PŁETWONUREK TRIMIKSOWY KDP/CMAS (PT) Część I Nurkowania normotrimiksowe Materiały ćwiczeniowe do zajęć teoretycznych Jacek Książak Opracowanie na podstawie materiałów IANTD France KDP PTTK - 2003 r.
SPIS TREŚCI 1. CZĘŚĆ 1 NURKOWANIA TECHNICZNE 5 - Ekwipunek 5 - Planowanie Nurkowania 13-10 głównych przyczyn wypadków w nurkowaniu technicznym 27 - Tlen w nurkowaniu technicznym 31 - Narkoza 38 - Dwutlenek węgla 45 - Tlenek węgla 49 - Teorie dekompresji 49 - Psychologiczne aspekty nurkowania technicznego 58 2. CZĘŚĆ 2 TRIMIX NORMOKSYCZNY 72 - Planowanie nurkowania trimiksowego 72 - Narkoza 73 - Planowanie dekompresji 74 3. ZAŁĄCZNIKI I TABELE 76
NUREK TECHNICZNY TECHNICAL DIVER Część programu szkolenia The International Association of Nitrox and Technical Divers Program na stopień Nurka Technicznego CZĘŚĆ PIERWSZA -Sprzęt drugorzędny redukuj, redukuj, redukuj EKWIPUNEK ( SPRZĘT ) OD NIEGO ZALEŻY TWOJE ŻYCIE DUBLOWANIE SPRZĘTU * Sprzęt podstawowy - Dublowanie oznacza używanie sprzętu zapasowego - Każda część ekwipunku której uszkodzenie może zagrozić życiu musi być zdublowana * Sprzęt zapasowy - światło - przyrządy do cięcia - boje - inne
BUTLE Zestaw podwójny z manifoldem - objętość powinna być dostosowana do potrzeb zależnie od zużycia gazu i czasu dennego. - rekomendowane są zawory wg normy DIN. - rekomendowany jest zawór rozdzielający butle. - powinny być poprawnie oznaczone. Dwa automaty oddechowe. - w tym jeden z wężem średniego ciśnienia minimum 1.5 m dł. OZNAKOWANIE BUTLI Zestaw Butla podwójny boczna Pojemność i ciśnienie Rodzaj zawartości MOD Właściciel dla zaworów automat oddechowy dla mieszanki bogatszej w tlen powinien mieć zabezpieczony ustnik BUTLE BOCZNE starannie skonfigurowane o pojemności odpowiadającej planowanemu zużyciu odpowiednio oznakowane karabinek na butli i przy zaworze rekomendowana norma DIN 6
OZNAKOWANIE BUTLI BUTLE BOCZNE NITROKSOWE pojemność i ciśnienie zawartość MOD Właściciel OZNAKOWANIE BUTLI BUTLE DEKOMPRESYJNE TLEN TLEN od 49% do 89% od 90% do 100% pojemność i ciśnienie zawartość MOD Właściciel thinsulate'u - mała przewodność cieplna - mała waga - jeśli nie wystarcza dodaj Argon lub ogrzewanie elektryczne Ciepła woda skafander mokry SKAFANDRY NURKOWE Zimna woda skafandry suche skafandry membranowe lub z e zprasowanego neoprenu ze względu na łatwiejszą kontrolę pływalności odpowiedni rozmiar aby zmniejszyć opory pływania odporne na przecieranie ocieplacz - jeśli to możliwe używaj ocieplaczy z 7
Prosty w obsłudze przyjazny użytkownikowi Pozwalający pomóc partnerowi Skonfigurowany stosownie do potrzeb nurka i zgodnie z jego celami URZĄDZENIA WYPORNOŚCIOWE Skrzydło ( BC ) montowane z tyłu Jeśli używasz mokrego skafandra i w całym sprzęcie masz ujemną pływalność powinieneś mieć zapasowy worek wypornościowy w swoim skrzydle. połączenia inflatorów powinny być kompatybilne. PRZYRZĄDY POMIAROWE I TABLICE DEKOMPRESYJNE Zegarek powinien mieć digitalny wyświetlacz - zabierz zawsze 2 Głębokościomierz powinien mieć digitalny wyświetlacz - zabierz zawsze 2 Jeśli używasz komputerów rekomendowane są te z możliwością przełączania mieszanek gazowych.. Zawsze zabierz zdublowane tabele dekompresyjne używaj tabliczek do komunikacji 20 ASPEKTÓW KONFIGURACJI SPRZĘTU Bezpieczny i niezawodny Komfortowy dla nurka Nie przeładowany bez potrzeby Samowystarczalny w każdej sytuacji 8
20 ASPEKTÓW c.d. Wzbudzający zaufanie Stwarzający małe opory pod wodą Dobrze wyważony Rozpoznawalny przez dotyk Elementy standardowo rozmieszczone Uniwersalny Uporządkowany Zmieniając, przewiduj czas na opanowanie nowych elementów 20 ASPEKTÓW c.d. Butle boczne powinieneś rozróżniać za pomocą dotyku jak i ze względu na miejsce mocowania Wszystkie butle powinny być oznaczone zgodnie z zasadą: przeznaczenie \ mieszanka \ MOD Sprzęt nurków w zespole powinien być kompatybilny ze sobą Zawsze bądź uważny i staraj się cały czas doprowadzać swoją konfigurację do perfekcji Dąż do perfekcji i bądź otwarty na nowe rozwiązania! ODDYCHANIE Z AUTOMATU NA DŁUGIM WĘŻU Długi wąż jest łatwy do konfiguracji Łatwo go podać partnerowi Daje pewność, że zostanie podany działający automat Teoretycznie nurek nie mający możliwości oddychania weźmie automat z którego właśnie oddychasz 9
Przy masce Na szelce uprzęży W kieszeni na pasie biodrowym Na pasie piersiowym Przymocowane do płyty ODDYCHANIE Z KRÓTKIEGO WĘŻA Używając krótkiego węża nurek podający automat ma pewność oddychania ze sprawnego systemu.unika pojawienia się stresu u obydwu nurków na raz w razie kłopotów Można ocenić działanie zaworów Wielu nurków przeszło trening uczący sięgania w razie problemów po zapasowy 2 stopień partnera Niektórzy boją się chorób zakaźnych ŚWIATŁO PODSTAWOWE Trzymane w dłoni Mocowane na butlach Mocowane do płyty Mocowane pod butlami Mocowane do pasa biodrowego na biodrach ŚWIATŁO ZAPASOWE Mocowane do butli W kieszeni kombinezonu 10
MOCOWANIE KOŁOWROTKA Mocowany do butli możliwość zaczepienia lub zagubienia Pas kroczny łatwy dostęp małe opory D ring na pasie biodrowym idealne miejsce powodujące najmniejsze opory w wodzie z łatwym dostępem i małą możliwością zaczepienia D ring na szelce uprzęży - duże ryzyko zaczepienia i duże opory podczas poruszania się pod wodą BOJA Pomiędzy butlami w wypadku dużych balonów wypornościowych Kieszenie w wypadku małych cienkich boi Z boku butli łatwo zgubić Z boku płyty boja jest trudna do wyjęcia i prawie niemożliwa do schowania z powrotem U dołu płyty miejsce idealne łatwe do osiągnięcia MOCOWANIE DŁUGIEGO WĘŻA Do butli za pomocą gum Do manifoldu mocowany u dołu łącznika Do płyty mocowany z boku płyty Owinięty dookoła szyi nurka wąż przebiega pod ramieniem i zasobnikiem akumulatora lub pasem biodrowym, następnie w poprzek klatki piersiowej i wokół szyi 11
BUTLE BOCZNE wyposażone tylko w D ringi Wyposażone w karabinki mocowania za pomocą cybantów stalowych lub plastikowych wiązane wiązane z rączką do przenoszenia PAMIĘTAJ O DOKŁADNYM OZNAKOWANIU I OPISIE BUTLI LOGIKA KONFIGURACJI Położenie elementu, plusy i minusy - Automat - Wąż średniego ciśnienia z którego oddychasz - Mocowanie - Płyta lub jej brak - Skrzydło - Światła - Światła zapasowe - Inne PODSUMOWANIE Najważniejszym elementem systemu podtrzymania życia pod wodą jest posiadający odpowiedni zasób wiedzy i myślący nurek Sprzęt musi być skonfigurowany w uporządkowany, bezpieczny i wygodny w obsłudze sposób Sprzęt musi odpowiadać stylowi planowanego nurkowania DUBLUJ TYLKO TO CO KONIECZNE! 12
