Międzynarodowa Konferencja Miast i Gmin Partnerskich POLSKA SZWAJCARIA, SZWAJCARIA POLSKA

Międzynarodowa Konferencja Miast i Gmin Partnerskich POLSKA SZWAJCARIA, SZWAJCARIA POLSKA Internationale Städte - und Gemeindekonferenz POLEN-SCHWEIZ, SCHWEIZ-POLEN

Międzynarodowa Konferencja Miast i Gmin Partnerskich POLSKA SZWAJCARIA, SZWAJCARIA POLSKA Internationale Städte - und Gemeindekonferenz POLEN - SCHWEIZ, SCHWEIZ - POLEN SUPRAŚL POLSKIE OKNO NA SZWAJCARIĘ pod redakcją Radosława Dobrowolskiego

SPIS TREŚCI 7 WSTĘP Radosław Dobrowolski 11 WSPÓŁPRACA MIAST PARTNERSKICH SUPRAŚL W POLSCE I BALSTHAL W SZWAJCARII Jan Zachert SUPRAŚL 7 8 MARCA 2014r. AUTORZY Jan Zachert, Doris Meyer, Tomasz Ołdytowski, Justyna Olszańska, Renata Karpińska, Zygmunt Prugar Ketling, Philipp Schoch, Krzysztof Wolfram RECENZJA prof. dr hab. Mariusz Zemło REDAKCJA NAUKOWA dr Radosław Dobrowolski REDAKCJA TECHNICZNA Neoline Marek Białokoz KOREKTA Teresa Jabłońska TŁUMACZENIE NA JĘZYK NIEMIECKI Urszula Krysiewicz OKŁADKA Neoline Marek Białokoz COPYRIGHT URZĄD MIEJSKI W SUPRAŚLU WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE. ALL RIGHTS RESERVED. ISBN 978-83-937577-2-5 DRUK I SKŁAD Neoline Marek Białokoz WYDAWCA Urząd Miejski w Supraślu ul. Piłsudskiego 58, 16-030 Supraśl tel. 85 713 27 00, e-mail: um@suprasl.pl 17 Zusammenarbeit der Partnerstädte Supraśl in Polen und Balsthal in der Schweiz verfasst von Jan Zachert 25 Referat zum Thema Zusammenarbeit der Gesellschaften IGSB und TPS der Präsidentin der Interessengemeinschaft Supraśl-Balsthal von Doris Meyer 29 WSPÓŁPRACA STOWARZYSZEŃ IGSB i TPS Doris Meyer 35 PARTNERSTWO BALSTHAL SUPRAŚL REALIZOWANE OD 20 LAT PRZEZ MIESZKAŃCÓW OBU GMIN Tomasz Ołdytowski 49 Städtepartnerschaft Balsthal-Supraśl - wie sie seit 20 Jahren von den Bürgern beider Gemeinden realisiert wird verfasst von Tomasz Ołdytowski 53 WSPÓŁPRACA PARTNERSKA KRAKOWA I SOLURY Justyna Olszańska 65 Zusammenarbeit zwischen Krakau und Solothurn im Rahmen der Städtepart nerschaft verfasst von Justyna Olszańska, Büro des Stadtpräsidenten, Abteilung für internationale Zusammenarbeit des Stadtamtes Krakau 71 WSPÓŁPRACA PARTNERSKA MIAST CIESZYN LUZERN Renata Karpińska 75 Zusammenarbeit der Partnerstädte Cieszyn-Luzern verfasst von Renata Karpińska 79 POLSKA SZWAJCARIA. PRZYKŁADY PRZYJAŹNI. 200 LAT ŻOŁNIERSKIEJ PRZYJAŹNI. Zygmunt Prugar Ketling 87 Polen - die Schweiz, Beispiele der Freundschaft, 200 Jahre einer Soldatenfre undschaft von Zygmunt Prugar Ketling 95 Naturpark Thal Philipp Schoch 97 PARK KRAJOBRAZOWY THAL I JEGO TURYSTYCZNA OFERTA Philipp Schoch 107 SUPRAŚL CENTRUM TURYSTYCZNE PUSZCZY KNYSZYŃSKIEJ Krzysztof Wolfram

WSTĘP Historia oficjalnych kontaktów polsko szwajcarskich ma już 95 lat. Jej początki zaczynają się jeszcze w 1919 roku. Początki współpracy partnerskiej pomiędzy Supraślem i Balsthal nie mają aż tak dalekich początków, ale sięgają już na ponad 20 lat wspólnych kontaktów. Wszystko miało swój początek w roku 1993, kiedy to grupa szwajcarskich kolarzy pod przewodnictwem Doris Meyer, z Balsthal, odwiedziła Supraśl. Zauroczeni miasteczkiem i tutejszymi mieszkańcami, przekazali swoje spostrzeżenia ówczesnym władzom Balsthal. Efektem tych działań było podpisanie już w roku 1996 w Supraślu i w 1997 w Balsthal listu intencyjnego o partnerstwie pomiędzy gminami. Od tego momentu zaczyna się okres intensywnych, jakże docenianych i jak się okazuje potrzebnych, wzajemnych kontaktów suprasko - balsthalowskich. Podsumowaniem wzajemnej współpracy jest realizacja projektu Supraśl Polskie Okno na Szwajcarię, dzięki któremu powstało m. in. to wydawnictwo. Nie można pominąć zasług poszczególnych osób, od początku zaangażowanych w dzieło partnerstwa. Taką osobą jest niewątpliwie Pan Jan Zachert, który w latach dziewięćdziesiątych XX w. był niejako ambasadorem Szwajcarii w Polsce i ambasadorem Polski w Szwajcarii. To właśnie dzięki jego wsparciu i uporowi został wystosowany list przez Burmistrza Supraśla do Zarządu Miast i Gmin Szwajcarskich w Lozannie, z prośbą o wskazanie potencjalnych miast partnerskich. Miało to miejsce jeszcze w roku 1992. Nie mniej istotna jest również praca prezesów dwóch stowarzyszeń p. Tomasza Ołdytowskiego z Towarzystwa Przyjaciół Supraśla oraz p. Doris Meyer z Towarzystwa Przyjaciół Supraśl Balsthal Interessengemeinschaft Supraśl Balsthal, w skrócie IGSB. To właśnie współpraca stowarzyszeń i mieszkańców związanych z ich 7

działalnością jest filarem partnerstwa. W przeciągu tych dwudziestu lat współpracy około 400 osób z gminy Supraśl miało możliwość poznania kultury, tradycji, obyczajów szwajcarskich i około 350 mieszkańców Balsthal mogło poznać uroki Polski. Przedstawiony w niniejszej książce zbiór materiałów prezentowanych na Międzynarodowej Konferencji Miast i Gmin Partnerskich Polska Szwajcaria, Szwajcaria Polska, stanowiących podsumowanie relacji polsko szwajcarskich. Zapraszam Państwa do ciekawej lektury i do odwiedzenia naszych pięknych gmin: Supraśl i Balsthal. dr Radosław Dobrowolski 8

