Szkolenie 3 06 08.06.2008 Chałupy Szanse dla polskiego rybołówstwa w Unii Europejskiej. Nawiązywanie współpracy międzynarodowej. Podnoszenie konkurencyjności i atrakcyjności. Przetwórstwo i marketing produktami rybołówstwa. Organizator szkolenia: Instytut Inicjatyw Europejskich ul. Wyzwolenia 24 84-120 Władysławowo tel./fax. 058 664 12 10
Dzień 1 (06.06.2008): (Rozpoczęcie szkolenia o godzinie 10.00, przerwa na kawę 12.00 oraz 14.00, zakończenie 15.00) Tematyka szkolenia: Podnoszenie stanu świadomości oraz poziomu wiedzy odnośnie polityki rybackiej Unii Europejskiej wśród polskiej publicznej administracji rybackiej, oraz wśród przedstawicieli środowisk rybackich. Wspólna Polityka Rybacka, Europejski Fundusz Rybacki. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa. Korzystanie z funduszy. Nawiązywanie współpracy międzynarodowej wykład, ćwiczenie praktyczne.
Cel szkolenia: Zapoznanie uczestników z szansami, jakie niesie członkostwo w Unii Europejskiej. Wskazane zostaną potrzeby i korzyści wynikające ze współpracy z międzynarodowymi organizacjami. Kolejnym celem będzie wymiana doświadczeń między uczestnikami szkolenia oraz ćwiczenia praktyczne z nawiązywania współpracy.
POLITYKA RYBACKA Członkostwo Polski w Unii Europejskiej przynosi i przyniesie w przyszłości społeczeństwu polskiemu wiele korzyści. Przykładem są tutaj biedniejsze państwa, które przystępowały do Wspólnot Europejskich i w stosunkowo krótkim okresie osiągały coraz wyższy poziom zamożności i rozwoju społeczno-gospodarczego. Sytuacja taka wynika zapewne z zasady solidarności, która zakłada wyrównanie dysproporcji w rozwoju poszczególnych Reginów UE. Dla większości państw członkostwo w UE okazało się być niepowtarzalną szansą na gospodarcze i polityczne otwarcie, na uzyskanie pomocy finansowej, dostęp do nowoczesnych technologii, czyli tego, do czego dąży i dążyć powinna Polska. Oczywiście członkostwo Polski w Unii Europejskiej nie jest i nie będzie "lekarstwem na całe zło". Doświadczenia państw członkowskich pokazują, iż członkostwo stwarza szansę przyspieszenia wzrostu gospodarczego i zmniejszenie luki ekonomicznej i cywilizacyjnej dzielącej obecnie Polskę od państw członkowskich Unii Europejskiej. Wspólna polityka rybacka - szansa dla polskiego rybołówstwa Sytuacja polskiego rybołówstwa morskiego staje się wyjątkowo trudna. Rybołówstwo stanowi najważniejsze i często jedyne źródło dochodu rodzin rybaków zamieszkujących gminy nadmorskie. Ogromnym problemem dla dzisiejszego rybaka jest niezadowalający stan zasobów żywych w Bałtyku, zwłaszcza zasobów dorsza gatunku najchętniej poławianego. Naukowcy państw bałtyckich są zgodni, że obecna liczebność tego gatunku w Morzu Bałtyckim jest jedną z najniższych obserwowanych biomas oraz, że stan ten jest wynikiem zbyt
intensywnej eksploatacji w stosunku do produktywności stada. Sytuacja ta powoduje, że ustalane corocznie przez Komisję Europejską wielkości dopuszczalnych połowów na ten gatunek w akwenie Morza Bałtyckiego są coraz niższe (przyznane limity na 2008 były mniejsze o 23 33% w stosunku do roku 2007), co spotyka się z niezadowoleniem polskich rybaków. Ograniczenie dostępu do zasobów żywych poprzez zmniejszenie dopuszczalnych wielkości połowowych może powodować, że wykonywanie rybołówstwa w tym regionie stanie się ekonomicznie nieopłacalne. Trzeba jednak pamiętać, że przyczyną tego jest zły stan zasobów tego gatunku, który jest konsekwencją niezrównoważonej jego eksploatacji w przeszłości. Sytuację pogarsza również fakt, że część połowów dokonywanych w akwenie Morza Bałtyckiego nie jest zgłaszana. Według szacunków Międzynarodowej Rady Badań Morza (ICES) połowy niezgłaszane stanowią około 35 40% połowów oficjalnych. Niedostateczna kontrola ze strony administracji państwowej dodatkowo wpływa na sytuację, która ma miejsce w rejonie Morza Bałtyckiego. W 2007 r. polscy rybacy przełowili przyznaną im narodową kwotę na połowy