Przeszkody we wdrażaniu OZE w Polsce Jacek Walski PREDA Słubice, 27.04.2011 r.
W prezentacji posłużymy się wynikami badań przeprowadzonymi na zlecenie FREE przez TNS OBOP mającymi na celu pokazanie, jak mieszkańcy postrzegają problemy związane z różnymi źródłami energii.
Blisko 40 proc. mieszkańców kraju mieszka na terenach, które mają ograniczony dostęp do nowoczesnych, wydajnych i przyjaznych środowisku źródeł energii.
Przy wyborze źródła energii największe znaczenie mają kwestie finansowe - koszt użytkowania oraz koszt instalacji; inne ważne elementy to bezpieczeństwo użytkowania, prostota obsługi oraz czystość użytkowania. Ekologia znalazła się na jednej z dalszych pozycji.
Znajomość terminu "odnawialne źródła energii" kształtuje się na poziomie od 66 proc. dla użytkowników tradycyjnych źródeł energii do maksimum 84 proc. dla użytkowników pozostałych źródeł. Najbardziej znanymi tego typu źródłami są ex aequo energia pozyskiwana z wiatru oraz energia słoneczna. W dalszej kolejności wymieniane są energia spadku wody i energia geotermalna.
Świadomość istnienia innych źródeł energetycznych niż tradycyjne, służących do ogrzewania budynków mieszkalnych, kształtuje się na umiarkowanie satysfakcjonującym poziomie - co najmniej jedno takie źródło wymienia spontanicznie 70 proc. Najbardziej znany jest olej opałowy. Znajomością gazu płynnego LPG może się wykazać od 23 do 38 proc. osób, a energii słonecznej 20-26 proc.
33 proc. badanych nie ma żadnych potrzeb w zakresie źródeł energii
Zestawiając ten wynik ze źródłami ciepła, sposobami podgrzewania wody, widzimy, jakimi wyzwaniami są budzenie świadomości i waga świadomego, przemyślanego gospodarowania energią.
Problem 1. Przyzwyczajenie i rutyna.
Problem 1. Struktura paliwowa pokrycia potrzeb cieplnych gminy Izbicko 2 % energia odnawialna 2 % gaz płynny 1 % olej opałowy 1 % energia elektryczna 24 % drewno 70 % węgiel
Problem 1. Struktura pokrycia potrzeb cieplnych gminy Chrząstowice. Energia elektryczna. olej opałowy, energia gaz płynny elektryczna 2% 1% gaz ziemny 0% energia odnawialna 0% węgiel 97%
Problem 2. Koszty wytwarzania energii.
Koszt wytworzenia 1 GJ energii cieplnej dla różnych paliw Problem 2.
Problem 3. Koszty inwestycji OZE.
Problem 3. Wsparcie dla biogazowni. Wsparcie dla kolektorów słonecznych. Brak wsparcia dla pozostałych OZE. Platforma dla oceny efektu ekologicznego inwestycji energetycznej.