WSPÓŁPRACA MIAST PARTNERSKICH SUPRAŚL W POLSCE I BALSTHAL W SZWAJCARII Jan Zachert Szanowni Państwo! Poproszono mnie, abym podzielił się wspomnieniami o tym, jak doszło do nawiązania współpracy partnerskiej między miastem i gminą Supraśl w Polsce a miastem i gminą Balsthal w Szwajcarii. Pojęcie miasta partnerskiego powstało w 1913 roku w związku z nawiązaniem współpracy między miastem Rottweil w Niemczech i miastem Brugg w Szwajcarii. W 1947 r. została nawiązana współpraca partnerska między Ludwisburgiem w Niemczech i Montbeliard we Francji. W 1951 r. w Genewie pięćdziesięciu burmistrzów założyło Radę Miast Europejskich, która od 1984 r. przekształciła się w Radę Miast i Regionów Europy. Mieszkając od kilkunastu lat w Szwajcarii postanowiłem podjąć działania w celu nawiązania partnerstwa Supraśla z którymś z miast szwajcarskich. Z Supraślem byłem związany rodzinnie, rodzina Zachertów w 1834 roku przeniosła tutaj fabrykę włókienniczą ze Zgierza, tworząc jednocześnie osadę fabryczną rozwiniętą następnie w miasto przemysłowe Supraśl. Bywając w różnych środowiskach w Szwajcarii, mając różne kontakty poznałem gościnność i serdeczne nastawienie Szwajcarów do osób wywodzących się z Polski. W Szwajcarii znaleźli drugą ojczyznę konfederaci barscy, uczestnicy Powstania Listopadowego i Powstania Styczniowego, emigracja wojenna, emigracja solidarnościowa. W Solothurn mieszkał i tam zmarł Tadeusz Kościuszko, w Vevey mieszkał Henryk Sienkiewicz, w Morges mieszkał Ignacy Paderewski, w Zurichu mieszkał i wykładał na Politechnice Gabriel Narutowicz, w Szwajcarii również znalazł miejsce zamieszkania Ignacy Mościcki. W 1870 roku w Rapperswilu hrabia Władysław Broel-Plater, powstaniec roku 1831, założył do dziś funkcjonujące Muzeum Polskie. W czerwcu 1940 roku zostało internowanych w Szwajcarii 11

13 tysięcy żołnierzy 2 dywizji Strzelców Pieszych (2 DSP) pod dowództwem generała Prugar Ketlinga. Żołnierze budowali drogi, mosty, byli zatrudnieni przy wyrębie lasów. Około 400 żołnierzy ukończyło studia wyższe na różnych uczelniach szwajcarskich, wśród nich był też Lutyk Małkowski - syn Andrzeja Małkowskiego, twórcy harcerstwa polskiego, i wnuk Heleny Zachert-Małkowskiej. Syn internowanego polskiego oficera z 2 DSP, pan Claude Janiak, otrzymał najwyższe stanowisko w Szwajcarii - został Prezydentem Parlamentu Szwajcarskiego. Szwajcaria stała się też domem dla uchodźców solidarnościowych, przyjęła dużą grupę uchodźców z Austrii. Na apel Związku Organizacji Polskich we Fryburgu, Koła Polskiego w Bernie, Polskiej Misji Katolickiej w Zurichu starano się pomagać wysyłając paczki do Polski, transportem zajmowała się firma transportowa Edi Chrobot. W 1992 roku w czasie pobytu w Supraślu przeprowadziłem rozmowy z Burmistrzem i Radnymi proponując podjęcie starań w celu nawiązania współpracy z którymś z małych miast w Szwajcarii. Początkowo wyrażano obawy i wątpliwości. Udało mi się jednak przekonać rozmówców do tej propozycji. Burmistrz Supraśla wystosował list do Związku Miast i Gmin Szwajcarskich w Lozannie prosząc o wskazanie potencjalnych miast partnerskich. Otrzymana odpowiedź z Lozanny wskazywała 16 miejscowości, do których Burmistrz Supraśla wysłał propozycję współpracy. Pozytywne odpowiedzi nadeszły z Balsthal, Dornach i Gelterkinden. W 1993 roku latem wybierała się do Polski 14-osobowa grupa kolarzy z Balsthal pod kierownictwem Doris Meyer. Z zalecenia władz Balsthal grupa ta została skierowana do Supraśla, gdzie przebywała dwa dni w lipcu 1993 roku. Wizyta wypadła pozytywnie, efektem jej było zaproszenie przedstawicieli Supraśla przez władze Balsthal, Dornach i Gelterkinden. Suprascy Goście zawitali do Szwajcarii w październiku 1993 roku. Ich wizyta służyła wzajemnemu poznaniu się, prezentacji tych trzech miejscowości i pracy władz miejskich. Szczegółowy, historyczny już obraz wzajemnej współpracy przedstawiają załączniki. Chcę tutaj zwrócić uwagę na niektóre fakty, a mianowicie na: udział delegacji Supraśla w prezentacji Województwa Białostockiego na Targach Muga 94 i 95 w Bazylei i Targach Turystycznych z Zurichu 1996; podpisanie w sierpniu 1996 roku protokołu współpracy między Towarzystwem Przyjaciół Supraśla i grupą inicjatywną z Balsthal; założenie w listopadzie 1996 roku w Balsthal Towarzystwa Przyjaciół Supraśl -Balsthal Interessengemeinschaft Supraśl - Balsthal (skrót ISGB); w grudniu 1996 roku w Supraślu i w czerwcu 1997 roku w Balsthal podpisano list intencyjny o partnerstwie pomiędzy gminą Supraśl w Polsce i gminą Balsthal w Szwajcarii i upoważniono Towarzystwo Przyjaciół Supraśla w Supraślu i Interessengemeinschaft Supraśl - Balsthal w Balsthal do reprezentowania gmin we wzajemnej współpracy; udział przedstawicieli Supraśla i przedstawicieli Balsthal w październiku 1997 roku w Cieszynie w Zjeździe Polsko-Szwajcarskich Gmin Partnerskich; pomoc charytatywną mieszkańców Balsthal mieszkańcom Supraśla, wysyłka w listopadzie 1997 samochodu ciężarowego z odzieżą i sprzętem medycznym do Supraśla; podpisanie w sierpniu 1998 r. w Balsthal i w październiku 1998 r. w Supraślu Umowy o Partnerstwie między Supraślem w Polsce a Balsthal w Szwajcarii. W Supraślu z tej okazji odsłonięto tablicę informacyjną o Partnerstwie Supraśl - Balsthal na rogatkach miasta Supraśl; udział Supraśla na Targach INOVA 2004 w Szwajcarii, stoisko z promocją Supraśla, uroczystości w maju 2008 roku w Supraślu z udziałem delegacji z Balsthal 10-lecia partnerstwa Supraśl Balsthal; wieloletni udział mieszkańców Balsthal w odbywających się latem w Supraślu spotkaniach z naturą i sztuką Uroczysko; aktywny udział w realizowanych w ramach partnerstwa spotkaniach i imprezach młodzieży z obu zaprzyjaźnionych miejscowości. Prowadzone w ramach współpracy Supraśl - Balsthal wielopłaszczyznowe dzia- 12 13

