PRZYCZYNY ZMNIEJSZENIA BIORÓŻNORODNOŚCI EKOSYSTEMÓW autor: Magdalena Szewczyk Cel zajęć: Cele operacyjne: Uczeń: potrafi wskazać elementy tworzące ekosystem umie wymienić ekosystemy i żyjące w nich organizmy zna pojęcie ekosystemu i bioróżnorodności wie, że różnorodność form życia jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania życia na Ziemi i utrzymania ekosystemów wymienia skutki zmniejszenia bioróżnorodności w ekosystemach umie podać przyczyny zubożenia ekosystemów Środki: kartki A4 z nazwami ekosystemów: łąka, jezioro, morze, las, rzeka, pole; ZAŁĄCZNIK 1, sklejona kostka (ZAŁĄCZNIK 2); taśma klejąca, szpileczki, pisaki, klej Czas trwania: godzina lekcyjna Miejsce zajęć: sala lekcyjna Grupa wiekowa: klasy IV-IV SP Przebieg lekcji: CZĘŚĆ WPROWADZAJACA 15 min 1. Nauczyciel odwołuje się do wiadomości już zdobytych na temat ekosystemów i bioróżnorodności. Ekosystem to zespół żywych organizmów tworzących biocenozę łącznie ze wszystkimi elementami środowiska nieożywionego, czyli z biotopem. Bioróżnorodność - zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi m.in. w ekosystemach lądowych, morskich i innych wodnych, jak też z zespołach ekologicznych, których organizmy te są częścią 2. Nauczyciel pyta uczniów o rodzaje ekosystemów. Przykłady ekosystemów: staw las dżungla łąka moczary rafa koralowa pole ocean wybrzeża morskie rzeka 3. Nauczyciel przedstawia poziomy ekosystemu. Prosi uczniów o przykłady różnych
organizmów tworzących poszczególne poziomy. a) materia nieożywiona w środowisku, b) producenci organizmy samożywne korzystające z materii nieożywionej, c) konsumenci organizmy cudzożywne (głównie zwierzęta), d) reducenci destruenci czyli bakterie i grzyby powodujące rozkład materii organicznej. 5. Uczniom są postawione pytania: a) Co może zaburzać funkcjonowanie ekosystemów, równowagę ekosystemów? wycinanie lasów równikowych, będących rezerwuarem niepoznanych organizmów budowa dróg melioracje zakwaszenie gleby stosowanie pestycydów zakwaszenie gleb, zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi i toksynami ubytek ozonosfery zastępowanie gatunków rodzimych przez wprowadzanie nowych, wprowadzanie gatunków inwazyjnych b) Jakie są skutki zmniejszenia bioróżnorodności ekosystemów? wyginięcie zwierząt i roślin, będących źródłem pokarmu dla innych organizmów brak źródeł żywności i lekarstw dla człowieka pogorszenie stanu zdrowia człowieka i zwierząt zmiany klimatu niszczenie gleb i wód CZĘŚĆ II GRA 20 min Nauczyciel każdemu z uczniów przypina na piersiach kartkę z nazwą zwierzęcia (ZAŁĄCZNIK 1). Dobrze, aby uczniowie orientowali się, gdzie żyje organizm, który reprezentuje (tabela 1). Na środku sali, na podłodze są porozkładane losowo kartki A4 z nazwami ekosystemów. Kartek ma zawsze być o 1 lub 2 mniej niż uczniów biorących udział w grze. Kartki muszą być rozłożone nie za blisko siebie, mogą być przylepione do podłogi taśmą klejącą. Nazwy ekosystemów mogą się powtarzać. Celem uczniów prezentujących różne zwierzęta jest szybkie ustawienie się na kartce z nazwą ekosystemu, który jest zasiedlany przez dane zwierzę. Nauczyciel włącza płytę z muzyką. Podczas trwania muzyki uczniowie w jej rytm krążą wokół kartek. W tym czasie nauczyciel rzuca kostką z nazwami ekosystemów. Ekosystem, który zostanie wyrzucony, będzie wyeliminowany. Gdy nauczyciel wyłączy muzykę, zabiera kartkę z nazwą wyrzuconego ekosystemu. Uczniowie starają się wejść na kartkę z nazwą ekosystemu zasiedlanego przez organizm, który reprezentują. Uczeń, który nie znajdzie dla siebie pustego miejsca na kartce musi opuścić grę. Uczniowie podają przyczyny zniszczenia ekosystemu i wymarcia organizmów. Grę można skończyć, gdy pozostanie kilku uczniów w grze. PODSUMOWANIE GRY 10 min
Uczniowie odpowiadają na pytania: 1. Jakie skutki dla środowiska będzie mieć zmniejszenie bioróżnorodności? 2. Jak wpłynie na człowieka zmniejszenie bioróżnorodności ekosystemów? Tabela 1. płoć dafnia szczupak żaba sałata ziemniak mszyce pszczoła biedronka pszczoła koniczyna lilia mszyce biedronka bocian czarny pstrąg leszcz wilk jaszczurka bocian czarny foka śledź jezioro pole łąka rzeka las morze
ZAŁĄCZNIK 1. PŁOĆ DAFNIA SZCZUPAK SAŁATA ZIEMNIAK PSZCZOŁA MSZYCE BIEDRONKA WILK BOCIAN CZARNY
ŻABA JASZCZURKA KONICZYNA LILIA FOKA ŚLEDŹ PSTRĄG LESZCZ
ZAŁĄCZNIK 2 MODEL KOSTKI DO GRY DO SKLEJENIA