawcy. Nie należy przyspieszać tych rozwiązań, których wdrożenie nie ma uzasadnienia w harmonizacji prawa krajowego z unijnym. Propozycje Komisji Europejskiej są nadal procedowane. Ich ewentualna implementacja wymaga, na co wskazywał Krzysztof Pietraszkiewicz, wypracowania zasady proporcjonalności, co do skali, zakresu i skutków wdrażanych zmian. Rzecz bowiem w harmonijnym kształtowaniu ładu regulacyjnego przy zachowaniu wymogu konsultacji z zainteresowanymi środowiskami, zgodności z dotychczas obowiązującymi przepisami oraz konstytucją. Tym samym sprowadzenie kwestii, jak chcą niektórzy, do wprowadzenia bądź niewprowadzenia IPS-ów, nie oddaje istoty problemów wymagających rozwiązania. Zawężanie zakresu ewentualnych zmian nie może oznaczać ograniczeń w myśleniu o dalszym rozwoju sektora, który reagować ma na ewolucje rynku, tendencje w obszarze finansów i całej globalnej zmiany gospodarki. Rację bytu potwierdza tym samym znane powiedzenie, w myśl którego lokalnemu działaniu winno towarzyszyć globalne myślenie. Najlepszą tego ilustrację stanowią wypowiedzi uczestników Forum, które oddają w pełni nie tylko wątki dyskusji, lecz także propozycje rozwiązań omawianych kwestii. Maciej Małek Redaktor naczelny EDS i Kuriera Finansowego Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Gdańskiego, pracował w redakcji tygodnika Chłopska Droga, współpracował z Polskim Radiem i redakcją rolną TVP. Od lutego 2010 r. w Wydawnictwie Centrum Prawa Bankowego i Informacji jako redaktor naczelny kwartalnika Europejski Doradca Samorządowy (EDS). 17
Temat numeru Odczarować spółdzielczość Z Krystyną Skowrońską, wiceprzewodniczącą sejmowej komisji finansów, Prezes Banku Spółdzielczego w Przecławiu, rozmawia Jan Osiecki Pani poseł, sektor spółdzielczy w Polsce jest niemodny. Jak poprawić opinię tej części bankowości? To krzywdząca opinia, zwłaszcza że niektóre banki spółdzielcze w Polsce mają tradycję liczącą nawet 150 lat. To najstarsze instytucje finansowe w kraju! Szkoda, że tak mało osób o tym wie. A jeśli chodzi o teraźniejszość, to niestety sama jeszcze niedawno spotykałam się z pytaniami klientów o bankowość elektroniczną, która w bankach spółdzielczych jest standardem od kilkunastu lat. Skąd biorą się te pytania? Obecna opinia o bankach spółdzielczych to efekt tego, co działo się w Polsce przed 1989 rokiem. W tamtym okresie podzielono rynek bankowy i ustalono, że PKO BP będzie obsługiwał mieszkańców miast oraz drobnych rzemieślników. Natomiast bankom spółdzielczym przypadło rolnictwo. Jak ono było zacofane, szkoda mówić. I w ten sposób zepchnięto banki spółdzielcze do pewnej niszy. Między innymi z tego powodu banki spółdzielcze nie mogły się dynamicznie rozwijać. Dopiero w ciągu ostatnich 20 lat udało im się wyjść z tej niszy, rozpocząć samodzielny rozwój i konkurować o klienta na rynku. Dziś nie ma instytucji, która szybciej rozpatrywałaby wpływające wnioski, bo decyzje zapadają na najniższym poziomie. A to najbardziej liczy się dla klienta. Do tego banki dysponują wszystkimi nowoczesnymi narzędziami, które powinny mieć instytucje finansowe. Także z tych powodów sektorem zainteresowały się pewne środowiska, którym zależy, aby była to struktura dobra i bezpieczna dla klienta. Czyli kto? Poza parlamentem, Komisją Nadzoru Finansowego, również prezydent Bronisław Komorowski. Do