Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Otwocku. Ocena bezpieczeństwa stanu sanitarnego powiatu otwockiego za rok 2011. Otwock, 2012 r.

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Otwocku Ocena bezpieczeństwa stanu sanitarnego powiatu otwockiego za rok 2011 Otwock, 2012 r.

Spis Treści Wstęp 3-3 Epidemiologia 4-12 Higiena Komunalna 13-18 Higiena Pracy 19-22 Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku 23-26 Higiena Dzieci i Młodzieży 27-29 Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia 30-33 Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny 34-36 - 2 -

Wstęp Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Otwocku obejmuje zapobiegawczym i bieżącym nadzorem sanitarnym gminy: Otwock, Karczew, Józefów, Wiązowna, Kołbiel, Osieck, Sobienie Jeziory i Celestynów oraz miasta: Otwock, Karczew, Józefów. Teren objęty nadzorem zajmuje obszar ok. 615 km 2 i liczy 120.774 mieszkańców. Głównym celem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest ochrona zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobieganie powstawaniu chorób zakaźnych i zawodowych. Zadanie to realizowane jest poprzez prowadzenie: działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych oraz sprawowanie nadzoru nad warunkami higieniczno sanitarnymi w placówkach służby zdrowia, nadzoru nad jakością wody oraz obiektami służącymi do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia przez ludzi oraz na potrzeby gospodarcze, nadzoru nad warunkami pracy oraz narażenia zawodowego na czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, wzmożonych działań zmierzających do poprawy stanu sanitarnego obiektów żywności, żywienia poprzez dostosowanie ich do wymagań Unii Europejskiej nadzoru sanitarnego nad stałymi placówkami oświatowo-wychowawczymi oraz sezonowymi placówkami wypoczynku letniego i zimowego, w celu osiągnięcia optymalnych warunków zdrowotnych pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach, działalności edukacyjnej poprzez kształtowanie zachowań prozdrowotnych wśród mieszkańców powiatu, nadzoru zapobiegawczego, w szczególności uzgadniania projektów planów zagospodarowania przestrzennego, uzgadniania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych oraz uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych. - 3 -

Epidemiologia Inspekcja Sanitarna podejmuje działania w celu zapobiegania występowania i szerzenia się chorób zakaźnych. Dla oceny sytuacji epidemiologicznej monitoruje występowanie tych chorób. W 2011 r. w powiecie otwockim zarejestrowano 1613 przypadków zachorowań na choroby zakaźne, obejmujące 36 jednostek lub zespołów chorobowych, (2010 r. 1650 przypadków i 35 jednostek chorobowych, 2009 r. 1057 przypadków i 38 jednostek chorobowych). Znaczny wzrost wykazanych przypadków zachorowań w odniesieniu do poprzednich lat, nie należy interpretować jako sytuacji odbiegającej od normy i świadczącej o zwiększonej zachorowalności. Natomiast może świadczyć o lepszej zgłaszalności chorób zakaźnych przez lekarzy do Inspekcji Sanitarnej, co jest wynikiem ciągłego przypominania przez tut. Inspektora o ciążącym na nich ustawowym obowiązku. Do grupy najczęściej występujących chorób należą choroby wieku dziecięcego, występowanie których odbywa się cyklicznie i co kilka lat po okresie zacisza epidemicznego notowane są zwiększone ilości zachorowań a nawet epidemie. Choroby szerzące się drogą kropelkową. Najwięcej notowano przypadków ospy wietrznej 704, (2010 r. 818), taka ilość zachorowań nie stanowi zagrożenia epidemiologicznego, gdyż ospa wietrzna jest wysoce zaraźliwą choroba zakaźną, natomiast jej przebieg dla większości chorujących dzieci jest dość łagodny. Od 2008 r. zgodnie z kalendarzem szczepień włączono szczepienie p/ospie jako obowiązkowe dla osób narażonych w sposób szczególny na zarażenie (dzieci do 12 roku życia z upośledzeniem odporności i z otoczenia ww.) i na rynku dostępna jest szczepionka jako szczepienie zalecane. Różyczka jest łagodną chorobą wirusową okresu dziecięcego, natomiast jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ze względu na ryzyko ciężkich wad wrodzonych u płodu. Szczepieniami obowiązkowymi objęto dzieci w 13-15 miesiącu życia, ponadto od 2006 r. szczepiona jest cała populacja 10-latków. Rok 2011 był dalszym okresem zacisza epidemicznego różyczki, w powiecie otwockim zgłoszono 2 przypadki, w 2010 tylko 1 przypadek. Dla porównania w 2006 odnotowano znaczny wzrost zachorowań na różyczkę, zarejestrowano 298 przypadków. - 4 -

Świnka może być niebezpieczna ze względu na ryzyko powikłań w postaci zapalenia opon mózgowo rdzeniowych, zapalenia jąder, jajników. Szczepienie p/śwince wykonywane jest równocześnie z obowiązkowym szczepieniem p/różyczce i odrze w 15 miesiącu i 10 roku życia. Ostatnia epidemia świnki w Polsce miała miejsce w 1998 roku, zapadalność osiągnęła wtedy poziom 562 / 100 000 osób. W 2011 r. w powiecie otwockim na świnkę zachorowało 10 osób, (w 2010 r. zarejestrowano 13 zachorowań), co świadczy o znikomej zapadalności. Szkarlatyna (płonica) jest ostrą chorobą zakaźną, wywołaną przez paciorkowce. W 2011 roku zarejestrowano 82 przypadki płonicy, co daje zapadalność 67 na 100 000, (2010 r. 54 przypadki i zapadalność 45 na 100 tys.). W Polsce zapadalność na płonicę jest niewielka i wynosi od kilku do kilkudziesięciu zachorowań na 100 000. Okresowo, co 8 12 lat, dochodzi do epidemicznego wzrostu zachorowań. Krztusiec jest wysoce zakaźną chorobą wieku dziecięcego. Wprowadzenie w 1960 roku masowych szczepień ochronnych spowodowało znaczący spadek zachorowań i korzystną sytuację epidemiologiczną krztuśca do lat dziewięćdziesiątych, gdyż jak się okazało odporność po szczepieniach p/krztuścowi utrzymuje się tylko parę lat. Powyżej 6 roku życia dzieci ponownie stają się wrażliwe na zachorowanie. Mając to na uwadze, od października 2003 roku wprowadzono szczepienia dzieci w 6 roku życia. Efekty tego zauważalne były już na koniec 2005 r., w ciągu którego odnotowano w powiecie otwockim 11 przypadków choroby. W 2011 r. zanotowano 11 (w 2010 r. 5) przypadków krztuśca w rocznikach dotychczas niespotykanych, tj. wśród młodzieży gimnazjalnej, co potwierdza teorię utrzymywania się odporności poszczepiennej tylko kilka lat. W sezonie grypowym 2010/2011 r. inspekcja sanitarna monitorowała sytuację epidemiologiczną związaną z ogłoszoną pandemią grypy wywołanej wirusem A(H1N1). Nadzorowano zgłaszane podejrzenia i zachorowania na grypę oraz obejmowano nadzorem epidemiologicznym chorych i osoby z ich otoczenia. W naszym powiecie zanotowano 4 potwierdzone laboratoryjnymi badaniami przypadki zachorowań na grypę wywołaną wirusem A(H1N1), nie było zgonów z ww. powodu. Drugą dużą grupę chorób zakaźnych występujących w Polsce stanowią choroby szerzące się drogą pokarmową, tzw. choroby brudnych rąk. Poprawa warunków sanitarnych spowodowała spadek występowania tych chorób, w szczególności o etiologii bakteryjnej. Od kilku lat obserwuje się spadek ilości zachorowań na salmonelozy. W 2011 r. zarejestrowano 42 przypadki salmonellozy jako przyczynę zatrucia pokarmowego i 1 przypadek posocznicy salmonellozowej, z czego 20 pacjentów hospitalizowano, (w 2010 r. - 5 -

