Wyganowski J. 1957. Wędkarstwo ss. 51-52. PWRiL. U nas pierwszy kołowrotek o nieruchomej szpuli został opracowany w 1943 roku przez Bronisława Radwańskiego. Nosił nazwę Sumex. W sprzedaży w ogóle się nie ukazał, gdyż cała jego produkcja uległa zniszczeniu w sierpniu 1944 roku. Kołowrotek Sumex miał dużo zalet. Był lekki ważył zaledwie 165 g., odznaczał się prostą konstrukcją. Posiadał szpulę duraluminiową o pojemności 50 metrów żyłki o przekroju 0,20 mm. Dopiero po ośmiu latach w 1952 roku pojawił się u nas po raz pierwszy w sprzedaży kołowrotek o szpuli nieruchomej, wykonany całkowicie w kraju. Nazywał się MAG. Konstrukcja prototypu opracowana została przez Stanisława Rosińskiego. Kołowrotek ten posiada bakelitową szpulę o pojemności 100 metrów steelonu o przekroju 0,35 mm. MAG jest dużo tańszy od tego rodzaju kołowrotków zagranicznych i pomimo tego pod żadnym względem im nie ustępuje. Posiadacz jego jest zawsze w tym szczęśliwym położeniu, że w razie uszkodzenia jakiegoś elementu, może bez trudu nabyć zamienną część zamiast dorabiać nową. Wyganowski J. 1965. Poradnik wędkarski s. 13. PWRiL. W kraju podjęto również produkcję kołowrotków. Nieźle zapowiada się Champion (300 zł), wymaga jednak pewnych usprawnień konstrukcyjnych oraz materiałowych. Bajor L., Strogulski S. 1974. Sprzęt i ekwipunek wędkarski produkcji krajowej i z importu (poradnik zawodowy dla pracowników handlu) ss. 46-50. Centrala Handlu artykułami papierniczymi i sportowymi. PRODUCENT: Spółdzielnia Pracy Sprzętu Wędkarskiego Kraków, ul. Grodzka nr 9. 1. Kołowrotek Kormoran, w cenie detalicznej 270,- zł. Symbol 90/1. Dane techniczne:
Kołowrotek spinningowy o stałej szpuli o podobnej konstrukcji jak kołowrotek KSB-4. Waga kołowrotka 350 gramów. Blokada korbki zmienna. Przełożenie przekładni 1:5. Pojemność szpuli 100 mb żyłki o średnicy 0,25 mm. Reduktorów pojemności szpuli nie stosuje się. Zakładanie i zdejmowanie szpuli podobnie jak w kołowrotku KSB- 4. Sposób użycia podobny jak w kołowrotku KSB-4. Różnica polega na tym, że w czasie wykonywania rzutu (zamachu) naciskamy do oporu klawiszowy przycisk hamulcowy, znajdujący się w tylnej części obudowy kołowrotka. W końcowej fazie rzutu zwalniamy nacisk palca na hamulcu. Regulacja hamulca następuje motylkowym pokrętłem regulacji, zamocowanym w dolnej części obudowy kołowrotka. Żyłkę na szpulę nawija nie bolec lecz osłona szpuli zabierak. Wszystkie kolejne fazy przygotowania kołowrotka do eksploatacji, zawiera szczegółowa instrukcja wchodząca w skład wyposażenia kołowrotka. Zastosowanie: Kołowrotek Kormoran przeznaczony jest przede wszystkim do połowu drapieżników na wszystkie dostępne na naszym rynku sztuczne przynęty. Można także stosować ten kołowrotek do połowów na żywca, przystawkę i przy połowach metodą gruntowodenną z zastosowaniem obciążenia do 50 gramów wagi oraz na spławiki zwykłe i przelotowe. Stosuje się żyłkę o średnicy od 0,20 do 0,35 mm. W skład wyposażenia kołowrotka wschodzą: szpula zapasowa i instrukcja. Obowiązują wszystkie przeciwwskazania eksploatacyjne omówione w tym rozdziale z wyjątkiem przeciwwskazań dla kołowrotków w obudowie z tworzyw sztucznych. 2. Kołowrotek Elwa, w cenie detalicznej 300,- zł. Symbol 90/2. Dane techniczne:
