Pracownia Profilaktyczno Wychowawcza Monika Kaczkowska
Obszar wsparcia: Jak pomóc uczniowi/dziecku osiągnąć sukces edukacyjny?
Postawy rodzicielskie wg M. Ziemskiej, sprzyjające rozwojowi dziecka postawa akceptacji, współdziałania, uznania praw dziecka w rodzinie, dawania rozumnej swobody.
Prośba dziecka Janusz Korczak Nie psuj mnie. Dobrze wiem, ze nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuje - poczucia bezpieczeństwa Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko ty możesz mi pomóc zwalczyć zło, póki jest to jeszcze możliwe Nie rób ze mnie większego dziecka, niż jestem. To sprawa, ze przyjmuję postawę głupio dorosłą Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy
Prośba dziecka Janusz Korczak Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest się nauczyć rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych. Nie zwracaj zbytniej uwagi na moje drobne dolegliwości. Czasami wykorzystuję je, by przyciągnąć twoją uwagę Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, ze cię nienawidzę. To nie ty jesteś moim wrogiem, lecz twoja miażdżąca przewaga Nie zrzędź. W przeciwnym razie musze się przed tobą bronić i robię się głuchy
Prośba dziecka Janusz Korczak Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuje się przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli. To dlatego nie zawsze się rozumiemy Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości. Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa. Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i wtedy tracę cała moją wiarę w ciebie Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, ze zamiast prosić cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej
Prośba dziecka Janusz Korczak Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na twój temat, byłaby w przyszłości nie do zniesienia. Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie, stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet ci się nie śniło Nie zapominaj, ze uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja tez rosnę. Wiem, jak trudno dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób, co możesz, żeby nam się to udało Nie bój się miłości. Nigdy.
Lista cech dziecka/ucznia potrafiącego dobrze radzić sobie z problemami: Dobry poziom funkcjonowania procesów poznawczych Wysoki poziom motywacji w zakresie planów i celów Pozytywny obraz siebie Pogodne nastawienie do świata Dobre mechanizmy samokontroli Dobrze rozwinięte umiejętności społeczne
Czynniki rozwoju odporności psychicznej i umiejętności radzenia sobie ze stresem: Odpowiednie i zróżnicowane spostrzeganie siebie i innych Zdolność do samodzielnego kierowania i regulacji emocji oraz stanów napięć Posiadanie i możliwość korzystania z kompetencji społecznych Wysokie poczucie własnej wartości Umiejętność radzenia sobie ze stresem Posiadanie i możliwość korzystania z uporządkowanych strategii rozwiązywania problemów
Motywacja Jak mówić, żeby dzieci się uczyły?
Jak zachęcać bez nagród? Większość ludzi lubi otrzymywać pochwały i nagrody, które pomagają w nabraniu wiary w siebie i mobilizują do starań. Jednak istnieje również ryzyko niepożądanych efektów ubocznych. Są to np.: uzależnienie od pochwał, które to dają łatwa i powierzchowna satysfakcję, pozbawiając wewnętrznej motywacji i własnej inicjatyw; poczucie niesprawiedliwości, iż niektórzy uczniowie są faworyzowani; manipulacja poprzez stosowanie pochwał czy przesada. W sytuacji, gdy uczeń dobrze odpowie na zadane pytanie możemy go pochwalić: Świetnie odpowiedziałeś, Janku jest to komunikat typu Ty, w którym jedna osoba docenia drugą. Z kolei mówiąc: Bardzo mi się podoba sposób, w jaki sformułowałeś swoja odpowiedź, Janku, posługujemy się komunikatem typu Ja. Przykłady wyrażania autentycznego uznania: Dziękuję. Doceniam to. Podoba mi się sposób w jaki to powiedziałeś. Podoba mi się bardzo, że zdecydowałeś się zaryzykować.
Po przyjściu ze szkoły Ważne, aby rodzice zrozumieli, że po przyjściu dziecka ze szkoły pierwszym pytaniem powinno być: CZEGO SIĘ DZIŚ NAUCZYŁAŚ/EŚ? a nie pytanie: Jaką ocenę dziś dostałaś/eś? (Pytania o oceny zniechęcają dzieci do rozmów o szkole Co inni dostali?, a dlaczego nie dostałeś lepszej oceny? itd.) Pytania: Co Cię dziś zainteresowało?, Czego się nauczyłeś, dowiedziałeś / - są pytaniami otwierającymi rozmowy?.
MOTYWACJA stan gotowości do podjęcia określonego działania skłania do największego wysiłku, decyduje o wytrwałości lub jej braku proces wewnętrzny, warunkujący dążenie ku określonym celom
Procesy motywacyjne motywacja dodatnia - dążenie do - (typowy przejaw: pragnienie); motywacja ujemna unikanie (typowy przejaw: obawa lub niechęć).