31 i 2 przypadki salmonellozy pozajelitowej). Większość zachorowań dotyczyło dzieci do lat 6-23 przypadki. Do zachorowania dochodziło najczęściej w miesiącach letnich. Nadal głównym nośnikiem pałeczek z rodzaju Salmonella pozostaje drób i jajka spożywane na surowo lub dodawane do produktów spożywczych bez obróbki termicznej. W 2011 r. odnotowano 1 ognisko salmonellozowego zatrucia pokarmowego. Spośród 57 uczestników przyjęcia okolicznościowego, 26 miało objawy chorobowe oraz 8 osób, które nie uczestniczyły w przyjęciu, ale spożywały ciasta z przyjęcia. U 19 osób stwierdzono zakażenie pałeczkami Salmonella; 2 osoby, które pracują w kontakcie z żywnością odsunięto od pracy do czasu uzyskania ujemnych wyników badań w kierunku Salmonella. Przeprowadzone badanie analityczne wskazuje, że osoby które spożywały ciasta z kremem, przygotowanym na bazie jaj niepodanych obróbce termicznej, zachorowały na salmonellozę. Otrzymane wyniki świadczą o tym, że ciasta te były nośnikiem zakażenia pałeczkami Salmonella. Natomiast wyniki badań laboratoryjnych (w tym fagowania) wskazują, że źródłem zakażenia były kury z gospodarstwa domowego, z którego pochodziły jaja użyte do przygotowania ciast. Nadal notuje się tendencje wzrostu zachorowań pokarmowych o etiologii wirusowej, tzw. grypę żołądkową. Chorobę wywołują rotawirusy, norowirusy, adenowirusy. Zwiększona ilość zachorowań występuje w okresie jesienno-zimowym tj. od listopada do kwietnia. Zachorowania te mają charakter epidemiczny, tzn. występują w postaci mniejszych lub większych ognisk (np. w obrębie rodziny). Problemem są zakażenia szpitalne występujące w oddziałach dziecięcych, geriatrycznych i domach pomocy społecznej. Źródłem zakażenia jest człowiek chory lub rekonwalescent. Najczęstszą drogą szerzenia się choroby jest droga kontaktowa, również pokarmowa. W 2011 r. zgłoszono 239 przypadków tego typu zachorowań, w tym u dzieci do lat 2 66. Ponadto zgłoszono 223 przypadki zachorowań biegunki o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu. W 2011 r. odnotowano 2 ogniska epidemiczne o etiologii wirusowej. Zakażenia krwiopochodne - choroby szerzące się drogą naruszenia ciągłości tkanek. Zakażenia wirusami HBV i HCV, ze względu na konsekwencje dla pacjenta, stanowią jeden z ważniejszych problemów zdrowotnych. Powodowane przez nie choroby wątroby mają swoje późne i groźne następstwa: marskość lub chorobę nowotworową tego narządu. Prowadzone dochodzenia epidemiologiczne wskazują, że głównym miejscem zakażenia są placówki służby zdrowia, źródłem zakażenia mogą być również zabiegi kosmetyczne podczas których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek. - 6 -

Wirusowe zapalenie wątroby typu B. W 2011 r. odnotowano 12 przypadków zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B, w tym 1 przypadek ostrego wzw B i 19 przypadków antygenemii HBs, w 2010 r. - 6 zachorowań i 21 przypadków antygenemii HBs. Zauważalny na przestrzeni ostatnich lat spadek zapadalności na wzw B jest wynikiem intensyfikacji szczepień ochronnych, zarówno w ramach szczepień obowiązkowych jak również w wyniku realizacji programów edukacyjnych zachęcających społeczeństwo do wykonywania szczepień na własny koszt. Wirusowe zapalenie wątroby typu C. Placówki służby zdrowia są głównym miejscem zakażeń pacjentów wirusem typu C. Ponad 75% chorych wskazało w wywiadzie kontakt z tymi placówkami (w przeszłości) poprzez różne formy terapii z naruszeniem ciągłości tkanek, gdzie mogło dojść do ekspozycji na zakażenie. Dlatego u większości osób zakażonych (80%) brak jest zachorowań ostrych przechodzących w przewlekłe następstwa, które rozpoznawano przypadkowo, podczas rutynowych badań diagnostycznych oraz badań związanych z oddawaniem krwi. W 2011 r. zgłoszono 24 przypadki zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C i u 28 osób wykryto przeciwciała anty HCV, w 2010 r. odnotowano 13 zachorowań i 32 przypadki wykrycia anty HCV. W stosunku do wzw C brak jest skutecznych środków zapobiegawczych i leczniczych (brak szczepionki), w zapobieganiu epidemii HCV najważniejsza jest edukacja społeczeństwa oraz pogłębienie wiedzy lekarzy i personelu medycznego z zakresu diagnozowania i leczenia HCV. Dlatego podjęto inicjatywę wdrożenia programu edukacyjnego dla pracowników medycznych w ramach programu Stop HCV. W wyniku zorganizowanego szkolenia zapoznano się z problemem HCV 35 osób personelu medycznego. Choroby odzwierzęce występują rzadko. Wścieklizna. W Polsce zapobieganie zachorowaniom na wściekliznę oparte jest na profilaktycznym szczepieniu osób, które mając uszkodzoną skórę miały kontakt ze śliną zwierzęcia lub były pogryzione przez zwierzę chore lub podejrzane o zachorowanie na wściekliznę. Takie postępowanie profilaktyczne przynosi bardzo dobre efekty, ponieważ w Polsce od 1984 roku wystąpiły tylko 2 zachorowania. Bardzo wnikliwie analizowane są wszystkie zgłoszenia przypadków narażenia na wściekliznę, pacjenci kierowani są do Poradni Kwalifikacji Szczepień p/wściekliźnie w Szpitalu Zakaźnym w Warszawie przy ul. Wolskiej. W ubiegłym roku szczepieniom - 7 -