łania zostały zauważone zarówno przez władze wojewódzkie w Białymstoku, jak i przez Ambasadę Polski w Bernie. Zostałem upoważniony przez Wojewodę Białostockiego do reprezentowania Województwa w Szwajcarii. Zostałem też członkiem Szwajcarsko-Polskiej Izby Przemysłowo Handlowej w Zurichu. Pozwoliło to na udział Województwa Białostockiego w Targach Muba 94 i 95 w Bazylei oraz Targach Turystycznych w 1996 r. w Zurichu. Rządy Polski i Szwajcarii podpisały 11 czerwca 1993 roku porozumienie o rocznej wymianie 150 praktyk zawodowych. W 1994 roku zaprosiłem do Szwajcarii Starostę Białostockiego i Dyrektora Szkoły Rolniczej w Supraślu; zostało podpisane odpowiednie porozumienie z przedstawicielem rolników szwajcarskich firmą Agroimpuls z Brugg. W ramach tego porozumienia wyjechało ze szkoły rolniczej w Supraślu na staże do rolników szwajcarskich w roku szkolnych 1995/96 14 osób, w roku szkolnym 1996/97 39 osób, a w roku szkolnym 1997/98 50 osób. W latach następnych wyjazdy były kontynuowane. Ogółem wyjechało ponad 400 osób. Rok 1997 dał też początek wyjazdom uczniów Zespołu Szkół Gastronomicznych w Białymstoku na staże do restauracji w Szwajcarii. Rozpoczęła się współpraca między leśnikami Województwa Białostockiego i leśnikami Kantonu Solothurn. W maju 1997 roku w Szwajcarii przebywała grupa leśników z Białegostoku, a od 24 do 29 sierpnia 1997 przebywała na Podlasiu grupa leśników z Kantonu Solothurn. Nawiązana została współpraca między pracownikami ochrony przyrody: w 1996 roku przebywała w Szwajcarii delegacja Zielonych Płuc Polski, w czerwcu 1998 roku przebywała w Supraślu i na terenie Puszczy Knyszyńskiej 13-osobowa grupa ornitologów ze Szwajcarii. Moje kontakty z działającą w Bazylei panią Alicją Masan, Prezesem tamtejszego Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, doprowadziły do powstania w Supraślu Koła Towarzystwa im. Fryderyka Chopina z Warszawy. Działania Supraśla w rozwijaniu partnerstwa międzynarodowego zostały dostrzeżone przez Radę Europy. W roku 2004 Supraśł otrzymał Dyplom Europejski. W międzyczasie bowiem oprócz partnerstwa z Balsthal w Szwajcarii, w 1999 roku podpisano Umowę o partnerstwie z Gminą Grossnenknethen w Niemczech, w latach 1999-2000 Samorząd Supraski wraz z TPS uczestniczył w programie Unii Europejskiej o nazwie Candle, dzięki któremu nawiązano również kontakt z mieszkańcami Porthcawl w hrabstwie Bridgend w Walii. W czerwcu 2004 roku Supraśl zawarł Porozumienie z Druskiennikami na Litwie. W końcu 1997 roku wróciłem ze Szwajcarii do Kraju, od tego czasu mogłem już tylko uczestniczyć w rozwoju partnerskich kontaktów Supraśl - Balsthal z Warszawy. Analizując rozwój już ponad 20-letnich kontaktów Supraśl - Balsthal uważam, iż pomyślny przebieg był możliwy dzięki przyjęciu dwóch podstawowych zasad: wzajemnego pobytu w domu gospodarza, dzięki czemu zostały nawiązane nici przyjaźni między rodzinami, mamy już nawet trzy małżeństwa; delegowaniu przez władze gmin i miast Supraśl i Balsthal realizacji współpracy na szczebel Towarzystwa Przyjaciół Supraśla w Supraślu i Interessengemeinschaft Supraśl - Balsthal w Balsthal. Oczywiście, wszystko zależy głównie od ludzi, stworzonego klimatu i walorów miejscowości partnerskich. 14 15

ZUSAMMENARBEIT DER PARTNERSTÄDTE SUPRAŚL IN POLEN UND BALSTHAL IN DER SCHWEIZ Jan Zachert Sehr geehrte Damen und Herren, ich wurde gebeten, darzustellen, wie es zur Aufnahme der Partnerschaft zwischen der Stadt und Gemeinde Supraśl in Polen und der Gemeinde Balsthal in der Schweiz gekommen ist. Der Begriff der Städtepartnerschaft entstand 1913, als die Städte Rottweil in Deutschland und Brugg in der Schweiz eine Zusammenarbeit angeknüpft haben. Im Jahre 1947 wurde eine ähnliche Zusammenarbeit zwischen der Stadt Ludwigsburg in Deutschland und dem französischen Montbeliard aufgenommen. 1951 haben in Genf 50 Bürgermeister den Rat der Europäischen Städte gegründet, der 1984 in den Rat der Städte und Regionen Europas umgewandelt wurde. Da ich viele Jahre lang in der Schweiz gelebt habe, habe ich mich bemüht, eine Partnerstadt für Supraśl unter den schweizerischen Städten zu finden. Mit Supraśl war ich aufgrund meiner Herkunft verbunden. 1934 verlegte die Familie Zachert ihre Textilfabrik aus Zgierz nach Supraśl und gründete somit eine Werksiedlung, die sich später zu einem Industriestädtchen entwickelte. Ich hatte viele Kontakte in der Schweiz geknüpft und bewegte mich in recht einflussreichen Kreisen. Die traditionelle Gastfreundlichkeit und Sympathie der Schweizer den Polen gegenüber war überall deutlich zu spüren. In der Schweiz fanden ihre zweite Heimat die Konföderierten aus Bar, die Teilnehmer der November- und Januaraufstände, der Kriegs- und schließlich auch der Solidarność - 17

Emigration. In Solothurn wohnte und starb Tadeusz Kościuszko, in Vevey lebte Henryk Sienkiewicz, in Morges - Ignacy Paderewski und in Zürich - Gabriel Narutowicz, der an der dortigen Technischen Hochschule unterrichtete; in der Schweiz fand einen festen Wohnsitz auch Ignacy Mościcki. Im Jahre 1940 hat Władysław Plater in Rapperswil ein bis heute funktionierendes Polnisches Museum gegründet. Im Juni 1940 wurden in der Schweiz 13 Tausend polnische Soldaten aus der 2. Infanterieschützendivision unter dem Kommando von General Prugar-Ketling interniert. Die Soldaten bauten Straßen und Brücken, wurden beim Fällen von Bäumen beschäftigt. Etwa 400 von ihnen haben ein Hochschulstudium an diversen schweizerischen Universitäten und Hochschulen absolviert, darunter auch Lutyk Małkowski, der Gründer der polnischen Pfadfinderorganisation und Enkel von Helena Zachert Małkowska. Der Sohn eines internierten polnischen Offiziers Claude Janiak erhielt die höchste Funktion in der Schweiz, er wurde zum Präsidenten des Schweizer Parlamentes gewählt. Die Schweiz ist zum Zufluchtsort für viele Solidarność-Anhänger geworden und hat eine große Gruppe der politischen Flüchtlinge aus Österreich aufgenommen. Dem Aufruf des Verbandes der Polnischen Organisationen in Fryburg, des Polnischen Klubs in Bern und der Polnischen Katholischen Mission in Zürich folgten viele Menschen, die hilfsbereit Pakete nach Polen geschickt haben. Diese wurden dann von der Firma Edi Chrobot transportiert. Im Jahre 1992, während meines Aufenthaltes in Supraśl habe ich Gespräche mit dem Bürgermeister und dem Gemeinderat geführt, und ihnen den Vorschlag unterbreitet, die Partnerschaft mit einer der kleineren Städte in der Schweiz anzuknüpfen. Anfangs hat man Zweifel und Bedenken geäußert, schließlich ist es mir doch gelungen, meine Gesprächspartner zu überzeugen. Der Bürgermeister von Supraśl hat daraufhin einen Brief an den Verband der Schweizerischen Städte und Gemeinden in Lausanne abgefasst mit der Bitte, eventuelle, an der Zusammenarbeit interessierte, Partner aufzuzeigen. Die Antwort, die aus Lausanne kam, wies auf 16 Ortschaften hin, an die sich dann der Bürgermeister direkt mit dem Vorschlag der Zusammenarbeit wandte. Eine positive Antwort ist aus Balsthal, Dornach und Gelterkinden gekommen. Im Sommer 1993 begab sich eine 14-köpfige Radfahrergruppe aus Balsthal unter der Leitung von Doris Meyer nach Polen. Auf Empfehlung der Stadtverwaltung ist diese Gruppe auch nach Supraśl gelangt, wo sie sich im Juli 1993 zwei Tage lang aufhielt. Dieser Besuch erwies sich als eine positive Erfahrung und so wurden daraufhin die Gemeindevertreter aus Supraśl nach Balsthal, Dornach und Gelterkinden eingeladen. Im Oktober 1993 erhielt man die Gelegenheit, die drei Partnergemeinden und deren Verwaltungsstrukturen kennen zu lernen. Ich möchte an dieser Stelle die wichtigsten Ereignisse auf dem Weg zur Partnerschaft schildern: Teilnahme einer Delegation aus Supraśl an der Präsentation der Woiwodschaft Białostockie auf der Messe MUBA 94 und MUBA 95 in Basel und an der Messe für Tourismus in Zürich im Jahre 1996; Unterzeichnung im August 1996 des Memorandums über die Zusammenarbeit zwischen der Gesellschaft der Freunde von Supraśl und der Initiativgruppe aus Balsthal; Gründung im November 1996 i Balsthal der Interessengemeinschaft Supraśl - Balsthal, die Abkürzung ISGB; im Dezember 1996 in Supraśl, und ein halbes Jahr später, im Juni 2007 in Balsthal wurde eine Absichtserklärung über die Partnerschaft zwischen beiden Gemeinden und Städten unterzeichnet; gleichzeitig sind die Gesellschaft der Freunde von Supraśl und die Interessengemeinschaft Supraśl - Balsthal beauftragt worden, die beiden Gemeinden in Fragen der Zusammenarbeit nach außen zu vertreten; Teilnahme einer Delegation aus Supraśl und der Vertreter der Gemeinde Balsthal an einem Kongress der Partnergemeinden im Oktober 1997 in Cieszyn; Karitative Hilfe der Bewohner von Balsthal an die Bewohner der Stadt Supraśl im November 1997 - Lieferung von Kleidung und medizinischen Geräten mit einem LKW nach Supraśl; Unterzeichnung im August 1998 in Balsthal und im Oktober 1998 in Supraśl des 18 19

