PROGRAM WIZYTY STUDYJNEJ I OPIS ORGANIZACJI Po zapoznaniu uczestników wizyty ze strukturą i organizacją włoskiego sytemu przedsiębiorczości społecznej (ramy prawne i wynikające z nich dostosowania, praktyka funkcjonowania sektora) przy szczególnym uwzględnieniu rozwiązao stosowanych w mieście Werona i okolice, przybliżona zostanie problematyka poszczególnych obszarów działalności. Wizyta składad się będzie z trzech części: 1. Blok szkoleniowy, poprzedzony identyfikacją szczegółowych potrzeb szkoleniowych i oczekiwao uczestników wizyty, która pozwoli na wprowadzenie ewentualnych zmian bądź uzupełnieo lub zwrócenia szczególnej uwagi na wybrane obszary omawianej problematyki. Zapoznanie uczestników z podstawowymi pojęciami i informacjami, związanymi z podejmowaną tematyką, w tym omówienie m.in. definicji i charakterystyki przedsiębiorstwa społecznego, włoskich ram prawnych w zakresie przedsiębiorczości społecznej i spółdzielczości socjalnej, systemu współpracy/partnerstw pomiędzy lokalnymi podmiotami ekonomii społecznej a samorządem. 2. Zapoznanie uczestników ze strukturą i organizacją podmiotów sektora ekonomii społecznej - wizyta w różnych spółdzielniach socjalnych, które wprowadziły innowacyjne działanie w dziedzinie usług dla osób bezdomnych, niepełnosprawnych, długotrwale bezrobotnych, uzależnionych od substancji psychoaktywnych i starszych, oferując usługi w sektorze turystyki, tworząc w ten sposób miejsca pracy dla osób w niekorzystnej sytuacji zawodowej. Punkt pierwszy będzie ściśle związany z drugim: aspekty teoretyczne poruszane będą przy spotkaniach i wizytach w przedsiębiorstwach społecznych. 3. Dyskusja uczestników wizyty oraz przedstawicieli strony włoskiej dotycząca możliwości rozwoju sektora ekonomii społecznej w Polsce i we Włoszech, możliwości i zasadności przeniesienia niektórych rozwiązao stosowanych w miastach Werona i Trydent na grunt polski. SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA AZALEA GŁÓWNY PARTNER: AZALEA to spółdzielnia socjalna zajmująca się prowadzeniem placówek o charakterze socjalno-leczniczowychowawczym. Powstała w listopadzie 1992 roku w Weronie. Jest wpisana do rejestru spółdzielni socjalnych i na chwilę obecną zatrudnia 672 pracowników-członków. AZALEA działa na zasadach wzajemności i jest organizacją non-profit. Szczególną uwagę przywiązuje do problematyki ochrony i tworzenia nowych miejsc pracy dla osób młodych, niepełnosprawnych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Od 2007 r. AZALEA realizuje projekt pt. "W sercu gościnności", łączący działalnośd komercyjną i społeczną. Projekt ten dotyczy reintegracji społecznej i zawodowej osób długotrwale bezrobotnych w sektorze turystyki społecznej. W ramach projektu AZALEA prowadzi w Weronie 2 hotele i 2 punkty gastronomiczne. Projekt realizowany jest we współpracy z samorządem i uniwersytetem z Werony oraz innymi organizacjami spoza Werony, co umożliwia stworzenie zarówno lokalnej, jak i ogólnokrajowej sieci placówek noclegowych i cateringowych. W ramach projektu tworzone są także miejsca pracy, w mniejszym lub większym stopniu chronionej, dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Podmioty turystyczne prowadzone przez spółdzielnię Azalea są małe, odpowiedzialne społecznie i mają zasięg lokalny. Są to miejsca, które przyciągają wolontariuszy. Działania prowadzone przez spółdzielnię Azalea, oprócz tworzenia miejsc pracy dla osób w trudnej sytuacji życiowej, wiążą się z rozwijaniem różnorakich wartości: społecznych, ekonomicznych, kulturowych (zaangażowanie obywateli) oraz sprzyjają zacieśnieniu relacji na szczeblu instytucjonalnym. Spółdzielnia współpracuje bowiem z instytucjami samorządowymi (servizi sociali; ich polskim odpowiednikiem są miejskie ośrodki polityki