ochronnym p/wściekliźnie po pogryzieniu przez różne zwierzęta (pies, kot, królik, wiewiórka) poddało się 27 osób, natomiast w 2010 roku 24 osoby, ponadto objęto nadzorem epidemiologicznym 79 osób, które po pogryzieniu nie wymagały przyjęcia szczepień p/wściekliźnie. Do grupy zakażeń odzwierzęcych, w stosunku do których notuje się z każdym rokiem wzrost ilości zachorowań należy borelioza. Do zakażenia człowieka dochodzi wskutek nakłucia skóry przez kleszcza zarażonego bakteriami Borelia. Jest to choroba wieloukładowa, w pierwszym stadium zakażenia pojawiają się zmiany skórne, następnie dołączają się objawy ze strony układu nerwowego i ruchowego. Najwyższy odsetek zakażeń notuje się w grupach o dużym ryzyku ekspozycji na kleszcze, głównie pracowników leśnych i rolników. Wykazano 32 przypadki zachorowań, w 2010 r. 27. Ponadto zgłoszono 1 przypadek kleszczowego zapalenia mózgu. W 2011 r. nie odnotowano w powiecie otwockim zgonu z powodu chorób zakaźnych, w 2010 r. - 1 zgon, będący wynikiem posocznicy wywołanej przez gronkowca. Od 2009 r. rejestracją i monitorowaniem sytuacji epidemiologicznej gruźlicy jako szczególnie niebezpiecznej choroby zakaźnej, zajmuje się Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Warszawie przy ul. Żelaznej 79. W Polsce zachorowania na gruźlicę są ciągle częstsze niż w krajach Europy Zachodniej, jednak kwalifikujemy się i tak do krajów o dobrej sytuacji epidemiologicznej. W 2008 roku odnotowano u nas ponad 8 tys. zachorowań na gruźlicę, czyli 10-krotnie mniej niż w 1957 r., kiedy to powstał w Polsce rejestr chorych na gruźlicę. Wówczas chorowało też więcej dzieci i młodzieży. Obecnie zachorowania dotyczą najczęściej osób w wieku średnim i podeszłym, czyli tych, które najprawdopodobniej zaraziły się prątkami w latach 70. i 80., a choroba uaktywniła się u nich w związku z osłabieniem odporności. W Polsce w niektórych grupach wiekowych, np. między 50. a 60. rokiem życia, mężczyźni chorują 4-krotnie częściej niż kobiety. Często są to panowie samotni, o niskim statusie materialnym, nadużywający alkoholu i palący. Szczepienia ochronne należą do najbardziej skutecznych metod zapobiegania szerzeniu się chorób zakaźnych. Z uwagi na niskie koszty znajdują się na pierwszym miejscu wśród metod profilaktyki. Przy wysokim stopniu zaszczepienia następuje znaczące zmniejszenie liczby zachorowań. W Polsce szczepienia realizuje się zgodnie z corocznymi wytycznymi zawartymi w Programie Szczepień Ochronnych, w którym określa się system szczepień obowiązkowych i zalecanych. Dużym problemem jest stale wzrastająca liczba rodziców którzy świadomie rezygnują z uodpornienia dzieci przez szczepienia. Przeprowadzona w 2011 r. akcja mająca na celu określenie ilości osób uchylających się od - 8 -

szczepień ujawniła, że 57 rodzin odmówiło szczepień swoich dzieci (z tego 11 opiekunów nie pozwoliło wykonać dzieciom żadnych szczepień, a pozostali przestali szczepić swoje dzieci na różnych etapach procesu uodpornienia). PPIS w Otwocku wysłał w 2011 r. 48 wezwań do opiekunów dzieci nagminnie uchylających się przed szczepieniami, jednak tylko co czwarty rodzic odpowiedział na wezwanie. Przybywa także dzieci nie szczepionych p/gruźlicy (4 w roczniku 2010, 5 w roczniku 2011). W 2011 roku na terenie powiatu otwockiego objęto nadzorem wszystkie placówki służby zdrowia realizujące obowiązkowe szczepienia ochronne. Stwierdzono, że najczęściej występującymi nieprawidłowościami były opóźnienia realizacji PSO. Jak ustalono spowodowane były przyczynami niezależnymi od personelu, tj.: okresowymi i stałymi p/wskazaniami do szczepień (36 przypadków), sprzeciwem rodziców do szczepień dzieci wyrażonym na piśmie (57 przypadków), wyprowadzeniem się rodziny, bez poinformowania dokąd. Sporządzone sprawozdania ze szczepień ochronnych wykazały różnicę między liczbą kart uodpornienia a liczbą dzieci zamieszkałych na terenie powiatu według Urzędu Statystycznego. W powiecie brakuje 1231 karty uodpornienia, co stanowi 4,6 % ilości analizowanych roczników. Ponadto w ramach nadzoru monitorowano stan uodpornienia p/wzw typu B pracowników medycznych. Oprócz stałych kontroli w placówkach ochrony zdrowia zwizytowano domy pomocy społecznej oraz niektóre losowo wybrane zakłady opiekuńcze, rehabilitacyjne i lecznicze. Jak wynika z uzyskanych danych 98,9 % pracowników jest uodpornionych, pozostali to nowozatrudnieni opiekunowie medyczni, u których rozpoczęto szczepienia. Inspekcja sanitarna monitoruje występowanie niepożądanych odczynów poszczepiennych. W 2011 roku zarejestrowano 4 przypadki niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Opracowaną dokumentację przypadków przesyłano do Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie oraz do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych w Warszawie. Inspekcja Sanitarna w celu zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych oraz innych chorób zakaźnych obejmuje działalnością kontrolną zakłady opieki zdrowotnej lecznictwa zamkniętego i otwartego, tj.: szpitale, przychodnie, placówki opiekuńcze oraz indywidualne praktyki lekarskie. W 2011 roku skontrolowano 190 placówek służby zdrowia. Przeprowadzone kontrole wykazały, że wciąż istnieją placówki służby zdrowia, które nie spełniają wymagań sanitarno - higienicznych zawartych w przepisach prawnych; w powiecie - 9 -

otwockim dotyczyło to 35 z 56 zarejestrowanych obiektów. Termin, do którego zakłady opieki zdrowotnej mają dostosować swoje pomieszczenia i urządzenia określono na 31.12.2016 r. Większość szpitali i innych placówek lecznictwa otwartego i zamkniętego w powiecie otwockim jest w trakcie realizacji swoich programów dostosowawczych. W Mazowieckim Centrum Neuropsychiatrii w Zagórzu, w Szpitalu w Zagórzu dokonano modernizacji pomieszczenia na odpady medyczne i awaryjnego zasilania w energię elektryczną wraz z wymianą agregatu prądotwórczego. W Szpitalu w Józefowie oddano do użytku nowe skrzydło, do którego przeniesiono oddział psychiatryczny z Zagórza. W Mazowieckim Centrum Leczenia Chorób Płuc i Gruźlicy w Otwocku trwają prace wykończeniowe nowego budynku, przeznaczonego na izolatorium dla pacjentów prątkujących. Wyremontowano oddział I chorób płuc i gruźlicy dla dzieci, zlokalizowany przy ul. Żeromskiego w Otwocku. Największe prace modernizacyjne i remontowe w 2011 r. wykonywane były w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym im. A. Grucy, ul. Konarskiego13: oddano do użytku nową izbę przyjęć oraz blok operacyjny ostrego dyżuru ortopedycznego, dokonano przebudowy i modernizacji oddziału pooperacyjnego, oddano do użytkowania nowy blok operacyjny (3 sale operacyjne) dla potrzeb ortopedii i traumatologii dziecięcej, oddano do użytku nową szatnię pracowniczą, dokonano przebudowy i modernizacji bloku operacyjnego traumatologii, rozpoczęto przebudowę i modernizację specjalistycznej przychodni przyszpitalnej, rozpoczęto przebudowę i modernizację bloku operacyjnego ortopedii II. Ponadto należy odnotować powstanie nowych obiektów, których pomieszczenia spełniają wszystkie wymogi. Do nich należą: 1. Przychodnia specjalistyczna BIOMER / Endo Med. Centrum Medyczne Karczew, ul. Armii Krajowej 80, 2. Przychodnia Specjalistyczna CENTRUM MEDYCZNE Józefów Józefów, ul. Armii Krajowej 5, 3. Ośrodek Medycyny Pracy Sp. z o.o., siedziba w Siedlcach, ul. Kleeberga 2 obiekt w Józefowie, ul. Armii Krajowej 5, 4. Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy z Rehabilitacją MARIA Zakręt, ul. Piękna 6, 5. Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego i Transportu Sanitarnego Meditrans w Warszawie, ul. Poznańska 22 - Nowa Wieś 4 a, 6. Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego i Transportu Sanitarnego Meditrans - 10 -

w Warszawie, ul. Poznańska 22 - Otwock, ul. Niemcewicza 2, 7. oraz 7 gabinetów indywidualnej praktyki lekarskiej. Zakażenia, które zostały nabyte przez pacjentów w czasie hospitalizacji określa się mianem zakażeń szpitalnych. Narażeni są na nie szczególnie ludzie chorzy w ciężkim stanie klinicznym, z urazami narządowymi, w skrajnym wieku oraz u których prowadzone są inwazyjne procedury zdrowotne. Zagrożeniem mogą być dla nich zarówno drobnoustroje szpitalne jak i własna flora bakteryjna. Występowanie zakażeń szpitalnych jest wysoce niepożądane, gdyż zwiększa koszty leczenia. Dlatego w szpitalach powołano zespoły kontroli zakażeń zakładowych, które prowadzą ocenę sytuacji epidemiologicznej poprzez monitorowanie występowania drobnoustrojów alarmowych w celu wczesnego wykrywania zagrożeń i ich skutecznego zwalczania. W 2011 r. w jednym ze szpitali stwierdzono 3 ogniska zakażenia szpitalnego 2 o etiologii rotawirusowej i 1 - Clostridium difficilae, zachorowały 54 osoby. W wyniku podjętych przez szpital działań przeciwepidemicznych obejmujących: izolację pacjentów, wydzielenie sprzętu tylko dla pacjentów z ogniska, bezwzględnego przestrzegania zasad higieny osobistej w szczególności mycia rąk nastąpiło wygaszenie ognisk. W placówkach medycznych zarówno pacjenci jak i pracownicy narażeni są na zakażenie drobnoustrojami chorobotwórczymi. Do zakażenia może dojść przez kontakt bezpośredni lub pośredni: sprzęt medyczny, narzędzia, bieliznę, a także powierzchnie w otoczeniu chorego. Podczas kontroli stwierdzono, ze we wszystkich placówkach przestrzegane są procedury higieniczne (mycia i dezynfekcji rąk, sprzętów oraz powierzchni, dezynfekcji i sterylizacji narzędzi wielokrotnego użytku) a preparaty dezynfekcyjne stosowane są zgodnie z ich przeznaczeniem, w prawidłowym stężeniu i czasie. Prowadzone są także systematyczne szkolenia personelu w tym zakresie. Natomiast brak na terenie powiatu otwockiego komory dezynfekcyjnej utrudnia prowadzenie dezynfekcji koców, poduszek i materaców. Transfuzje, oraz zabiegi powodujące naruszenie ciągłości tkanek: operacje chirurgiczne, badania endoskopowe, pobieranie krwi i inne sprzyjają szerzeniu się chorób zakaźnych. Zapobieganie im polega na używaniu sprzętu jednorazowego użycia oraz skutecznej sterylizacji sprzętu wielokrotnego użytku. W czasie kontroli nie odnotowano nieprawidłowości w zakresie prawidłowości prowadzenia procesów sterylizacji, ale stwierdzono, że tylko jedna z trzech funkcjonujących w powiecie otwockim sterylizatorni spełnia wymagania sanitarno higieniczne (SPSK im. prof. A. Grucy). Kontrolowano postępowanie z odpadami medycznymi. Nie stwierdzono zaniedbań w zakresie postępowania z odpadami w miejscu ich wytwarzania. Placówki stosują prawidłowe zamykane pojemniki twardościenne na odpady ostre i worki foliowe - 11 -

z zachowaniem różnicowania kolorystycznego. Czas gromadzenia odpadów w oddziałach szpitalnych jak i w gabinetach lecznictwa otwartego nie budzi zastrzeżeń. Wszystkie placówki mają podpisane umowy na odbiór odpadów medycznych z wyspecjalizowanymi firmami. Nieprawidłowości w zakresie braku lub nieodpowiedniego wyposażenia pomieszczeń, w których są magazynowane odpady niebezpieczne notowano w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym im. Prof. A. Grucy w Otwocku oraz w NZOZ Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii w Zagórzu. - 12 -

Higiena Komunalna Do zakresu działań Inspektora Sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny środowiska, a zwłaszcza jakości wody do spożycia, w basenach i kąpieliskach, utrzymania należytego stanu higienicznego obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz osobowego transportu kolejowego i drogowego. Jakość wody do picia. W 2011 r. wodę dla 75,39 % mieszkańców powiatu otwockiego dostarczało13 wodociągów (stan na 31.12.2011 r.) - wszystkie w oparciu o zasoby wód podziemnych, wśród których: 1 wodociąg o wydajności poniż. 100 m 3 / dobę, 10 wodociągów o wydajności od 100 do 1000 m 3 / dobę, 2 wodociągi o wydajności od 1000 do 10000 m 3 / dobę. Długość sieci wodociągowych w powiecie otwockim wynosi 913,19 km. i systematycznie jest rozbudowywana; w 2011 r. zwiększyła się ona o 70,49 km nowych odcinków, głównie w mieście Otwock. Inspekcja Sanitarna na podstawie wyników próbek wody pobranych z nadzoru oraz udostępnionych przez administratorów sieci dokonuje oceny jakości wody w wodociągach. W 2011 r. oceniono, że w 10 wodociągach woda była przydatna do spożycia przez ludzi, a w 3 stwierdzono warunkową przydatność wody do spożycia, ze względu na obecność w nich zanieczyszczeń fizyko chemicznych. Wodociągi, w których woda została warunkowo dopuszczona do spożycia w 2011 r., znajdowały się w miejscowościach: Sobienie Jeziory i Osiecku oraz w Zagórzu - wodociąg lokalny, osiedlowy. Podejmowane działania naprawcze prowadzone przez administratorów sieci nie przyniosły rezultatów. Dlatego mając na względzie zdrowie mieszkańców korzystających z tych wodociągów nakazano doprowadzić jakość wód z tych wodociągów do zgodnej z obowiązującymi normami. Termin uzyskania poprawy określono na: w Sobieniach Jeziory - 31.12.2011 r., w Osiecku - 30.06.2012 r., a w Zagórzu - 31.03.2012 r. O wynikach dokonanych ocen poinformowano administratorów wodociągów, władze samorządowe i lokalną prasę. - 13 -

W wodociągach, w których jakość wody oceniono jako przydatną do spożycia przez ludzi, zdarzały się przypadki przekroczenia obowiązujących norm, ale były one sporadyczne i szybko usuwane. Dobrą jakość wody pod względem bakteriologicznym i fizykochemicznym przez cały 2011 r. notowano w 5 wodociągach: Glina, gm. Celestynów (10 pobranych próbek), Glinki gm. Karczew (11 pobranych prób) Bocian, gm. Kołbiel (10 pobranych prób) i Majdan, gm. Wiązowna (10 pobranych próbek). W porównaniu do 2010 r. kiedy przez cały rok dobra jakość wody występowała tylko w 2 wodociągach jest to znaczący postęp. W 8 wodociągach woda pod względem bakteriologicznym odpowiadała obowiązującym normom we wszystkich zbadanych próbkach. W 5 wodociągach: Otwock, Celestynów, Osieck, Sobienie Jeziory i Lipowo stwierdzano pojedyncze nieprawidłowe wskaźniki bakteriologiczne: w wodociągu Otwock (na 68 prób), w 1 próbce stwierdzono obecność bakterii grupy coli w 100 ml 1 jtk (n.d.z.-0), w wodociągu Celestynów (na 14 prób), w 1 próbce stwierdzono obecność bakterii grupy coli w 100 ml 95 jtk (n.d.z.-0), w wodociągu Lipowo (na 12 próbek), w 1 próbce stwierdzono obecność bakterii grupy coli w 100 ml 8 jtk (n.d.z.-0) oraz obecność enterokoków w 100 ml 2 jtk (n.d.z.-0 jtk), w 1 próbce stwierdzono 2 jtk bakterii grupy coli (n.d.z.-0 jtk), w wodociągu Osieck (na 12 prób), 1 próbce stwierdzono obecność bakterii grupy coli w 100 ml - 2 jtk (n.d.z.-0 jtk), w wodociągu Sobienie Jeziory (na 14 prób), w 1 próbce stwierdzono obecność enterokoków w 100 ml - 4 jtk (n.d.z.-0). W 7 nadzorowanych wodociągach, w pobranych próbkach wody stwierdzano nieprawidłowe wskaźniki fizyko-chemiczne: w wodociągu publicznym w Osiecku, gm. Osieck, (na 12 pobranych próbek) stwierdzono: w 6 próbkach ponadnormatywną zawartość manganu - od 86 do 391 µg/l (n.d.z. - 50 µg/l), w 3 próbkach ponadnormatywną zawartość żelaza - od 373 do 876 µg/l (n.d.z. - 200 µg/l), w 1 próbce nieprawidłową mętność - 3,6 NTU (n.d.z. - 1 NTU), w 5 próbkach nieakceptowany zapach, w 1 próbce ponadnormatywną zawartość amoniaku - 0,78 mg/l (n.d.z.- 0,5 mg/l), w wodociągu publicznym w Sobieniach Jeziory, gm. Sobienie Jeziory, (na 14 pobranych - 14 -

próbek) stwierdzono: w 6 próbkach nieprawidłową zawartość manganu 51-357 µg/l (n.d.z.-50 µg/l), w 2 próbkach ponadnormatywną zawartość żelaza 218 350 µg/l (n.d.z. 200 µg/l), w wodociągu lokalnym hydrofornia osiedlowa w Zagórzu, gm. Wiązowna (na 8 pobranych próbek) stwierdzono: w 7 próbkach nieprawidłową mętność: od 1,1 NTU do 1,7 NTU (n.d.z.- 1,0 NTU, w 2 próbkach nieakceptowany zapach, w 5 próbkach ponadnormatywną zawartość żelaza: od 204 µg/l do 248 µg/l (n.d.z.- 200 µg/l), w wodociągu publicznym w Celestynowie (na 14 pobranych próbek) stwierdzono: w 1 próbce nieprawidłową mętność 1,4 NTU (n.d.z.- 1,0 NTU), w wodociągu publicznym w Rzakcie (na 12 pobranych próbek) w 2 próbkach stwierdzono ponadnormatywną zawartość manganu 53,8-82 µg/l (n.d.z. 50 µg/l), w wodociągu publicznym w Otwocku (na 68 pobranych próbek) stwierdzono: w 1 próbce ponadnormatywną zawartość żelaza 1094 µg/l (n.d.z. 200 µg/l), w 7 próbkach nieprawidłową mętność od 1,1 NTU do 3,6 NTU (n.d.z. 1 NTU), w 1 próbce nieprawidłową zawartość manganu 84 µg/l (n.d.z.-50 µg/l), w 1 próbce nieakceptowany zapach, w wodociągu publicznym w Józefowie, (na pobranych 37 próbek) stwierdzono: w 9 próbkach nieakceptowany zapach. Pomimo sukcesywnego rozbudowywania sieci wodociągowych, 1/4 ludności powiatu otwockiego zaopatruje się w wodę z własnych ujęć. Studnie przydomowe nie są objęte nadzorem Inspekcji Sanitarnej i dlatego nie można ocenić. Niekorzystny wpływ na ich jakość wody może mieć małe skanalizowanie miast i wsi, a także nieszczelne szamba przydomowe. Dlatego prowadzona przez miasto Otwock rozbudowa sieci wodociągowych i kanalizacyjnych zwiększy znacznie liczbę gospodarstw domowych korzystających z wody będącej pod nadzorem sanitarnym. Jakość wody w kąpieliskach. W powiecie otwockim znajduje się tylko 1 kąpielisko, w Kącku, którego właściciel dokonał zgłoszenia przed sezonem, w celu objęcia nadzorem sanitarnym. Kąpielisko zostało przed sezonem letnim dopuszczone do kąpieli na podstawie przeprowadzonej kontroli i uzyskania pozytywnych wyników badań pobranych próbek wody (z nadzoru). W ciągu trwania sezonu pobrano 11 próbek wody do badań laboratoryjnych. Jakość wody odpowiadała obowiązującym przepisom. Wydano 5 ocen bieżących o - 15 -

przydatności wody do kąpieli i sezonową ocenę jakości wody w kąpielisku określając ją jako doskonałą. Kąpielisko zostało 2 krotnie skontrolowane ( przed i w trakcie sezonu); nie stwierdzono nieprawidłowości. Jakość wody w basenach kąpielowych. Jakość wody z trzech basenów powiatu otwockiego: 2 krytych całorocznych i rehabilitacyjnego, do 31.03.2011 r. była kontrolowana przez Inspekcje Sanitarną. W tym czasie pobrano 14 prób do badań mikrobiologicznych i 10 do badań fizykochemicznych. W 1 próbie w basenie małym ICSiR w Józefowie stwierdzono obecność gronkowców koagulazo-dodatnich. Od 1 kwietnia 2011 r. badania wody z niecek basenów wykonywali administratorzy i właściciele basenów w ramach kontroli wewnętrznej, z częstotliwością zapisaną w procedurach. Nieprawidłowości stwierdzono w obiekcie ICSiR w Józefowie, ul. Długa 44: jednokrotnie, w basenie dużym, (na 10 pobranych próbek) obecność gronkowców koagulazo-dodatnich, jednokrotnie, w basenie małym, (na 5 pobranych próbek) obecność gronkowców koagulazo-dodatnich. W wodzie w pozostałych 2 basenach nie notowano żadnych zanieczyszczeń. Do obecności bakterii chorobotwórczych w wodzie basenowej może się przyczynić niedostateczna higiena osób kąpiących się, nieprzestrzeganie procedur higienicznych przez osoby korzystające z basenów oraz niedokładne czyszczenie niecki basenu. Dlatego każdorazowo w przypadku stwierdzenia obecności tych bakterii nakazywano podjęcia działań naprawczych. Jakość wody z instalacji wody ciepłej. W 2011 r. kontynuowano badania wody ciepłej w celu wykrywania bakterii Legionella w instalacjach wody ciepłej w obiektach użyteczności publicznej. Bakterie te kolonizują instalacje wodne, a w szczególności urządzenia wytwarzające aerozol wodnopowietrzny tj.: wanny, prysznice, inhalatory, nawilżacze, myjnie, klimatyzatory. Pałeczki Legionella obecne w aerozolu mogą być przyczyną ciężkich schorzeń płucnych u ludzi korzystających z tych urządzeń. Pobrano 50 próbek wody z: szpitali, hoteli, placówek opieki, ośrodków sportowych i szkoleniowych, w 9 próbkach stwierdzono ponadnormatywną liczbą bakterii Legionella. - 16 -

W związku z tym polecono dostosować jakość wody w instalacji wody ciepłej do obowiązujących przepisów w Mazowieckim Centrum Neuropsychiatrii Sp. z o.o., szpitalu w Zagórzu, w hotelu Relax w Woli Duckiej oraz w szpitalu MCLCPiG w Otwocku (postępowanie prowadzone jest od 2010 r.). W 2011 r. nie zgłoszono do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego zachorowań na legionellozę. Stan sanitarno-porządkowy w obiektach użyteczności publicznej. Zakłady fryzjerskie i fryzjersko-kosmetyczne należą do obiektów, w których ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych, jest szczególnie duże. Związane jest to możliwością uszkodzenia ciągłości skóry podczas zabiegów. Używanie tych samych narzędzi u kilku klientów, może prowadzić do zakażeń wirusami krwiopochodnymi: wirusowego zapalenia wątroby typu B i C oraz HIV, jak również bakteriami chorobotwórczym - gronkowcami oraz grzybicami skóry. Dlatego podczas kontroli sanitarnych szczególną uwagę zwracano na postępowanie z narzędziami i przyborami fryzjerskimi. Przeprowadzono 90 kontroli sanitarnych w zakładach fryzjerskich i fryzjerskokosmetycznych i nałożono 14 mandatów karnych na sumę 3 400 zł za brak dezynfekcji lub sterylizacji używanych narzędzi. Od kilku lat uświadamiano pracownikom i właścicielom tych zakładów ryzyko zakażenia klientów chorobami zakaźnymi. Jednak tylko część z nich dostosowała się do zaostrzonych wymagań czego skutkiem jest znaczny wzrost ilości mandatów w porównaniu do roku poprzedniego. W dalszym ciągu do zjawisk negatywnych należy zaliczyć otwieranie zakładów fryzjerskich, fryzjersko-kosmetycznych i solarium bez opinii Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Do momentu ujawnienia pozostają bez nadzoru sanitarnego stwarzając potencjalne zagrożenia sanitarne. W 2011 r. kontrolami objęto inne zakłady użyteczności publicznej tj. zakłady opieki zdrowotnej, domy pomocy społecznej, ośrodki turystyczne, hotele, obiekty sportowe, pralnie świadczące usługi dla szpitali, zakłady pogrzebowe, cmentarze, dworce PKP, środki transportu publicznego, place zabaw. Poprawy stanu sanitarnego wymagały dworzec PKP w Otwocku i przystanek kolejowy w Józefowie. Wydano decyzję administracyjną mającą na celu poprawę warunków higienicznych tych obiektów. Termin wykonania nałożonych obowiązków w kontekście przygotowań do organizacji EURO 2012 ustalono na maj 2012 r. Ponadto wiele nieprawidłowości (zagrzybione ściany z zaciekami i odpadającym tynkiem, złuszczająca się farba w wc i szatniach oraz zniszczona, z ubytkami, trudnozmywalna podłoga) stwierdzono w hali sportowej OKS Start w Otwocku. W związku z tym, że - 17 -

uchybienia te mogą negatywnie wpływać na zdrowie osób korzystających z obiektu nakazano usunąć je w możliwie najkrótszym terminie. - 18 -

Higiena Pracy Podstawowym celem higieny pracy jest ochrona pracowników przed niekorzystnymi skutkami narażenia na czynniki pochodzenia chemicznego, fizycznego i biologicznego w środowisku pracy. Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad warunkami pracy kontrolując przestrzeganie przepisów dotyczących utrzymania należytego stanu higienicznego zakładów pracy oraz zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy. W roku 2011 przeprowadzono kontrole w 89 zakładach na 317 zarejestrowanych zakładów pracy (zatrudniających ogółem 13272 pracowników). W 22 zakładach notowano nieprawidłowości, co oznacza, że w ok. 1/4 skontrolowanych zakładów nie przestrzegane są wymagania higieniczne i zdrowotne wobec zatrudnionych pracowników. Mając na względzie zdrowie pracowników nakazywano i egzekwowano usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Wykonywanie profilaktycznych badań lekarskich wstępnych i okresowych pracowników, umożliwiających wczesne wykrycie choroby oraz ocena ryzyka zawodowego pracowników związanego z wykonywaną pracą jest obowiązkiem każdego pracodawcy. Ocenę ryzyka zawodowego dokonuje się na podstawie szczegółowej analizy procesu pracy w celu wykrycia zagrożeń oraz wprowadzenia środków poprawiających warunki pracy i ograniczających szkodliwy wpływ procesu pracy na pracownika. W 2011 r. w 6 zakładach nakazano opracować ryzyko zawodowe i zapoznać z nim pracowników, a w 4 - uzupełnić lub dostosować go do aktualnych warunków pracy. Brak okresowych badań lekarskich stwierdzono u 4 pracowników w 2 firmach. Polecono natychmiastowe ich przeprowadzenie. Nieprawidłowości dotyczące ogólnych warunków bhp stwierdzono w 4 zakładach, w których nakazano: naprawić lub zainstalować ogólną lub miejscową wentylację, odnowić pomieszczenia socjalno-sanitarne, naprawić zniszczone podłogi, oznakować odpowiednimi znakami miejsca, w których występuje narażenie na czynniki biologiczne 3 grupy zagrożenia, naprawić drzwi do magazynu środków chemicznych i magazynować podchloryn sodu w warunkach zgodnych z kartami charakterystyki. Kontrola obowiązku wykonywania przez pracodawców badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykazała brak ich terminowego przeprowadzenia w 13 skontrolowanych zakładach. - 19 -

Na terenie powiatu otwockiego najczęstszym czynnikiem szkodliwym występującym w środowisku pracy jest hałas, na który narażonych jest ok. 300 pracowników. 13 zakładów (na 52 skontrolowanych, w których występuje hałas) nie posiadało aktualnych badań i pomiarów hałasu. Dopiero wydanie decyzji administracyjnych spowodowało przeprowadzenie tych badań. Jak ustalono, w żadnym ze skontrolowanych w roku 2011 zakładów nie stwierdzono przekroczenia wartości progowej hałasu (80 db). Ale w powiecie otwockim istnieją zakłady, w których stale notowane są przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia (NDN) hałasu (85 db). W nadmiernym hałasie pracuje 22 osoby w 5 zakładach pracy. Przekroczenia występują na pojedynczych stanowiskach pracy (przy automatach do obróbki metalu, na stanowiskach młynów do przemiału odpadów z tworzyw sztucznych, przy szlifierkach do obróbki spawów), których ze względów technologicznych nie można zlikwidować. Przeprowadzone w latach ubiegłych kontrole wykazały, że w celu zapobiegania skutkom zdrowotnym wywołanym przez hałas podejmowane są działania: pracownicy zaopatrywani są w ochronniki słuchu oraz informowani o konieczności ich używania, mają przeprowadzane okresowe badania lekarskie rozszerzone o badania słuchu, a pomieszczenia socjalne są oddzielone od pomieszczeń produkcyjnych. Narażenie pracowników na pyły występuje w 30 zakładach pracy w powiecie otwockim. W roku 2011 skontrolowano 7 firm: piekarnie oraz zakłady wytwarzające materiały budowlane (cegły, pustaki itp.). Nie stwierdzono przekroczenia najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) pyłu całkowitego zawierającego wolną krystaliczną krzemionkę - wskaźnika zagrożenia powstawania chorób układu oddechowego (m.in. pylicy). Jak ustalono narażenie pracowników na środki chemiczne występuje w 125 zakładach stosujących substancje i mieszaniny niebezpieczne. Poza sklepami sprzedającymi chemikalia, są to szpitale, gdzie stosowane są środki dezynfekcyjne i tlenek etylenu w sterylizatorniach, laboratoria - odczynniki chemiczne, drukarnie - farby, lakiery i rozpuszczalniki, zakłady produkujące kosmetyki detergenty i tworzywa sztuczne, garbarnie - kwas siarkowy i barwniki, galwanizernie - kwasy, wodorotlenki, chromiany, cynk, zakłady mechaniczne - oleje i rozpuszczalniki, baseny i zakłady uzdatniania wody - podchloryn sodu. Wyniki badań i pomiarów czynników chemicznych w 42 zakładach skontrolowanych w 2011 r. nie wykazały przekroczeń NDS na stanowiskach pracy. Na terenie powiatu otwockiego w 10 zakładach występują substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Są to zakłady stolarskie, w których używane jest drewno twarde, galwanizernie, w których wykonuje się chromowanie przedmiotów, zakłady służby zdrowia, gdzie występuje tlenek etylenu w procesie sterylizacji, promieniowanie jonizujące oraz czynnik biologiczny - wirusowe zapalenie - 20 -

wątroby, a także zakłady badań jądrowych i unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych - promieniowanie α, β, γ, X i neutronowe. Badania środowiskowe nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych norm w żadnym z tych zakładów. W związku z tym, że już sam kontakt z czynnikiem rakotwórczym może być niebezpieczny dla zdrowia pracowników, firmy zobowiązane są do prowadzenia rejestru prac i rejestru pracowników narażonych na ten czynnik. Podczas kontroli nie stwierdzono uchybień w tym zakresie. Narażenie pracowników na czynniki biologiczne w tym 3 grupy zagrożenia (mogącym wywoływać u ludzi ciężkie choroby zakaźne) występuje: w szpitalach, w zakładach usług komunalnych zajmujących się odpadami stałymi i płynnymi, w zakładach zajmujących się zaopatrzeniem ludności w wodę i odprowadzaniem ścieków z kanalizacji miejskiej, w pralniach, w których jest kontakt z bielizną, pościelą oraz odzieżą ochronna pracowników szpitali. W 2011 r. skontrolowano 8 takich zakładów i stwierdzono, że pracownicy są prawidłowo zaopatrzeni w odzież ochronną i środki ochrony osobistej. Nieprawidłowości notowano w zakładzie usług komunalnych, gdzie nakazano sporządzenie rejestru prac i rejestru pracowników narażonych na 3 grupę zagrożenia czynnikiem biologicznym. Podczas kontroli dotyczących stosowania substancji i preparatów chemicznych zwracano uwagę na prawidłowość oznakowania opakowań substancji i mieszanin stosowanych i magazynowanych w zakładach pracy, oraz chemikaliów dystrybuowanych. Ponadto sprawdzano czy pracownicy zapoznani są z kartami charakterystyki stosowanych chemikaliów. Karta charakterystyki substancji lub mieszaniny zawiera informacje dotyczące niebezpiecznych właściwości oraz zagrożeń, jakie może stwarzać dana substancja lub mieszanina; mówi o zasadach postępowaniu w przypadku pożaru czy niezamierzonego uwolnienia do środowiska i o możliwych sposobach udzielania pierwszej pomocy. W 3 przypadkach odnotowano nieprawidłowości przy stosowaniu substancji i preparatów chemicznych. Dotyczyły one nieaktualnych kart charakterystyki (w 2 zakładach), oraz braku odpowiedniego zamknięcia zabezpieczającego przed dostępem osób niepowołanych magazynu z chemikaliami (w 1 zakładzie). Ponadto stwierdzono, że w sklepach oferowane są do sprzedaży środki biobójcze nie posiadające wymaganego pozwolenia oraz występują nieprawidłowości w ich oznakowaniu. W 2011 r. przeprowadzano kontrole tematyczne, podczas których rozpoznawano zagrożenia, jakie mogą stwarzać w środowisku pracy: kwas siarkowy, azbest, czy czynniki biologiczne. Niewątpliwie największe zagrożenie i to nie tylko dla pracowników ale także dla środowiska stwarza usuwanie pokryć dachowych zawierających eternit we własnym zakresie. Eternit zawiera azbest, którego wdychanie prowadzi do szeregu chorób układu oddechowego: pylicy azbestowej (azbestozy), łagodnych zmian opłucnowych, raka płuc, międzybłoniaka opłucnej i otrzewnej. Nowotwory spowodowane przez azbest są nowotworami złośliwymi. - 21 -

Na terenie powiatu otwockiego tylko jedna firma posiada zezwolenie na prowadzenie prac z azbestem i jak ustalono w 2011 r. nie dokonała ani jednej wymiany pokrycia dachowego z eternitu. Można więc przypuszczać, że prace te wykonywane są we własnym zakresie, bez zabezpieczenia ludzi przed azbestem (kombinezony oraz maski jednorazowe i rękawice jednorazowe), nie ma też pewności, że eternit jest zutylizowany zgodnie z obowiązującymi przepisami. Niewielkie uprzemysłowienie powiatu otwockiego wiąże się z niewielkim narażeniem pracowników na uciążliwe i szkodliwe czynniki mogące powodować wystąpienie chorób zawodowych, a tym samym niewielką zachorowalność na choroby zawodowe (choroby spowodowanej warunkami pracy). W roku 2011 wpłynęło 8 zgłoszeń podejrzenia choroby zawodowej. Wydano 5 decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej. Były to gruźlica u 2 lekarzy, zespół cieśni nadgarstka u pracownika banku oraz u pracownika zakładu wytwarzającego opakowania do środków chemicznych, astma u pracownika zakładu fryzjerskiego. - 22 -

Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad warunkami produkcji, przechowywania, sprzedaży i transportu środków spożywczych, ocenia sposób żywienia w zakładach żywienia zbiorowego, oraz zajmuje się jakością materiałów przeznaczonych do kontaktów z żywnością oraz kosmetyków w produkcji i w obrocie. W powiecie otwockim w 2011 r. zarejestrowanych było 966 obiektów. Kierując się analizą ryzyka skontrolowano 510 zakładów, przeprowadzając 654 kontrole w zakładach żywnościowo-żywieniowych, 3 w wytwórniach kosmetyków oraz 9 w zakładach produkujących materiały i wyroby do kontaktu z żywnością. Kontrole przeprowadzano w celu sprawdzenia czy stan sanitarny objętych nadzorem zakładów jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawnymi. Nie wszystkie obiekty spełniały wymogi unijne i krajowe. Stan sanitarno-higieniczny obiektów jest bardzo zróżnicowany, od obiektów nowoczesnych, po obiekty stare, oraz od małych (sklepy wiejskie) po bardzo duże (typu super-markety). W skontrolowanych zakładach najczęstszymi przyczynami wszczęcia postępowania administracyjnego było stwierdzenie nieprawidłowości takich jak: brudne z odpryskami, trudne do utrzymania w czystości ściany, podłogi i sufity, brak prawidłowych osłon na punktach świetlnych, brak punktów wodnych koniecznych do prawidłowego funkcjonowania zakładu, brak prawidłowo opracowanej dokumentacji dobrej praktyki higienicznej i dobrej praktyki produkcyjnej (GHP i GMP). W celu doprowadzenia obiektów do wymaganego stanu wydano 43 decyzje administracyjne w tym 2 wstrzymujące działalność. Wstrzymania działalności zakładu następuje tylko w przypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego w 2011r dotyczyło to 2 zakładów gastronomicznych. W czasie kontroli stwierdzono, że w obiektach tych brak było czystości i porządku, urządzenia utrzymane były brudno, surowce i potrawy przechowywano w niewłaściwych temperaturach, brudny i czysty sprzęt kuchenny przetrzymywano w jednym miejscu, oraz nieznana była jakość wody którą używano do produkcji żywności. W stosunku do poprzedniego roku ilość wydanych decyzji administracyjnych była porównywalna. Jednak nie wszyscy właściciele wykonywali polecenia zawarte w decyzjach administracyjnych w uzgadnianych wcześniej terminach, - 23 -

dlatego w stosunku do zeszłego roku o 40% zwiększyła się ilość wydanych postanowień o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia do wykonania decyzji. W 2011r. nałożono 56 mandatów karnych na sumę 15 300 zł; w stosunku do zeszłego roku ilość wystawionych mandatów zmniejszyła się o 17% jednak kwota pozostała bez zmian. Notorycznie powtarzającymi się przyczynami wszczęcia postępowania mandatowego były: nieprawidłowa temperatura przechowywania artykułów nietrwałych mikrobiologicznie, brudne pomieszczenia i sprzęt w zakładach, brak aktualnych zaświadczeń do celów sanitarno-epidemiologicznych, brak zapisów dokumentacji kontroli wewnętrznej, nieprawidłowa odzież ochronna. Najczęściej karano personel i właścicieli zakładów gastronomicznych i sklepów. Również te obiekty oceniono jako wymagające największej poprawy stanu sanitarno- technicznego. Ilość przypadków rozszerzenia lub rozpoczęcia działalności bez zgody Inspekcji Sanitarnej (co skutkowało skierowaniem wniosków do wyższej instancji celem ukarania przedsiębiorców) w stosunku do zeszłego roku pozostała bez zmian i wynosiła 13. Dodatkowo wnioskowano o nałożenie kary pieniężnej na producenta suplementów diety, który wprowadzał konsumentów w błąd przypisując właściwości lecznicze swojemu produktowi. Przyjmując, że ilość nałożonych mandatów, wydawanych decyzji, wniosków o ukaranie zależy od stwierdzonych w czasie kontroli nieprawidłowości można uznać że stan sanitarny w obiektach żywnościowo żywieniowych na terenie powiatu otwockiego jest stabilny. Największe trudności Inspekcja Sanitarna napotykała w związku z brakiem zrozumienia u właścicieli zakładów konieczności opracowania, wdrożenia i przestrzegania dobrej praktyki higienicznej i dobrej praktyki produkcyjnej(ghp i GMP) w obiektach co zapewnienia bezpieczeństwo zdrowotne produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności. A jak wynika z przeprowadzonej analizy stosowanie mandatów karnych następowało głównie w obiektach, w których brak było GHP i GMP. Inspekcja Sanitarna podczas kontroli szczegółowo analizuje jakość i ilość środków spożywczych dostarczanych do zakładów żywienia zbiorowego typu zamkniętego tj. stołówek szkolnych, przedszkoli, szpitali i domów pomocy społecznej. W 2011 r. dokonano skróconej dekadowej oceny jadłospisów w 40 zakładach (na 85 zewidencjonowanych) Nieprawidłowości w postaci braku dodatków warzyw i owoców, podawania mało urozmaiconych posiłków, zastępowania wędlin ich niskogatunkowym odpowiednikiem stwierdzono: w zakładzie usług cateringowych, w obiekcie przygotowującym posiłki na - 24 -

półkolonie, w pięciu domach opieki oraz w dwóch szpitalach (co stanowi 22% skontrolowanych obiektów). W takich przypadkach informowano o stwierdzonych nieprawidłowościach i wskazywano konieczność poprawy sposobu żywienia. W celu określenia jakości wyprodukowanych i wprowadzanych do obrotu środków spożywczych oraz przedmiotów użytku, pobrano do badań laboratoryjnych 235 prób. Były to: środki spożywcze specjalnego przeznaczenia dla dzieci i niemowląt, ciasta, wyroby garmażeryjne, produkty mleczarskie, lody, tłuszcze roślinne, przetwory wędliniarskie, wyroby czekoladowe, owoce i warzywa, przedmioty użytku, oraz suplementy diet. Badano je na obecność zanieczyszczeń mikrobiologicznych, szkodników, metali ciężkich, pestycydów, substancji dodatkowych, związków azotowych i parametrów jełczenia oraz substancji niedozwolonych. W wyniku badań 10 prób zdyskwalifikowano(co stanowi 4,5% pobranych prób), stwierdzając: obecność Salmonelli Enteritidis (bakterii chorobotwórczych dla ludzi), w szaszłykach z kurczaka w marynacie oraz dwóch próbkach jaj świeżych pobranych z gospodarstwa prywatnego w związku z zatruciem pokarmowym, oznakowanie sugerujące właściwości lecznicze dwóch suplementów diety Czarny Kmin oil oraz Rutinesan, liczne oprzędy szkodników zbożowych w płatkach błyskawicznych, przekroczenie ogólnej liczby drobnoustrojów mezofilnych mogących spowodować zakażenie organizmu, w czterech kosmetykach żel do higieny intymnej. Wykrycie obecności w obrocie środków spożywczych lub przedmiotów użytku niebezpiecznych dla zdrowia i życia konsumentów, w którymkolwiek z państw Unii powoduje uruchomienie systemu powiadomienia alarmowego RASFF. Ilość zgłoszeń w stosunku do zeszłego roku utrzymywało się na tym samym poziomie, w 2011 r. na terenie powiatu otwockiego wprowadzono do obrotu niebezpieczne produkty tj.: talerz głęboki 19.5cm, producent Chiny, przekroczenie dopuszczalnego limitu migracji formaldehydu, makaron ryżowy, producent Wietnam, obecność DNA, szklanka do napojów 270ml, producent Chiny, wysoka migracja ołowiu i kadmu z obszaru obrzeży, talerz głęboki ceramiczny, producent Chiny, przekroczenie dopuszczalnej ilości uwalnianego ołowiu, woda źródlana Maksymiliana obecność bakterii Pseudomonas Aeruginosa, suplement diety Glinkolov przekroczony dopuszczalny poziom rtęci, ryżowa mąka pszenna, przekroczony dopuszczalny poziom Ochratoksyny A, - 25 -