kwestii problemów z nadzorem wrócimy później. Proszę powiedzieć najpierw, na czym polega zainteresowanie prezydenta bankami spółdzielczymi? Pan Prezydent zdaje sobie sprawę, że cała szeroko pojęta spółdzielczość to ważny sektor gospodarki narodowej. Z tego powodu zostało zorganizowane specjalne spotkanie pod jego patronatem. Przedstawiciele banków w czasie rozmów wyjaśniali, jak wygląda środowisko. Tłumaczyli, jak ważnym elementem rynku finansowego są banki spółdzielcze i jak istotną rolę społeczną pełnią. Notabene to jest też pewien zarzut w stosunków do banków spółdzielczych, bo mówi się, że są mało efektywne, ponieważ jest w nich duże zatrudnienie. Tymczasem one mają dawać pracę i dobry tani, kredyt lokalnemu środowisku. Banki komercyjne mają przynosić zysk, natomiast banki spółdzielcze mają lokalną misję do wypełnienia. Spółdzielczość przez lata nabrała złych konotacji. Zwłaszcza że w pewnych jej obszarach doszło do wręcz patologicznych zjawisk chodzi przede wszystkim o duże spółdzielnie mieszkaniowe I temu też służyło spotkanie u prezydenta. Ono miało odczarować te niesłuszne opinie, które przyczepiły się do banków spółdzielczych. Została pokazana siła sektora bankowości spółdzielczej. Spotkań z przedstawicielami prezydenta było więcej. To pierwsze, o którym Pani mówi, odbyło się w szerokim gronie. Ale potem doszło do kolejnego, już w bardzo niewielkiej grupie. Co wówczas ustalono? Rozmawialiśmy, w jaki sposób podsumować to, co zostało zaprezentowane przez środowisko bankowe, KNF i BFG, tak żeby przygotować odpowiednie materiały. Potrzebna jest diagnoza o stanie sektora spółdzielczej bankowości w Polsce. Po co? Gdyby pojawiła się taka diagnoza, wiedzielibyśmy, jakie kroki podejmować dalej. Dlatego cieszę się, że na tym spotkaniu byli naukowcy, przedstawiciele banków społecznych, przedstawiciele kancelarii prezydenta. A samo spotkanie odbywało się pod patronatem prezydenta. Dlaczego to takie istotne? Bo dzięki temu jeżeli pojawią się jakiekolwiek inicjatywy ze strony parlamentu, to zarówno prezydent, jak i jego pracownicy będą mieli odpowiednią wiedzę i będą znali prawdziwą sytuację tej grupy spółdzielców. A mogą się pojawić jakieś projekty w sejmie dotyczące spółdzielczości? Pewne błędy trzeba poprawiać i pewnie jakieś projekty się pojawią. Dla mnie 18 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps
na przykład obecny przepis, że członek rady nadzorczej może pełnić tę funkcję tylko przez dwie kadencje, dyskryminuje ludzi, którzy poświęcając własny czas, wciągnęli się w tę pracę. Rozumiem potrzebę pewnych ograniczeń, choćby właśnie ze względu na wspomnianą patologię, do jakiej dochodzi w niektórych spółdzielniach mieszkaniowych. Warto jednak zastanowić się, czy nie wyłączyć banków spółdzielczych spod tego zapisu. Były już rozmowy z posłami oraz nadzorem o tym, że bankowość spółdzielcza powinna podlegać trochę innym przepisom, bo banki spółdzielcze poddane są znacznie ostrzejszym rygorom niż spółdzielnie z innych sektorów. Banki spółdzielcze podlegają KNF, do tego musi nastąpić coroczny odbiór bilansu oraz podlegają lustracji. Nikt nie jest tak skontrolowany. Banki spółdzielcze przechodzą co najmniej jedną kontrolę więcej niż banki komercyjne mające formę spółki akcyjnej. To pokazuje, jak bezpieczny jest ten sektor. Wśród posłów pojawią