dorsza w Morzu Bałtyckim o 8 tys. ton, co stanowiło aż ¾ kwoty narodowej. Pokazuje to skalę problemu i to jak bardzo nieskuteczna jest polska administracja morska w zakresie kontroli połowów i wykonywania innych przepisów wynikających z prawa polskiego i wspólnotowego. Działania podejmowane w ramach wspólnej polityki rybołówstwa dotyczące ochrony żywych zasobów mórz polegające na zarządzaniu nimi w sposób umożliwiający ich zrównoważoną eksploatację wychodzą na przeciw potrzebom polskiego sektora rybołówstwa bałtyckiego. Głównym, bowiem wyzwaniem stojącym przed wspólną polityką rybołówstwa w akwenie Morza Bałtyckiego jest odnowa stada dorsza bałtyckiego oraz innych zagrożonych gatunków ryb w celu umożliwienia kontynuacji połowów na poziomie ekonomicznej opłacalności oraz zapewnienia rybakom stabilnych dochodów. Wymagać to będzie jednak zmniejszenia przez kilka
kolejnych lat intensywności rybołówstwa (zwłaszcza połowów dorsza), do poziomu zalecanego przez naukowców. W ocenie Morskiego Instytutu Rybackiego w Gdyni odpowiednie zmniejszenie intensywności rybołówstwa już w ciągu 2 lat powinno doprowadzić do zwiększenia połowów i poprawienia struktury wiekowej stada dorsza bałtyckiego. Wymagać to będzie również zgody społecznej na takie działania, przede wszystkim z uwagi na konieczność zaprzestania nielegalnych i niezgłaszanych połowów oraz przestrzegania innych przepisów dotyczących wykonywania rybołówstwa na Morzu Bałtyckim. Konieczna ponadto będzie poprawa systemu kontroli połowów oraz funkcjonowania państwowej administracji morskiej w zakresie wykonywania tej kontroli. Drugim istotnym problemem polskiego sektora rybołówstwa bałtyckiego jest zbyt duży nakład połowowy w stosunku do dostępnych zasobów żywych Morza Bałtyckiego. Jednym z celów wspólnej polityki rybołówstwa jest uzyskanie i utrzymanie trwałej równowagi pomiędzy zasobami a zdolnością połowową, która wymaga zmniejszenia nakładu połowowego do poziomu umożliwiającego odnowę biologiczną zasobów. Z drugiej strony wspólna polityka dąży do zapewnienia osłon społeczno-ekonomicznych dla pracujących w sektorze rybackim, co w jakimś stopniu złagodzi negatywne skutki społeczno-gospodarcze wynikające ze zmniejszenia nakładu połowowego polskiej floty. Oba powyższe cele wychodzą naprzeciw głównym problemom i potrzebom polskiego sektora rybołówstwa bałtyckiego. Realizowany w latach 2004 2006 Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb zakładał zmniejszenie nakładu połowowego, co zostało osiągnięte w stopniu zadowalającym. Na lata 2007 2013 przewiduje się, że redukcja nakładu połowowego będzie realizowana w bardzo ograniczonym zakresie. Kontynuowane będą działania polegające na przekwalifikowywaniu statków rybackich na działalność niezwiązaną z rybactwem, jak również pomoc finansowa
z tytułu takiego przekwalifikowania. Nadal będzie można uzyskać pomoc finansową z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej. Środki na ten cel będą pochodziły z Europejskiego Funduszu Rybackiego. Za szczególnie ważne z punktu widzenia potrzeb polskiego sektora rybołówstwa bałtyckiego należy uznać działania polegające na tymczasowym zaprzestaniu działalności połowowej oraz możliwość uzyskania rekompensaty z tego tytułu. Kierunek tych działań jest istotny przede wszystkim dla rybaków, którzy nie chcą na stałe zaprzestać działalności połowowej (z uwagi na wielopokoleniowe tradycje wykonywania zawodu rybaka), jednak ze względu na stan zasobów są zmuszeni na ograniczenie tej działalności do czasu gdy stan zasobów w Morzu Bałtyckim pozwoli na jej wznowienie na poziomie zapewniającym jej ekonomiczną opłacalność. Najważniejszym kierunkiem działań przewidzianych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa z punktu widzenia poprawy warunków życia ludności województw nadmorskich są działania na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów zależnych od rybactwa. Celem tego działania jest