Klimat polityka -praktyka
CZAS UCIEKA! MUSIMY ZACZĄĆ DZIAŁAĆ ŻEBY OCALIĆ NASZ KLIMAT ALE DLACZEGO? CO SIĘ STAŁO Z NASZYM KLIMATEM? JAK GO MOŻEMY OCALIĆ I PRZED KIM? Źródło: WMO
2001-2010 najcieplejsza dekada od 1881 r. Źródło: WMO
Odchylenie od normy z lat 1961-1990 średniej temperatury lata (czerwiec-sierpień) w Puławach w latach 1871-2010 jest cieplej!!!!!! Źródło: Kozyra i inni 2010, uzupełniono w 2011
Klimatyczny bilans wodny w Polsce (od maja do czerwca) w latach 1959-2011, obliczony na podstawie 33 stacji synoptycznych IMGW bardziej sucho!!!! Oś pionowa przecina oś poziomą w wartości średniej dla wielolecia 1961-1990, która wynosi -65 mm. Źródło: Kozyra i inni 2010, uzupełniono w 2011
Rzeczywisty przebieg wartości całkowitej produkcji roślinnej w Polsce na tle funkcji produkcji w miliardach złotych (mld. PLN) wzrasta zmienność plonowania Ceny stałe, odpowiadające średniej z lat 2003-2005 Źródło: Górski T., Kozyra J., Doroszewski A., 2008. Field crop losses in Poland due to extreme weather conditions - case studiem. W: Liszewski (red.) The Influence of Extreme Phenomena on the Natural Environment and Human Living Conditions, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 35-49. uzupełniono w 2011 na potrzeby SPA
Zmiana poziomu plonowania roślin w województwie podlaskim (%) prognozowana na lata 2030, 2050, 2080 w stosunku do warunków aktualnych Źródło: Sadowski M., Wyszyński Z., Górski T., Liszewska M., Olecka A., Łoboda T., Pietkiewicz S.: Adaptacja produkcji rolnej w województwie podlaskim do oczekiwanych zmian klimatu. IOŚ, 2009, Warszawa. Warsztaty IUNG-PIB, Klimat-polityka-praktyka
Rekomendowane przez KE cele WPR po 2013 roku Utrzymanie potencjału UE w zakresie produkcji żywności >Wg FAO popyt na żywność zwiększy się o 70% do 2050 roku >Wg KE europejskie zdolności w zakresie zapewnieni bezpieczeństwa żywnościowego nie można brać za pewnik ( ), z powodu miedzy innymi zmiany klimatu i niestabilności rynków. Wsparcie zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi >wsparcie produkcji zróżnicowanej żywności, wysokiej jakości produkowanej w sposób zrównoważony zgodnie z wymogami w zakresie ochrony środowiska. Utrzymanie miejsc pracy >Eksport produktów rolno-spożywczych stanowi 6,8 % całkowitego eksportu UE. > Przemysł spożywczy odpowiada za 13,5 % całkowitego zatrudnienia i 12,2 % wartości dodanej brutto europejskiego przemysłu wytwórczego. Źródło: KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO- SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi, Bruksela, dnia 18.11.2010 KOM(2010) 672
Rekomendowane przez KE cele WPR po 2013 roku Ważne jest, aby dalej uwalniać potencjał sektora rolnego do pozytywnego oddziaływania na środowisko, w tym łagodzenia zmiany klimatu oraz dostosowania się do niej przez zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych, przez środki mające na celu: poprawę wydajności energetycznej, produkcję biomasy, energii ze źródeł odnawialnych, pochłanianie dwutlenku węgla, ochronę węgla w glebie, oparte na innowacjach. Źródło: KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO- SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi, Bruksela, dnia 18.11.2010 KOM(2010) 672
Wspólna Polityka Rolna w Polsce - podział środków PROW Dopłaty bezpośrednie 2004-2006 2007-2013 Regulacje rynku 6,48% inne 86% UR 1 405 590 benficjentów PROW 51,41% Dopłaty bezpośrednie 40,65% Warsztaty IUNG-PIB, Klimat-polityka-praktyka