Lekki kołowrotek spinningowy o stałej szpuli. Waga kołowrotka 250 gramów. Blokada korbki zmienna. Przekładnia ślimakowa. Przełożenie przekładni 1:5,0. Pojemność szpuli bez reduktora - 100 mb żyłki o średnicy 0,30 mm. Zakładanie i zdejmowanie szpuli przez odkręcenie śruby mocującej szpulę śrubokrętem. Regulacja hamulca nakrętką motylkową. Zastosowanie: Kołowrotek Elwa przeznaczony jest do połowów drapieżników na średnie i małe sztuczne przynęty przy zastosowaniu lekkiego elastycznego wędziska spinningowego. Można go stosować także do połowów na spławiki zwykłe i przelotowe oraz na przystawkę przy użyciu obciążenia do 25 gramów wagi. Stosuje się żyłkę o średnicy od 0,20 do 0,35 mm. W skład wyposażenia kołowrotka wchodzą: zapasowa szpula z reduktorem, śrubokręt i klucz do wkrętów i nakrętek. PRODUCENT: Rzemieślnicza Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu Branży Metalowo-Drzewnej w Gliwicach 1. Kołowrotek Mewa-Popular, w cenie detalicznej 244,- zł. Dane techniczne: Średni kołowrotek spinningowy o stałej szpuli. Przekładnia ślimakowa. Waga kołowrotka 253 gramy. Blokada korbki zmienna. Przełożenie przekładni 1:2,5. Pojemność szpuli 100 mb żyłki o średnicy 0,45 mm bez reduktora pojemności szpuli. Zakładanie i zdejmowanie szpuli oraz regulacja hamulca przez odkręcenie lub dokręcenie nakrętki motylkowej. Zastosowanie: Kołowrotek Mewa-Popular stosuje się do połowu drapieżników metodą spinningową na wszystkie rodzaje sztucznych przynęt, Można go też używać do połowu na żywca oraz na przystawkę i przy połowach metodą gruntowo-denną z zastosowaniem obciążenia do 50 gramów wagi. Stosuje się żyłkę o średnicy od 0,25 do 0,45 mm. W skład wyposażenia kołowrotka wchodzą: zapasowa szpula, nakrętka,
podkładka filcowa i metalowa pod nakrętkę, woreczek z folii igelitowej oraz instrukcja. 2. Kołowrotek Skalar w cenie detalicznej 390,- zł. Średni kołowrotek spinningowy o stałej szpuli. Przekładnia ślimakowa. Waga kołowrotka 350 gramów. Blokada korbki zmienna. Przełożenie przekładni 1:2,85. Pojemność szpuli 100 mb żyłki o średnicy 0,35 mm bez reduktora pojemności szpuli. Zakładanie i zdejmowanie szpuli oraz regulacja hamulca jak w kołowrotku Mewa-Popular. Zastosowanie identyczne jak kołowrotka Mewa-Popular. W skład wyposażenia kołowrotka wchodzą: szpula zapasowa, regulator (nakrętka) hamulca szpuli, podkładka elastyczna i dociskowa hamulca szpuli, sprężynka oraz rolka pałąka, nakrętka pałąka, podkładka sprężynująca i instrukcja. 3. Kołowrotek Skalar-Mini w cenie detalicznej 246,- zł. Dane techniczne: Lekki kołowrotek spinningowy o stałej szpuli. Przekładnia ślimakowa. Waga kołowrotka 230 gramów. Blokada korbki zmienna. Przełożenie przekładni 1:4,7. Pojemność szpuli bez reduktora 100 mb żyłki o średnicy 0,30 mm. Zakładanie i zdejmowanie szpuli oraz regulacja hamulca jak w kołowrotku Mewa-Popular. Zastosowanie identyczne jak kołowrotka Emte Forelle. W skład wyposażenia kołowrotka wchodzą: szpula zapasowa, regulator (nakrętka) hamulca szpuli oraz podkładka elastyczna i dociskowa hamulca szpuli. PRODUCENT: Rzemieślnicza Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu Elektrometal w Łodzi. Kołowrotek SP-5, w cenie detalicznej 254,- zł.
