POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W ZAKRESIE PROMOWANIA I WDROŻENIA PRAWIDŁOWYCH METOD WYCHOWAWCZYCH W STOSUNKU DO DZIECI W RODZINACH ZAGROŻONYCH PRZEMOCĄ W RODZINIE Sandomierz 2013r.
Spis treści Wstęp.......3 I. Założenia teoretyczne programu............4 II. Adresaci programu.......5 III. Cele programu......6 IV. Zadania Programu......6 V. Realizatorzy Programu...8 VI. Czas i miejsce realizacji Programu...8 VII. Źródła finansowania Programu...8 VIII. Zakładane rezultaty......9 2
WSTĘP W dobie naszego społeczeństwa nadal wiele dzieci cierpi z powodu niewłaściwego zachowania innych osób, między innymi rodziców i opiekunów. Dzieci krzywdzone doznają poczucia bezsilności i nie potrafią same bronić się. Zasadniczym i najistotniejszym środowiskiem wychowawczym człowieka jest środowisko rodzinne, w którym dziecko rozwija się fizycznie i psychicznie. Rodzina uczy złożoności ludzkiego życia poprzez codzienne styczności wszystkich podmiotów do nich należących. Tworzą się w niej określone normy, regulujące zachowanie jej członków oraz role i pozycje wytwarzające wzajemne wymagania i oczekiwania. To właśnie w rodzinie dziecko w bezpośrednich kontaktach zdobywa pierwsze doświadczenia, doznaje pierwszych odczuć emocjonalnych, przyswaja wartości, normy, zasady postępowania, uczy się współdziałania i realizowania indywidualnych potrzeb. Dziecko przede wszystkim oczekuje od rodziców mądrej pomocy, poważnego traktowania i takiej atmosfery, która pozwoli rozwijać mu się bez jakichkolwiek zakłóceń. Dlatego należy poczynić wszelkie starania, aby dzieci były wychowywane w domach, gdzie panuje miłość i życzliwość. 3
I. ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE PROGRAMU Nadrzędnym założeniem programu będą działania profilaktyczne mające na celu udzielanie specjalistycznej pomocy, w szczególności w zakresie promowania oraz wdrażania prawidłowych postaw, metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie. Dzieci wychowując się w rodzinie gdzie panuje przemoc doznają niszczących doświadczeń. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 roku wyraża przekonanie, że rodzina jako podstawowa komórka społeczeństwa oraz naturalne środowisko rozwoju i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci, powinna być otoczona niezbędną ochroną oraz wsparciem, aby mogła w pełnym zakresie wypełniać swoje obowiązki w społeczeństwie. Uznaje, że dziecko dla pełnego i harmonijnego rozwoju swej osobowości powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia. Jednocześnie ma na uwadze, że dziecko ze względu na swoją niedojrzałość fizyczną oraz umysłową wymaga szczególnej opieki i troski. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi, że Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka a organy władzy publicznej zobowiązane są do ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją, oraz że dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku wskazuje, że pomoc społeczna jest tą dziedziną polityki społecznej państwa, której celem jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie same pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości, czyniąc jednocześnie odpowiedzialnymi za organizację pomocy społecznej organy administracji rządowej i samorządowej wszystkich szczebli. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca 2011 roku zawiera preambułę, dla dobra dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową dla zapewnienia ochrony przysługujących im praw i wolności, dla dobra rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem rozwoju i dobra wszystkich jej członków, a szczególnie dzieci, w przekonaniu, że skuteczna pomoc dla rodziny przeżywającej trudności w opiekowaniu się i wychowaniu dzieci oraz skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami oraz wskazuje obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych. 4
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nakłada na samorząd powiatowy między innymi obowiązek opracowania i realizacji programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielanie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrażania prawidłowych metod wychowawczych, w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Sandomierzu, realizując zadania z zakresu pomocy społecznej, między innymi oferuje pomoc ofiarom przemocy w zróżnicowanym zakresie, począwszy od pomocy doradczej i informacyjnej, po pomoc socjalną, prawną i psychologiczną. Dotychczasowe kierunki działań na podstawie Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Powiecie sandomierskim na lata 2012-2016 odnoszą się przede wszystkim do udzielania pomocy i wspierania ofiar przemocy w rodzinie. Działania pomocowe podejmowane są głównie w sytuacji wystąpienia ostrego kryzysu w rodzinie. Zakres i forma udzielanej pomocy skupia się przede wszystkim na zapewnieniu bezpieczeństwa osobom dotkniętym przemocą w rodzinie. Aby nie doprowadzać do konieczności podejmowania interwencji w sytuacjach wystąpienia przemocy w rodzinie i aby niwelować tego skutki, należy zintensyfikować podejmowanie działań o charakterze profilaktycznym. W związku z powyższym wynika potrzeba skonstruowania i