poprawa sytuacji ekonomicznej tych obszarów poprzez wsparcie dywersyfikacji bądź restrukturyzacji gospodarczej i społecznej, w tym m.in. utrzymanie lub stworzenie nowych miejsc pracy. Wzrost zatrudnienia (poza sektorem rybołówstwa) jest warunkiem koniecznym do rozwoju gospodarczego gmin nadmorskich i jest zgodny z potrzebami oraz oczekiwaniami społeczności rybackiej. Do innych działań, istotnych z punktu widzenia poprawy funkcjonowania polskiego sektora rybołówstwa morskiego i przybrzeżnego należą działania polegające na rozwoju nowych rynków zbytu produktów rybołówstwa i akwakultury, promocji spożycia ryb i produktów rybnych przez konsumentów w celu zwiększenia tego spożycia w Polsce oraz kampanie mające na celu podniesienie świadomości konsumentów w aspekcie
ochrony i zrównoważonej eksploatacji zasobów morza. Szczególnie istotne z uwagi na stan zasobów morza i wynikające z tego ograniczenia dla sektora rybołówstwa bałtyckiego jest działanie polegające na wspieraniu wzrostu popytu na gatunki, które nie są w pełni eksploatowane przez polskich rybaków (szprot i śledź) oraz na gatunki, które stanowią zazwyczaj odrzuty w połowach ukierunkowanych lub nie przedstawiają wartości handlowej, zwłaszcza, gdy zachodzi konieczność ograniczenia lub zaprzestania połowów dorsza w przypadku występowania niskiej biomasy tego gatunku lub czasie trwania jego okresów ochronnych. Zarządzanie rybołówstwem może również wnieść wkład do podejścia ekosystemowego, ale podejście ekosystemowe do gospodarki morskiej powinno połączyć wszystkie sektory gospodarki, które mają wpływ na ekosystem morski. Zadanie zarządzania rybołówstwem w ramach podejścia ekosystemowego w UE polega na: (1) ograniczaniu bezpośredniego i pośredniego oddziaływania rybołówstwa na ekosystemy morskie, mając na uwadze zdrowie ekosystemów morskich i zrównoważone ekologicznie populacje ryb, poprzez uwzględnianie całej wiedzy na temat relacji między rybołówstwem a ekosystemami morskimi przy podejmowaniu decyzji w ramach WPRyb, a także (2) gwarancji, że działania podejmowane w rybołówstwie są spójne z działaniami podejmowanymi w ramach międzysektorowej strategii morskiej i na mocy dyrektywy siedliskowej oraz wspierają takie działania.
Zintegrowane podejście realizowane w ramach polityki morskiej i jej filaru ekologicznego, czyli strategii morskiej, przyniesie korzyści zrównoważonemu rybołówstwu poprzez zintegrowane zarządzanie wszystkimi interakcjami społecznymi, środowiskowymi i gospodarczymi zachodzącymi w gospodarce morskiej. Korzyści dla rybołówstwa płynące z podejścia ekosystemowego do gospodarki morskiej są znaczne. Rybołówstwo jest prawdopodobnie jedynym sektorem gospodarki morskiej, który bezpośrednio zależy od zdrowych ekosystemów morskich i tym samym odnosi najwięcej korzyści ze zintegrowanej ochrony tych ekosystemów. Podejście ekosystemowe do gospodarki morskiej będzie stanowić odpowiedź na obawy, wyrażane często przez przedstawicieli sektora rybołówstwa, że wiele działań człowieka szkodliwie oddziałuje na ekosystemy morskie i zasoby rybne w nich żyjące i że w celu ochrony ekosystemów morskich i zasobów rybnych konieczne jest zarządzanie całokształtem tych oddziaływań nie tylko tymi ze strony rybołówstwa. Zintegrowane podejście ekosystemowe umożliwi to, czego nie jest w stanie dokonać samo zarządzanie rybołówstwem: zapewni ekosystemom morskim powrót do zdrowego stanu i jego utrzymanie, ugruntowując w ten sposób podstawy produktywności zasobów rybnych w przyszłości. Podejście ekosystemowe do gospodarki morskiej wiąże się z koniecznością pogodzenia wielorakich i często sprzecznych interesów. Pomiędzy celami społecznymi a wymogiem prowadzenia połowów w granicach uwzględniających wymogi ekologii mogą wprawdzie występować krótkookresowe sprzeczności, jednak zanikają one w perspektywie długoterminowej, ponieważ zdrowe ekosystemy są podstawowym warunkiem funkcjonowania sektora rybołówstwa.