Zbierz informacje o miejscu nurkowania Określ wymagania sprzętowe Określ ryzyko związane z nurkowaniem Zawsze dostosuj wymagania do najsłabszego nurka w zespole Weź pod uwagę kondycję fizyczną nurków PLANOWANIE NURKOWANIA PODSTAWY Zbieranie informacji Planowanie w grupie Przygotowanie osobiste Zmiany wynikające z nowych okoliczności pojawiających się podczas kolejnych nurkowań ZBIERANIE INFORMACJI Określ cele nurkowania 13
MOŻLIWOŚCI I KONDYCJA NURKA Rozważ możliwości najsłabszego nurka w zespole Nie przekraczaj możliwości wytrzymałościowych zarówno fizycznych jak i psychicznych członków zespołu Sprawdź czy wiedza, sprzęt i umiejętności członków zespołu są kompatybilne Bądź świadom każdego członka zespołu PLANOWANIE OSOBISTE Analiza ryzyka Komfort osobisty Indywidualna sesja co jeśli Odpowiedzialność Planowanie zużycia gazów ANALIZA RYZYKA Każde nurkowanie niesie ze sobą specyficzne ryzyko Czy rozumiesz plan nurkowania? Czy jesteś w stanie wykonać go ze spokojem? Czy możesz mu zaufać a nie tylko się podporządkować? Czy przewidziałeś wszystkie co jeśli? 14
Ustal wspólne procedury zarządzania gazami Wybierz najlepszą mieszankę Policz ryzyko toksyczności tlenowej Wyznacz granice przedsięwzięcia Wyznacz granice odpowiedzialności Sprawdź kompatybilność zespołu Sprawdź konfigurację sprzętu każdego z członków zespołu Przeanalizuj co jeśli...? CO JEŚLI...? Ryzyko Korzyść Akcja Wartość Opisz całe ryzyko i dokładnie oceń Powtórz cały proces Rozważając wszystkie Co jeśli ODPOWIEDZIALNOŚĆ Bądź samowystarczalny Naucz się podporządkowywać Bądź świadomy Koncentruj się na możliwości niesienia pomocy sobie i partnerowi Rozwiązuj problemy na miejscu Bierz udział tylko w przedsięwzięciach które są w granicach twoich możliwości Naucz się kontrolować zużycie gazu podczas niebezpiecznych sytuacji Pamiętaj: to TY oddychasz, płyniesz i myślisz za siebie - bądź przygotowany - bądź odpowiedzialny PLANOWANIE W GRUPIE 15
Sprawdź swoje zużycie gazu w różnych sytuacjach Zawsze wylicz 1\3 gazu - niezależnie co nastąpi wcześniej powrót po zużyciu 1\3 gazu czy przekroczenie połowy czasu dennego Zawsze zaplanuj najgorszą sytuację wspólne oddychanie z twojego zestawu z partnerem zużywającym najwięcej gazu GOSPODARKA GAZAMI ZASADY ZASADA TRZECH Po wyjściu na powierzchnię MUSI zostać przynajmniej 1\3 twojego gazu W nurkowaniach dekompresyjnych W nurkowaniach poniżej 40 m Nurkując w przestrzeniach zamkniętych ZASADY c.d. 16
Plan powinien być oparty na danych od nurka o najwyższych zużyciach gazu w zespole Obliczenia wykonane w litrach na minutę należy przeliczyć na jednostki ciśnienia Wykonaj kilka przykładów. PRZYKŁAD Zestaw jest pod ciśnieniem 204 bar, dzieląc przez 3 otrzymujemy 68 bar to znaczy, że nurek powinien zawrócić mając w butlach 136 bar to jest 2\3 na powrót i rozwiązanie mogących pojawić się po drodze problemów ZASTOSOWANIE Modyfikacje są możliwe ze względu na: inny plan nurkowania inne wymagania związane z miejscem nurkowania Gospodarowanie gazami wymaga konsekwentnego zachowania Spokojnego pływania spokojnego oddychania OBLICZENIA 17
OBLICZENIA c.d. Przypadki gdy należy zwrócić szczególną uwagę na ilości gazu Przestrzenie zamknięte Różne zużycie gazu przez nurków Różne warunki podczas kolejnych etapów nurkowania zmiany w ilości zużytego gazu na minutę lub zmiany ilości czasu potrzebnego do przebycia kolejnych etapów nurkowania. Różne pojemności butli wśród członków zespołu Możliwość wystąpienia stresu podczas oddychania w sytuacji awaryjnej Zmieniająca się ilość członków zespołu Mieszanka denna\ mieszanki dekompresyjne WYKONAJ PRZYKŁADOWE OBLICZENIA ISTOTNE PUNKTY GOSPODAROWANIA GAZAMI Ilości zabieranego gazu należy dostosowywać pomiędzy partnerami Ilości zabieranego gazu należy dostosowywać do warunków nurkowania Podczas niebezpieczeństwa Nurkowie powinni utrzymywać zwykłą prędkość poruszania się Nurkowie powinni utrzymywać zużycie gazu na normalnym poziomie 18
PLANOWANIE PRZY UŻYCIU MIESZANEK BOGATYCH W TLEN Bierz pod uwagę zarówno CNS jak i toksyczność płucną Akumuluj dawki z każdego poziomu nurkowania Bierz pod uwagę dawkę z poprzednich nurkowań Nawet w wypadku starannych obliczeń jeśli nie czujesz się dobrze zmień mieszanka na tę o mniejszej zawartości tlenu lub zmniejsz głębokość TOKSYCZNOŚĆ TLENOWA c.d. Wykonaj po 3 przykłady z każdego z zagadnień - Oblicz ciśnienia parcjalne różnych mieszanin Nx przy różnych głębokościach - Wyznacz dawki OTU - Wyznacz dawki CNS - Rozważ jak zmniejsza się kumulacja dawek wraz z upływem czasu na powierzchni - Wylicz EAD TABLICE DEKOMPRESYJNE Wytłumacz jak korzystać z tabel dekompresyjnych - głębokość czas prędkość wynurzania przystanki śledzenie toksyczności tlenowej przy użyciu różnych mieszanek Porównaj te same nurkowania z dekompresją na mieszance dennej i przy użyciu mieszaniny o zwiększonej zawartość O2 Wyjaśnij głębokość ostatniego przystanku na 4.5 m ze względu na bezpieczeństwo i czas dekompresji 19
DEKOMPRESJA W NURKOWANIACH TECHNICZNYCH Dekompresję Można przyspieszyć używając mieszanek o wysokiej zawartości O2 lub tlenu Można to zrobić przy użyciu specjalnych tabel takich jak tabele IANTD lub przy pomocy odpowiednich programów komputerowych Zwróć uwagę na wszelkiego rodzaju zastosowane współczynniki przy obliczeniach TABELE IANTD Rozpatrz po 3 przykładowe nurkowania w serii - Używając tabel IANTD podających czas na danym przystanku - Używając tabel IANTD podających runtime Policz CNS i OTU używając formularzy IANTD do planowania nurkowania EAD można użyć większość tabel powietrznych Nie używaj EAD dla przystanków dekompresyjnych Tabele IANTD są bardziej bezpieczne niż używanie innych tabel i EAD Za pomocą programów komputerowych można bardziej urealnić profil konkretnego nurkowania 20
Wytwarzając Nx o większej zawartości O2 z Nx o mniejszej zawartości Doładowując Nx powietrzem Wytwarzając mniej bogaty Nx CO JEŚLI... Wylicz wszystkie zagrożenia Przedstaw możliwe strategie rozwiązywania problemów wyobraź sobie sposoby rozwiązań Trenuj procedury awaryjne Przygotuj listę elementów do sprawdzenia (Dive Check List) MIESZANKI GAZOWE Zarówno powietrze jak i Nx może być używany jako mieszanka denna Mieszanki dekompresyjne powinny być kompromisem pomiędzy PpO2 a krzywą odsycenia Nx 80% jest prawie tak samo efektywny ja czysty tlen a redukuje CNS Oznaczaj sprzęt przeznaczony do dekompresji tak samo dobrze jak mieszaniny denne FORMULARZE IANTD DLA NITROKSU Używaj Doładowując Nx do wyższego ciśnienia w butli Wytwarzając Nx o mniejszej zawartości O2 z Nx o większej zawartości 21