Efekt ekologiczny restrukturyzacji oświetlenia ulic i miejsc publicznych we Wrocławiu. Zanieczyszczenie: [kg/rok/kw] Efekt [T/rok] Dwutlenek siarki SO2 Dwutlenek węgla CO2 Tlenki azotu NOx Tlenek węgla CO Benzo alfa piren B- a-p 12,5 29,03 1 563,0 3 629,27 9,4 21,83 13,8 32,04 0,004 0,01 Pyły i żużle 109,4 254,03 16
Problem 4. Wzorcowa rola samorządu patrz ustawa o efektywności energetycznej. 17
Czas naprawy. UCZESTNICY RYNKU ENERGETYCZNEGO Samorząd i władze gminy Wytwórca, OSD i Sprzedawca Reprezentuje interesy wspólnoty Kieruje się kryteriami ekonomicznymi 18
Czas naprawy. UCZESTNICY PLANOWANIA ENERGETYCZNEGO Samorząd i władze gminy Energetyczne Odpowiada za bezpieczeństwo Ekonomiczne Ekologiczne 19
Obowiązki gminy w procesie planowania energetycznego Prawo Energetyczne wskazuje na trzy równoważne dokumenty, które stanowią podstawę prawidłowego procesu rozwoju gminy: I D E A Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, P L A N energię elektryczną i paliwa gazowe DZIAŁANIE Plan zagospodarowania przestrzennego 20
Problemy 5-14. VADEMECUM INWESTORA ENERGETYCZNEGO W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM Projekt zrealizowany przez AM PREDA na zlecenie Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego
Wiadomość dobra Obowiązek zakupu energii z pochodzącej z OZE. Przedsiębiorstwa energetyczne mają: Obowiązek zakupu zielonej energii. Obowiązek zakupu czerwonej energii. Obowiązek zakupu żółtej energii. Obowiązek zakupu fioletowej energii. Obowiązek zakupu białego świadectwa. W cenie energii elektrycznej koszty świadectw wynoszą ponad 50 zł/mwh.
Wiadomość dobra Efekt ekonomiczny. Przedsiębiorca mógł w 2010 r. uzyskać z 1 MWh wytworzonej kolorowej energii: a) opalanej paliwami gazowymi lub o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źródła poniżej 1 MW wyniosła 187,74 zł/mwh, b) opalanej metanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach górniczych w czynnych, likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego lub gazem uzyskiwanym z przetwarzania biomasy wyniosła 243,59 zł/mwh, c) innej niż wymieniona w punkcie a) i b) wyniosła 190,47 zł/mwh. Natomiast średnia cena sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym wyniosła 195,32 zł/mwh. Giełda energii (indeksy TGE): (zielone certyfikaty) lut-11 - OZEX_A Index 280,05 zł/mwh (żółte certyfikaty) PMGM lut-11 -KGMX Index 128,14 zł/mwh
Wiadomość zła. Podmiotom nieposiadającym koncesji nie przysługuje prawo żądania zakupu wytworzonej energii elektrycznej przez sprzedawcę z urzędu oraz nie przysługuje im prawo pierwszeństwa przesyłania lub dystrybucji, wytworzonej energii elektrycznej przez operatora systemu elektroenergetycznego, do którego sieci bezpośrednio są przyłączone.
Problem 5. Koncesjonowane przedsiębiorstwa energetyczne, jak również przedsiębiorstwa wpisane do rejestru przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem energii elektrycznej z biogazu rolniczego, mogą wnioskować o wydanie świadectwa pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii.
Problem 6 - Koncesja. Warunki konieczne, które musi spełniać przyszły Koncesjonariusz 1) ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym; 2) dysponuje środkami finansowymi w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności bądź jest w stanie udokumentować możliwość ich pozyskania; 3) ma możliwości techniczne gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności; 4) zapewni zatrudnienie osób o właściwych kwalifikacjach zawodowych, o których mowaw art. 54 ustawy Prawo energetyczne; 5) uzyskał decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Problem 7 Wniosek. Przyszły Koncesjonariusz musi złożyć wniosek 1) oznaczenie wnioskodawcy i jego siedziby lub miejsca zamieszkania, a w razie ustanowienia pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorcy również ich imiona i nazwiska oraz adresy do korespondencji; 2) określenie przedmiotu oraz zakresu prowadzonej działalności, na którą ma być wydana koncesja; 3) informacje o dotychczasowej działalności wnioskodawcy, w tym sprawozdania finansowe z ostatnich 3 lat, jeżeli podmiot prowadzi działalność gospodarczą; 4) określenie czasu, na jaki koncesja ma być udzielona, wraz ze wskazaniem daty rozpoczęcia działalności; 5) określenie środków, jakimi dysponuje podmiot ubiegający się o koncesję, w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania działalności objętej wnioskiem; 6) numer w rejestrze przedsiębiorców albo ewidencji działalności gospodarczej oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP).