Wymienione wyżej szeroko zakrojone cele mają charakter ogólny, ale wymagają one również szczegółowego opisu oraz funkcjonalnego dostosowania w odniesieniu do konkretnych ekosystemów i rodzajów rybołówstwa. Należy to zapewnić w ramach współdziałania między instytucjami UE, rządami i zainteresowanymi stronami. Podstawowe procedury współpracy z zainteresowanymi stronami w ramach WPRyb stanowią regionalne komitety doradcze. Omawiane cele należy realizować w formie konkretnych działań. Zgodnie z jedną z teorii podejście ekosystemowe wymaga całościowego i zintegrowanego systemu zarządzania, opartego na przewidywaniu różnorodnych skutków oddziaływania rybołówstwa oraz środków zarządzania na ekosystem. Ponieważ jednak wiedza na temat dynamiki ekosystemów i rybołówstwa jest zawsze niepełna, wielu skutków rybołówstwa i środków zarządzania nie można dokładnie przewidzieć. Istniejącą wiedzę stosuje się też niekiedy zbyt wolno lub w niewystarczającym zakresie. W związku z powyższym niepełna wiedza czy niewystarczające narzędzia integracji nie powinny uniemożliwiać podejmowania działań. Postęp w omawianej dziedzinie można i należy osiągnąć posługując się wiedzą i narzędziami dostępnymi w chwili obecnej. Aktualny stan wiedzy umożliwia nam podejmowanie właściwie ukierunkowanych środków zarządzania. Następnie należy wprowadzić mechanizmy służące do monitorowania wyników i podejmowania środków zaradczych. W ramach zarządzania muszą istnieć możliwości reagowania w przypadku niepełnej wiedzy oraz elementy uczenia się przez działanie lub uwzględniania wyników badań naukowych. Niekiedy należy podjąć określone środki, nawet jeśli nie stwierdzono naukowo z całkowitą pewnością pewnych związków przyczynowo-skutkowych.
Wyniki zarządzania należy następnie monitorować w celu wprowadzenia w nim ewentualnych modyfikacji. Należy zwrócić się o analizę wyników i opinie dotyczące modyfikacji zarządzania do instytucji zapewniających Komisji opinie naukowe, zwłaszcza STECF-u, który często opiera się na opiniach przedstawianych przez International Council for the Exploration of the Sea. Aby wspierać wprowadzanie podejścia ekosystemowego należy w jak najszerszym zakresie wykorzystywać instrumenty finansowe Wspólnoty. W dziedzinie rybołówstwa przyczyniają się już do tego fundusze udostępniane na cele badawcze i gromadzenie danych. Na szczeblu państw członkowskich w celu wprowadzania podejścia ekosystemowego należy w pełni wykorzystywać Europejski Fundusz Rybacki (EFR), na przykład poprzez wspieranie rozwoju praktyk i technologii rybackich o niskim stopniu oddziaływania na ekosystem oraz poprzez podnoszenie poziomu wiedzy na ten temat. Wspólna polityka rybacka będzie wspierać działania polityczne na rzecz wprowadzania podejścia ekosystemowego do gospodarki morskiej: W perspektywie krótko- i średnioterminowej będą kontynuowane starania na rzecz ograniczania całkowitej presji połowowej na ekosystemy morskie. Zostanie opracowane prawodawstwo zmierzające do ograniczenia niepożądanych przyłowów dzięki polityce w zakresie odrzutów, a środki techniczne zostaną zweryfikowane w celu uwzględnienia kwestii niszczenia siedlisk oraz problemu przyłowów. W przypadku szczególnych grup wrażliwych gatunków opracowuje się plany działania, w których odpowiedni zestaw instrumentów ma zapewnić tym gatunkom szczególną ochronę. W 2008 r. zostanie