Dane techniczne: Średni kołowrotek spinningowy o stałej szpuli w obudowie z tworzywa sztucznego. Przekładnia ślimakowa. Blokada korbki zmienna. Przełożenie przekładni 1:2,5. Pojemność szpuli bez reduktora 100 mb żyłki o średnicy 0,35 mm. Zakładanie i zdejmowanie szpuli oraz regulacja hamulca przez odkręcenie lub dokręcenie nakrętki motylkowej. Waga kołowrotka 200 gramów. Zastosowanie identyczne jak kołowrotka Mewa-Popular. Kołowrotek SP-5, pomimo obudowy z tworzywa jest mocny konstrukcyjnie i w związku z tym nie zachodzi konieczność przestrzegania dodatkowych przeciwwskazań eksploatacyjnych, omówionych w rozdziale dotyczącym importowanego kołowrotka Nixe S. W skład wyposażenia kołowrotka wchodzą: zapasowa szpula wraz z reduktorem pojemności szpuli oraz woreczek z folii igelitowej. Do tego kołowrotka stosuje się żyłkę o średnicy od 0,25 do 0,40 mm. Części zamienne do kołowrotków: Mewa Popular, Skalar i Skalar-Mini oraz do SP-5 nie są oferowane przez producentów przedsiębiorstwom handlowym do detalicznej sprzedaży. Zastosowanie poszczególnych typów kołowrotków (o szpuli ruchomej): 1) do lżejszych elastyczniejszych wędzisk z przelotkami przy połowach na spławiki zwykłe i przelotowe, na przepływankę i na przystawkę: c. Produkcja Spółdzielni Pracy Przemysł Drzewny Sprzęt Rybacki Warszawa, ul. Goździków nr 29/31. Kołowrotki z hamulcem sprężynowym. Symbol 2/10, w cenie detalicznej 44,- zł; 3/20, w cenie detalicznej 38,- zł; 3/40, w cenie detalicznej 36,- zł. Kołowrotki z hamulcem dociskowym. Symbol 3/1, w cenie detalicznej 23,- zł i 3/30, w cenie detalicznej 20,- zł oraz art. 3/50, w cenie detalicznej 41,50 zł/szt. d. Produkcja Zakładów Wytwórczych PZW Polsping Warszawa, ul.
KRN nr 42. Kołowrotek gruntowy, w cenie detalicznej 30,- zł. Kołowrotek ten wyposażony jest w hamulec dociskowy oraz terkotkę. e. Produkcja Spółdzielni Pracy Sprzętu Wędkarskiego Kraków, ul. Grodzka nr 9 Kołowrotek gruntowy 35, w cenie detalicznej 35,- zł. Symbol 10/56. Hamulec dociskowy. Kołowrotek muchowy, w cenie detalicznej 52,- zł. Symbol 100/53. Hamulec dociskowy oraz sprężynowy. f. Produkcja Rzemieślniczej Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu Mechaników i Optyków w Warszawie Kołowrotek gruntowy 52, w cenie detalicznej 23,- zł. Hamulec dociskowy. W tej grupie kołowrotków stosuje się żyłki o średnicy od 0,15 do 0,35 mm w ilości od 30 do 50 mb. 2) do cięższych sztywniejszych wędzisk, z przelotkami z bambusu lub tworzyw sztucznych, przy połowach metodą gruntową i na żywca: b. Produkcja Spółdzielni Przemysł Drzewny Sprzęt Rybacki : Symbol 2/20, w cenie detalicznej 55,- zł. Hamulec sprężynowy. c. Produkcja Spółdzielni Sprzętu Wędkarskiego Kraków: Kołowrotek gruntowy w cenie detalicznej 76,- zł. Hamulec sprężynowy i dociskowy. d. Rzemieślnicza Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu Mechaników i Optyków w Warszawie Kołowrotek 95 w cenie detalicznej 48,50 zł. Hamulec sprężynowy i dociskowy. Kołowrotek 84-P, w cenie detalicznej 81,- zł. Hamulec sprężynowy i dociskowy. W tej grupie kołowrotków stosuje się żyłki o średnicy od 0,35 do 0,50 mm w ilości od 50 do 100 mb.