Partnerschaftsvertrages zwischen der Gemeinde Supraśl in Polen und der Gemeinde Balsthal in der Schweiz; aus diesem Anlass wurde in Supraśl, am Rande Stadt, eine Informationstafel enthüllt; Teilnahme der Stadt Supraśl, mit eigenem Stand, an der Messe INOVA 2004 in der Schweiz; Feier des 10. Jubiläums der Partnerschaft im Mai 2008 mit der Beteiligung einer Delegation aus Balsthal; Langjährige Teilnahme unserer Freunde aus Balsthal an den im Sommer in Supraśl stattfindenden Begegnungen mit Natur und Kunst Uroczysko ; Aktive Teilnahme an den im Rahmen der Partnerschaft realisierten Veranstaltungen aller Art und Zusammentreffen von Jugendlichen aus befreundeten Ortschaften. Die vielfältigen Aktivitäten der Partnergemeinden Supraśl und Balsthal wurden sowohl von den regionalen Behörden als auch von der polnischen Botschaft in Bern bewundernd anerkannt. Ich bin vom Woiwoden der Region Podlasie bevollmächtigt, unsere Woiwodschaft in der Schweiz zu repräsentieren. Gleichzeitig wurde ich auch zum Mitglied der Polnisch-Schweizerischen Industrie- und Handelskammer in Zürich. Dadurch wurde die Teilnahme der Woiwodschaft Podlasie an den Messen MUBA 94, MUBA 95 und an der Messe für Tourismus in Zürich im Jahre 1996 ermöglicht. Die Regierungen Polens und der Schweiz haben am 11. Juni 1993 ein Abkommen über den jährlichen Austausch von 150 Lehrstellen unterzeichnet. Im Jahre 1994 habe ich den Landrat vom Kreis Białystok und den Direktor der Schule für Landwirtschaft aus Supraśl in die Schweiz einladen können. Dort haben wir eine Vereinbarung mit den Vertretern der schweizerischen Landwirte, der Firma Brugg unterschrieben. Im Rahmen dieser Vereinbarung konnten in den folgenden Jahren etliche Schüler der Schule für Landwirtschaft in Supraśl ihre Praktika in der Schweiz absolvieren, im Schuljahr 1995/96 haben sich an diesem Austausch 14 Personen beteiligt, im Schuljahr 1996/97 waren es schon 39 Personen, und ein Jahr später waren es bereits 50 Schüler. In den folgenden Jahren wurde die Aktion fortgesetzt. Insgesamt haben mehr als 400 Schüler von dieser Möglichkeit Gebrauch gemacht. Im Jahre 1997 wurde dieser Austausch erweitert. Diesmal konnten auch die Lehrlinge aus dem Verband der Gastronomischen Schulen aus Białystok ihre Berufspraktika in der Schweiz ableisten. Es begann die Zusammenarbeit zwischen Förstern aus der Woiwodschaft Białystok und den Förstern aus dem Kanton Solothurn. Im Mai 1997 hat sich in der Schweiz eine Gruppe der Förster aus Białystok aufgehalten, und vom 24. bis zum 29. August 1997 besuchte Podlasie eine Försterdelegation aus dem Kanton Solothurn. Auch im Bereich des Natur- und Umweltschutzes ist es uns gelungen, Zusammenarbeit anzubinden. 1996 ist eine Delegation der Grünen Lunge Polens in die Schweiz gereist, und im Juni 1998 haben 13 Ornitologen aus der Schweiz einen Gegenbesuch im Knyszyńska Urwald abgestattet. Meine Kontakte mit Frau Alicja Masan, der in Basel tätigen Präsidentin der Fryderyk Chopin Gesellschaft, haben dazu geführt, dass auch in Supraśl ein Verein dieser Gesellschaft gegründet wurde. Die aktive Rolle, die Supraśl in der Entwicklung der internationalen Städtepartnerschaft gespielt hat, wurde auch vom Europarat anerkannt und dementsprechend gewürdigt. 2004 erhielt die Stadt eine von dieser Institution vergebene Auszeichnung - das Europäische Diplom. In der Zwischenzeit ist nämlich neben der Partnerschaft mit Balsthal in der Schweiz auch ein Partnerschaftsvertrag mit der Gemeinde Großenkneten in Deutschland (1999) unterzeichnet worden. In den Jahren 1999-2000 haben die Verwaltungsvertreter aus Supraśl an einem Programm der Europäischen Union Candle teilgenommen; infolge dessen wurde eine Städtepartnerschaft mit der Ortschaft Porthcawl in der Grafschaft Bridgend in Wales geknüpft. Im Juni 2004 hat die Stadt Supraśl ein Abkommen mit Druskininkai in Litauen signiert. Ende 1997 bin ich aus der Schweiz in meine Heimat zurückgekehrt. Nun konnte ich von Warschau aus an der Weiterentwicklung der Partnerkontakte Supraśl - Balsthal mitwirken. Wenn ich an die bereits mehr als 20-jährige Geschichte der Partnerbeziehungen zwischen Supraśl und Balsthal zurückdenke, so bin ich überzeugt, dass dies vor allem durch die Annahme von zwei Grundprinzipien möglich gewesen war, und zwar: 20 21

gegenseitiger Aufenthalt im Haus des Gastgebers, wodurch Freundschaftsbande zwischen den ganzen Familien geknüpft, und sogar 3 Ehen geschlossen wurden. Übertragung der Realisation der Zusammenarbeit durch die Verwaltungen der beiden Städte und Gemeinden auf die Ebene der Gesellschaft der Freunde von Supraśl in Supraśl und der Interessengemeinschaft Supraśl-Balsthal in Balsthal. Natürlich hängt alles von den einzelnen Menschen ab, vom gegenseitigen Wohlwollen, von den freundschaftlichen Bindungen und nicht zuletzt auch von der Attraktivität der Partnerstädte selbst. Alle Faktoren spielen eine große Rolle und greifen ineinander. Ich möchte vorschlagen, dass ähnlich wie dies der Fall im Jahre 1997 in Cieszyn war, zum Sommerfestival, der zwischen 10-12 Juli in Supraśl stattfindeen wird, auch die übrigen Vertreter aus den polnischen und schweizerischen Gemeinden einzuladen, die miteinander durch Städtepartnerschaftsverträge verbunden sind. 22