społecznej), odpowiedzialnymi za integrację społeczną i zawodową osób, które z różnych powodów zostały wykluczone z rynku pracy. Proces integracji jest realizowany w oparciu o programy indywidualne. Wielu podopiecznych Spółdzielni mieszka w hotelach prowadzonych przez Azalea. Jest to celowe działanie, które stawia na kontakt z klientami przebywającymi w Weronie w celach służbowych lub turystycznych. Owa strategia integracji z jednej strony ma na celu uwrażliwid osoby z zewnątrz na problemy społeczne, z drugiej zaś - zachęcid osoby zagrożone wykluczeniem do kontaktów ze światem. AZALEA jest także aktywnym członkiem europejskiej sieci Le Mat. Do tej sieci należą różne podmioty ekonomii społecznej z Anglii, Szwecji i Włoch, które zajmują się turystyką społeczną-inkluzyjną i identyfikują się z ideą odpowiedzialnej turystyki. Jest to dobra praktyka franszyzy społecznej w UE w sektorze turystycznym. SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA COMUNITA DEI GIOVANI: Stowarzyszenie Comunità dei Giovani powstało w 1972 roku z inicjatywy księdza don Sergio Pighi i grupy współpracujących z nim młodych wolontariuszy. Na początku placówka pomagała przede wszystkim młodym ludziom uzależnionym od narkotyków, z czasem zaś wyspecjalizowała się i najpierw prowadziła ośrodek dla narkomanów na zasadzie wspólnoty, następnie wzbogaciła swoją ofertę świadczeo o noclegownię dla bezdomnych (nie tylko młodych), wspólnoty terapeutyczne i działania prewencyjne. W okresie od grudnia 1995 do stycznia 1996 w Weronie zmarło z zimna sześd osób. Był to niepokojący wynik, biorąc pod uwagę, że Werona jest bogatym miastem na tle innych miast we Włoszech, a w omawianym okresie liczyła 240.000 mieszkaoców. Grupa wolontariuszy i bezdomnych oraz don Sergio zajęli bezprawnie pomieszczenie po dawnej stołówce studenckiej, aby zapobiec dalszym ofiarom chłodu. Zorganizowano noclegownię, ustalając wspólnie z osobami bezdomnymi zasady korzystania z niej. W
owym okresie Stowarzyszenie Comunità dei Giovani było już organizacją wysoko wyspecjalizowaną i ważnym partnerem administracji publicznej w zakresie świadczenia pomocy dla osób znajdujących się na marginesie życia społecznego. W 2003 roku przekształciła się ze stowarzyszenia w spółdzielnię socjalną, zgodnie z trendem, panującym we Włoszech od początku lat 90-tych, kiedy to dzięki ustawie 381/91, regulującej działalnośd spółdzielni socjalnych, między innymi tych świadczących usługi na rzecz osób wykluczonych społecznie, wiele stowarzyszeo wolontariuszy przekształcało się w spółdzielnie. Historia Spółdzielni Socjalnej Comunità dei Giovani jest typowa dla rozwoju organizacyjnego trzeciego sektora we Włoszech. Od połowy lat 70-tych, kiedy kryzys gospodarczy ujawnił niemoc struktur paostwowych, to właśnie organizacje wolontariatu okazały się najbardziej dynamiczne i zdolne do stawienia czoła różnorodnym problemom społecznym. PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE CDL (SAN BONIFACIO - WERONA): Przedsiębiorstwo społeczne CDL zostało utworzone w 1994 roku w celu zaoferowania szansy zatrudnienia przede wszystkim osobom w trudnej sytuacji życiowej. Przedsiębiorstwo od początku prowadzi współpracę partnerską z lokalnym systemem ekonomicznym i instytucjami, mając na celu wspólny i solidarny rozwój społeczności lokalnej i promocję społeczną, która przejawia się między innymi poprzez działania szkoleniowe, edukacyjne i kulturalne, kierowane zarówno do odbiorców wewnętrznych, jak też zewnętrznych. Spółdzielnia prowadzi działalnośd o charakterze rzemieślniczym, produkcyjnym, rolniczym, handlowym i usługowym poprzez sprawne i wydajne przedsiębiorstwo, zatrudniające osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Oferowane są następujące usługi: Utrzymanie