3 motywatory Nadzieja (najzdrowsze) Lęk Złość (kombinacja powyższych)
Motywy pobudzające do wysiłku w nauce szkolnej Pragnienie sukcesu a) prześcignięcie samego siebie (np. uczeń porównuje swoje oceny z klasy bieżącej i ubiegłej); b) prześcignięcie innych (np. uczeń porównuje swoje oceny z innymi Siła pragnienia sukcesu determinuje: c) poziom osiąganych rezultatów (wyższy - przy tym samym poziomie wiedzy i umiejętności uczniów); d) wytrwałość w dążeniu do celu (uczeń jest w stanie pracować dłużej nad zadaniem, niż uczeń o słabym pragnieniu sukcesu); e) gotowość do podejmowania trudnych zadań Pragnienie aprobaty (uznanie od rodziców, nauczycieli, rówieśników)
Wzrost motywacji Analiza pozytywnych konsekwencji zrealizowania celu Rozpoczęcie zadania od czegoś prostego Podniesienie znajomości przedmiotu
Czynniki wpływające na motywację dziecka do nauki Rola zainteresowania i zamiłowania do nauki Wiara w siebie Zamiłowanie do nauki, a cele związane z wynikami i związane z nauką Optymalne warunki do nauki Rola pozytywnych relacji pomiędzy rodzicami a dzieckiem Wpływ pochwały i nagrody
Zaprzeczanie Źródło: Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i szkole.
Zaprzeczanie Źródło: Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i szkole.
Zrozumienie Źródło: Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i szkole.
POMOC RODZICA Źródło: Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i szkole.
Potwierdzenie uczuć dzieci Dziecko: Z powodu kilku głupich błędów dostałem tak mało punktów. Dorosły: Nie martw się. Następnym razem pójdzie Ci lepiej. Czy dorosły rozumie uczucia dziecka?
Zrozumienie uczuć czyli co? Określ uczucia dziecka Zdaje się, że jesteś rozczarowany, jeśli znałeś odpowiedzi, a popełniłeś głupie błędy. Potwierdź uczucia dziecka pomruknięciem lub słowem Och, Rozumiem. Daj dziecku w fantazji to czego, to czego nie może mieć Byłoby wspaniale, gdybyś miał magiczny ołówek, który przestawałby pisać, kiedy Ty miałbyś popełnić błąd. Zaakceptuj uczucia dziecka, nawet jeśli nie możesz zaakceptować niewłaściwego zachowania Tak się złościsz, że walisz nogą w biurko, nie mogę na to pozwolić. Możesz mi powiedzieć co Cię martwi.
Zachęcanie do współpracy Opisz problem Widzę mleko nieschowane do lodówki Udziel informacji Mleko kwaśnieje, gdy nie jest w lodówce Wyraź to słowem lub gestem Mleko Opisz co czujesz Nie lubię, kiedy mleko leży na wierzchu i się psuje Wyraź to na piśmie Uwaga mlekołaki! Zanim wyjdziecie z kuchni, proszę schować mleko do lodówki. Dziękuję Kuchnia
Zamiast kary Dziecko: Cholera, nie umiem matmy. Dorosły: Powtarzałam Ci tyle razy, żebyś nie używał takich słów, będę musiała Cię ukarać.
Zamiast karania Wskaż pomocną dłoń Słyszę, że jesteś zły, używaj takich słów, które Wyraź stanowczą dezaprobatę Martwi mnie, że używasz takich słów Określ swoje uczucia Oczekuję, że w inny sposób pokażesz swą złość Pokaż dziecku, jak może się poprawić Chciałbym zobaczyć listę słów zastępczych Zaproponuj wybór Możesz przeklinać w myślach, albo używać słów, które nikogo nie obrażają Pozwól dziecku doświadczyć konsekwencji Kiedy słyszę takie słowa, nie mam zamiaru Ci pomagać
Rozwiązywanie problemu Wysłuchaj, co dziecko czuje i czego potrzebuje Dorosły: Bardzo się martwisz, że oblałeś test z polskiego Dziecko: Dostałem tylko 5 pkt na 20 pkt, a uczyłem się cały weekend Streść punkt widzenia dziecka Widzę, że jesteś rozczarowany. Wyraź swoje uczucia i potrzeby Martwię się Zachęć dziecko do wspólnej burzy mózgów Jak możemy ten problem rozwiązać? Napisz wszystkie pomysły, nie oceniając ich Zapiszcie wszystkie pomysły na kartce Wspólnie zadecydujcie, które pomysły Wam się nie podobają, które są dobre i jak wprowadzić je w życie
Nieskuteczne metody najczęściej stosowane przez dorosłych, aby skłonić dzieci do współdziałania. 1. Obwinianie i oskarżanie; 2. Przezywanie; 3. Straszenie; 4. Rozkazy; 5. Wykłady i moralizowanie; 6. Ostrzeżenia; 7. Postawa męczennika; 8. Porównania; 9. Sarkazm; 10.Proroctwa
POZYTYWNE KOMUNIKATY Nie bij go Nie bój się Nie idź tam Nie rozrzucaj tych zabawek Ręce trzymaj przy sobie Bądź odważny Zostań tu Poukładaj zabawki
KONSTRUKTYWNE KRYTYKOWANIE Wypowiadaj zarzuty bezpośrednio do dziecka zainteresowanego (i w cztery oczy) Nie porównuj krytykowanego dziecka z innym to poniża Wypowiadaj zarzut jak najszybciej po fakcie (ale wygaś niepotrzebne emocje, przygotuj się) Krytykuj zachowanie np. Nie podoba mi się to, że nie zrobiłeś tego na czas, a nie kogoś: osobę czyli np. jesteś nieodpowiedzialny Krytykuj zachowania, które da się zmienić Naraz wypowiadaj tylko jeden zarzut Unikaj słów nigdy i zawsze Jeśli nie chwalisz dużo i często, nie spodziewaj się przyjęcia twojej krytyki do wiadomości. TO NIE TYLE ZASADA, CO WARUNEK SKUTECZNEJ KRYTYKI
Źródło: Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i szkole.