Zusammenarbeit der Gesellschaften IGSB und TPS der Präsidentin der Interessengemeinschaft Supraśl-Balsthal Doris Meyer Die erste Gelegenheit für eine Zusammenarbeit ergab sich durch die Organisation des Aufenthaltes der Kindergruppe aus Supraśl in der Schweiz. Die 3 Schweizer Gemeinden stellten die Finanzen zur Verfügung, mit der Durchführung wurde in Supraśl der Verein Freunde von Supraśl, TPS, beauftragt. In der Schweiz übernahmen die Teilnehmer der Radreise von 1993 mit Unterstützung von Freunden diese Aufgabe. Der Erfolg und die begeisterten Rückmeldungen der Teilnehmer motivierten die beiden Organisatoren ein Jahr später den Gegenbesuch einer Schülergruppe aus Balsthal in Supraśl zu realisieren. Bei diesen gemeinsamen Aktivitäten zeigten sich sowohl Gemeinsamkeiten als auch Gegensätze. Dies war für alle sehr spannend und es entwickelte sich der Wunsch, die Kontakte nicht abbrechen zu lassen, sondern mit weiteren Projekten den Austausch weiterzuführen. Für beide Seiten war von Beginn an klar, dass es eine echte Partnerschaft werden sollte. Dies war nicht selbstverständlich, da in diesen Jahren, kurz nach der Öffnung, viele Kontakte zwischen West und Ost entstanden sind, bei welchen es vorwiegend um wirtschaftliche Hilfe und Knowhow Transfer von West nach Ost ging, also eher um Patenschaften. Wir haben uns intensiv mit den bestehenden Partnerschaftsmodellen auseinandergesetzt. Die meisten Partnerschaften bestehen zwischen grösseren Gemeinden, meistens Städten. Diese verfügen über grössere Verwaltungen in welchen die Aufgabe einer 25

Partnerschaftspflege Platz findet. Uns war deshalb schnell klar, dass dies in unseren Gemeinden nicht möglich ist und wir deshalb für uns eine eigenen Lösung brauchen. Da in Supraśl bereits ein gut organisierter Verein bestand, welcher sich für unseren Austausch bewährt hat, war es naheliegend, dass wir in Balsthal einen Partnerverein gründeten. Der Verein in Balsthal dient ausschliesslich der Pflege der Partnerschaft. In beiden Gemeinden konnten jedoch auch die Gemeinderäte und die Verwaltung für die Idee gewonnen werden. Die Gemeinden unterstützen die Partnerschaft in vielen Bereichen. Sie stellen Kontakte her, beteiligen sich mit Delegationen an verschiedenen Anlässen, stellen Infrastrukturen zur Verfügung und unterstützen konkrete Projekte auch finanziell. Gemäss der Partnerschaftsvereinbarung, welche zwischen den beiden Gemeinden im Jahre 1998 abgeschlossen und 10 Jahre später erneuert wurde, sind die beiden Vereine für die Umsetzung der Partnerschaft verantwortlich. Damit die Maxime der Partnerschaft eingehalten werden kann, ist es sehr wichtig, dass sich beide Seiten gleichwertig einbringen und beteiligen können. Das heisst konkret, dass wenn eine Idee für eine Aktivität oder ein Projekt eingebracht wird, zuerst gemeinsam geklärt wird, ob dies für beide Seiten umsetzbar ist. Einige Abmachungen gelten deshalb grundsätzlich: Die Reise in die Partnergemeinde ist Sache der Besucher sowohl bezüglich der Organisation als auch der Finanzierung. Die Unterkunft und Verpflegung geht zu Lasten der Gastgeber, das heisst, sobald die Besucher das Gemeindegebiet betreten, sind sie Gäste. Die Unterkunft wird soweit das möglich ist privat organisiert. Dadurch entstehen direkte Kontakte und die Möglichkeit, die andere Kultur und Lebensweise kennen zu lernen. Es ist die Aufgabe der beiden Vereine, die Kontakte zu pflegen, Anlässe zu organisieren und durchzuführen jedoch auch als Vermitter für Kontakte zwischen Interessierten aus beiden Gemeinden aufzutreten. Dabei geht es um den Austausch in den Bereichen Kultur, Sport, Generationen, Natur und Tourismus. Die für die Aktivitäten und Anlässe notwendigen finanziellen Mittel werden situativ durch die Vereine organisiert. Die Gemeinden, Sponsoren und Spender beteiligen sich also an einem konkreten Projekt, welches für sich abgeschlossen ist. Da beide Vereine ausschliesslich aus ehrenamtlichen Mitgliedern besteht, ist es sehr wichtig, dass die Aktivitäten einen verkraftbaren Zeitaufwand nicht überschreiten. Nur so kann die Motivation und Freude am Austausch, sowie die Energie um neue Aktivitäten auch in Zukunft zu organisieren, erhalten bleiben. Es ist uns auch sehr wichtig, die Bevölkerung nicht mit zuvielen Anlässen zu überfordern, sondern ein gutes Mass zu halten. Aus diesem Grunde achten wir darauf, dass nicht immer die Vereine die Initiative für die Aktivitäten ergreifen, sondern dass die interessierten Bevölkerung die Gelegenheit hat, Wünsche für Projekte einzugeben. Unsere Aufgabe ist es dann, die Kontakte zu Gleichgesinnten in der Partnergemeinde herzustellen und diese Gruppen bei der Umsetzung zu beraten indem wir unsere langjährige Erfahrung weitergeben. Unser Modell hat sich aus meiner Sicht für unsere beiden Gemeinden sehr bewährt und es haben, wie bereits im vorhergehenden Referat aufgezeigt wurde, sehr viele Anlässe und Kontakte in Polen und in der Schweiz stattgefunden. Aktuell erleben wir eine interessante aber auch intensive Zeit im Rahmen des Projektes Supraśl-das polnische Fenster zur Schweiz, zu dem auch dieser Anlass gehört. Ich muss jedoch festhalten, dass wir sowohl vom zeitlichen Aufwand als auch organisatorisch an unsere Grenzen gestossen sind. Das Projekt hat einmalige Möglichkeitern eröffnet und uns die Gelegenheit gegeben, neue Erfahrungen zu sammeln und neue Kontakte zu knüpfen. Für den Verein IGSB ist es jedoch in Zukunft nicht mehr mö- 26 27

glich, sich in dieser Intensität und dem damit verbundenen zeitlichen Aufwand zu engagieren. Es ist deshalb das Anliegen der Gemeinde Balsthal und des Vereins IGSB, die Partnerschaft in Zukunft wieder im gewohnten Rahmen weiter zu pflegen. Współpraca stowarzyszeń IGSB i TPS Ich bedanke mich beim Verein TPS und bei der Gemeinde Supraśl für ihr Engagement für diese Partnerschaft und freue mich auf hoffentlich noch viele Jahre spannender und beglückender Zusammenarbeit für unsere Partnerschaft. Doris Meyer Pierwszą okazją do nawiązania współpracy pomiędzy naszymi stowarzyszeniami było przygotowanie pobytu grupy dzieci z Supraśla w Szwajcarii. Trzy szwajcarskie gminy zapewniły środki finansowe, natomiast organizacja przedsięwzięcia po stronie polskiej została przekazana Stowarzyszeniu Przyjaciół Supraśla - TPS. W Szwajcarii zadanie to przypadło w udziale uczestnikom rajdu rowerowego z roku 1993, którzy przy wsparciu swoich przyjaciół przystąpili do jego realizacji. Sukces akcji i pełne zachwytu reakcje uczestników tego wyjazdu zmotywowały oba stowarzyszenia do zorganizowania rok później rewizyty grupy uczniów z Balsthal w Supraślu. Przy okazji tych wspólnych przedsięwzięć odkrywaliśmy zarówno podobieństwa jak i różnice pomiędzy nami. Było to dla nas bardzo frapujące i wzmocniło pragnienie podtrzymania tych kontaktów jak również kontynuowania wymiany w formie kolejnych wspólnych projektów. Obie strony od początku miały świadomość, że chodzi im o prawdziwe partnerstwo. Nie było to wcale takie oczywiste, ponieważ w tym okresie, na krótko przed otwarciem granic, nawiązane zostały liczne kontakty pomiędzy Wschodem i Zachodem Europy, które w większości dotyczyły pomocy gospodarczej, a także transferu wiedzy z Zachodu na Wschód, były więc raczej patronatem niż partnerstwem. Bardzo intensywnie przeanalizowaliśmy istniejące modele współpracy na bazie partnerstwa. Większość takich kontaktów ma miejsce pomiędzy dużymi gminami, najczęściej miastami. Dysponują one większym zapleczem administracyjnym, które może zapewnić właściwą opiekę dla kontaktów partnerskich. Bardzo szybko zrozumieliśmy, 28 29