Problem 8, 9 Terminy i opłaty. Przyszły Koncesjonariusz musi uzyskać opinię właściwego miejscowo zarządu województwa. Wystąpienie o opinię jest ustawowym obowiązkiem Prezesa URE, a termin 14 dniowy na jej wydanie nie może zostać skrócony. Prezes URE wydaje opinie w terminie do 30 dni. Opłaty związane z uzyskaniem koncesji (promesy koncesji) razem 758 zł. Stawki opłaty skarbowej, określone w załączniku do ww. ustawy, w odniesieniu do czynności związanych z zakresem działania Prezesa URE, wynoszą: - za przyrzeczenie wydania zezwolenia (promesę koncesji) 98 zł (część I pkt 20 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej); - za przedłużenie terminu ważności lub zmianę warunków przyrzeczenia wydania zezwolenia (promesy koncesji) 44 zł (część I pkt 21 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej); - za wydanie zezwolenia (koncesji) 616 zł (część III pkt 44 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej);
Problem 10 Dokumenty. Przyszły Koncesjonariusz musi złożyć : 9 dokumentów, że Przedsiębiorca spełnia warunki organizacyjne zapewniające prawidłowe wykonywanie działalności objętej koncesją 12 dokumentów wskazujących, że spełnione są warunki techniczne zapewniające prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej 5 dokumentów wskazujących posiadanie możliwości finansowych zapewniających prawidłowe wykonywanie działalności objętej koncesją
Problem 11 Przyłączenie do sieci. Jeśli bierzemy pod uwagę inwestycje w OZE na poziomie wytwarzania energii wówczas niezwykle ważnym aspektem jest: miejsce, w którym zamierzamy realizować taka inwestycje (chociażby z uwagi na sieć Natura 2000) skala (wielkość całej inwestycji). wybór technologii, badania terenu, infrastruktura, wymagane drogi dojazdowe, sterownie.
Problem 13 Uwarunkowania środowiskowe. Przyszły przedsiębiorca musi uwzględnić potencjalne aspekty oddziaływania na środowisko będące jednocześnie potencjalnymi czynnikami ryzyka, a zatem: korelacja inwestycji z siecią Natura 2000, sąsiedztwo obszarów wrażliwych, obecność siedlisk ludzkich, stopień ich rozproszenia, wzajemne relacje przestrzenne oraz infrastrukturalne występujące między tymi siedliskami, istniejące plany zagospodarowania przestrzennego i rozwoju, naturalne bariery ekologiczne istotne dla realizacji inwestycji, wielkość potencjalnego parku wiatrowego oraz odległości pomiędzy poszczególnymi elektrowniami wiatrowymi (w tym zakresie badanie dotyczy także poziomu hałasu, nakładania się stref akustycznych wynikających z funkcjonowania poszczególnych elektrowni, migotliwości optycznej wytwarzanej przez poszczególne elektrownie ergo cały park wiatrowy).
