Badania przesiewowe w raku jelita grubego. Co wiemy na pewno? Jarosław Reguła Koordynator Programu Badań Przesiewowych Klinika Gastroenterologii Centrum Onkologii- Instytut Warszawa
Punkt wyjścia Rak jelita grubego w latach 90-tych zachorowalność ść: : 25-28 28 /100 000/rok stały y wzrost 2,5%/rok 5-letnie przeżycie: < 25 % nie było o zorganizowanego programu przesiewowego
Metody badań przesiewowych Testy wykrywające raka - gwajakolowy test na krew utajoną w kale co rok - immunochemiczne badania stolca co 1-3 lata - DNA w stolcu Testy wykrywające raka i polipy - sigmoidoskopia (1/3 jelita) co 5 lat - kolonoskopia co 10 lat (raz w życiu) - wirtualna kolonoskopia (CT kolonografia) (Levin B. et al. CA Cancer J Clin 2008; 58:130)
Badanie populacyjne, RCT, 18,114 uczestników FIT vs sigmoidoskopia vs kolonoskopia FIT Sigmo Colo Zgłaszalno aszalność 32% 32% 27% Zgłasz (Verona) 56% 52% 47% Rak 0,1% 0,6% 0,8% Zaaw.. gruczolak 1,1% 4,6% 6,3% Segnan N et al. Gastroenterology 2007
Analiza wieloczynnikowa, 95% CI dla wykrycia zaawansowanego gruczolaka lub raka Sigmo 1 FIT 0,22 (0,14 0,35) Kolo 1,42 (1,08 1,88) Wnioski: Mimo niższej zgłaszalności uzysk diagnostyczny jest największy dla kolonoskopii Segnan N et al. Gastroenterology 2007
Kolonoskopia vs FIT Hiszpania RCT, 53,302 uczetsników FIT Kolo Zgłaszalno aszalność 34% 25% Zaaw neoplasia proksymalna 0,2% 0,8% dystalna 0,9% 1,5% Quintero E et al. NEJM 2012
Badania przesiewowe na świecie klasyczny test na krew utaj. Francja, Finlandia, UK immunologiczny Holandia od 2013 sigmoidoskopia UK od 2012 kolonoskopia Niemcy, Austria, Polska, Włochy, Czechy (odejście od FOBT) wszystkie powyższe - USA
Kolonoskopia jako badanie przesiewowe dlaczego? prostota: strategia jednostopniowa prostota: organizacja b. prosta (raz w życiu) niski koszt: 100 euro/zabieg koszty programu - najtańsze poprzednie badanie z użyciem testu stolca (lata 80-te) - 16% akceptacja
Rak powstaje z polipów w (gruczolaków) > > > gruczolak > > > > > > rak >> Proces trwający: 7-12 LAT
Kolonoskopia wykonana 1-10 lat wcześniej chroni przed rakiem jelita grubego Jelito proks. Jelito dystalne OR (95%CI) OR (95%CI) Brenner et al. Ann Int Med. 2011
Efekt jednej sigmoidoskopii Atkin W. et al. Lancet 2010 HR 0,68 (0,59-0,82) in ITT analysis
Efekt sigmoidoskopii (jednej!!!) Schoen et al. NEJM 2012
Skrining kolonoskopowy na świecie Pox et al. Gastroenterology 2012
Skrining raka jelita grubego daje oszczędno dności!!!! Lansdorp-Vogelaar I et al. J Natl Cancer Inst 2009
Program oportunistyczny ale zorganizowany - ok. 300 000 kolonoskopii od 2000 91 ośrodków w 2010/2011
Metody rekrutacja oportunistyczna - lekarze POZ dodatkowe godziny pracy endoskopii kolonoskopie wykonywane ambulatoryjnie większo kszość (70%) bez sedacji wspólna baza danych - monitorowana centralnie
Kryteria włąw łączenia ludzie zdrowi, wiek 50-65 lat (40-65 gdy wywiad rodzinny) pisemna zgoda
Koszty programu: jedna kolonoskopia histologia guzów histologia i usunięcie polipów w do 10 mm
Colonoscopy New Engl J Med. 2006; 355, 1863 programme
Wyniki lata 2000-2009 (189 196 kolonoskopii) Rak - 1,760 (0.93 %) Gruczolaki istotne (HGD, - 10,690 (5.65 %) >1 cm, kosmkowe) Raki lub gruczolaki istotne - 12,450 (6.58 %)
Priorytety... jakość (audyty i monitorowanie baz danych) nauczanie kolonoskopii - 250 kolonoskopistów - szkoła kolonoskopii - teoria + 5 kolo/dzień/ 2-66 tygodni - kursy dla doświadczonych 2-32 3 dniowe
NordICC trial Polish arm Kaminski MF, Regula J et al.n Engl J Med, 2010; 362: 1795-803
Ryzyko raka interwałowego - w zależno ności od jakości endoskopisty
Charakterystyka endoskopistów - w zależno ności od ADR Czynnik <11% 11.0-14.9% 14.9% 15.0-19.9% 19.9% 20% Specjalność (%) gastroenterolodzy interniści chirurdzy 27.5% 30.0% 42.5% 37.0% 30.4% 32.6% 41.2% 23.5% 35.3% 53.8% 23.1% 23.1%
Średnia jakość endoskopistów z upływem lat 20,0% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 14.1% 15.6% 17.7% 18.7% 2004' 2005' 2006' 2007' 21,7% 2010/2011 Kaminski MF et al. Gastrointest Endosc 2009;69(5):AB215.
Tylko kolonoskopia (dobrej jakości) jest w stanie wykryć taką nieprawidłowo owość
Nowy program od 2012 Wysokiej jakości zaproszenia w 5 ośrodkach System zapraszany w pełni rozwiniety 4-5 lat (planowane 130 ośrodki ) Data kolonoskopii wyznaczona w zaproszeniu (metodologia z badania NordICC ) Jedna w życiu kolonoskopia - wiek 55-64 lata Stopniowo zwiększany zakres terytorialny i kohort urodzeniowych Pełne pokrycie populacji od 2021 ( zakładając 30% zgłaszalność)
Wbudowany system ewaluacji Grupy: niebieska) - zaproszenie w danym roku biała) a) - zaproszenie opóźnione
Przewidywany efekt populacyjny - redukcja umieralności 15-20% (dla zbadanych 60-70%) - spadek zachorowalności 10-18%
Aktualna koncepcja Kolonoskopia raz w życiu jako jedyny test skriningowy w wieku około 60 lat Bez gruczolaków Gruczolaki Koniec skriningu Nadzór Bretthauer M. NEJM 2012
Podsumowanie Stary program 2000-2011 stworzono ośrodki o dobrej jakości, wyszkolono endoskopistów aby rozpocząć program populacyjny Nowy program od 2012 wprowadzany stopniowo Główne cechy nowego programu: - Jedna kolonoskopia w życiu wiek 55-64 - Wysokiej jakości zaproszenia - System ewaluacji w czasie implementacji