że w naszych gminach ten model się nie sprawdzi i dlatego musimy wypracować nasze własne rozwiązanie. Ponieważ w Supraślu istniało już sprawnie zorganizowane stowarzyszenie, które bardzo dobrze sprawdziło się w naszej wymianie, postanowiliśmy założyć również w Balsthal podobne stowarzyszenie partnerskie. Nasze stowarzyszenie z Balsthal zostało powołane wyłącznie w celu podtrzymywania i pielęgnowania partnerstwa z Supraślem. W przypadku obu naszych miejscowości w realizację tego zadania udało się włączyć także rady gmin i administrację, które wspierają stowarzyszenia w wielu obszarach działania poprzez nawiązywanie kontaktów, zapewnienie infrastruktury i udzielanie pomocy w realizacji konkretnych projektów, również tej finansowej. Zgodnie z Umową o Partnerstwie, która została zawarta pomiędzy naszymi gminami w roku 1998, a 10 lat później została odnowiona, za realizację partnerstwa odpowiedzialne są oba stowarzyszenia. W celu zachowania zasady partnerstwa zasadniczą sprawą wydaje się, aby obie strony w tym samych stopniu angażowały się w to partnerstwo i mogły w tym samym zakresie w nim uczestniczyć. Konkretnie oznacza to, że jeżeli zrodzi się jakiś pomysł podjęcia wspólnych działań lub realizacji jakiegoś projektu, to najpierw wspólnie analizujemy, czy dla obu stron jest to do udźwignięcia. Dlatego zasadniczo obowiązują pewne ustalenia: Zarówno organizacja jak i finansowanie podróży do gminy partnerskiej leży w gestii odwiedzających. Zapewnienie noclegu i wyżywienia jest sprawą gospodarza, to znaczy gdy: tylko tylko odwiedzający przekroczą granice gminy, stają się gośćmi. Noclegi, o ile to możliwe powinny być organizowane w kwaterach prywatnych. Sprzyja to nawiązywaniu bezpośrednich kontaktów i stwarza możliwość lepszego poznania innej kultury i stylu życia partnerów. Zadaniem obu stowarzyszeń jest podtrzymywanie współpracy, organizowanie i przeprowadzanie wspólnych imprez, ale też nawiązywanie kontaktów pomiędzy osobami zainteresowanymi z obu naszych partnerskich gmin. Chodzi tu głównie o wymianę w zakresie kultury, sportu, kontaktów osobistych, ochrony przyrody i turystyki. Finansowe środki konieczne do przeprowadzenia wspólnych przedsięwzięć i imprez powinny być organizowane pod kątem danego wydarzenia przez stowarzyszenia. Gminy, sponsorzy i darczyńcy mogą włączyć się w finansowanie konkretnego projektu, który sam w sobie jest już zaplanowany i przygotowany. Ponieważ członkowie obu stowarzyszeń poza działalnością na rzecz wymiany mają również swoje obowiązki zawodowe, to istotne jest, aby wspólne przedsięwzięcia nie przekraczały pewnych ram czasowych i nie były zbyt absorbujące. Tylko wtedy możliwe jest podtrzymanie motywacji do dalszej wymiany, odczuwanie radości ze spotkań, jak również zebranie energii do organizacji kolejnych wspólnych przedsięwzięć. Jest dla nas też ważne, aby nie absorbować społeczności naszych gmin zbyt dużą ilością organizowanych imprez, lecz aby zachować w tym względzie konieczny umiar. Z tego powodu przywiązujemy dużą wagę do tego, aby to nie stowarzyszenia za każdym razem inicjowały wspólne przedsięwzięcia, lecz aby zainteresowane osoby z obu gmin miały okazję do zgłaszania własnych życzeń dotyczących realizowanych projektów. Naszym zadaniem jest wtedy zorganizowanie kontaktów partnerskich i służenie pomocą powstałym w ten sposób grupom w realizacji wspólnych zamierzeń poprzez dzielenie się naszym długoletnim doświadczeniem. Ten model, z mojej perspektywy, zdał egzamin w przypadku obu naszych gmin i jak to pokazano w poprzednim referacie, miały miejsce liczne kontakty osobiste i odbyliśmy wiele spotkań w Polsce i w Szwajcarii. Obecnie przeżywamy bardzo interesujący, ale również bardzo intensywny okres w ramach projektu Supraśl - polskie okno na Szwajcarię, w ramach którego odbywa się również to spotkanie. Muszę jednak stwierdzić, że zarówno z uwagi na ogromny nakład czasu, jak i kwestie organizacyjne, nie jesteśmy w stanie tego w takim zakresie udźwignąć. Projekt stwarza niepowtarzalne możliwości i daje nam sposobność do 30 31

zbierania nowych doświadczeń i nawiązywania nowych kontaktów. Jeżeli chodzi o IGSB, to nie będziemy jednak mogli w przyszłości angażować się w to z taką intensywnością i takim nakładem czasu. Dlatego też gmina Balsthal i stowarzyszenie IGSB zamierzają pielęgnować to partnerstwo we wcześniej przyjętej formie. Dziękuję stowarzyszeniu TPS i gminie Supraśl za ich zaangażowanie na rzecz partnerstwa i cieszę się zawczasu na jeszcze wiele lat, jak mam nadzieję, interesującej i satysfakcjonującej dla obu stron współpracy. 32

PARTNERSTWO BALSTHAL SUPRAŚL REALIZOWANE OD 20 LAT PRZEZ MIESZKAŃCÓW OBU GMIN Tomasz Ołdytowski Pomysł nawiązania współpracy pomiędzy Supraślem i Balsthal powstał w 1993 roku dzięki chęci poznawania świata, innych kultur, zwyczajów, kuchni itd. Inicjatorami pierwszych spotkań, z których wyłoniła się idea partnerstwa, były grupy zakręconych pozytywnie przyjaciół z Balsthal i Supraśla. W ciągu 20 lat odwiedzamy się wzajemnie, gościmy w naszych domach, poznajemy się, uczymy od siebie, chwalimy, ganimy i próbujemy się zrozumieć. Nauczyliśmy się, że jesteśmy różni, ale właśnie ta różność historii, kultury, obyczajów, tworzy nasz obraz i jest dobrym tłem do współpracy. Fenomen trwałości Partnerstwa Balsthal Supraśl to unikatowy sposób dotyczący kwaterunku gości. Ta forma realizowania partnerstwa pojawiła się niejako z przymusu. W latach dziewięćdziesiątych dysproporcje pomiędzy zasobnością Polaków i Szwajcarów były tak duże, że nie było możliwości finansowej, aby Polak mógł pozwolić sobie na zamieszkanie w szwajcarskim hotelu. Nie mniejsze znaczenie miało również przyjęcie przez liderów stowarzyszeń zasady poznawania siebie poprzez przebywanie wśród rodzin. Powstałe w Balsthal stowarzyszenie - IGSB (Interessenngemeindschaft Supraśl - Balsthal) i TPS (Towarzystwo Przyjaciół Supraśla) koordynowały od początku tworzenie i rozwijanie pozytywnych relacji po obu stronach granic. Nie wiem, czy system wymyśliła konkretna znana z imienia i nazwiska osoba. W każdym razie gdyby taka osoba się odnalazła, ma z pewnością zarezerwowane miejsce w galerii zasłużonych. Będzie to bez wątpienia miejsce honorowe. System kwaterunku ujmując rzecz w skrócie opiera się na prywatnych zasobach mieszkaniowych i obejmuje solidarnie kwatery po obu stronach granicy domy w 35