się czasem pomysły zrobienia rewolucji i wywrócenia wszystkiego na drugą stronę. Dlatego znajomość bankowego sektora spółdzielczego przez prezydenta, który decyduje o losie przesłanych do niego ustaw, jest tak ważna. Prezydent ma możliwość inicjatywy ustawodawczej. Jak Pani sądzi, czy skorzysta z tej możliwości? Przesłane w ten sposób zmiany przepisów dotyczących banków spółdzielczych byłoby łatwiej opracowywać w sejmie, bo można by je potraktować jako propozycję ponadpartyjną To pytanie trzeba skierować do pana prezydenta. Ale informacje przekazane prezydentowi Bronisławowi Komorowskiemu i rozmowy w środowisku prowadzone pod jego patronatem dobrze wróżą dalszej współpracy. Jestem przekonana, że poznanie problemów spółdzielczości to pierwszy krok do odczarowania sektora i wyprostowania obiegowych opinii o spółdzielczości. W mojej ocenie działania Bronisława Komorowskiego są bardzo ważne dla wszystkich banków spółdzielczych. À propos odczarowywania opinii o bankowości spółdzielczej. W Austrii ten sektor ma mniej więcej dwukrotnie większy udział w rynku. Czy w Polsce uda się osiągnąć taki poziom? Pewnie tak, ale trzeba jeszcze trochę na to popracować. Już teraz notujemy coraz częstsze powroty klientów z banków komercyjnych do banków spółdzielczych. Dzięki bs-om wyrosło w Polsce kilka dużych firm. Jedną z nich jest znane wszystkim Asseco. To pokazuje, że skoro udało się rozwinąć taką firmę dzięki bankom spółdzielczym, to i one mogą urosnąć. Żeby tak się stało, musi dobrze funkcjonować nie tylko bank zrzeszający, lecz także cała grupa. Banki mają zebrane depozyty, z których można udzielić kredytów, podnosząc swoją rentowność. Ale na rynku jest coraz mniej miejsca, bo z jednej strony rozpychają się SKOK-i, a z drugiej banki komercyjne. SKOK-i próbowały zawłaszczyć nawet dziedzictwo banków spółdzielczych, choćby biorąc na swoich patronów założycieli pierwszych banków spółdzielczych, czyli księdza Piotra Wawrzyniaka oraz Franciszka Stefczyka. A przecież SKOK-i powstały po to, żeby być małymi, wręcz sąsiedzkimi instytucjami, w których członkowie mieliby możliwość wzięcia niewielkiej taniej pożyczki. Miały pomagać zwłaszcza tym, którzy mają utrudniony dostęp do tańszych pożyczek i kredytów ze względu na niezbyt wysokie dochody a zatem wykluczonym z grupy klientów banków. A potem trochę się to wyrodziło. Natomiast nie obawiałabym się zagrożenia ze strony kas. Banki spółdzielcze od lat podlegają nadzorowi KNF. Wszystkie wskaźniki pokazują, że współczynniki, które powinny być zachowane, znajdują się na właściwym poziomie. Tymczasem SKOK-i będą musiały uporać się z własnymi wewnętrznymi problemami, takimi jak współczynnik wypłacalności i wszystkie normy ostrożnościowe. Banki spółdzielcze mają ten rygor wyższy i w całości wypełniony, a także stworzone rezerwy i nadal mogą konkurować ze SKOK-ami pod względem oferty. Do tego banki spółdzielcze mogą oferować kredyty o okresie spłaty powyżej 5 lat, czego nie mogą SKOK-i. Ale udało im się obejść przepisy i też taki produkt oferują. Ale teraz realizując progi ostrożnościowe, będą musiały spełnić dodatkowe warunki. Zatem ekspansja SKOK-ów niewątpliwie zostanie przynajmniej na jakiś czas przystopowana. Natomiast banki komercyjne co jakiś czas usiłują wchodzić w część rynku zajętą przez banki spółdzielcze. W tym momencie