i pielęgnacja terenów zielonych, Montaż, Obróbka mechaniczna, Sprzątanie, Gospodarowanie odpadami. SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA MONSCLEDA LAVORO Od 1994 roku spółdzielnia socjalna Monscleda Lavoro zajmuje się promocją czynnika ludzkiego i integracji społecznej poprzez zatrudnianie osób znajdujących się w trudnej sytuacji. Oferowany zakres pracy pokrywa się z działalnością, prowadzoną przez Spółdzielnię: od zakładowego warsztatu montażu elektromechanicznego po zakład produkujący pudła i opakowania ze sztucznego jedwabiu i PVC, od usług sprzątania dla osób prywatnych i okolicznych Gmin, po renowację mebli. SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA LA GENOVESA
Spółdzielnia świadczy usługi terapeutyczne dla osób uzależnionych od narkotyków. Historię spółdzielni tworzyło wiele osób: wolontariuszy, wychowawców, psychologów i lekarzy, którzy od trzydziestu lat poświęcają swój czas na pomoc i integrację społeczną byłych narkomanów. W 1982 roku działania tych osób były prawdziwie pionierskie, wprowadzano bowiem rewolucyjne na owe lata metody działania, z czasem wypracowany został model, który przyniósł znakomite rezultaty i obecnie stosowany jest na terytorium całego kraju. GRUPA SPES TRENTO Spółdzielnia powstała w 1980 r. Aktualnie składa się z trzech podmiotów: S.P.E.S., S.T. SERVIZI, S.T. Gestioni; S.P.E.S., spółka matka, zarządzająca pięcioma domami opieki; S.T. SERVIZI, spółka z o.o. została utworzona w 2002 r. celem wsparcia organizacyjnego, administracyjnego, szkoleniowego, a także związanego z zarządzaniem nieruchomościami; S.T. Gestioni, spółdzielnia socjalna, zarządzająca domem opieki w Tione, który różni się od innych ze względu na mniejszą strukturę (22 łóżka) oraz zakres oferowanych usług ( paraszpital ). Domy opieki zarządzane przez S.P.E.S. Trento to: Casa Famiglia (dysponujący 65 łóżkami), Villa Belfonte (78 łóżek), Villa Alpina (63 łóżek) i la Residenza di via Veneto (72 łóżek). Casa Famiglia i Residenza di via Veneto prowadzą swoją działalnośd na terenie Trydentu. Pozostałe domy zlokalizowane są w prowincji Trydent. Poszczególne domy opieki różnią się między sobą, zarówno ze względu na położenie geograficzne, jak i na właściwy dla danego obiektu system zarządzania. Od 2012 Spółdzielnia Socjalna świadczy także usługi opiekuocze w domu podopiecznych. DZIEO WIZYTA 09.12 10.00 Przyjazd do Werony zakwaterowanie 11.00 Transfer do Werony 12.30 14:30 Obiad 14:30 19:00 Zwiedzanie miasta czas wolny 20.00 Kolacja w lokalnej trattorii 10.12 09.00 Szkolenie w Spółdzielni Socjalnej Azalea: lokalny model ekonomii społecznej w Weronie. System tworzenia nowych miejsc pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, usługi społeczne świadczone przez spółdzielnie socjalne 11.30 Turystyka społeczna podmiotów należących do sieci Le Mat i Rotte Locali 13.30 Obiad
15.00 Wizyty w przedsiębiorstwach należących do Spółdzielni Socjalnej Azalea 17.00 Zwiedzanie średniowiecznej miejscowości San Giorgio Ingannapoltron. Wizyta w Spółdzielni La proletaria 18.30 Powrót do hotelu czas wolny 20.00 Kolacja 11.12 09.00 11:00 Wizyta w Spółdzielni Socjalnej Comunita dei Giovani 11:30 12:30 Spotkanie w Gminie Werony z Radnyn ds. Społecznych 13.00 Obiad 15.00 16:00 Wizyta w Spółdzielni Socjalnej Monscleda Lavoro 17.00 Zwiedzanie miejscowości Borghetto 20.00 Kolacja w gospodarstwie agroturystycznym 12.12 09.30 Wizyta w Przedsiębiorstwie Społecznym CDL 12.30 Obiad w Spółdzielni Socjalnej La Genovesa 14.00 15.00 Wizyta spółdzielni socjalnej La Genovesa 17.00 Zwiedzanie miejscowości Sirmione nad jeziorem Garda 20.00 Kolacja 13.09 09.00 Wykwaterowanie - wyjazd do Trydentu 12.00 Obiad w domu spokojnej starości Spółdzielni Socjalnej SPES TRENTO 14.00 Wyjazd do Polski