OGRANICZENIA I ROZMIARY ZESPOŁU Trening Ciśnienie powrotu Głębokość \ czas\ dystans 2 nurków\ 3 nurków Kompatybilność w zespole Poznanie ekwipunku partnerów Procedury bezpieczeństwa\ sprawdzenie ekwipunku ZMIANY PLANÓW POD WODĄ podczas zmian prądów wodnych podczas zmian widoczności Podczas dekompresji- stabilność ze względu na komfort zespołu lub jego członka POD WODĄ Bądź świadomy, dojrzały, obserwuj, osądzaj sytuacje, komunikuj się z resztą zespołu POD WODĄ PRZYJMIJ NASTĘPUJĄCĄ ZASADĘ: JEŻELI MOŻE COŚ SIĘ NIE UDAĆ TO NA PEWNO SIĘ NIE UDA A MOŻE BYĆ JESZCZE GORZEJ PROWADZĄC NURKOWANIE Zbierz informacje o miejscu nurkowania Wybierz mieszanki, zanalizuj, oznacz Sprawdź ekwipunek Przygotuj tabele dekompresyjne Wyznacz nurka zabezpieczającego na powierzchni Zawsze posiadaj przygotowany tlen w razie wypadku 22
CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE BEZPIECZEŃSTWO DEKOMPRESJI Liny opustowe z obciążeniem Boje dekompresyjne Stacje dekompresyjne - powiązane z zaopatrzeniem w gazy dekompresyjne z powierzchni - niezależne STACJE DEKOMPRESYJNE Prostota Łatwość montażu Nurek zabezpieczający Podwieszone butle zapasowe Problemy z prądem wody i przekraczaniem czasu Zachowania w przypadku zagubienia się nurka - Porozumiewanie się z powierzchnią za pomocą boi deko STACJE DEKOMPRESYJNE c.d. PLUSY - wszyscy nurkowie mogą przeprowadzać dekompresję wspólnie - zabezpieczenie z łodzi na górze - stabilne przystanki deko - możliwość zamocowania zapasowych butli 23
TYPOWY SYSTEM ZAKOTWICZONY TYPOWY SYSTEM WOLNO - PŁYWAJĄCY TYPOWY SYSTEM WOLNO - PŁYWAJĄCY 24
Rekomenduje się użycie tabliczki na dole opustówki umożliwiającej wpisanie się powracającym zespołom Zawsze przygotuj procedury w wypadku zagubienia się nurka UCZMY SIĘ Omów nurkowanie Ucz się od innych SYSTEM JASKINIOWY DZWON DEKO Dzwon mocowany do stropu STACJE DEKOMPRESYJNE c.d. Każdy nurek powinien znać dokładny czas pojawienia się przy opustówce Stacja powinna być zdemontowana przed przypływem 25
Nie bądź odwodniony Trenuj Zawsze przeprowadzaj analizę swoich gazów i odpowiednio je opisuj PODSUMOWANIE c.d. Zaplanuj nurkowanie, nurkuj według planu Unikaj pochopnych decyzji Poznaj możliwości i ograniczenia Utrzymuj samokontrolę Planuj bezpiecznie Decyzje nurkować czy nie podejmuj świadomie akceptując bądź odrzucając związane z nią ryzyko NURKOWANIE SOLO Każdy nurek techniczny powinien rozpatrywać siebie jako nurka samowystarczalnego Każdy nurek techniczny powinien posiadać samowystarczalny ekwipunek Tylko w takim wypadku możesz nurkować jako partner a nie ktoś kto potrzebuje opieki PODSUMOWANIE Przygotuj odpowiednie mieszanki gazowe w odpowiednich ilościach, zaplanuj dekompresję Zwracaj uwagę na prędkości wynurzania, trzymaj się zaplanowanych czasów Uwzględnij w planach sytuacje awaryjne 26
- Trenujący musi być do treningu przygotowany i mieć chęć trenowania DEZORIENTACJA To utrata poczucia kierunku - jaskinie utrata kontaktu z poręczówką - wraki rezygnacja z poręczowania lub poczucie, że wrak zna się jak własną kieszeń - wody otwarte brak punktów referencyjnych - zagrożeniem jest nie tylko możliwość zagubienia ale również brak możliwości skorzystania z pozostawionych butli dekompresyjnych - morze zagubienie na powierzchni morza 10 GŁÓWNYCH PRZYCZYN WYPADKÓW W NURKOWANIU TECHNICZNYM TRENING Trening - To kombinacja zajęć teoretycznych z praktycznymi - Musi być wykonywany aż pojawią się odruchy - Powoduje pozytywne zmiany w zachowaniu - Brak treningu to najczęstsza przyczyna wypadków 27
GOSPODARKA GAZAMI Podczas każdego nurkowania technicznego używaj zasady trzech Dopasuj ilości gazów jeśli używasz butli o różnych pojemnościach Bądź zdyscyplinowany aby oddychać normalnie w sytuacjach zagrożenia PAMIĘTAJ: NIKT JESZCZE NIE ZGINĄŁ Z POWODU ZBYT DUŻEJ ILOŚCI GAZU DO ODDYCHANIA OGRANICZENIA FIZJOLOGICZNE Nie przekraczaj limitów PpO2 Bierz pod uwagę narkozę Oddychaj spokojnie kontrolując poziom CO2 Używaj trimiksu poniżej 50m w trudnych warunkach poniżej 45m Teorie dekompresyjne to tylko teorie bądź ostrożny, uważaj nowości. RYZYKO\ KORZYŚĆ Rozważ ryzyko przed każdym nurkowaniem - odległości, głębokość, sprzęt, zespół etc. Przeanalizuj czy ponoszone ryzyko warte jest satysfakcji po nurkowaniu Zwróć uwagę na podejście swoje i innych Oceń i bierz pod uwagę swoje możliwości TYLKO GŁUPIEC BĘDZIE TWIERDZIŁ, ŻE W NURKOWANIU NIE MA ŻADNEGO RYZYKA 28
- zła konfiguracja sprzętu może.zaczepić się lub spowodować błąd w działaniu całego systemu. WYBÓR CZŁONKÓW ZESPOŁU Zespół jest silniejszy niż pojedynczy nurek. - zespół funkcjonuje jako całość - zespół stanowi dla siebie zabezpieczenie. wybierz członków zespołu takich abyś mógł powierzyć im swoje życie ponieważ właśnie masz zamiar to zrobić. Respektuj ich ograniczenia i możliwości. NIE ZMUSZAJ NIKOGO ANI SAM SIĘ NIE DAJ ZMUSIĆ DO ROBIENIA CZEGOKOLWIEK CO LEŻY POZA GRANICAMI CZYICHŚ MOŻLIWOŚCI. ZANIECHANIE Brzmi nieprawdopodobnie jednakże wiele wypadków śmierci było spowodowanych przez zaprzestanie prób wyjścia z opresji Zaniechanie jest wynikiem stresu Trenuj techniki przeżycia Ucz się nie zaprzestawać prób NIEWŁAŚCIWY SPRZĘT LUB KONFIGURACJA Właściwe narzędzia do odpowiednich zadań. Dubluj sprzęt od którego bezpośrednio zależy życie. Pozbądź się rzeczy niepotrzebnych Używaj bezpiecznej konfiguracji 29
- umiejętności nie używane zatracają się. Trenuj często wraz z członkami twojego zespołu. PODSUMOWANIE Wypadki można często przewidzieć. Elementem, który najczęściej pozwala uniknąć wypadków jest trening zarówno obowiązkowy jak i osobisty. Zaniechanie jest najbardziej niewybaczalnym grzechem w sytuacjach awaryjnych. Zawsze pozostawaj w granicach ograniczeń fizjologicznych. STRES Stres jest przyczyną większości wypadków. - zwykle zmiana percepcji zdarzeń pod wpływem stresu jest przyczyną nieodpowiednich działań i w konsekwencji prowadzi do wypadku. Praktyka sposobów radzenia sobie ze stresem, obeznanie ze środowiskiem, oraz trening procedur awaryjnych jest najlepszą drogą kontrolowania stresu. TRENING I UMIEJĘTNOŚCI Bezpieczeństwo zależy od treningu Trening osobisty jest nie mniej ( o ile nie bardziej) ważny od treningu podczas kursów. 30