Supraślu i domy w Balsthal. Mechanizm działania systemu jest prosty: przyjedziesz do Balsthal zamieszkasz w jednym z tutejszych domów razem z właścicielem i jego rodziną. To podejście uruchamia drogę jednej z podstawowych zasad cywilizowanego świata, zasady wzajemności. To działa w obie strony jak automat. Jak opisuje te relacje uczestnik wyjazdów poznawczych do Szwajcarii, Andrzej Różalski: Instytucja gościny ma historię długą, w naszym wypadku tak długą jak historia Polski. Przez wieki instytucja ta wypracowała swoje reguły i zasady działania cały ceremoniał. W systemie gościnności są dwie strony gość i gospodarz. Na gospodarzu ciążą bardzo ważne zobowiązania wobec gościa. Zakres obowiązków obejmuje nie tylko to, co należy do portiera hotelowego, pokojówki, kelnera i kucharza razem wziętych, ale grubo więcej. Gospodarz powinien zadbać na przykład o zorganizowanie gościom wolnego czasu. Oprowadzić po własnym gospodarstwie, pokazać okolicę, zapoznać z sąsiadami i historią miejsca. Nieodłącznym składnikiem gościny są w Polsce biesiady wspólne posiłki, zakrapiane piwem, winem, wódką. Wówczas rozwiązują się języki mówi się o interesach, dzieciach, polityce, codziennych kłopotach, chorobach itd. Przy stole mówi się o wszystkim. Takie wspólne spotkania w domu czy plenerze jak to ludzi zbliża! Instytucja gościny powiedzmy sobie wprost, nakłada na gospodarza wieki ciężar obowiązków i odpowiedzialności. W Polsce sentencja gościnności zapisana jest w przysłowiu Gość w dom Bóg w dom. Kiedy doszliśmy do sedna sprawy zasad kwaterunku i przywrócenia do życia starej instytucji gościny, musimy powiedzieć coś więcej. Wszystko to możliwe było tylko dlatego, że kulturowe wzory istniały po obu stronach w Balsthal i w Supraślu. Mimo różnic bardzo wielu różnic, fundamenty kultury Polaków i Szwajcarów są z tego samego kamienia. Inaczej mówiąc jesteśmy ulepieni z tej samej gliny. Kierunki i odległości pomiędzy partnerskimi miastami wskazują drogowskazy usytuowane w pryncypalnych miejscach Supraśla i Balsthal: na placach przed Ratuszami. To odległość 1680 kilometrów. Jest to daleko i blisko. Dzieli nas nie tylko szmat drogi, ale również rzeczy ważniejsze rodowód, historia, kultura, nawet religia. Rodzi się pytanie: jak to się stało, że pomimo dużej odległości i różnic doszło do zawią- zania Partnerstwa Balsthal Supraśl? To pytanie należy skierować, jak mniemam, do kilku wybranych osób. Są w tym gronie zarówno Szwajcarzy jak i Polacy. To osoby o znaczeniu strategicznym dla partnerstwa. Osoby - spiritus movens. Jest to zatem Jan Zachert, potomek Fryderyka Zacherta, właściciela i założyciela miasteczka Supraśl. Jan Zachert urodził się w Polsce, lecz przez kilkanaście lat mieszkał i pracował w Szwajcarii. W latach dziewięćdziesiatych XX w. był niejako ambasadorem Szwajcarii w Polsce i ambasadorem Polski w Szwajcarii. Swatka, aby skojarzyć parę małżeńską musi znać dwie strony. Wówczas tylko jedna osoba znała dobrze Supraśl i Balsthal. Pół żartem mówiąc, pan Jan Zachert wystąpił trochę w roli swatki. Wynikły z tego za co jesteśmy Mu wdzięczni nowe przyjaźnie, nowe wartości, nowe horyzonty. Kolejna osoba to Doris Meyer uczestniczka grupy rowerzystów, którzy w 1993 roku odwiedzili Polskę. Trasa zapewne nie bez namowy Jana Zacherta zahaczyła o Supraśl. Co skierowało ich zainteresowanie na Polskę? Być może ciekawość. Ciekawość tego, o czym była mowa na początku, ciekawość poznania różnic i barier. 36 37

Zatem w galerii zasłużonych dla partnerstwa mamy Doris Meyer i Jana Zacherta. Bez dwóch zdań jest w niej miejsce dla innych Szwajcarów: Hugo Meyera męża Doris, jej brata Rolfa Meyera oraz Hansa Grolimunda (Cubiego). Powołując się dalej na relację uczestnika wyjazdów, Andrzeja Różalskiego: Z pewnością zalicza się do nich również Tomasz Ołdytowski. Na historycznym pikniku, w którym suprascy radni w 1993 roku przyjęli grupę skautów ze Szwajcarii, on pierwszy podjął dialog z Meyerami. Z pewnością już wtedy wiedział: że po latach izolacji Polacy potrzebują Europy. Dzisiaj nie da się odtworzyć, kto wówczas formułował założenia przyszłego partnerstwa Doris czy Tomasz? W każdym razie ilekroć przedstawiam Tomasza Ołdytowskiego jako architekta, mam na myśli podwójną jego rolę - jako architekta w dosłownym rozumieniu słowa oraz jako architekta Partnerstwa. Sprawcami sukcesu tego wieloletniego partnerstwa były i są rodziny szwajcarskie i polskie, Państwa: Meyer, Grolimund, Andereg, Menth, Heutschi, Gyger, Ołdytowskich, Kozłowskich, Sacharewiczów, Grygieńczów, Rojcewiczów, Rogalewskich, Brajczewskich, Techmańskich i innych, którzy otwierają swe domy i serca przyjaciołom zaprzyjaźnionych miast. Należą się im szczególne podziękowania. PARTNERSTWO to nie działanie zgodnie z wytyczonym i zapisanym wcześniej programem. Partnerstwo to przede wszystkim umiejętność budowania zaufania i nauka wyrozumiałości. To swego rodzaju sztuka podsycania wrodzonej ciekawości i umiejętność utrzymania pozytywnych relacji poprzez zaufanie, lojalność, współpracę i odpowiedzialność. HISTORIA KONTAKÓW PARTNERSKICH SUPRASL - BALSTHAL Towarzystwa Przyjaciół Supraśl Balsthal (Interessengemeindschaft IGSB) 47-10 Balsthal Herrengasse 11 Szwajcaria, Prezes Doris Meyer Towarzystwo Przyjaciół Supraśla (TPS ) 16-030 Supraśl /Polska/ ul. Wiewiórcza 2, Prezes Tomasz Ołdytowski PARTNERSTWO SUPRAŚL (POLSKA) BALSTHAL (SZWAJCARIA) wizyta 14 - osobowej grupy Szwajcarów /rajd rowerowy po Polsce/ lipiec 1993 r. Supraśl /dwa dni/ wizyta 3 - osobowej delegacji władz Supraśla na zaproszenie samorządów gmin szwajcarskich DORNACH, BALSTHAL, GELTERKINDEN (Wiktor Grygiencz Burmistrz, Michał Kozłowski Przewodniczący Rady Miejskiej, Tomasz Ołdytowski Prezes Towarzystwa Przyjaciół Supraśla) Szwajcaria Balsthal, Dornach, Gelterkinden, październik 1993 r. /14 dni/ udział w Targach MUBA-94 w Bazylei /udział w konferencji partnerskiej dnia polskiego /Tomasz Ołdytowski Bazylea, 7 marca 1994 r./ 38 39