wdrożenia w życie programu profilaktycznego, którego celem będzie udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie. II. ADRESACI PROGRAMU Wychowanie dzieci we współczesnym świecie jest bardzo trudnym zadaniem, do którego tak naprawdę nikt nie przygotowuje młodych ludzi mających pełnić bardzo odpowiedzialną funkcję funkcję rodziców. Źródłem na temat wychowania dziecka są zazwyczaj własne doświadczenia wyniesione z domu rodzinnego, które nie zawsze są najlepszym i adekwatnym przykładem. Aby dzieci żyły w atmosferze miłości i akceptacji, potrzebna jest współpraca wielu osób, w tym grup społecznych i instytucji wspierających rodziny i dzieci, chroniąc je przed negatywnymi zachowaniami rodziców i opiekunów. W związku z tym niniejszy program adresowany jest do: - rodzin zagrożonych zjawiskiem przemocy w rodzinie, - dzieci wychowujących się w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, - dzieci będących ofiarami przemocy w rodzinie, - przedstawicieli instytucji i służb wspierających dziecko i rodzinę, - społeczności lokalnej. 5
III. CELE PROGRAMU Celem głównym Programu jest zapewnienie dzieciom w rodzinach zagrożonych przemocą bezpiecznego środowiska rozwoju poprzez promocję i wdrażanie prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci zagrożonych przemocą w rodzinie. Cele szczegółowe Programu: 1) zwiększenie świadomości społecznej w zakresie zjawiska przemocy w rodzinie i płynących zagrożeń, 2) poznanie świata uczuć oraz wzrost poczucia własnej wartości wśród dzieci i młodzieży, 3) propagowanie prawidłowych metod wychowawczych i wzorców rodzicielskich, 4) podniesienie standardu usług świadczonych przez instytucje pomagające dziecku i rodzinie. IV. ZADANIA PROGRAMU Lp. Cel Sposób realizacji Spodziewane efekty Planowany termin do realizacji 1. Zwiększenie świadomości społecznej w zakresie zjawiska przemocy w rodzinie i płynących zagrożeń Spotkania profilaktyczno - informacyjne dla dzieci i młodzieży pod hasłem,,radzenie sobie w sytuacjach, kiedy występuje przemoc - uświadomienie czym jest przemoc i jaki wpływ wywiera na życie w rodzinie przez dostarczenie wiedzy na temat przemocy, - charakterystyka przemocy, -wyrabianie zachowań obronnych, kiedy doznajemy przemocy, - czym jest przemoc, a czym agresja. 2014r. - 2016r. 6
2. Poznanie świata uczuć oraz wzrost poczucia własnej wartości wśród dzieci i młodzieży Spotkania profilaktyczno - informacyjne dla dzieci i młodzieży pod hasłami: 1),,Moi bliscy, 2),,Poznawanie i nazywanie uczuć, 3),,Wyrabianie nawyku asertywnych zachowań wobec innych - budowanie więzi z grupą, - ustalanie i przestrzeganie reguł, - ukazywanie pozytywnych cech osobowości, - uświadomienie co to są uczucia i jakie są rodzaje uczuć - uczenie rozpoznawania i nazywania uczuć w różnych sytuacjach życiowych, - budowanie poczucia bezpieczeństwa, otwartości i szczerości, - nauka asertywności - poznanie siebie jako osoby (moje prawa, potrzeby, granice, umiejętności), - umiejętność podejmowania decyzji. 2014r. - 2016r. 3. Propagowanie prawidłowych metod wychowawczych i wzorców rodzicielskich zapewnienie dostępności do specjalistycznych form pomocy i poradnictwa, w tym pomocy psychologicznej, prawnej, pedagogicznej, socjalnej dla rodzin wymagających wsparcia w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczej. wzmocnienie rodziny w radzeniu sobie z problemami wychowawczymi. 2014r. - 2016r. 4. Podniesienie standardu usług świadczonych przez instytucje pomagające dziecku i rodzinie doskonalenie zawodowe osób działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. rzetelna diagnoza i pomoc rodzinom zagrożonym przemocą domową 2014r. - 2016r. 7
V. REALIZATORZY PROGRAMU Realizatorem Programu jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Sandomierzu, we współpracy z instytucjami działającymi na terenie Powiatu Sandomierskiego, w szczególności: - placówki oświatowe, - Komenda Powiatowa Policji, - Ośrodki Pomocy Społecznej, - organizacje pozarządowe, - placówki służby zdrowia, - osobami fizycznymi i podmiotami gospodarczymi realizującymi zadania w dziedzinie przemocy i uzależnień. VI. CZAS I MIEJSCE REALIZACJI PROGRAMU Program działań profilaktycznych realizowany będzie w latach 2014-2016 na terenie Powiatu Sandomierskiego VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU Środki własne powiatu sandomierskiego oraz dotacje celowe środki pozabudżetowe pozyskiwane z innych źródeł. 8
VIII. ZAKŁADANE REZULTATY Działania w ramach programu będą się skupiać na budowaniu lokalnego systemu pomocy dziecku i rodzinie, poprzez zapewnienie dzieciom z rodzin zagrożonych przemocą godnego poziomu życia i rozwoju przez realizację założonych celów i osiąganie następujących rezultatów: - nabywanie umiejętności wyrażania uczuć oraz radzenie sobie z nimi, - kształtowanie postawy poczucia własnej wartości, umacnianie wiary we własne siły, - podnoszenie poziomu wiedzy na temat zjawiska przemocy i podniesienie świadomości społeczeństwa na temat zapobiegania przemocy, - wzmocnienie rodziny w radzeniu sobie z trudnościami wychowawczymi i wypełnianiu roli rodzica, - podniesienie jakości usług świadczonych osobom dotkniętym zjawiskiem przemocy w rodzinie. 9