TOKSYCZNOŚĆ TLENOWA CNS Jeden z najistotniejszych czynników w nurkowaniu technicznym Ograniczenia wynikające z CNS u powinny być restrykcyjnie przestrzegane CNS to dużo poważniejszy problem niż narkoza UŻYCIE TLENU Mieszaniny używane w nurkowaniu należy planować tak aby skrócić dekompresję i jednocześnie utrzymać się w limitach toksyczności tlenowej MOD nie powinna doprowadzać do przekroczenia 1.5 bara Natomiast planowana głębokość na dni e nie powinna doprowadzać do przekroczenia 1,4 bara Maksymalne ciśnienie parcjalne podczas dekompresji nie powinno przekraczać 1.6 bara FIZJOLOGIA ODDYCHANIA TLENEM Saturacja hemoglobiny (zaburzenia utlenowania krwi) Redukuje możliwość eliminacji CO2 Może wywołać zmiany ph krwi (kwasica). Podrażnienie mitochondriów. Mitochondria powiększają się\ zagęszczają co ma wpływ na prawidłową pracę komórek powoduje przyspieszenie metabolizmu z jednocześnie zmniejszoną produkcją energii co zaburza zdolność przesyłania elektronów i powoduje powstanie silnie toksycznego oxydantu - nadtlenku wodoru. 31
FIZJOLOGIA ODDYCHANIA TLENEM c.d. Inaktywacja enzymów - spada aktywność enzymów transportujących Sód i Potas poprzez błony komórkowe - Zwiększony poziom CO2 przyspiesza występowanie symptomów - Wraz ze zmianami poziomu neurotransmiterów oraz upośledzeniem funkcji neuronów prowadzi do drgawek FIZJOLOGIA ODDYCHANIA TLENEM c.d. Uszkodzenia błon komórkowych - hemoliza krwinek (erytrocytów) - Uszkodzenia białek ( w efekcie ich fragmentacja) - Uszkodzeniu ulegają gruczoły wydzielania wewnętrznego, tkanki: mięśnia sercowego, nerek, wątroby, gałki ocznej, upośledzone zostaje działanie neuronów centralnego systemu nerwowego - W mniejszym lub większym stopniu zmiany następują w tkankach całego organizmu FIZJOLOGIA ODDYCHANIA TLENEM c.d. Zostaje zablokowany przepływ impulsów pomiędzy włóknami nerwowymi i mięśni - Wraz ze wzrostem PpO2 jednym z efektów ubocznych jest zmniejszenie możliwości transmisji pomiędzy włóknami nerwowymi i mięśniowymi co hamuje pracę enzymów istotnych w pracy komórek 32
FIZJOLOGIA ODDYCHANIA TLENEM c.d. GABA kwas gamma aminomasłowy neuro-transmiter o działaniu hamującym podczas ekspozycji tlenowej następuje spadek poziomu kwasu oraz zaburzenia w poziomach innych neurotransmiterów co w efekcie prowadzi do wystąpienia drgawek. FIZJOLOGIA ODDYCHANIA TLENEM c.d. Wolne rodniki - Wolne rodniki są molekułami o niesparowanym elektronie agresywnie wchodzącymi w różne reakcje chemiczne w organizmie - Ich pojawienie się jest przede wszystkim spowodowane ekspozycją przy wysokim PpO2 na ich ilość ma również wpływ dieta i ogólna kondycja fizyczna - Przez wielu naukowców są uznane za główną przyczynę pojawiania się drgawek FIZJOLOGIA ODDYCHANIA TLENEM c.d. Wśród wolnych rodników wyróżniamy takie jak: - anionorodniki ponadtlenkowe(o2- - nadtlenek wodoru (H2O2) - rodniki wodorotlenkowe (OH-) - tlen singletowy ( O2) Większość toksycznych działań tlenu wywołują pojawiające się i wchodzące w różnego typu reakcje wolne rodniki 33
FIZJOLOGIA ODDYCHANIA TLENEM c.d. Błony plazmatyczne komórek są istotnym miejscem zachodzących reakcji przy udziale wolnych rodników. Reakcje te doprowadzają często do ich uszkodzeń ale jednocześnie mogą powodować powstawanie nowych toksycznych rodników Inne miejsca powstawania wolnych rodników to między innymi : enzymy, białka, mitochondrialny system transportu elektronów, oraz wiele innych elementów zdolnych do reakcji utleniania. FIZJOLOGIA ODDYCHANIA TLENEM c.d. Użycie antyoksydatów takich jak witaminy E i C, Betakaroten etc. może przynieść pewne korzyści jako działanie prewencyjne w przypadku toksyczności tlenowej ze względu na redukcję wolnych rodników. CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO Środki farmakologiczne - różnego typu lekarstwa w przypadku funkcjonowania organizmu człowieka pod zwiększonym PpO2 mogą zwiększać predyspozycje na wcześniejsze wystąpienie objawów toksyczności tlenowej. Jeżeli przyjmujesz jakiekolwiek lekarstwa zawsze skonsultuj się z lekarzem aby wyjaśnić ten problem. 34
CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO c.d. Zbyt wysokie PpO2 Lęk Zmęczenie Złe planowanie nurkowania Błąd w obliczeniach dotyczących zegara toksyczności tlenowej na różnych etapach nurkowania CZYNNIKI REDUKUJĄCE RYZYKO Nie przekraczaj 1.5 bar PpO2 MOD i 1.4 bar TOD na dnie Nie przekraczaj 1.6 bar PpO2 podczas dekompresji Nie bądź pod wpływem narkotyków ani alkoholu Utrzymuj normalną temperaturę ciała Pij płyny przed nurkowaniem PRZERWY POWIETRZNE Jeśli planujesz długą dekompresję na wysokotoksycznych mieszankach powinieneś stosować przerwy podczas których oddychaj powietrzem ilekroć zegar toksyczności tlenowej osiągnie 80% To znaczy co 25 min dekompresji na wysokotoksycznych mieszankach, powinieneś przedzielić 5 min przerwy oddychając powietrzem lub mieszanką która ma niskie PpO2. Przerwy powietrzne nie powinny być wliczane jako czas odbywania dekompresji 35
LIMITY PpO2 W NURKOWANIU TECHNICZNYM 1.6 ATA maximum deko limit 1.5 ATA MOD limit 1.4 ATA TOD limit 1.3 ATA TOD dla aparatów o obiegu zamkniętym Pamiętaj, że limity PpO2 są również zależne od czasu ZASADY REDUKCJI LIMITÓW PpO2 Dla mieszaniny dennej redukujemy o 0.05 ATA w przypadku: - Ciężkiej pracy - Zimnej wody - Długiej dekompresji Dla mieszanek dekompresyjnych redukujemy o 0.025 ATA w przypadku: - Zimnej wody - Długiej dekompresji OBJAWY CNS Bladość twarzy Niepokój Lęk Konwulsje stwarzające możliwość utonięcia Kłopoty ze wzrokiem Kłopoty ze słuchem Nudności Drgawki, drgania mięśni Rozdrażnienie\ zmiany osobowości Zawroty głowy 36
TOKSYCZNOŚĆ PŁUCNA Stan zapalny Przekrwienie Obrzęk pęcherzyków płucnych Możliwość krwotoku Obrzęk ścianek naczyń krwionośnych w płucach Spadek pojemności płuc Uszkodzenia pęcherzyków płucnych Zaburzenia utlenowania krwi SYMPTOMY Suchy kaszel Zaburzenia czynności oddechowych Krótki oddech Dyskomfort TOKSYCZNOŚĆ PŁUCNA Pojawia się podczas długich ekspozycji pod ciśnieniem powyżej 0.5 bara Powoduje spadek wydolności płuc W ostrych przypadkach symptomy są podobne do zapalenia płuc Tlenowa toksyczność płucna nie jest problemem pojawiającym się w nurkowaniu rekreacyjnym 37
