Praktyki dyskryminacji kobiet na rynku pracy Wyniki badania panelowego Pracodawcy Podkarpacia 2012
Formy zatrudnienia pracowników 65 lat i więcej 40% 40% 20% Umowa o pracę na czas nieokreślony 55-64 lata 83% 9% Umowa o pracę na czas określony 45-54 lata 35-44 lata 25-34 lata 8 8 7 18% 9% 3% 6% 3% 2% 5% Stałe umowy zlecenia lub o dzieło Stałe umowy zlecenia lub o dzieło Okresowe umowy zlecenia lub o dzieło Świadczący pracę na zasadzie samozatrudnienia 20-24 lata 52% 33% 6% 6% 2% Umowa na czas próbny Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2012, n=500 86% kobiet i 85% mężczyzn jest zatrudnionych na umowę o pracę na czas nieokreślony,
Udział kobiet wśród stałych pracowników Sekcja P - Edukacja (n=147) Sekcja I - Działalnośd związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (n=13) 73% 77% Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna (n=25) Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (n=24) Sekcja R - Działalnośd związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (n=16) Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (n=89) 5 58% 66% 73% Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe (n=100) 28% Sekcja F - Budownictwo (n=35) Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa (n=12) 13% 12% Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2012, n=500
Udział kobiet na różnych stanowiskach Najwyższa kadra zarządzająca, prezesi, właściciele 32% Wyższe stanowiska kierownicze, dyrektorzy 5 Średnie stanowiska kierownicze, menadżerowie 3 Pracownicy wykonawczy/ merytoryczni, specjaliści 67% Pracownicy administracyjno-biurowi 75% Wykwalifikowani pracownicy produkcyjni Niewykwalifikowani pracownicy produkcyjni 29% 29% Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2012, n=500
Udział kobiet na różnych stanowiskach Najwyższa kadra zarządzająca, prezesi, właściciele Wyższe stanowiska kierownicze, dyrektorzy rednie stanowiska kierownicze, menadżerowie Pracownicy wykonawczy/ merytoryczni, specjaliści Pracownicy administracyjno-biurowi 27% 6 33% 65% 32% 25% 55% 5 7 70% 79% Działalnośd dochodowa Działalnośd niedochodowa 73% Wykwalifikowani pracownicy produkcyjni Niewykwalifikowani pracownicy produkcyjni 26% 25% 68% 68% Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2012, n=500
Mężczyzna czy kobieta? ogółem Sekcja F - Budownictwo (n=34) 47% 50% Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (n=89) Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (n=24) 8% 13% 17% Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa (n=12) Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna (n=25) 8% 12% 16% 1 Sekcja P - Edukacja (n=147) 3% 18% Sekcja R - Działalnośd związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (n=16) 13% Sekcja I - Działalnośd związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (n=13) za zatrudnieniem mężczyzny za zatrudnieniem kobiety Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2012, n=500 W wybranych sekcjach występują również preferencje dla pracowników stanu wolnego, pracowników bezdzietnych i pracowników młodszych.
Mężczyzna czy kobieta? Powody rozwiązywania stosunku pracy. Zmiana pracy, przejście do innej firmy 3 32% Sezonowe zwolnienie pracownika 7% 1 Likwidacja stanowiska pracy 1 17% Zmiana miejsca zamieszkania pracownika - wyjazd za granicę 3% 12% Zwolnienia z powodu złej sytuacji ekonomicznej firmy 6% Przejście na emeryturę/ rentę 15% mężczyźni Powody osobiste, choroba, wypadek 6% kobiety Niska jakośd pracy, niewywiązywanie się z obowiązków Zwolnienia ze względu na zachowania patologiczne Zmiana miejsca zamieszkania pracownika - w kraju Zmiana miejsca zamieszkania pracownika - brak informacji, gdzie Opieka nad dzieckiem, rodziną Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2012, n=500 3% 2% 3%
Rekrutacja 15% 7% 5% 2% 18% 15% Kobieta (n=575) Stan cywilny Liczba posiadanych dzieci Plany dotyczące posiadania dzieci Gotowośd do pracy po godzinach i do wyjazdów Mężczyzna (n=427) Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2011 6% 6% 2% 3% 2% Kobieta Mężczyzna Stan cywilny Liczba posiadanych dzieci Plany dotyczące posiadania dzieci Gotowośd do pracy po godzinach i do wyjazdów Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2012, n = 817
Wynagrodzenia Kobieta (n=719) 86% Mężczyzna (n=367) 86% 13% Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2011 Tak kobiety otrzymują niższe wynagrodzenie niż mężczyźni na tym samym stanowisku Płed nie wpływa na wysokośd wynagrodzenia Tak - mężczyźni otrzymują niższe wynagrodzenie niż kobiety na tym samym stanowisku Nie wiem / trudno powiedzied Zaledwie 3% podmiotów posiada sformalizowany system weryfikacji różnid w płacach na tym samym stanowisku, 15% deklaruje systematyczny monitoring różnic płacowych, 9% kobiet i 6% mężczyzn nie zgodziło się ze stwierdzeniem o takim samym traktowaniu w zakresie opieki socjalnej i dodatków, 27% kobiet i 22% mężczyzn jest niezadowolonych ze swojego wynagrodzenia, 15% kobiet i 2 mężczyzn uznało, że zostali pominięci przy podwyżce.
Działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa Zakwaterowanie i gastronomia Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych i motocykli Informacja i komunikacja Pozostała działalnośd usługowa Przetwórstwo przemysłowe Górnictwo i wydobywanie Działalnośd profesjonalna, naukowa i techniczna Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenie społeczne Działalnośd zw. z kulturą, rozrywką i rekreacją Obsługa rynku nieruchomości Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze Gospodarka Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja Edukacja Wynagrodzenia 28,2 25,5 22,7 21,8 19,5 19,2 17,3 16,7 11,8 11,4 8,6 3,6 1,3 0,9 29,8 38,6 Administrowanie i działalnośd wspierająca Transport i gospodarka magazynowa Przemysłu, budownictwa i usług (z wyjątkiem administracji publicznej, obrony narodowej, obowiązkowych ubezpieczeo społecznych) Przemysł, budownictwo i usługi (z wyjątkiem działalności gospodarstw domowych i organizacji eksterytorialnych) Budownictwo -1,1-2,8-5,3-5,9-9,1 Gender pay gap w Polsce 2010 5,8% 2009 9,8% Źródło: Eurostat
Dostęp do szkoleo 78% kobiet i 65% mężczyzn uznaje, że w ich miejscu pracy kobiety i mężczyźni mają taki sam dostęp do szkoleo, 90% kobiet i 93% mężczyzn zgodziło się ze stwierdzeniem, że w pracy zachęca się ich do doskonalenia posiadanych umiejętności, poznawania nowych rzeczy, po 8% pracowników obu płci ma poczucie pominięcia przy wyznaczaniu pracowników na szkolenia, Kobiety częściej same się zgłaszają (35% vs 22%), a mężczyźni są kierowani (69% vs 60%), Potrzebę szkolenia częściej odczuwają kobiety niż mężczyźni (1/4 vs 1/5). 63% Brak czasu 52% 47% 40% 37% Brak środków w zakładzie pracy Brak środków własnych 2 16% 13% 3% 5% Kobieta (n=96) Mężczyzna (n=62) Nie ma takich szkoleo Niechęd przełożonego, pracodawcy Obowiązki rodzinne Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2012, n = 155
Co jeszcze? 13% 1 13% 1 12% 2% Kobieta Pracodawca nie robi problemów, jeśli pracownik musi wyjśd w trakcie pracy Pracodawca nie robi problemów, jeśli pracownik musi wyjśd wcześniej Pracownik może zabrad pracę do domu Pracownik może pracowad w domu (bez przychodzenia do firmy/ instytucji) Pracownik może przejśd na częśd etatu, jeśli wymaga tego jego sytuacja rodzinna Mężczyzna Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2012, n = 997 26% pracowników obydwu płci spotkało się w miejscu pracy z żartami, uwagami o charakterze seksualnym, które mogą kogoś urazić, Pracodawcy nie podejmują właściwie żadnych działao mających na celu ochronę przed molestowaniem seksualnym/mobbingiem, 90% pracowników twierdzi, że o awansie decydują wyłącznie kompetencje, 8 kobiet i 67% mężczyzn twierdzi, że kobiety mają taką samą szansę na awans w ich miejscu pracy, Niemal tyle samo kobiet, co mężczyzn odczuło fakt pominięcia przy awansie.
Wnioski Niski poziom wiedzy na temat zjawiska dyskryminacji dyskryminacja a niesprawiedliwośd (2%), Rośnie świadomośd dyskryminacji skargi do PIP, Pracodawcy nie wykorzystują umów cywilno-prawnych do minimalizowania ryzyka absencji kobiet ze względu na opiekę nad osobami zależnymi, Istnieją sekcje, w których dominują kobiety, jednak zjawisko feminizacji nie pogłębia się, a luka płacowa w tych sekcjach uległa zmniejszeniu, Podmioty dochodowe częściej dyskryminują niż niedochodowe, Na podobnych stanowiskach kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni, jednak nie dlatego, że praca kobiet postrzegana jest jako mniej wartościowa, ale ze względu stereotypowe postrzeganie ról rodzinnych kobiet, Istotną barierą znalezienia pracy jest obciążenie obowiązkami domowymi kobiet.
Rekomendacje Zwiększenie dostępu do placówek opieki nad dzieckiem, Zapobieganie dezaktualizacji kwalifikacji zawodowych kobiet i mężczyzn podczas przerwy wynikającej z pełnienia obowiązków rodzinnych, Promowanie elastycznych form pracy (elastyczne godziny, elastyczne kontrakty, możliwośd pracy zdalnej), Promowanie większego zaangażowania mężczyzn w funkcje rodzinne, Upowszechnienie monitorowania wynagrodzeo w zakładach pracy, Podjęcie działao zapobiegających molestowaniu seksualnemu i mobbingowi w pracy, Zwiększenie dostępu kobiet do zawodów wykazanych w rozporządzeniu dot. prac wzbronionych kobietom, Zachęcanie kobiet do kształcenia w zawodach stereotypowo uznawanych za męskie.
www.porp.wup-rzeszow.pl Dziękuję za uwagę