Diagram pojęciowy dotyczący wrażliwości na zmiany klimatu i adaptacji Źródło: KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO- SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi, Bruksela, dnia 18.11.2010 KOM(2010) 672
Czynniki wyjaśniające stabilność produkcji w gospodarstwach w Europie - wpływ dodatni 1. Ochrona roślin 5. Temperatura 2. Nawożenie 6. Opady atmosferyczne 3. Wielkość ekonomiczna 7. Nawadniane 4. Uwarunkowanie socio-ekonomiczne Plony Dochód netto /ha Dochód netto / 1 zatrud. 1 2 3 4 5 6 7 Reidsma i in. 2010
Czynniki decydujące o stabilności gospodarstw w Europie wpływ ujemny 1. Rolnictwo ekologiczne 2. Temperatura ^2 3. Uprawy wieloletnie 5. Użytki zielone 6. Opady atmosferyczne ^2 7. Szerokość geograficzna 4. Obszary o Niekorzystnych Warunkach Plony Dochód netto /ha Dochód netto / 1 zatrud. Reidsma i in. 2010 7 6 5 4 3 2 1
Argumenty klimatyczne za PB w WPR po 2013 roku Mitygacja Wymogi wzajemnej zgodności - wymuszają racjonalne gospodarowanie zasobami glebowymi, ochronę wód, przez co sterują rolnictwem w kierunku zrównoważonego gospodarowania zasobami środowiska i środkami produkcji. Adaptacja PB decydują o poziomie zabezpieczenia dochodów gospodarstwa, niezależnych od warunków pogodowych i mogą być skutecznym instrumentem utrzymywania ciągłości produkcji np. po suszy lub innych niekorzystnych zjawisk pogodowych.
Dopłaty bezpośrednie GAEC, Minimalne normy Zboża nie powinny być uprawiane dłużej niż 3 lata na tym samym polu Odpowiednie składowanie i gospodarka nawozowa na polu Utrzymanie TUZ Zakaz palenia ściernisk
Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne (221/223) Źródło: Ocena średniookresowa PROW 2007-2013 Małopolskie Kujawsko - pomorskie Podkarpackie Pomorskie Świętokrzyskie Łódzkie Wielkopolskie Dolnośląskie Śląskie Lubuskie Opolskie Warmińsko - mazurskie Zachodniopomorskie Mazowieckie Lubelskie Podlaskie [tys ha] 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 PROW 2004-2006 PROW 2007-2009 KPZL sektor niepaństwowy Powierzchnia zalesień zrealizowanych w PROW na tle powierzchni przeznaczonych do zalesień w Krajowym Programie Zwiększania Lesistości
Powierzchnia (ha) Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych o niekorzystnych warunkach (211/212) Źródło: Ocena średniookresowa PROW 2007-2013 ONW górskie 180 000 160 000 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 2006 2007 2008 2009 ONW inne niż górskie 8 000 000 7 500 000 Powierzchnia (ha) 7 000 000 6 500 000 2006 2007 2008 2009 Powierzchnia wspierana w ramach działania 211/212, PROW 2007-2013
Realizacja celów klimatycznych poprzez PROW Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Adaptacja Oś 1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Mitygacja Oś 2. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Zwiększa potencjał adaptacyjny Oś 4. LEADER Adaptacja Program rolnośrodowiskowy 7% Zalesiania 0,22% UR ONW 56% Współpraca i wymiana doświadczeń CDR Brwinów,18 listopada 2011
Emisje gazów cieplarnianych z rolnictwa (1988-2008) 60 000 55 000 do 2004 po 2004 CO 2 equivalent (Gg eq CO2) 50 000 45 000 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 Year
Z perspektywy Brukseli
WNIOSKI 1. PB wzmacniają potencjał adaptacyjny rolnictwa wobec zmian klimatu. 2. Zasady wzajemnej zgodności oraz minimalne normy PB obligują do spełnienia wybranych dobrych praktyk w zakresie ochrony klimatu. 3. PROW jest bardzo dobrym instrumentem wdrażania programów pomagających wzmocnić potencjał adaptacyjny rolnictwa oraz realizować cele klimatyczne polityki państwa w zakresie przechodzenia na model gospodarki niskoemisyjnej.