PODSUMOWANIE Bezpieczne użycie Nitroxu zależy od śledzenia ryzyka związanego z wpływem tlenu na organizm człowieka Każdy nurek powinien rozumieć jak używać zaawansowanych procedur dekompresyjnych przy użyciu mieszanin o wysokiej zawartości tlenu Każdy nurek powinien rozumieć procesy zachodzące w organizmie człowieka pod wpływem wysokiego PpO2 Należy również zdawać sobie sprawę ze zmiennej tolerancji organizmu na ekspozycje tlenowe DZIAŁANIE NARKOTYCZNE GAZÓW OBOJĘTNYCH (NARKOZA) GŁÓWNE POJĘCIA Efekty narkotyczne towarzyszące oddychaniu różnego typu mieszaninami gazowymi w warunkach imersji są dobrze udokumentowane - efekty neurologiczne: intoksykacja, zwolnienie procesów myślowych, zredukowanie sprawności manualnej Efekty narkotyczne można porównać bardziej do działania środków znieczulających niż do utraty świadomości - Podczas sprężeń w komorach uczestnicy oddychając powietrzem tracą przytomność w ciągu 1 do 2 minut pod ciśnieniem 15 ATA to jest na ok. 150 m głębokości. 38
ZMIANY W ZACHOWANIU Dotyczą: - Zmian zachodzących w systemie nerwowym powodujących zmiany w zachowaniu - Emocji osłabienia wyższych procesów myślowych, osłabienia koordynacji ruchowej ( Benke 1935 ) - Pojawiania się odczuć subiektywnych, zwolnienia funkcji myślowych, zwolnienia aktywności umysłowej, hamowania koordynacji ruchowej. ODCZUCIA SUBIEKTYWNE Mogą pojawiać się : - przesadna pewność siebie, euforia, lekkomyślność, halucynacje - Powyższe stany można oceniać za pomocą testów wykazujących stopień niezdolności nurka do pracy, jego koncentrację, uważność etc. ZWOLNIENIE FUNKCJI POZNAWCZYCH Funkcje poznawcze to wyższe procesy zachodzące w mózgu takie jak: - myślenie, percepcja, rozumienie i pamięć - narkoza hamuje każdy z nich - powoduje to efekty począwszy od trudności z przyswajaniem faktów czy zwolnienia procesów myślowych, braku poczucia czasu a utracie pamięci kończąc Podczas testów można sprawdzić zdolność do myślenia konceptualnego, spójność wyrażania się, arytmetyczną i krótkoterminową pamięć 39
REDUKCJA KOORDYNACJI RUCHOWEJ Sprawność manualna jest bardziej ograniczona na większych głębokościach niż sprawność umysłowa Jej ograniczenie można stwierdzić za pomocą odpowiednich testów NARKOZA NA GŁĘBOKOŚCIACH EKSTREMALNYCH Na głębokościach poniżej 90m narkoza powoduje : - Stany maniakalno depresyjne - Halucynacje zarówno wizualne jak i słuchowe - Brak poczucia czasu - Utratę pamięci (chwilową lub zupełną ) - Utratę świadomości ZWOLNIENIE AKTYWNOŚCI UMYSŁOWEJ Zwolnieniu ulega przesył informacji w mózgu Można stwierdzić w dwojaki sposób - obserwując czas potrzebny do rozwiązywania konkretnych problemów - Lub testując czas reakcji na bodźce ( bardzo istotny w procesie podejmowania decyzji ) 40
TERMOREGULACJA Narkoza upośledza fizjologiczną i behawioralną kontrolę nad temperaturą wewnątrz ciała - Narkoza redukuje występowanie dreszczy powodując szybszy spadek temperatury - Odczuwany komfort termiczny może być większy niż w rzeczywistości co może spowodować brak przedsięwzięcia odpowiednich środków zapobiegających utracie ciepła NARKOTYCZNE WŁAŚCIWOŚCI GAZÓW Wiele gazów obojętnych posiada własności narkotyczne przy różnych ciśnieniach parcjalnych - Azot - 3.3 ATA - Wodór 25 ATA - Xenon 1 ATA - Krypton 3 ATA - Argon - 5ATA - Hel 54 ATA Narkotyczne efekty poszczególnych gazów pod różnymi ciśnieniami parcjalnymi są zbliżone do efektów pojawiających się w przypadku azotu MECHANIZM POWSTAWANIA NARKOZY Mechanizm powstawania narkozy nie jest dokładnie poznany - Generalnie przyjmuje się, że występuje on pod wpływem działania gazów na synapsy centralnego układu nerwowego - Przyspieszają one akcję neurotransmiterów takich jak GABA powodując zmiany w aktywności mózgu 41
PROCESY PRZETWARZANIA INFORMACJI Podczas przetwarzania informacji można wydzielić szereg stanów pośrednich - Np w momencie reagowania na bodziec: - percepcja i ocena - podejmowanie decyzji - reakcja Narkoza ma wpływ na strukturę procesu, jego aspekt funkcjonalny jak i przyjmowane strategię CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE Profil nurkowania ( prędkość zanurzania etc. ) Tlen ( niektóre teorie przyjmują, że tlen jest 2 razy bardziej narkotyczny niż azot ) Dwutlenek węgla ( podwyższona retencja CO2 ) - Zmniejsza koordynację ruchową - Wykazuje własności narkotyczne przy relatywnie niskim ciśnieniu parcjalnym - Wzrost jego poziomu może nastąpić w wyniku zbyt szybkiego zanurzania, w wyniku oddychania gazami o zwiększonej gęstości, oporów oddechowych sprzętu czy niewystarczającej wentylacji płuc. CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE c.d. Niepokój Zmęczenie Substancje narkotyczne Alkohol Praca lub ćwiczenia pod wodą 42
TOLERANCJA NA NARKOZĘ Badania dowodzą, że nie można nabyć zwiększonej tolerancji na narkozę Adaptacja subiektywna: reakcja na narkozę nie zmienia się jakkolwiek u niektórych osób występuję zwiększona zdolność koncentracji ułatwiając w ten sposób prawidłowe reagowanie pod wodą Poprzez zwolnienie procesów decyzyjnych i reakcji jesteśmy w stanie osiągnąć dużo większy stopień poprawności przy rozwiązywaniu problemów pod wodą OCHRONA PRZED NARKOZĄ UNIKAJ BARDZO GŁĘBOKICH NURKOWAŃ UŻYWAJĄC POWIETRZA JAKO CZYNNIKA ODDECHOWEGO ZASTĘPUJ HELEM LUB NEONEM CZĘŚĆ AZOTU W MIESZANINIE ODDECHOWEJ NURKUJĄC PONIŻEJ 45 m SYMPTOMY 43 55 msw lekkie zawroty głowy, utrata możliwości rozróżniania szczegółów, utrata refleksu. 55 73 msw granica ryzyka fizjologicznego: kłopoty z oceną sytuacji, otępienie, trudności w wykonywaniu czynności manualnych (np pisanie) oraz zmniejszone możliwości myślenia konceptualnego 73 + msw granica bezpieczeństwa: stan podobny do stanu upojenia, poczucie wyobcowania, brak koordynacji ruchowej, znacznie zmniejszone możliwości rozwiązywania problemów, brak podzielności uwagi, momenty utraty pamięci krótkoterminowej 91 + msw - zaburzenia słuchu i postrzegania, utrata świadomości ( black out), amnezja i stan otępienia 43
Utrata świadomości może być również wynikiem hyperkapni lub wpływu toksyczności tlenowej. INNE EFEKTY Nieprawidłowe działanie enzymów powoduje zmniejszenie metabolizmu węglowodanów co z kolei wpływa na stan naszej świadomości utrudniając pracę mózgu PODSUMOWANIE Narkotyczne działanie gazów obojętnych ma wpływ na organizm nurka już od 30 metrów głębokości i stanowi poważne ryzyko poczynając od 45 m. Nie ma możliwości wytworzenia tolerancji na narkozę obserwuje się jedynie pewien stopień adaptacji do działania pod jej wpływem. Najpoważniejszym zagrożeniem jest niezdolność do analizy kilku czynników na raz. NARKOZA UWAGA! Narkoza jest zależna od czasu wzrost poziomu CO2 powoduje również efekty narkotyczne i jest czynnikiem potęgującym narkozę azotową. 44