opublikowany plan działania na rzecz ochrony rekinów i spodoustych, a w 2009 r. plan działania na rzecz ochrony ptaków morskich. Uproszczone środki techniczne wprowadzone nowym rozporządzeniem, które zostanie przedstawione w 2008 r., spowodują poprawę selektywności narzędzi połowowych. Jednym z elementów oceny dobrego stanu ekologicznego w ramach strategii morskiej będzie stan populacji ryb, a w celu osiągnięcia celów związanych z populacjami ryb i oddziaływaniem rybołówstwa na siedliska i wrażliwe gatunki będą wprowadzane instrumenty WPRyb. Pierwszy zbiór wybranych wskaźników posłuży podmiotom odpowiedzialnym za zarządzanie rybołówstwem za praktyczną podstawę do wprowadzania podejścia ekosystemowego. Będzie on następnie rozwijany i uzupełniany, a odnośne dane będą zbierane zgodnie ze zweryfikowanym rozporządzeniem dotyczącym zbierania danych. W celu zagwarantowania odpowiedniego zarządzania działaniami połowowymi na obszarach chronionych prawodawstwem wspólnotowym (np. na obszarach Natura 2000 lub innych obszarach chronionych) będą stosowane instrumenty WPRyb. Wspólnota będzie wspierać inicjatywy popularyzujące koncepcję podejścia ekosystemowego w regionalnych organizacjach ds. zarządzania rybołówstwem, w ONZ i na innych forach międzynarodowych, oraz w odpowiednich przypadkach poprzez umowy dwustronne. Podejście ekosystemowe będzie ponadto postrzegane jako zasada, którą należy się kierować przy podejmowaniu decyzji w ramach WPRyb, gdzie zostanie przyjęte podejście uwzględniające w coraz większym stopniu kwestię nadmiernej presji połowowej na populacje i ekosystemy, co pozwoli zmniejszyć oddziaływanie na siedliska
wrażliwych gatunków oraz zapobiec zakłóceniom w strukturze i funkcjonowaniu ekosystemu. Działania badawcze dotyczące wszystkich aspektów podejścia ekosystemowego będą nadal wspierane, w celu poszerzenia wiedzy na temat ekosystemów morskich i uzupełnienia braków w ich opisie, co wniesie wkład do adaptacyjnego procesu wprowadzania tego podejścia. Ponadto naukowcy i podmioty odpowiedzialne za zarządzanie powinni zwiększyć wzajemną komunikację, dzięki czemu można będzie stale ulepszać narzędzia służące do zarządzania. Zachęca się państwa członkowskie do wykorzystywania możliwości oferowanych przez Europejski Fundusz Rybacki (EFR) w celu wprowadzania podejścia ekosystemowego, na przykład poprzez środki polegające na poszerzaniu wiedzy i ulepszaniu zarządzania rybołówstwem, szkoleniu rybaków w zakresie praktyk połowowych o niewielkim oddziaływaniu na środowisko oraz rozwoju praktyk i technologii o niskim stopniu oddziaływania na ekosystem.
WSPÓLNA POLITYKA RYBCKA Pierwsze zasady Wspólnej Polityki Rybackiej pochodzą z 1970 r., jednak właściwa WPRyb weszła w życie w styczniu 1983 r. Polityka ta była dwukrotnie nowelizowana po raz pierwszy w 1992 r., a po raz drugi w ramach reformy z 2002 r. Europejska gospodarka rybna i akwakultura uległy dość dużym zmianom w ciągu ostatnich trzydziestu lat. Środki pomocy publicznej przyczyniły się do rozwoju i modernizacji flot, urządzeń portowych i struktur służących hodowli ryb, ich sprzedaży i przetwórstwa. Postęp technologiczny na tyle zwiększył zdolności połowowe statków rybackich, że potrzeba obecnie mniejszej liczby tych statków do zapewnienia połowów w ilości niezagrażającej odnowie nakładu połowowego. W przypadku akwakultury zasadniczym wyzwaniem jest stosowanie metod produkcyjnych o minimalnym wpływie na środowisko naturalne. Wspólna Polityka Rybacka zmieniała się wraz z kolejnymi rozszerzeniami Unii Europejskiej, zwłaszcza z akcesją Portugalii i Hiszpanii w 1986 r., która doprowadziła do podwojenia floty europejskiej, powiększenia przez kraje nadmorskie ich wyłącznych stref ekonomicznych do 200 mil w późnych latach siedemdziesiątych oraz do globalizacji rynków zbytu. Zasady omawianej polityki ulegną również zmianie po kolejnym rozszerzeniu UE. Wspólna Polityka Rybacka jest absolutną koniecznością w Unii. Państwa Członkowskie decydują o wspólnych kierunkach i działaniach mających na celu zapewnienie trwałych zasobów rybnych i jest to najlepsza gwarancja dla przyszłości rybołówstwa każdego z państw oraz najwłaściwszy sposób zapewnienia realizacji zobowiązań UE i dopełnienia obowiązku zachowania najwyższej staranności wobec obecnego i przyszłego pokolenia.