wizyta delegacji z Gelterkinden (Peter Platner z małżonką Burmistrz Gelterkinden) Supraśl, lipiec 1994 r. /7 dni/ wizyta 40 - osobowej delegacji radnych z gminy Dornach, Balsthal Supraśl, wrzesień 1994 r. /3 dni/ wystawa prac uczniów z Liceum Sztuk Plastycznych w Supraślu w Ratuszu w Dornach 25 marca 1995 r. udział w targach MUBA-95 w Bazylei organizacja stoiska Supraśla wspólny udział z delegacją Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku reprezentującą Region ekologiczny Zielonych Płuc Polski /Iwona Rojcewicz Burmistrz Supraśla, Tomasz Ołdytowski Prezes TPS/ Bazylea 18-25 marca 1995 r. obóz młodzieżowy z Supraśla w Szwajcarii /grupa 35 - osobowa/ Balsthal, Dornach, Gelterkinden, 14-26 sierpień 1995 r obóz młodzieżowy z Balsthal w Polsce /grupa 27 - osobowa/ Supraśl, Prażmowo 19 lipca - 4 sierpnia 1996 r. podpisanie protokołu o współpracy pomiędzy Zarządem TPS i grupą Szwajcarów z Balsthal /delegacja z Supraśla/ Tomasz Ołdytowski Prezes TPS Henryk Ołdytowski członek zarządu TPS Helena Gromak-Ołdytowska członek TPS Balsthal, 14 sierpnia 1996 r. ZAŁOŻENIE W SZWAJCARII TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ SUPRAŚL BALSTHAL /Interessengemeinschaft Supraśl Balsthal, skrót -IGSB/ skład: Doris Meyer-Prezydent Vreni Heutschi, Peter Menth, Romy Gyger, Heinz Grolimund, Kathrin Bergmann, Teresa Jaszczyk. 1 listopada 1996r. podpisanie w Supraślu listu intencyjnego o partnerstwie pomiędzy gminą Supraśl w Polsce i gminą Balsthal w Szwajcarii upoważnienie stowarzyszeń do reprezentowania gmin we współpracy Supraśl, 30 grudnia 1996 r. Balsthal, 27 czerwca 1997 r. wizyta Zarządu TPS w Balsthal /Tomasz Ołdytowski Prezes, Marian Sacharewicz-z-ca Prezesa, Andrzej Murawski Skarbnik, Marek Szutko-Sekretarz, Iwona Rojcewicz Burmistrz Supraśla/ spotkanie z Zarządem IGSB i nowymi władzami gminy Balsthal Balsthal, wrzesień 1997 r. 40 41

udział delegacji Supraśla / Iwona Rojcewicz Burmistrz Supraśla Tomasz Ołdytowski Prezes TPS / i delegacji Balsthal / Doris Meyer, Kati Menth, Peter Menth/, w Zjeździe Polsko-Szwajcarskich Gmin Partnerskich Cieszyn, 27-28 października 1997 r. pomoc charytatywna mieszkańców Balsthal dla Supraśla przekazanie przez IGSB 1200 kg odzieży używanej Towarzystwu Przyjaciół Supraśla w celu pomocy najuboższym mieszkańcom gminy Supraśl listopad 1997 r. udział delegacji z Balsthal w uroczystościach obchodów 30-lecia TPS oraz pierwszej edycji nagrody Henryk /Doris Meyer, Kathrin Bergmann/ Supraśl, 17 kwietnia 1998 r. odsłonięcie tablicy informującej o PARTNERSTWIE Supraśl Balsthal na rogatkach miasta Supraśl 3 października 1998 r. partnerski spływ kajakowy Czarną Hańczą zorganizowany przez TPS (udział 5 członków IGSB z Balsthal) Supraśl, Czarna Hańcza, 31 lipca - 12 sierpnia 1999 r. wizyta grupy młodzieży z Balsthal w Supraślu 22-25 maja 1999 r. wizyta Ambasadora Szwajcarii w Polsce, Pana Paula Andre Ramseyera w Supraślu, na zaproszenie Towarzystwa Przyjaciół Supraśla 1 października 1999 r. wizyta 13-osobowej grupy ornitologów ze Szwajcarii w Supraślu Supraśl, 7-11 czerwca 1998 r. PODPISANIE UMOWY O PARTNERSTWIE - w języku niemieckim POMIĘDZY SUPRAŚLEM / POLSKA / I BALSTHAL / SZWAJCARIA / 58-osobowa delegacja z Supraśla udział Ambasadora Szwajcarii w Polsce, Jeana Olivier Quinche 21 sierpnia 1998 r. PODPISANIE UMOWY O PARTNERSTWIE w języku polskim POMIĘDZY SUPRAŚLEM I BALSTHAL (12-osobowa delegacja z Balsthal) udział b. Prezydenta RP na uchodźstwie, RP Ryszarda Kaczorowskiego Dzień Szwajcarski uroczystości zorganizowane przez TPS z okazji obchodów 500-lecia Supraśla 53-sobowa delegacja z Balsthal z grupą folklorystyczną uroczystości Dnia Szwajcarskiego obchodzone pod patronatem i z udziałem Ambasadora Szwajcarii w Polsce, Paula A. Ramseyera oraz zastępcy ambasadora, Clouda Barbeya z małżonką Supraśl, 1-4 czerwca 2000 r. rajd rowerowy po Szwajcarii zorganizowany przez IGSB 24-osobowa grupa z Supraśla Szwajcaria, 28 lipca - 6 sierpnia 2000 r. 42 43

wyjazd do Szwajcarii na zaproszenie IGSB zorganizowany przez TPS dla 43-osobowej grupy składającej się z członków Chóru Supraskiego pod kierownictwem Jerzego Tomzika oraz seniorów z Supraśla Balsthal, 31 marca - 6 kwietnia 2001 r. międzynarodowy spływ kajakowy Czarną Hańczą zorganizowany przez TPS dla grup partnerskich Supraśla (9-osobowa grupa ze Szwajcarii) Supraśl, Czarna Hańcza, 28 lipca - 10 sierpnia 2001 r. plener plastyczny w Balsthal 15-sobowa grupa młodzieży z Liceum Sztuk Plastycznych w Supraślu przebywała pod kierunkiem Taidy Kozłowskiej w Szwajcarii na zaproszenie Towarzystwa Przyjaciół Supraśla-Balsthal Balsthal, 15-25 sierpnia 2001 r. wręczenie Towarzystwu Przyjaciół Supraśl-Balsthal nagrody im. Henryka Ołdytowskiego HENRYK 2001 (za promocję Supraśla w Kraju Helwetów) nagrodę odebrała Prezes IGSB Doris Meyer Supraśl, 20.04.2002 r. udział w targach INOVA-2002 w Szwajcarii organizacja stoiska promującego Supraśl udział uczniów z Liceum Sztuk Plastycznych w Supraślu, 14 osób /Taida Kozłowska, Regina Abramowicz nauczyciele/ Balsthal, 28 sierpnia - 11 września 2002 r. wizyta Ambasadora Szwajcarii w Polsce Pana Andre von Grafenrieda w Supraślu, na zaproszenie Towarzystwa Przyjaciół Supraśla odsłonięcie tablicy poświęconej współpracy stowarzyszeń TPS w Supraśłu i IGSB Balsthal w Szwajcarii, wmontowanej w postument zabytkowej rzeźby przed Pałacem Buchholtza w Supraślu /siedziba Liceum Sztuk Plastycznych/ 30 maja 2003 r. udział w targach INOVA-2004 w Szwajcarii organizacja stoiska promującego Supraśl udział studentów WSZWFiT w Supraślu oraz mieszkańców Supraśla, 11 osób Balsthal, 29 sierpnia - 12 września 2004 r. udział w targach INOVA-2005 w Szwajcarii organizacja stoiska promującego Supraśl Balsthal, sierpień 2005 r. wizyta Ambasadora Szwajcarii w Polsce, Pana Benedict de Cerjat w Supraślu, na zaproszenie Towarzystwa Przyjaciół Supraśla zwiedzanie Muzeum Ikon oraz wystawy poplenerowej /w Liceum Sztuk Plastycznych/ 30 maja 2007 r. międzynarodowy spływ kajakowy Czarną Hańczą, Zorganizowany przez TPS dla grup partnerskich Supraśla (7-osobowa grupa ze Szwajcarii) Supraśl, Czarna Hańcza, 23-28 lipca 2007 r. 44 45