Dzięgielewski A., Zdzieniecki M. 1988. Wędkarstwo bez sekretów ss. 36-42. LSW. W Polsce produkcją multiplikatorów typu Consul, opartych na prototypowych, krajowych rozwiązaniach, zajmowała się Rzemieślnicza Spółdzielnia Metalowców w Warszawie. Kilka lat temu produkcji zaniechano. Ułożyskowanie kulkowe i przekładnię hipoidalną posiada polski Prexer 1101. Typowym przykładem zastosowania prostej przekładni trybowej jest polski kołowrotek Relax 3, w którym zastosowano również łożyska ślizgowe. Znaczne siły działające na ten mechanizm w czasie holowania ryby, a nawet samej błystki, powodują w Relaxie 3 szybkie wyrabianie się tulei łożyskowej i zębów w trybach. Kołowrotki z przekładnią trybową nadają się do wędek, na które łowimy metodą spławikową i ewentualnie do lekkich wędek spinningowych. Sprawę wymiany szpuli ma najlepiej rozwiązaną kołowrotek Prexer 1101, w którym zdejmuje się szpulę po wciśnięciu odpowiedniego przycisku. Opisy techniczne niektórych kołowrotków Prexer 1101 Kołowrotek produkcji polskiej. Masa kołowrotka 310 g. Przełożenie przekładni 1:3,67. Pojemność szpuli 200 m żyłki o przekroju 0,2 mm lub 100 m żyłki o przekroju 0,3 mm, albo też 60 m żyłki o przekroju 0,4 mm. Szpula metalowa, wymienna. Zastosowano tu uproszczony sposób wymiany szpuli zsuwa się ją po wciśnięciu przycisku znajdującego się na czole szpuli. Kołowrotek posiada ponadto przekładnię ślimakową (hipoidalną) oraz kulkowe ułożyskowanie. Korpus i szpula wykonane są z aluminium. Korpus pokryto lakierem o dużej odporności na ścieranie. Według opinii wielu użytkowników i fachowców, kołowrotek Prexer 1101 należy do średniej klasy podobnych wyrobów na świecie. Przy umiejętnym użytkowaniu i konserwacji jest to urządzenie mogące służyć
wędkarzowi przez wiele lat. Smarowanie i konserwacja: zęby przekładni smaruje się smarem stałym GOI-54 lub ŁT; pozostałe części należy smarować olejem do maszyn krawieckich. Kormoran Kołowrotek produkcji polskiej. Masa kołowrotka 350 g. Przełożenie przekładni 1:5. Pojemność szpuli 100 m żyłki o przekroju 0,25 mm. Szpula wykonana z tworzywa, wymienna. Przekładnia trybowa. Ułożyskowanie ślimakowe. Korpus metalowy. Smarowanie: przekładnię pokrywać trzeba smarem stałym, zaś pozostałe elementy oliwą do maszyn krawieckich. Relax 3 Kołowrotek produkcji polskiej. Pojemność szpuli 180 m żyłki o przekroju 0,20, 150 m o przekroju 0,25 mm, 100 m o przekroju 0,30 mm. Szpula plastikowa. Korpus metalowy. Przekładnia trybowa. Łożyska ślizgowe. Smarowanie: przekładnię pokrywać trzeba smarem stałym, zaś pozostałe elementy olejem kostnym. Bambi Kołowrotek produkcji polskiej. Masa kołowrotka 180 g. Przekładnia 1:3,45. Wykonany jest z tworzywa sztucznego. Szpula mieści 100 m żyłki o przekroju 0,3 mm. Kołowrotek może być zainstalowany do bardzo lekkiej wędki. Wydaje się, że najbardziej godny polecenia jest Prexer 1101, który zdał praktyczny egzamin w rękach wielu wędkarzy łowiących różnymi metodami. Zaznaczamy, że Prexer 1101 nie nadaje się do wędki gruntowej z ciężkim ołowiem dennym, ale jest to chyba najlepszy kołowrotek produkowany w krajach socjalistycznych z przeznaczeniem do spinningowania.