Rozszerzenie Unii w 2004 roku miało miejsce w okresie przejściowym dla rybołówstwa, ze względu na trwający proces wdrażania reformy WPRyb z 2002 r. Reforma ta, przyjęta po okresie szerokich konsultacji z zainteresowanymi podmiotami w całej UE, dotyczy usuwania przyczyn nadmiernych połowów i niewystarczającego stopnia egzekwowania przepisów, co doprowadziło do wyczerpania wielu zasobów rybnych UE. Reforma dotyczyła: Długoterminowej strategii gospodarki połowowej, Jednorodności stosowania zasad WPRyb, Wzmacniania dialogu z podmiotami zainteresowanymi, Pomocy finansowej, Trwałości akwakultury, Zapewnienia sukcesu WPRyb.
EUROPEJSKI FUNDUSZ RYBACKI 2007-2013 Celem Wspólnej Polityki Rybołówstwa jest zapewnienie zrównoważonej eksploatacji żywych zasobów wodnych i akwakultury w kontekście zrównoważonego rozwoju, z uwzględnieniem względów środowiskowych, gospodarczych i społecznych. Wspólna Polityka Rybołówstwa obejmuje ochronę, zarządzanie oraz eksploatację żywych zasobów wodnych i akwakultury, a także przetwarzanie i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury w zakresie, w którym działalność ta prowadzona jest na terytorium państw członkowskich, na wodach wspólnotowych, przez wspólnotowe statki rybackie lub obywateli państw członkowskich. Jednym z narzędzi wspomagający osiągnięcie powyższych celów jest Europejski Fundusz Rybacki (EFR), który został ustanowiony rozporządzeniem Rady (WE) nr 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz.U. L 223 z 15.08.2006 s.1). Europejski Fundusz Rybacki jest finansowym instrumentem Wspólnej Polityki Rybackiej UE. Utworzony w 2006 r na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. określa ramy wsparcia wspólnotowego na rzecz: -zrównoważonego rozwoju sektora rybactwa, -obszarów zależnych głównie od rybactwa a także rybołówstwa śródlądowego.
Pomoc w ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego skoncentrowana jest na: a) wspieraniu wspólnej polityki rybołówstwa w celu zapewnienia eksploatacji żywych zasobów wodnych i wsparcie dla akwakultury w celu zapewnienia trwałości w sensie gospodarczym, środowiskowym i społecznym; b) wsparciu trwałej równowagi pomiędzy zasobami a zdolnością połowową wspólnotowej floty rybackiej; c)wsparciu zrównoważonego rozwoju rybołówstwa śródlądowego; d) wzmacnianiu konkurencyjności funkcjonujących struktur oraz rozwoju ekonomicznie żywotnych przedsiębiorstw w sektorze rybactwa; e) wspieraniu ochrony i poprawy stanu środowiska i zasobów naturalnych związanych z sektorem rybactwa; f) wspieraniu zrównoważonego rozwoju oraz poprawy jakości życia na obszarach, gdzie prowadzi się działalność należącą do sektora rybactwa; g) propagowaniu równości kobiet i mężczyzn w procesie rozwoju sektora rybactwa oraz obszarów zależnych głównie od rybactwa.