Problem 14 Edukacja społeczna. 33 proc. badanych nie ma żadnych potrzeb w zakresie źródeł energii. Ponad 40 proc. badanych nie widzi możliwości korzystania z energii dostarczanej poza systemem sieciowym. Gmina Gniewino Gmina Kępice
Bilans energetyczny. BILANS ENERGETYCZNY GMINY: ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I CIEPŁO ORAZ NA PALIWA TRANSPORTOWE Energia elektryczna 7 GWh/rok dla odbiorców indywidualnych 3GWh/rok dla odbiorców komunalnych Ciepło 250 TJ/rok gospodarstwa domowe 50 TJ/rok pozostali odbiorcy Paliwa transportowe 400 litrów na osobę rocznie wg Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego 33
Bilans energetyczny. TRADYCYJNY MODEL POKRYCIA ZAPOTRZEBOWANIA ODBIORCÓW W GMINIE NA ENERGIĘ KOŃCOWĄ. Energia elektryczna Dostarczana jest przez zewnętrzne przedsiębiorstwa energetyczne (z wykorzystaniem sieci przesyłowej i dystrybucyjnej) Paliwa transportowe wyłącznie ze źródeł zewnętrznych Ciepło Ciepłownia konwencjonalna Elektrociepłownia Lokalne ekociepłownie Indywidualne systemy grzewcze 34
Energetyka wiatrowa. Granice obszarów potencjalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych w gminie Trzebiatów Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebiatów
Organizacja. ZADANIA WŁASNE GMINY (ustawa o samorządzie gminnym, art. 6.1 i 7.1) FORMY WYKONYWANIA ZADAŃ WŁASNYCH GMINY (ustawa o samorządzie gminnym, art. 9) Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w szczególności zadania własne obejmują sprawy (21): 1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej ( ) 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, 1. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi. 2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie 36
Organizacja. PM Przedsiębiorstwo multienergetyczne - przedsiębiorstwo energetyczne prowadzące działalność w zakresie wytwarzania, przesyłania, dystrybucji oraz obrotu energią elektryczną, ciepłem i gazem na terenie gminy/miasta (związku gmin/związku miast). Przedsiębiorstwo multienergetyczne nie ma wyłączności na zasilanie odbiorców w ciepło, energię elektryczną i gaz na terenie swojego działania. Wejście przedsiębiorstwa na rynek odbywa się w warunkach konkurencji z branżowymi przedsiębiorstwami energetycznymi; 37
Organizacja. PI Przedsiębiorstwo infrastrukturalne (multiprzedsiębiorstwo infrastrukturalne) przedsiębiorstwo multienergetyczne obejmujące swoją działalnością dodatkowo: tradycyjne usługi komunalne w gminach (drogi, transport, wodociągi, kanalizacja), problematykę ochrony środowiska i energetyki odnawialnej oraz nowe rynki usług w gminach (dla urzędu gminnego i instytucji, tzn. dla szkół, policji, straży pożarnej, ośrodków zdrowia, oraz dla ludności; usługi informatyczne, mapy GIS, Internet, inteligentny dom itp.). 38
Organizacja. GCE Gminne Centrum Energetyczne przedsiębiorstwo komunalne, społeczne, albo prywatne, które na bazie programu rozwoju biogazowni tworzy przedsiębiorstwo energetyczne wykorzystujące wszystkie lokalne źródła energii. 39
Organizacja. Wprowadzenie zarządzania energią: analiza aktualnej sytuacji energetycznej inwentaryzacja i ocena wyposażenia Analiza i ocena TAK decyzja NIE Raport ze wskazaniem działań Realizacja zaleceń 40
Kryzysowy proces zmian. Audyt energetyczny Przetarg jako forma wyboru sprzedawcy energii. Wymiana urządzeń elektroenergetycznych. Zmiana organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. 41
Zarządzanie kosztami energii. 42
Symulacja efektów ekonomicznych. Koszt energii elektrycznej i przesyłu przed zmianami Ograniczenie kosztów z tytułu audytu 1.200.000 zł 126.000 zł Ograniczenie kosztów z tytułu przetargów 160.000 zł Ograniczenie kosztów poprzez modernizację oświetlenia ulic i miejsc publicznych Ograniczenie kosztów poprzez wymianę oświetlenia w obiektach Koszt energii elektrycznej i przesyłu po dokonanych zmianach 231.000 zł 153.000 zł 530.000 zł 43
Model nr 3. Zarządzanie energią. Obiekty oświatowe Drogi Inne Obiekty komunalne Budżet Obiekty służby zdrowia Obiekty urzędu Ośrodki kultury 44
Człowiek a środowisko. 45
Człowiek a środowisko. 46
Człowiek a środowisko. 47
Kontakt AM PREDA ul. Korczaka 4/8 46-040 Ozimek Tel. +48 77 544 99 20 Gsm +48 508 939 932 Fax +48 77 544 97 23 E-mail: preda@preda.pl www.preda.pl 48