Skarżyński A. 1992. Spinning s. 67. AW Comes. Kołowrotki na naszym rynku Bez wątpienia najlepszym polskim kołowrotkiem jest PREXER 1102. Stanowi on unowocześnioną wersję PREXERA 1101. Produkują go Łódzkie Zakłady Kinotechniczne PREXER. Kołowrotek waży 310 g, przełożenie jego mechanizmu wynosi 1:3,67 i jest, moim zdaniem, prawidłowo dobrane, dzięki czemu kołowrotek stał się w pełni uniwersalny. Szpula mieści 200 m żyłki o przekroju 0,2 mm, 100 m żyłki o przekroju 0,3 mm i 60 m żyłki o przekroju 0,4 mm. Wiele nowoczesnych rozwiązań konstrukcyjnych oraz materiały odporne na korozję sprawiają, że PREXER 1102 mieści się w wysokim standardzie najlepszych firm światowych. W kołowrotku zastosowano przede wszystkim przekładnię tzw. hipoidalną o dużej sprawności oraz ułożyskowanie kulkowe osi bębna; wprowadzono też uproszczony sposób zdejmowania szpuli polegający na wciśnięciu przycisku znajdującego się na czole szpuli przy jednoczesnym zdjęciu jej z osi (powtórne założenie nie wymaga już użycia przycisku); rączkę kołowrotka możemy składać poprzez wkręcenie jej o kilka obrotów i złożenie na korpus. Kołowrotek PREXER 1102 wyposażony jest w zestaw części zapasowych.
Oto krótka charakterystyka niektórych innych kołowrotków o stałej szpuli, które bywają w sklepach wędkarskich: Bambi (produkcji polskiej) Lekki kołowrotek z tworzywa sztucznego. Waga ok. 160 g; przekładnia 1:3,45; pojemność szpuli 100 m żyłki o średnicy 0,3 mm. Do spinningowania nadaje się tylko w przypadku łowienia na małe błystki, zalecałbym go raczej spinningującej młodzieży. Kormoran (produkcji polskiej) Waga ok. 350 g; przełożenie 1:5; pojemność szpuli 100 m żyłki o przekroju 0,25 mm. Zdzieniecki M. 2000. Wszystko o wędkarstwie, czyli jak złowić dużą rybę ss. 33-38. Oficyna Wydawnicza Alma Press. Multiplikatory Jak dotychczas multiplikatory nie cieszyły się w Polsce popularnością. Być może przyczyna tkwi w tym, że kołowrotki tego typu rodzimej produkcji ( Consule produkowane przed laty przez Rzemieślniczą Spółdzielnię Metalowców w Warszawie) nie były najlepszej jakości. Budowa kołowrotków ze szpulą nieruchomą Sprawnie działającą przekładnię ślimakową i łożyska stosowano w polskim kołowrotku Prexer 1101. Wszystkie kołowrotki miały wady - Prexer 1101 - awaryjność urządenie blokującego. Dziedzic Z. 1972. Wędkarski sport gruntowy s. 47. ZG PZW Kołowrotek o szpuli stałej Kormoran 11
Katalog... 1950. Katalog informator Spółdzielni Sprzęt Rybacki ss. 41-42.