Eksperymenty ustanawiające limity związane z toksycznością tlenu prowadzone były przy użyciu czystego tlenu - proste zastosowanie tych limitów do Nitroksu powodowało wystąpienie drgawek podczas testów - znaczna liczba wypadków związanych z toksycznością tlenową maiła miejsce mimo nie przekraczania limitów zegara toksyczności mózgowej i Pp02 - Podczas użycia Helioksu kłopoty te nie występowały - badania sugerują, że winowajcą jest CO2 CO2 c.d. Niektórzy nurkowie zużywają mniejszą ilość gazów oddechowych niż inni. - pod wodą u wielu z nich stwierdzono podwyższony poziom CO2 - Zatrzymywanie procesu oddychania pod wodą prowadzi do podwyższenia poziomu CO2 w organizmie - przy użyciu innych sposobów oddychania, niż zatrzymywanie oddechu do gł. 30 m. nie stwierdzono takich efektów ubocznych - Niektórzy nurkowie mają podwyższony poziom CO2 ze względów fizjologicznych. RETENCJA DWUTLENKU WĘGLA CO2 45
mieszanki helowo tlenowe powodują obniżenie poziomu CO2 we krwi zwiększone opory oddechowe oraz duża przestrzeń martwa w automacie oddechowym powoduje zwiększenie poziomu CO2 we krwi CO2 c.d. niektórzy nurkowie ze względów fizjologicznych mają podwyższony poziom CO2 Najbardziej efektywnym sposobem minimalizującym ten problem jest używanie mieszanin Helowo tlenowych CO2 c.d. ZARYS PROBLEMU Dwutlenek węgla to czynnik zwiększający podatność organizmu na wpływ toksycznego działania tlenu (CNS) oraz narkozy azotowej. Jego wysoki poziom zwiększa również ryzyko wystąpienia choroby dekompresyjnej jak również jest jedną z przyczyn pojawiania się zawrotów głowy lub utraty przytomności pod wodą. CO2 c.d. pod wodą, retencja CO2 może stanowić poważny problem podczas używania mieszanin nitroksowych zwiększając możliwość wystąpienia objawów mózgowej toksyczności tlenu 46
Niektórzy nurkowie mają wyższy poziom CO2 ze względów fizjologicznych Przestrzeń martwa w aparatach oddechowych nie wystarczająca filtracja CO2 w rebreather ach PRZYCZYNY c.d. nieodpowiednie nawyki oddechowe zatrzymywanie wdychanego powietrza powoduje wzrost poziomu CO2 odpowiednie sposoby oddychania pod wodą nie dopuszczają do zwiększenia poziomu CO2 Powolny długi głęboki wdech połączony z długim pełnym wydechem SYMPTOMY * ból głowy * brak orientacji * otępienie * nudności * euforia * utrata przytomności * osłabienie * uczucie mrowienia * uczucie * spowolnienie duszenia się reakcji na pojawiające * zawroty się bodźce głowy PRZYCZYNY 47
- narkozy, szczególnie przy szybkich zanurzeniach przez wiele lat CO2 był uważany za przyczynę narkozy azotowej. - toksycznego działania tlenu - choroby dekompresyjnej SPOSOBY ZAPOBIEGANIA odpowiednie sposoby oddychania sprawny dobrej klasy ekwipunek mieszanina oddechowa dostosowana do głębokości utrzymywanie dobrej kondycji fizycznej WZROST POZIOMU CO2 Wzrost poziomu CO2 zwykle występuje podczas: szybkiego zanurzania ciężkiej pracy fotografowania (wstrzymywanie oddechu) głębokich nurkowań powietrznych świadomego wstrzymywania oddechu nurkowań z zatrzymanym oddechem niesprawnego automatu zmagań z prądem wody zadyszki wywołanej np stresem INTERAKCJE Przyspiesza występowanie objawów: 48
Wzrost poziomu CO2 może stanowić zagrożenie dla życia Wzrostu poziomu CO2 możemy łatwo uniknąć oddychając w prawidłowy sposób Wzrost poziomu CO2 powoduje przyspiesza inne nie pożądane reakcje naszego organizmu (CNS, narkoza, itd.) TLENEK WĘGLA Zatrucia powstają głównie z powodu nieprawidłowego ładowania butli sprężarką Większość palących tytoń posiadać może poziom CO aż do 50 ppm ( 5 ppm jest poziomem dopuszczonym w gazach oddechowych ) CO blokuje zdolności hemoglobiny aż do zniszczenia komórek niszcząc system transportu gazów w organizmie. Większość palaczy tytoniu ma również zredukowaną pojemność płuc nawet o 15% TEORIE DEKOMPRESJI PODSUMOWANIE 49
ZAŁOŻENIA Dekompresja jest następstwem zmian zachodzących w organizmie nurka podczas nurkowania Choroba dekompresyjną (DCS) powstaje w następstwie formowania się pęcherzyków gazu z powodu zbyt dużej prędkości wynurzania w połączeniu z innymi czynnikami Wszystkie nurkowania są nurkowaniami dekompresyjnymi - niektóre wymagają tylko wynurzania się z odpowiednią prędkością - inne wymagają przystanków podczas wynurzania aby wyrównać gradient ciśnienia wewnętrznego z ciśnieniem zewnętrznym do akceptowalnej wartości - dekompresja przebiega dalej po wynurzeniu się na powierzchnię RODZAJE Symptomy choroby dekompresyjnej zależą od miejsca w którym uformowały się pęcherzyki - postać neurologiczna - typ II - szkieletowo mięśniowa typ I - układ oddechowy typ I - skóra typ I PODSTAWY W tkankach jest dużo więcej rozpuszczonego azotu niż we krwi Krew transportuje tylko niewielką porcję rozpuszczonego w tkankach azotu podczas jednego obiegu prędkość wynurzania musi być skorelowana z możliwościami transportowymi krwi DCS powstaje min. gdy prędkość wynurzania powoduje powstanie ciśnień w tkankach przekraczających dopuszczalny limit 50
POWSTAWANIE PĘCHERZYKÓW CZYNNIKI * Zmiany ciśnienia * Zawirowania * Czas ekspozycji na rozwidleniach * Ilość gazu (%) naczyń krwionośnych * Kawitacja * Rodzaj tkanek * Przepływ poprzez * Unaczynienie zwężenia tkanek * Dehydracja * biofizyka organizmu pęcherzyka EWOLUCJA PĘCHERZYKA Faza gazowa Wzrost Rozwój pęcherzyka w formie pojedynczej lub serii mniejszych Przemieszczenie Osiągnięcie poziomu krytycznego (wysokie napięcie powierzchniowe może doprowadzić pęcherzyk do ponownego rozpuszczenia się w roztworze) Symptomy dalszego wzrostu i przemieszczania się pęcherzyka EWOLUCJA PĘCHERZYKÓW Pęcherzyki powodują powstanie następnych ewentualnie łączą się w większe CO2 rozpuszczone we krwi dodaje się do gazów oddechowych Sposób formowania się pęcherzyków zależy od rodzaju tkanek w której powstają Wielkość pęcherzyków zależy od prawa Boyla a ich średnica determinuje rodzaj terapii leczniczej 51