najaktywniejsze są te, które kiedyś budowały sektor spółdzielczy. Jednym z najbardziej ekspansywnie działających banków w terenie jest obecnie Bank Gospodarki Żywnościowej. Z tym problemem będzie musiał poradzić sobie bank zrzeszający wspólnie z bankami wchodzącymi w skład grupy. Sądzę, że uda się wygrać. Powiedziała Pani, że SKOK-i będą przystopowane przez KNF. Ale z drugiej strony to samo może spotkać banki spółdzielcze. Dużym problemem jest choćby CRD IV. To najbardziej gorący temat, o którym dyskutują banki spółdzielcze. Cały czas pojawiają się pytania, w jaki sposób zapewnić sobie bezpieczeństwo i płynność. Dobrze, że rozpoczęły się rozmowy o ostatecznym kształcie tych rozwiązań w zrzeszeniach i powołanym zespole, który pracuje wspólnie z KZBS oraz nadzorcą. Jestem jednak optymistką. Pamiętam trudny dla banków spółdzielczych okres z dostosowaniem do progów kapitałowych. Wtedy część banków tych progów nie miała. Były duże problemy, a jednak udało się sprawę rozwiązać dzięki współpracy z nadzorcą. Wypracowano taki projekt, który dawał szanse bankom na osiągnięcie tego progu. Da się negocjować z KNF w sprawie CRD IV? Tę dyrektywę trzeba wprowadzić. Ale zanim do tego dojdzie, należy rozmawiać, jak to zrobić. Natomiast gdyby powstał pomysł, jak wrócić do tej sprawy w Parlamencie Europejskim, to wówczas można byłoby podjąć kolejne kroki. A jest szansa, żeby ponownie zainteresować sprawą Parlament Europejski? Warto nad tym się zastanowić, bo jeszcze nie zapadły ostateczne decyzje dotyczące dyrektyw, o których mówimy. Na pewno możemy zainteresować sprawą naszych europosłów i Parlament Europejski. Ta sprawa pokazuje, że polskiemu sektorowi bankowemu przydałaby się silna reprezentacja w Brukseli. Całe środowisko musi zainteresować się tym wspólnie. Jan Osiecki Dziennikarz i socjolog 19
Wydarzenia Cykl debat w Kancelarii Prezydenta Międzynarodowy Rok Spółdzielczości, proklamowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych, w Polsce przebiega pod honorowym patronatem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, który z tej okazji zorganizował cykl debat o pozycji i roli sektora spółdzielczego. W ramach Forum Debaty Publicznej Gospodarka konkurencyjna Polski w Pałacu Prezydenckim 11 kwietnia odbyło się spotkanie pt. Rola i przyszłość spółdzielczości, a 27 lipca seminarium Model rozwoju banków spółdzielczych. Gospodarzem i moderatorem spotkań był Olgierd Dziekoński Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta. Prezydent Bronisław Komorowski, który uczestniczył w dyskusji o roli i przyszłości spółdzielni w Polsce, powiedział, że przy porównywalnym poziomie zatrudnienia w Polsce 2% ogółu zatrudnionych, a w Unii 2,5% ogółu zatrudnionych sektor spółdzielczy w Polsce generuje tylko 1% PKB, a w Europie ok. 6%. To skala problemu, przed jakim stoimy podkreślił Bronisław Komorowski. Jeżeli gdzie indziej jest większa rola, wpływ, znaczenie i większy zysk spółdzielni, to warto rozmawiać i szukać optymalnych rozwiązań dodał. Trzy kierunki dla banków W seminarium oprócz Jerzego Osiatyńskiego i Jerzego Pruskiego, Doradców Prezydenta, uczestniczyli przedstawiciele instytucji państwowych, banków spółdzielczych oraz sektora bankowego, m.in. Mirosław Sekuła, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, Wojciech Kwaśniak, Wiceprzewodniczący KNF, Małgorzata