Osie priorytetowe W obecnej formie Europejski Fundusz Rybacki przewiduje udzielenie wsparcia finansowego podmiotom związanym z sektorem rybackim w ramach 5 priorytetów: Priorytet 1. Środki na rzecz dostosowania wspólnotowej floty rybackiej Działanie 1. Pomoc publiczna z tytułu trwałego zaprzestania działalności połowowej Działanie 2. Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej Działanie 3. Inwestycje na pokładzie statków rybackich i selektywność Działanie 4. Rybołówstwo przybrzeżne na niewielką skalę Działanie 5. Rekompensata społeczno-gospodarcza w celu zarządzania wspólnotową flotą rybacką Priorytet 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i rynek rybny produktów rybołówstwa i akwakultury Działanie 1. Środki na rzecz inwestycji produkcyjnych w akwakulturę Działanie 2. Środki na rzecz środowiska wodnego Działanie 3. Środki na rzecz zdrowia publicznego oraz zdrowia zwierząt Działanie 4. Rybołówstwo śródlądowe. Działanie 5. Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrót
Priorytet 3. Działania służące wspólnemu interesowi Działanie 1. Środki mające na celu ochronę i rozwój fauny i flory wodnej Działanie 2. Porty rybackie, miejsca wyładunku i przystanie Działanie 3. Promocja i rozwój nowych rynków zbytu Działanie 4. Projekty pilotażowe Działanie 5. Modyfikacja i zmiana przeznaczenia jednostek rybackich Priorytet 4. Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa Działanie 1. Wkład w zrównoważony rozwój obszarów zależnych głównie od rybactwa Priorytet 5. Pomoc techniczna
FINANSOWY INSTRUMENT STEROWANIA RYBOŁÓSTWEM Głównym instrumentem ekonomicznym Unii są fundusze strukturalne. Ich zaktualizowana wersja została określona w Rozporządzeniu Rady 1260/1999 z dnia 21 czerwca 1999 ustalającym główne postanowienia dotyczące Funduszy Strukturalnych. Uzupełnia ona postanowienia Rozporządzenia Rady 2052/1988 z 24 czerwca 1988. Funduszami strukturalne są objęte trzy cele: Cel 1 - promowanie rozwoju i strukturalnego dostosowania regionów, których poziom rozwoju pozostaje poniżej poziomu rozwoju innych regionów Unii. Jako kryterium przyjmuje się dochód na mieszkańca, nie przekraczający 75% średniego dochodu w Unii. Cel 2 - popieranie ekonomicznych i socjalnych zmian regionów stojących wobec strukturalnych trudności. Dotyczy to regionów przechodzących przemiany społeczno-gospodarcze w sektorze przemysłu i usług, ubożejące obszary wiejskie, obszary miejskie znajdujące się w trudnej sytuacji oraz obszary dotknięte kryzysem, zależne w dużej mierze od rybołówstwa. Obszary zależne od rybołówstwa są to obszary przybrzeżne, gdzie zatrudnienie w przemyśle rybnym stanowi znaczny procent całkowitego zatrudnienia oraz gdzie występują problemy społeczno-gospodarcze związane z restrukturyzacją sektora rybołówstwa, głównie z powodu dużej redukcji zatrudnienia w tym sektorze. Cel 3 - popieranie przystosowania i modernizacji polityki i systemów edukacyjnych, szkolenia i zatrudnienia.
W realizacji powyższych celów uczestniczą cztery fundusze strukturalne. Są to: W realizacji celu nr 1: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF), Europejski Fundusz Socjalny (ESF), Europejski Fundusz Rolny - Sekcja Orientacji (EAGGF), i wreszcie Finansowy Instrument Sterowania Rybołówstwem (FIFG). W realizacji celu nr 2: ERDF i ESF W realizacji celu nr 3: - tylko ESF. Finansowy Instrument Sterowania Rybołówstwem (FIFG) bierze udział w działaniach w sektorze rybołówstwa w ramach Celu nr 1, zgodnie z rozporządzeniem Rady nr 1263/1999 z dnia 21 czerwca 1999r. Fundusze uczestniczą w finansowaniu Inicjatyw Wspólnotowych i popierają środki innowacyjne i pomoc techniczną. W latach 2000-2006 fundusz FIFG był głównym źródłem pomocy finansowej dla sektora rybnego. Działanie funduszu reguluje Rozporządzenie Rady 2792/99/WE z dnia 17 grudnia 1999 r. określające szczegółowe zasady i ustalenia dotyczące wsparcia strukturalnego Wspólnoty w sektorze rybołówstwa. Najważniejsze działania, które można było finansować z tego funduszu to: a) osiąganie stałej równowagi pomiędzy zasobami rybołówstwa i ich eksploatacją; b) wzmocnienie konkurencyjności struktur oraz rozwoju rentownych ekonomicznie przedsięwzięć w tym sektorze; c) polepszenie rynkowej podaży oraz wartości dodanej produktów rybołówstwa i akwakultury; d) wkład w ożywienie obszarów zależnych od rybołówstwa i akwakultury wraz z pomocą socjalną dla rybaków.