EWOLUCJA PĘCHERZYKÓW Formowanie się pęcherzyków Redukcja przepływu krwi Hamowanie procesu wymiany gazowej Inicjalizowanie powstawania kolejnych pęcherzyków Każda aktywność organizmu przyspiesza proces PIERWSZE EFEKTY DZIAŁANIA PĘCHERZYKÓW Zniekształcenie komórek Zakłócenie procesu cyrkulacji krwi Wywieranie nacisku na nerwy ODPOWIEDŹ SYSTEMU IMMUNOLOGICZNEGO Organizm traktuje pęcherzyki jako obce ciała w organizmie Białe krwinki gromadzą się i atakują pęcherzyki Następuje hamowanie przepływu krwi poprzez formacje pęcherzyków i białych krwinek Następuje niedotlenienie tkanek Może dojść do mechanicznych uszkodzeń tkanek i naczyń krwionośnych 52
CZYNNIKI POTĘGUJĄCE WYSTĘPOWANIE CHOROBY DEKOMPRESYJNEJ Dehydracja organizmu poprzez: - wysuszanie podczas oddychania - pocenie się - zwiększoną poprzez immersję diurezę - zbyt małą ilość przyjętych przed nurkowaniem płynów - kofeinę - alkohol Nie zachowanie odpowiednich procedur podczas nurkowania: - zbyt szybkie wynurzanie się - uśrednianie głębokości - błędy w odczycie przystanków dekompresyjnych - nie utrzymanie głębokości na przystankach dekompresyjnych - skracania przystanków dekompresyjnych pod wodą - lekceważenie delikatnych objawów choroby - zbyt ciasne skafandry hamujące przepływ krwi - zmęczenie - nurkowanie podczas choroby (przeziębienie, inne) - nurkowanie w trakcie przyjmowania leków - nurkowanie po przyjęciu narkotyków SYMPTOMY TYP I Ból Podenerwowanie niepokój Obrzęk Swędzenie 53
MÓZG SYMPTOMY TYP II RDZEŃ KRĘGOWY * zawroty głowy * niedowład, * zaburzenia wzroku, paraliż ślepota * kłopoty z * ból głowy oddawaniem * konwulsje moczu i kału * kłopoty * zaburzenia ze słuchem funkcji * utrata przytomności motorycznych * zmiany * brak czucia osobowości * kłopoty z potencją Symptomy neurologiczne SYMPTOMY TYP II Symptomy związane z układem oddechowym * dysfunkcja * duszności nerwów czaszki i * kaszel rdzenia kręgowego * szok * drżenia mięśni * śmierć * ociężałość * brak czucia w stopach REDUKCJA RYZYKA Używaj dobrze sprawdzonych tabel dekompresyjnych Postępuj zgodnie z zawartymi w nich zaleceniami dodaj konieczny margines bezpieczeństwa w wypadku ekstremalnych ekspozycji Używaj Nx\O2 na dekompresji Przyjmuj odpowiednią ilość płynów Kontroluj oddech Bądź wypoczęty i w dobrej kondycji Unikaj ćwiczeń fizycznych po nurkowaniu Kontroluj termoregulację organizmu 54
REKOMPRESJA W WODZIE To bardzo kontrowersyjny temat Rozważany tylko w przypadkach braku dostępu do komory dekompresyjnej Tylko wtedy gdy możemy panować nad termoregulacją organizmu nurka 6m to maksymalna głębokość w przypadku oddychania czystym tlenem bez użycia pełnej maski Poszukaj w Encyklopedii Nurkowania IANTD procedur i scenariuszy postępowania US NAVY DECO W ciągu 3 1\2 minut zejdź na 12 m. lub głębiej jeśli zostały opuszczone głębsze przystanki Zostań tam 1\4 czasu ostatniego przystanku ( np 3 m.)dodając pominięty czas Przejdź na 9 m i pozostań tam 1\3 czasu ostatniego przystanku Przejdź na 6 m. i pozostań tam 1\2 czasu ostatniego przystanku Przejdź na ostatni przystanek i pozostań tam 1 1\2 czasu ostatniego przystanku ORYGINALNA METODA KRÓLEWSKIEJ MARYNARKI WOJENNEJ W ciągu 5 minut zejdź na 9 metrów głębiej niż pierwszy przystanek twojej dekompresji Pozostań tam 5 minut, potem dodaj 10 minut do czasu na dnie i przeprowadź nową dekompresję 55
PIERWSZA POMOC * Nurek * Podaj O2 zabezpieczający natychmiast powinien asystować * Podaj płyny z wody choremu. * Sprawdź * Zdejmij ekwipunek odruchy * połóż neurologiczne poszkodowanego. * sprawdź drożność * Utrzymuj dróg oddechowych. stałą * sprawdź czy temperaturę oddycha i akcję poszkodowanego serca. PROCEDURY AWARYJNE Zawiadom służby medyczne Podaj tlen Jeśli konieczne zawiadom DAN Jeśli konieczne zawiadom służby ratownicze Na morzu w razie niebezpieczeństwa użyj kanału 16 UKF Zawsze niezależnie od miejsca na świecie przed nurkowaniem sprawdź możliwości otrzymania pomocy medycznej w razie wypadku. PRZED PODRÓŻĄ Podróżując poza granice swojego kraju zawsze sprawdź gdzie jest najbliższa komora dekompresyjna Sprawdź gdzie jest najbliższy szpital Skontaktuj się z konsulatem lub ambasadą kraju do którego chcesz pojechać 56
PIERWSZA POMOC W PRZYPADKU CHORÓB DEKOMPRESYJNYCH Natychmiastowa i odpowiednia pomoc zwiększa prawdopodobieństwo wyleczenia NIE ODMAWIAJ POMOCY Dobre rezultaty można osiągnąć nawet po 48 godzinach Zawsze należy szukać dostępu do komory dekompresyjnej zanim zdecydujemy się na rekompresję w wodzie Po objawach DCS I stopnia nie nurkuj minimum 3 tygodnie Po objawach DCS II stopnia nie nurkuj minimum 3 miesiące, zasięgnij rady lekarza. EKWIPUNEK MEDYCZNY Tlen Płyny Radiostacja Zabezpieczenie nurkowe Zabezpieczenie medyczne NURKUJ BEZPIECZNIE Planuj zużycie gazów Planuj dekompresję przed nurkowaniem Zaplanuj procedury awaryjne Nie przekraczaj limitów tlenowych Nie łam zasad nurkowania NURKUJ BEZPIECZNIE 57
PODSUMOWANIE DCS jest integralną częścią nurkowania, żadne procedury dekompresyjne nie eliminują prawdopodobieństwa jej wystąpienia w 100%. Wiedza jest najważniejszym czynnikiem bezpieczeństwa Nurkowie którzy nurkują głębiej i dłużej muszą się liczyć z możliwością wystąpienia choroby dekompresyjnej ( DCS) PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NURKOWANIA TECHNICZNEGO PODSTAWA BEZPIECZNEGO NURKOWANIA Poznaj siebie. Bądź ZAWSZE uczciwy w stosunku do siebie. 58
PODSTAWY Pewność własnych możliwości. Odpowiedzialność. Świadomość. Całkowita kontrola i spokój pod wodą Uwierz, że możesz. Uwierz, że nie możesz. W każdym wypadku masz rację. Thomas Ford OD TWOJEGO STOSUNKU DO NURKOWANIA ZALEŻY TWOJE ŻYCIE. 59
NASTAWIENIE DO NURKOWANIA Swoje nastawienie do nurkowania możesz kontrolować. Pozytywne nastawienie daje pozytywne rezultaty Negatywne nastawienie daje negatywne rezultaty Sukces jest często wynikiem naszego nastawienia. CELE Cele to osiągalne zamierzenia. Cel to coś co chcemy osiągnąć. Osiągnięty cel nagradza nas poczuciem spełnienia. Po osiągnięciu jednego celu powinniśmy postawić nowy. Sukces to zbiór osiągniętych celów. CELE C.D. Cele osiągamy krokami: Cele odległe: - Długi termin to 5 lat +. Cele pośrednie: - Cele główne prowadzące do celów długoterminowych ok. 1 roku +. Cele krótkoterminowe: - 3 miesiące do 1 roku ich osiąganie daje nam siłę aby dążyć do celów odległych. 60
CELE c.d. CELE POWINNY BYĆ DOBRZE ZDEFINIOWANE! Cechy celów: Dobrze określone. Wymierne. Osiągalne Kompatybilne ze sobą. OSIĄGANIE CELÓW Wiara - Aby osiągnąć jakikolwiek cel trzeba w niego wierzyć używając pośrednich celów krótkoterminowych w trakcie ich osiągania nabieramy wiary w możliwość osiągnięcia celu długoterminowego. Afirmacja Używaj pozytywnej afirmacji. Wizualizacja Wyobrażaj sobie siebie osiągającego cele. Koncentracja bądź skoncentrowany na osiąganiu celu. Pozytywne nastawienie blokuj negatywne myśli. UCZCIWOŚĆ WOBEC SAMEGO SIEBIE Ograniczenia Chęci Potrzeby Techniką pomocniczą jest wizualizacja 61
SAMODYSCYPLINA Kontrola samego siebie Zdolność reagowania na podstawie zdrowego rozsądku i logiki. Zdolność podejmowania decyzji. Zdolność do samo ograniczania się. Techniką pomocniczą jest wizualizacja ROZWIJANIE PEWNOŚCI SIEBIE Ćwiczenia na płytkiej wodzie. Ćwiczenia na większych głębokościach. Testy sprawnościowe nabytych umiejętności. Pewność siebie daje nam doświadczenie nabyte w trakcie powtarzania ćwiczeń i wielu godzin przebytych pod wodą. ZDROWY ROZSĄDEK Jest wyuczalny. Jego rozwój wymaga czasu. Opiera się na : - Wyuczonych umiejętnościach i wiedzy - Godzinach spędzonych pod wodą na większych głębokościach w trudnych warunkach. - Praktycznych zastosowaniach zdobytej wiedzy - Przyjmowanym w trakcie edukacji systemie nowych wartości. 62
INTUICJA Zdolność osiągania wiedzy i przewidywania bez procesu świadomego rozumowania. Pomaga podejmować trafne decyzje. W jej rozwoju pomaga rozumienie środowiska wodnego i zagadnień związanych z nurkowaniem wynikające z doświadczenia. Jak również wiedza i wyuczone umiejętności. FILOZOFIA BEZPIECZEŃSTWA W NURKOWANIU TECHNICZNYM Wiedza Nastawienie Trening Sprzęt Ciągłe ćwiczenia pod wodą RYZYKO Akceptacja i analiza Poziom akceptowanego ryzyka dzieli nurka technicznego od łowcy rekordów. 63
RYZYKO c.d. Masz obowiązek dowiedzieć się wszystkiego oraz poinformować każdego uczciwie o ryzyku związanym z każdą podejmowaną aktywnością. Raz poinformowana i zupełnie świadoma podejmowanego ryzyka każda osoba ma prawo zabić się bądź pokaleczyć jeśli uważa, że warto. Thomas Milner M.D. ANALIZA i AKCEPTACJA RYZYKA Ryzyko Korzyść Działanie Wartość Ryzyko Powód Rozwiązania Czy warto 1. 2. 3. 4. 5?. 6. 7. 8. 9. 10. RYZYKO c.d. Osoby podejmujące ryzyko bycia pierwszymi (odkrywcy, rekordziści, prowadzący eksploracje) muszą bardzo uważać aby nie narażać tych, z którymi współpracują. 64
ODPOWIEDZIALNOŚĆ To Ty jesteś odpowiedzialny za siebie. Tylko Ty możesz oddychać za siebie. Tylko Ty możesz myśleć za siebie Tylko Ty możesz poruszać się za siebie. Jeśli nie jesteś pewien czy mógłbyś wykonać nurkowanie SOLO to nie powinieneś wchodzić do wody. ODPOWIEDZIALNOŚĆ Powinna obejmować Ciebie samego. Twojego partnera. Społeczność nurkową. 65
NURKOWANIE W PARACH Najlepszą ideą nurkowania w parach jest : ZAUFANIE BEZ ZALEŻNOŚCI. Dzielenie przyjemności. Gotowość udzielenia pomocy. NIE BĄDŹ CIĘŻAREM! TRENING KLUCZ DO BEZPIECZNEGO NURKOWANIA ZAAWANSOWANEGO TECHNOLOGICZNIE. Ćwiczenia fizyczne i sprawdzające Zwiększanie wymagań. Trening procedur stosowanych w sytuacjach zagrażających życiu. Umiejętność koncentracji. Ćwiczenie samokontroli i opanowania w sytuacjach wywołujących stres. DOBRY TRENING TO: 40% ćwiczeń fizycznych. 60% ćwiczeń umysłowych. STRES Powoduje: Presję fizyczną i psychiczną Stan chwiejnej równowagi. Ograniczenie możliwości działania. 66
ŹRÓDŁA STRESU Złożone źródła stresu: Presja czasu. Przeładowanie zadaniami. Wyczerpanie. Przegrzanie lub wychłodzenie. Stracenie orientacji. Niewłaściwe wyważenie. Presja fizyczna. Presja psychiczna. STRES PRZED NURKOWANIEM Objawy Reakcja * Nerwowe gesty * Spokój i pewność * Częste oczyszczanie *Kontrola dróg oddechowych odruchów * Zamknięcie się * Przejrzenie w sobie planu nurkowania * Fiksacje *Kontrola oddechu * Niezdarność. * Własne sposoby. STRES PODCZAS NURKOWANIA Objawy Reakcja * Wytrzeszczone oczy * Kontakt wzrokowy * Zaciśnięte dłonie * Kontakt fizyczny * Brak reakcji * Spokój i pewność * Brak koordynacji * Sprawdź pływalność * Fiksacje * Uspokój oddech * Przesadna regulacja *Znajdź i rozwiąż pływalności problem * Woda w masce * Spokojne wynurzenie * Przyspieszony oddech *Kontakt i uspokojenie 67
ODPOWIEDŹ ORGANIZMU NA : STRES Wydzielanie adrenaliny. Przyspieszenie akcji serca. Przyspieszenie oddechu. - retencja CO2. STRES Wpływ na działanie: Początek TRAGEDII Błędny osąd sytuacji. Proste pomyłki. Nieuważność. Błędy w planowaniu nurkowania Ignorowanie zasad gospodarki gazami. PANIKA Punkt zwrotny w którym umysł i ciało dalej już ze sobą nie współpracują. 68
PANIKA Sytuacja zagrożenia życia. Panika częściej jest reakcją wynikającą ze strachu niż z realnego zagrożenia. Zawężenie możliwości umysłowych Jako wczesna reakcja na stres. Zawężenie percepcji. Zawężenie możliwości analitycznego myślenia Zawężenie możliwości reakcji na bodźce zewnętrzne. SPOSOBY RADZENIA SOBIE ZE STRESEM Trening aż do wyuczenia odruchów. Różnorodność trenowanych sytuacji i umiejętności. Mistrzostwo w technikach nurkowania. Oswojenie się z problemami. Pozytywne nastawienie. Właściwy sprzęt. Kontrola umysłu i oddychania. 69
STRES I KONTROLA ODDECHU Zatrzymaj się, Weź 5 spokojnych oddechów, Pomyśl, Weź 5 spokojnych oddechów, Dopiero wtedy zacznij działać!!! ODDYCHANIE Ma wpływ na: Działanie umysłu. Działanie ciała. Zdrowie człowieka. Zapobieganie stresom. Kontrolę nad stresem. WIZUALIZACJA Wizualizuj bezpieczne nurkowanie przed każdym wejściem do wody. Usiądź lub połóż się w wygodnej pozycji. Zamknij oczy. Zacznij oddychać głęboko i powoli. Zrelaksuj się. Wyobraź sobie bezpieczny i przyjemny przebieg nurkowania. Powtórz kroki w odwrotnej kolejności. Jeżeli z jakichkolwiek powodów będziesz czuł dyskomfort lub opór przed nurkowaniem nie wchodź do wody! 70
WIZUALIZACJA c.d. Wizualizacja pomaga oswoić się z problemami. Oswajając się, możemy się przygotować zanim sytuacje te staną się realnym zagrożeniem. Wyobraź sobie nurkowania starając się wyszukiwać trudne sytuacje, wizualizuj ich bezpieczne rozwiązania przed nurkowaniem. Afirmacja Używaj pozytywnej afirmacji na końcu każdego odbytego z sukcesem nurkowania. Dzisiaj odbyłem przyjemne i bezpieczne nurkowanie na 30 m. PODSUMOWANIE Rozumienie aspektów psychologicznych jest kluczem do bezpiecznego nurkowania. Każdy nurek powinien znać i brać pod uwagę swoje ograniczenia. Każdy nurek powinien znać i rozumieć efekty stresu. Każdy nurek powinien wiedzieć jak dawać sobie radę ze stresem. Każdy nurek powinien rozumieć znaczenie oddychania. 71