Zaleska, Członek Zarządu NBP, Krystyna Skowrońska, posłanka, Borys Budka, poseł, Tadeusz Kopeć, senator, Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes Zarządu ZBP, Wojciech Kulak, Przewodniczący Rady Nadzorczej BPS, Tomasz Mironczuk, Prezes Zarządu BPS, Władysław Dymek, Przewodniczący Rady SGB, Paweł Pawłowski, Prezes Zarządu SGB, Józef Myrczek, Prezes Zarządu Śląskiego Banku Spółdzielczego Silesia oraz Jan Czesak, Przewodniczący Rady Nadzorczej KBS, Alfred Domagalski, Prezes Zarządu Krajowej Rady Spółdzielczej, Jerzy Różyński, Prezes Zarządu KZBS, Jan Koleśnik, Doradca Prezesa NBP, i Krzysztof Broda, Doradca Prezesa BFG. Lipcowe seminarium Model rozwoju banków spółdzielczych stało się okazją do omówienia wyzwań, przed jakimi stoją banki spółdzielcze w Polsce w obliczu nowych regulacji Unii Europejskiej: potrzeby akumulacji kapitału i zmiany modelu działalności banków spółdzielczych przy jednoczesnym zachowaniu ich spółdzielczego charakteru. Uczestnicy seminarium zgodnie przyznali, że jednym z ważniejszych problemów jest konieczność wprowadzenia wyższych wymogów kapitałowych i regulacyjnych wynikających z CRD IV oraz CRR. Utrzymanie bądź zwiększenie rentowności, bezpieczeństwa oraz stabilności wymagać będzie zmian systemowych, wzmocnienia formy zrzeszenia banków spółdzielczych, a także zwiększenia efektywności banków i konkurencyjności sektora spółdzielczej bankowości. Przystosowanie się banków spółdzielczych do nowej rzeczywistości zależne jest od udoskonalenia prawa na rzecz większej możliwości akumulacji kapitału i zachowania spółdzielczego charakteru banków spółdzielczych. Podsumowując seminarium, minister Dziekoński wskazał trzy kierunki działań. Po pierwsze, znalezienie nowej formuły zrzeszenia banków spółdzielczych, która pozwoli bankom zwiększyć konkurencyjność i stabilność w sektorze bankowym przy jednoczesnym wykluczeniu wzajemnej konkurencji w sektorze bankowości spółdzielczej wzorem modeli funkcjonowania banków spółdzielczych w państwach UE. Po drugie, wprowadzenie zmian w systemie prawa i regulacji banków spółdzielczych kreujące równe szanse dla akumulacji kapitału oraz umożliwiające zachowanie spółdzielczego charakteru bankowości. Po trzecie, usprawnienia oddolne modelu biznesowego i organizacyjnego banków spółdzielczych w świetle nowych wymagań regulacyjnych, do czego potrzebna jest aktywna współpraca banków spółdzielczych w ramach banków zrzeszających. Współpracujmy dla rozwoju Kolejne spotkanie w ramach Forum Debaty Publicznej Rola i przyszłość spółdzielczości odbyło się w mniejszym gronie 8 sierpnia. Wśród uczestników znaleźli się Tomasz Mironczuk, Prezes Zarządu Banku BPS S.A., Paweł Pawłowski, Prezes Zarządu SGB Banku S.A., Wojciech Kwaśniak, Wiceprzewodniczący KNF, posłanka Krystyna Skowrońska, Jerzy Osiatyński, Doradca Prezydenta, i Sebastian Skuza, zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Rynku Finansowego Ministerstwa Finansów. Zgodnie z prośbą ministra Dziekońskiego skierowaną do banków zrzeszających uczestnicy spotkania ustalili, że następnym działaniem, które podejmą, będzie wypracowanie, w ścisłej współpracy z bankami spółdzielczymi i instytucjami nadzorczymi, praktycznych oraz konkretnych rekomendacji na rzecz rozwoju spółdzielczej bankowości. 20 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps