Podstawy finansów i inwestowania w biznesie Wykład 2 Plan wykładu Indeksy giełdowe Rola Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie i jej podstawowe funkcje Obrót publiczny a niepubliczny Podstawowe rodzaje papierów wartościowych Akcje cechy charakterystyczne oraz związane z nimi prawa 2014-10-26 2
Giełda https://www.nbportal.pl/wiedza/animacje/filmy- animowane/pieniadz/gielda i i / i 2014-10-26 3 Giełda Inwestorzy: indywidualni (drobni inwestorzy) instytucjonalni: banki, głównie banki inwestycyjne fundusze emerytalne (ang. pension funds) towarzystwa t ubezpieczeniowe i (ang. insurance companies) otwarte fundusze powiernicze (ang. open-end funds, unit trust) zamknięte fundusze powiernicze (ang. closed-end funds, investment funds). Uczestnicy rynku: maklerzy giełdowi samodzielni uczestnicy rynku (ang. dealers, market makers). 2014-10-26 4
Rynek kapitałowy wtórny Rynek pozagiełdowy obrót polega na tym, że nie ma ustalonego miejsca transakcji. Odbywają się one między stronami przy zastosowaniu środków elektronicznych i telekomunikacyjnych. Bardzo duża część obrotu na rynku wtórnym odbywa się poza giełdami. W przypadku podstawowych papierów wartościowych, takich jak akcje i obligacje, obrót pozagiełdowy z reguły dotyczy y tych papierów, p które nie spełniają warunków dopuszczenia do obrotu giełdowego. 2014-10-26 5 Kursy na giełdzie Cena (kurs) podstawowa charakterystyka każdego instrumentu finansowego. Sposoby ustalania kursów: kurs jednolity występuje na niektórych giełdach. Jest on ustalany raz na danej sesji giełdowej poprzez skojarzenie ofert kupna i sprzedaży. Zazwyczaj ustalana jest taka cena, przy której zostanie zrealizowana jak największa liczba transakcji. kurs ciągły (występujący na większości giełd orazna rynkach pozagiełdowych) jest to cena zmieniająca się od transakcji do transakcji. 2014-10-26 6
Indeksy rynku Podstawowym pytaniem zadawanym przez inwestorów jest pytanie: jak leci na rynku? Jednym ze sposobów uzyskania odpowiedzi na to pytanie jest przeprowadzenie szczegółowej analizy rynku. Z reguły jednak inwestor jest zainteresowany uzyskaniem krótkiej, syntetycznej informacji. Wtedy szczególnie użyteczne jest podanie wartości indeksu rynku. Nazywa się go również wskaźnikiem rynku lub indeksem giełdy. 2014-10-26 7 Indeksy rynku DOW JONES Niewątpliwie najpopularniejszy indeks giełdowy na świecie. Najstarszy indeks giełdowy. Jego początki datują się na 1884 rok. 2014-10-26 8
Indeksy rynku WIG20 Indeks WIG20 jest indeksem największych spółek giełdowych i jest publikowany od 16.04.1994 r. Wartości indeksu obliczane są na podstawie wartości portfela akcji 20 największych i najbardziej płynnych spółek z podstawowego rynku akcji. Początkowa wartość indeksu wynosiła 1000 punktów. 2014-10-26 9 Indeksy rynku WIG20 W indeksie WIG20 nie mogą uczestniczyć spółki z indeksów mwig40 i swig40 jak również więcej ę niż 5spółek z jednego sektora giełdowego. Obliczanie wskaźnika następuje w sposób ciągły, natomiast wartości bieżące podczas notowań publikowane są co 15 sekund. Indeks WIG20 jest indeksem cenowym, a więc przy jego obliczaniu nie uwzględnia się dochodów z tytułu dywidend i praw poboru. 2014-10-26 10
Indeksy rynku WIG20 2014-10-26 11 Indeksy rynku WIG20 Wartość indeksu WIG20 podawana jest w punktach. Zmiany w składzie portfela WIG20 dokonywane są, podobnie jak w przypadku wszystkich indeksów giełdowych na GPW w Warszawie, po sesji w trzeci piątek marca, czerwca, września i grudnia. Lista uczestników indeksu tworzona jest na podstawie specjalnego zestawienia. 2014-10-26 12
Indeksy rynku WIG20 Wybrane spółki są porządkowane według wartości obrotów za ostatnie 12 miesięcy ę y( (waga 0,6) oraz wartości akcji w wolnym obrocie (0,4). Do indeksu trafiają spółki, które w tym zestawieniu zajęły co najmniej 25 pozycję w przypadku rewizji i co najmniej 30 pozycję w przypadku korekty. Udziały spółek w indeksie są aktualizowane podczas każdej rewizji oraz korekty na podstawie aktualnego stanu liczby akcji w wolnym obrocie. Dodatkowo udział pojedynczej spółki w indeksie 2014-10-26 13 jest ograniczony do 15%. Indeksy GPW w Warszawie 2014-10-26 09:43 14
Indeksy GPW w Warszawie 2014-10-26 09:43 15 Obrót niepubliczny Rynek kapitałowy: obrót publiczny obrót bótniepubliczny. Obrót niepubliczny: papiery wartościowe sprzedawane na rynku pierwotnym oferowane są mniejszej liczbie potencjalnych inwestorów niż 100 np. związany z powołaniem do życia spółki akcyjnej lub kolejnymi emisjami skierowanymi do określonych podmiotów.
Obrót publiczny Regulowany ustawą O publicznym obrocie papierami wartościowymi Obrót publiczny: papiery wartościowe oferowane są przy wykorzystaniu środków masowego przekazu (radio, telewizja, prasa) propozycja sprzedaży papierów wartościowych na rynku pierwotnym kierowana do konkretnych inwestorów (osób fizycznych czy firm) i tych podmiotów jest więcej niż 100. Obrót publiczny Prospekt emisyjny: przedstawienie kondycji emitenta oraz zamierzonego przedsięwzięcia weryfikacja informacji przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG). Podmioty odpowiedzialne: Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG) Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) Biura Maklerskie, Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI).
Rynek giełdowy Rynek giełdowy jest rynkiem regulowanym. Zasady yjego funkcjonowania określone są ą bardzo dokładnie przy pomocy obowiązujących aktów prawnych: kodeksu spółek handlowych prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi regulaminu i statutu Giełdy Papierów Wartościowych. Charakteryzuje się cechami rynku regulowanego: centralizacja zleceń równość traktowania zleceń bezpieczeństwo obrotu dostępność informacji płynność. Centralizacja zleceń Do ustalenia ceny transakcji dochodzi na podstawie ofert kupna i sprzedaży napływających z całego ł rynku. Transakcje papierami wartościowymi nie mogą być ć zawierane na przykład w poszczególnych biurach maklerskich czy na ulicy. Od listopada 2000 r. wszystkie transakcje są realizowane w systemie informatycznym WARSET. Zapewnia on pełną automatyzację przekazywania zleceń, zawierania transakcji, sprawny dostęp uczestników rynku do systemu obrotu papierami wartościowymi.
Równość traktowania zleceń Każdy może uczestniczyć w transakcjach giełdowych, bez względu na to, czy jest osobą fizyczną, czy prawną, jest dużym ż inwestorem, czy też obraca tylko jedną akcją - czyli bez względu na wielkość kapitału, którym dysponuje. Równość traktowania zleceń polega też na tym, że niezależnie od tego, w którym domu maklerskim składamy zlecenie kupna czy sprzedaży, jest ono traktowane tak samo jak pozostałe. Bezpieczeństwo obrotu Uczestnicy obrotu giełdowego mają zagwarantowane, że transakcje zostaną prawidłowo rozliczone i zaksięgowane. Giełda oraz Komisja PWiG sprawują kontrolę nad tym, czy uczestnicy rynku: pośrednicy ś (domy maklerskie) i emitenci (spółki giełdowe), przestrzegają zasad zawartych w regulacjach.
Dostępność informacji Uczestnicy rynku mają dostęp zarówno do informacji o stanie rynku (kursach transakcji oraz ofertach kupna i sprzedaży), ż jak i o sytuacji notowanych spółek. Płynność Posiadacze papierów wartościowych mają możliwość dokonywania transakcji codziennie w określonych godzinach. Odpowiednia koncentracja kupujących i sprzedających, osiągnięta i między innymi i dzięki centralizacji zleceń, umożliwia płynny obrót papierami wartościowymi.
Giełda Papierów Wartościowych Miejsce, gdzie kupujący i sprzedający wymieniają między sobą różnego rodzaju papiery wartościowe ś i instrumenty t finansowe na pieniądze. Kupujący i sprzedający mają gwarancję uzyskania najlepszej j ceny, gdyż ż przy jej j ustalaniu uwzględnia się wszystkie oferty przesłane na giełdę. Giełda Papierów Wartościowych Dokonuje się wyceny akcji będących w posiadaniu Skarbu Państwa, przedsiębiorstw i osób indywidualnych id poprzez ustalenie kursu akcji w systemie WARSET. Nadzór nad Giełdą Papierów Wartościowych sprawuje Komisja Papierów Wartościowych ś i Giełd.
GPW podstawowe pojęcia Wartość rynkowa notowanej spółki równa jest iloczynowi liczby akcji tej spółki i ich kursu giełdowego. Im wyższy ż kurs akcji, tym wyższa ż kapitalizacji spółki. Wielkość giełdy mierzona jest przy pomocy kapitalizacji tj. wartość wszystkich papierów wartościowych notowanych na danej giełdzie wycenionych przy pomocy ceny rynkowej. GPW podstawowe pojęcia Wolumen to wielkość transakcji określona liczbą papierów wartościowych, które zmieniły właściciela, ł ś i pomnożony ż przez kurs papieru wartościowego daje wartość transakcji. Wartość obrotu liczona jest podwójnie jako suma wartości ś ikupna i sprzedaży, ż główna miara zaangażowania inwestorów i aktywności rynku.
Zadania GPW Zapewnienie koncentracji podaży i popytu na papiery wartościowe dopuszczone do obrotu giełdowego, w celu kształtowania powszechnego kursu. Zapewnienie bezpiecznego i sprawnego przebiegu transakcji i rozliczeń. Upowszechnienie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu giełdowego. Obieg papierów wartościowych Od rozpoczęcia obrotu papierami wartościowymi na Giełdzie w Warszawie istnieją one jedynie w formie zapisu komputerowego na koncie ich posiadacza, w jego biurze maklerskim. Wbrew swej nazwie, papiery wartościowe notowane na GPW nie mają formy papierowej. Biura maklerskie są ą pośrednikami w obrocie papierami wartościowymi. Możemy dokonać zakupu bądź sprzedaży papierów wartościowych na giełdzie tylko za pośrednictwem em biura maklerskiego. Wszystkie transakcje na rynku giełdowym rozlicza Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, w którym prowadzone są konta wszystkich biur maklerskich.
Obieg papierów wartościowych Papiery wartościowe Na rynku kapitałowym handluje się najczęściej dwoma podstawowymi rodzajami papierów wartościowych: akcjami i obligacjami. Akcje są topapey papiery wartościowe atośc o potwierdzające, że e ich posiadacz jest właścicielem części kapitału spółki akcyjnej. Są to tak zwane udziałowe papiery wartościowe. Obligacja jest papierem wartościowym określającym wysokość pożyczki, jakiej udzielił jej właściciel emitentowi obligacji. W przeciwieństwie do akcjonariusza posiadacz obligacji nie ma praw własności do majątku emitenta, lecz jest jego wierzycielem. Dlatego też obligacje zalicza się do papierów dłużnych.
Papiery wartościowe Papiery wartościowe akcje https://www.nbportal.pl/wiedza/animacje/filmy -animowane/pieniadz/akcje
Prawa akcjonariusza Akcjonariusz posiadając część kapitału spółki akcyjnej, nabywa w związku z tym szereg praw. Prawa majątkowe: prawo do udziału ł w zysku rocznym (jeśli roczny wynik finansowy jest dodatni, spółki mogą część zysków wypłacić akcjonariuszom jako dywidendę) prawo poboru akcji nowej emisji prawo do aktywów spółki w przypadku sprzedaży lub rozwiązania, nazywane prawem do udziału w kwocie likwidacyjnej. j Prawa akcjonariusza Prawa korporacyjne prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, z prawem głosu (każdej akcji zwykłej odpowiada jeden głos); rada nadzorcza spółki ma obowiązek zwoływać walne zgromadzenie akcjonariuszy przynajmniej raz w roku bierne i czynne prawo wyborcze do władz spółki prawo kontroli zarządzania i finansów spółki prawo do zgłaszania sprzeciwu wobec podejmowanych uchwał prawo zgłaszania uchwał prawo do zwoływania walnego zgromadzenia (przysługuje posiadaczom co najmniej 10% głosów).
Instrumenty Giełdy Papierów Wartościowych https://www.nbportal.pl/wiedza/animacje/prez entacje/rynek-kapitalowy/instrumenty-gpw y y 2014-10-26 37