Źródło: Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i szkole.
Pomocna pochwała Dz.: Posłuchaj mojego wiersza o pociągu. Czy jest dobry? D.: Piękny. Jesteś wspaniałym poetą.
Zamiast oceniać Opisz to, co widzisz lub słyszysz W tym wierszu potrafiłeś oddać rytm pociągu i ułożyłeś ciekawe rymy. Opisz, co czujesz Czuję, się jakbym siedział w pociągu. Dorosły: Popatrz na te błędy ortograficzne. Stać Cię na więcej Zamiast krytykować: Wskaż, co należy zrobić: Trzeba tylko poprawić w tym wierszu błędy ortograficzne i można oddać wiersz
Uwolnienie dziecka od narzuconej roli Dorosły: jesteś gadułą, gadasz jak najęta. Poszukaj sposobności zaprezentowania dziecku innego obrazu jego osoby np. Widzisz, potrafisz nad sobą panować Stwórz sytuację, w której dziecko zobaczy siebie w innym świetle Chciałabym, żebyś przeprowadziła w klasie debatę, pilnuj, żeby każdy miał szansę zabrać głos. Pozwól dziecku usłyszeć, jak mówisz o nim coś pozytywnego Trudno Natalii się powstrzymać, ale czasami udaje się jej nie mówić. Określ wzór zachowania, którego oczekujesz Przepraszam, że przeszkodziłam, skończ, ja poczekam Przypomnij dziecku poprzednie osiągnięcia Powiedz, jakie są Twoje oczekiwania Mów krótko, inni też coś chcą powiedzieć.
Zachowania i postawy rodziców wpływające negatywnie na motywację dziecka do nauki Grożenia i oskarżania Wyrażenia negatywnego podejścia do szkoły komentarzy, Porównywania dziecka z rodzeństwem, lub/i rówieśnikami Posiadania wygórowanych oczekiwań, nieadekwatnych do faktycznych możliwości dziecka Zaprzeczania na siłę i mówienia, że zadanie jest bardzo łatwe, w sytuacji gdy dziecko twierdzi, że coś jest dla niego zbyt trudne Nadmiernego kontrolowania w czasie pracy
Radość uczenia się Planowanie działań i wyznaczanie celów Pełna koncentracja na bieżącym zadaniu Przekonanie: Wszystko czego się w życiu uczysz, wcześniej czy później się przyda Odpoczywaj i rób przerwy
Zasady diety umysłowej Utnij sobie drzemkę (5-10 minut wspaniale regeneruje siły) Śmiej się jak najwięcej Posłuchaj ulubionej muzyki Poszukaj wspierającego towarzystwa, darzącego się zaufaniem Zrób coś miłego dla siebie Przypomnij sobie w szczegółach swoje zwycięstwa, dałeś radę wtedy, teraz też Ci się uda Naucz się widzieć sprawy we właściwym świetle, odróżnij ważne od nieważnych
Dziękuję za uwagę Życzę sukcesów w osiąganiu swoich celów i we wspieraniu uczniów w dążeniu do ich celów.
Literatura i inspiracje A. Faber. E. Mazlish, Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i szkole, Media Rodzina 2002 H. Hamer, Rozwój umiejętności społecznych, Przewodnik dla nauczyciela, W-awa 1999 D. Sterna, Ocenianie kształtujące w praktyce, CEO 2008 R. J. Marzano, Sztuka i teoria skutecznego nauczania, CEO 2012 P. Black, C. Harrison, C. Lee, B. Marshall, D. Wiliam, Jak oceniać aby uczyć?, CEO 2006 M. Harmin, Duch klasy. Jak motywować uczniów do nauki?, CEO 2008