Wszystkie interwencję były realizowane zgodnie z wymogami Wspólnej Polityki Rybackiej, na podstawie Wieloletnich Planów Zarządzania (Multiannual Guidance Programmes - MAGP). Problemy polskiego sektora rybołówstwa, w których rozwiązaniu możliwy był udział FIFG Prowadzenie opłacalnej eksploatacji zasobów Bałtyku wymaga dopasowania zdolności połowowej floty do stanu tych zasobów. Równa się to praktycznie konieczności wycofania ponad stu kutrów. Konieczne jest zapewnienie rekompensat finansowych dla właścicieli likwidowanych kutrów i na udzielenie pomocy rybakom tracącym pracę w wyniku redukcji floty. Racjonalizacja ekonomiki połowów wymaga również modernizacji starych i zakupu nowych jednostek. Stąd konieczne było stworzenie niezwykle precyzyjnych planów wspomagania takiej modernizacji floty, aby nie wpaść ponownie w pułapkę nadmiaru zdolności połowowej. W zakresie organizacji rynku elementem wymagającym silnej interwencji jest sprawny rynek pierwszej sprzedaży możliwy poprzez stworzenie lokalnych centrów pierwszej sprzedaży, w których można by zapewnić przestrzeganie standardów jakościowych oraz wprowadzenie jednolitych reguł i warunków handlu. Najistotniejszym elementem było zainwestowanie w infrastrukturę portów rybackich. Równie ważne było stworzenie modelu zarządzania pierwszą sprzedażą oraz mechanizmów promocji polskich produktów na Wspólnym Rynku. Zarówno modernizacja infrastruktury portowej, jak proces organizacji mogły być wspierane z funduszu FIFG. Z kolei ekonomika zakładów przetwórstwa rybnego preferuje zakłady średnie i małe, o dużej elastyczności produkcji i możliwościach szybkiej zmiany asortymentu. A taka jest właśnie struktura polskiego przemysłu przetwórstwa rybnego, w którym dominują zakłady średnie i małe.
Zakłady te nie dysponują dużym kapitałem koniecznym do podniesienia standardu sanitarnego i wdrożenia systemów jakości. Stąd rola FIFG, jako stymulatora przemian i dostosowania zakładów przetwórczych do standardów unijnych, może być ogromna i zasadnicza. Rodzaje inwestycji kwalifikujące się do wsparcia z funduszy strukturalnych, a w szczególności z FIFG, to: - modernizacja zakładów dla sprostania wymogom weterynaryjnym i sanitarnym Unii, - modernizacja poszczególnych linii produkcyjnych, - ochrona środowiska przed zanieczyszczeniami i utylizacja odpadów, - racjonalizacja zużycia mediów w produkcji, - wprowadzanie systemów bezpieczeństwa produkcji żywności.
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA Co nam daje współpraca międzynarodowa? Wymiana doświadczeń i pomysłów Możliwość realizacji i dofinansowania projektów Szansa na partnerstwa i długofalowe działania Radość ze współpracy z nowymi ciekawymi ludźmi Trudności we współpracy Różnice kulturowe praktyka, nawyki, zwyczaje, Różna kultura pracy i kultura organizacyjna, Stereotypy i uprzedzenia, Problemy komunikacyjne (językowe), inne kompetencje komunikacyjne, Brak przygotowania do pracy z odmiennymi kulturowo partnerami, Koszty związane z komunikacją i organizacją spotkań, Problemy z pozyskaniem osób uczestniczących w projektach mała atrakcyjność Polski i oferty projektowej. Jak uniknąć trudności? Otwartość, cierpliwość i elastyczność, Gotowość do zmiany istniejących w organizacji form pracy i dostosowanie ich do potrzeb i wymogów partnerów zagranicznych, Patrzenie na współpracę przez pryzmat korzyści, Świadomość różnic międzykulturowych m.in. w wymiarach relacji, stosunku do czasu, stylu komunikacji, zachowań niewerbalnych, Ciągłe poszukiwanie partnerów nie tylko w przededniu projektów i składania wniosków, Promowanie organizacji ulotki, strony internetowe, udział w imprezach.