INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE SPECJALISTA DO SPRAW KADR kod 24237 ZAKRES TEMATYCZNY INFORMACJI: 1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY 2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH 3. ZAPOTRZEBOWANIE NA PRACOWNIKÓW BADANIA PRACODAWCÓW, ANALIZA INTERNETOWYCH OFERT PRACY, BADANIA LOSÓW ABSOLWENTÓW 4. PROGNOZY RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW 5. KSZTAŁCENIE W ZAWODZIE 6. INFORMACJE DODATKOWE 7. MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej we Włocławku
1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY Specjalista do spraw kadr (kod 24237) to jeden z 2443 zawodów i specjalności ujętych w obowiązującej od 1.1.215r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 214r., poz. 1145). Specjalista do spraw kadr realizuje zgodną z przepisami prawa pracy politykę kadrową organizacji, w której jest zatrudniony. Specjalista do spraw kadr jest odpowiedzialny za realizację polityki kadrowej przedsiębiorstwa. Do zadań pracownika na tym stanowisku należy: prowadzenie dokumentacji kadrowej, obsługa procesów związanych z zatrudnianiem oraz rozwiązywaniem umów o pracę, ewidencja czasu pracy, kontrola uprawnień pracowniczych niezbędnych do wykonywania zawodów wymagających specjalnych uprawnień, certyfikatów itp. Specjalista do spraw kadr opracowuje i aktualizuje informacje o potrzebach kadrowych jednostki oraz rekrutuje i selekcjonuje kandydatów do pracy. Prowadzi akta osobowe zgodnie z wymaganiami prawa pracy, kontroluje aktualność obowiązkowych badań lekarskich. Uczestniczy w opracowywaniu regulaminów i procedur związanych z zatrudnieniem, prowadzi sprawy związane z zakładowym funduszem świadczeń socjalnych. Stanowisko specjalisty do spraw kadr występuje zarówno w jednostkach sektora prywatnego, jak i państwowego: w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych, usługowych, administracji publicznej, w firmach zajmujących się doradztwem personalnym. Typowymi dla tego zawodu są stanowiska pracy z obszaru zarządzania zasobami ludzkimi. Zadania zawodowe: organizowanie stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami BHP, ochrony ppoż, ergonomii oraz ochrony środowiska, opracowywanie i aktualizowanie informacji o potrzebach kadrowych firmy oraz rekrutowanie i selekcjonowanie kandydatów do pracy, prowadzenie akt osobowych zgodnie z wymaganiami prawa pracy; przygotowywanie dokumentów związanych z nawiązywaniem i rozwiązywaniem stosunku pracy, także na podstawie umów cywilnoprawnych, oraz zmianami w warunkach pracy i płacy, prowadzenie ewidencji czasu pracy oraz kontrolowanie aktualności obowiązkowych badań lekarskich, sporządzanie raportów i sprawozdań w zakresie spraw dotyczących zatrudnienia zgodnie z obowiązującymi przepisami i terminami, podejmowanie współpracy z kierownictwem i doradztwo w zakresie administracyjnej obsługi zatrudnienia, tworzenie regulaminów organizacyjnych, prowadzenie spraw związanych z zakładowym funduszem świadczeń socjalnych, planowanie rozwoju zawodowego kadry podmiotu gospodarczego 1. Profil kompetencyjny 2 dla grupy dużej Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania - kod 24 Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania świadczą usługi z zakresu: finansów, zarządzania zasobami ludzkimi, reklamy, marketingu i sprzedaży, rynku nieruchomości; tworzą, badają i wdrażają metody i procedury pozwalające organizacjom skuteczniej funkcjonować. 3. 1 Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia http://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych. Warszawa, 214 3 Klasyfikacja zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Tworzenie i stosowanie. Warszawa, 214 2
Kompetencje to cechy osoby, które przejawiają się w działaniach prowadzących do wykonywania zadań zawodowych na wymaganym poziomie oraz w zachowaniach przekładających się na konkretne efekty, dzięki czemu są obserwowalne, podlegają rozwojowi poprzez szkolenia oraz nabyte doświadczenia w realizacji określonych zadań. Dla grupy Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania określono cztery kluczowe kompetencje: 1) Sumienność w dążeniu do rezultatów - wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie i z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymywanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. 2) Kierowanie planowanie, organizowanie, kontrolowanie i motywowanie do pracy członków zespołu lub organizacji. Wykorzystywanie wszystkich zasobów, w tym wiedzy o sytuacji rynkowej oraz sytuacji wewnętrznej firmy lub branży. Elastyczne dostosowanie realizacji zadań do zaistniałych okoliczności. 3) Zdolności analityczne i podejmowanie decyzji rozumienie złożonych sytuacji i relacji zachodzących pomiędzy różnymi elementami. Analizowanie informacji i danych, dostrzeganie zależności, wyciąganie na ich podstawie wniosków i podejmowanie trafnych decyzji. 4) Obsługa komputera z wykorzystaniem Internetu korzystanie z dostępnych urządzeń technicznych (np. komputerów, drukarek, skanerów) i aplikacji komputerowych do usprawnienia realizacji zadań. Swobodne przeglądanie stron internetowych w celu szybkiego dotarcia do informacji przydatnych ze względu na wykonywane obowiązki. Skuteczne wyszukiwanie w sieci potrzebnych wiadomości, formułowanie poleceń wyszukiwania w taki sposób, aby zapewniały szybkie dotarcie do źródeł na odpowiednim poziomie merytorycznym, bez konieczności sprawdzania przypadkowych rezultatów wyszukiwania. 2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W 216 roku w ewidencji powiatowych urzędów pracy w województwie kujawskopomorskim odnotowano 4 rejestracji w zawodzie specjalista do spraw kadr (1% stanowiły kobiety). W grupie bezrobotnych z tym zawodem 1, % stanowiły osoby zarejestrowane w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. W końcu grudnia 216 roku w ewidencji pozostawało 15 osób z zawodem specjalista do spraw kadr. Kobiety stanowiły 1% i nie było osób zarejestrowanych do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. W 216 roku do powiatowych urzędów pracy zgłoszono 78 wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej w zawodzie specjalista do spraw kadr. Najwięcej ofert pracy odnotowano w powiatach: Bydgoszcz grodzki (23) i Inowrocław (15). 3
BEZROBOTNI I ZGŁOSZONE WOLNE MIEJSCA PRACY LUB AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE SPECJALISTA DO SPRAW KADR W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W LATACH 212-216 4 Wyszczególnienie 212 213 214 215 216 Bezrobotni zarejestrowani w okresie sprawozdawczym Bezrobotni według stanu w końcu okresu sprawozdawczego Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej ogółem 35 4 36 41 4 w tym kobiety 31 35 34 37 4 osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki 3 3 2 1 4 ogółem 3 21 24 15 15 w tym kobiety 28 18 24 14 15 osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki zgłoszone w okresie aktualne w końcu okresu 1 1 36 47 5 7 78 3 3 1 5 Większa liczba zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej niż liczba nowych rejestracji spowodowała, że zawód specjalista do spraw kadr w latach 212-214 był zawodem deficytowym, tzn. takim, na który na rynku pracy istniało większe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w zawodzie 5. Od 215 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (obecnie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych 6. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup. W I i II półroczu 216r. i w 215r.w województwie kujawsko-pomorskim grupa elementarna Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi, w której ujęto zawód specjalista do spraw kadr nie miała określonego statusu na rynku pracy 7. 4 Informacja przygotowana na podstawie Załącznika Nr3 do Sprawozdania o rynku pracy MRPiPS-1 Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności dane za 216r.. Raporty z lat ubiegłych znajdują się na stronie WUP Toruń http://podlupa.wup.torun.pl/ 5 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonywano na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej,9. 6 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 7 Informacja o deficycie i nadwyżce dla wybranego województwa http://mz.praca.gov.pl 4
BEZROBOTNI Z ZAWODEM SPECJALISTA DO SPRAW KADR WEDŁUG POWIATÓW Wyszczególnienie Bezrobotni według stanu w końcu okresu 212r. 213r. 214r. 215r. 216r. Województwo kujawsko-pomorskie 3 21 24 15 15 Bydgoszcz grodzki 7 6 4 4 4 Bydgoszcz ziemski 2 1 1 1 Grudziądz grodzki 1 Grudziądz ziemski Toruń grodzki 1 3 3 3 5 Toruń ziemski 3 4 2 2 Włocławek grodzki 1 1 1 1 Włocławek ziemski 2 Aleksandrów Kujawski 3 1 1 Brodnica 1 1 2 Chełmno 1 1 1 1 Golub Dobrzyń 1 Inowrocław 4 1 3 Lipno 1 1 Mogilno 1 Nakło nad Notecią Radziejów 1 Rypin 1 Sępólno Krajeńskie 1 1 2 1 Świecie 1 1 1 Tuchola Wąbrzeźno 1 1 Żnin 1 1 2 1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za lata 212-215 i Załącznika Nr 3 do Sprawozdania o rynku pracy MRPiPS -1za 216r. 3. ZAPOTRZEBOWANIE NA PRACOWNIKÓW BADANIA PRACODAWCÓW ANALIZA INTERNETOWYCH OFERT PRACY, BADANIA LOSÓW ABSOLWENTÓW W badaniu ankietowym pracodawców kluczowych branż województwa kujawskopomorskiego w 214 roku nie występują informacje na temat zawodu specjalista do spraw kadr 8. W badaniu zrealizowanym w latach 212-213, w których uczestniczyło 2 pracodawców, zgłoszono chęć zatrudnienia 4 specjalistów do spraw kadr 9. 8 Raport z badania ankietowego 445 pracodawców 6 kluczowych branż woj. kujawsko-pomorskiego przeprowadzonego w 214r. w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą II znajduje się na stronie http://podlupa.wup.torun.pl/ 9 Wyniki badań 2 pracodawców woj. kujawsko-pomorskiego przeprowadzonych w latach 21-213 w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą znajdują się na stronie http://podlupa.wup.torun.pl/ 5
Raport z badania ofert pracy publikowanych w Internecie w województwie kujawsko-pomorskim w 215 roku zawiera informacji dotyczących zawodu specjalista do spraw kadr 1.W ww. badaniu dostępnych było 11 miejsc pracy. Były to miejsca pracy zgłoszone w Toruniu-powiat grodzki. Wyniki badań losów absolwentów UMK w Toruniu 11 1 Badanie zostało przeprowadzone zgodnie z założeniami Nowej metodologii prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Celem badania internetowych ofert pracy jest uzupełnienie informacji pochodzących z powiatowych urzędów pracy na temat zapotrzebowania na zawody na regionalnym rynku pracy. Materiał badawczy stanowiły ogłoszenia o pracy z kwietnia i października 215r. dostępne w portalu Zielona Linia (tj. ogłoszenia skupione z następujących portali internetowych: praca.pl, gazeta praca.pl, pracuj.pl, praca.gratka.pl), które zostały zweryfikowane przez pracowników WUP w Toruniu, a następnie uogólnione dla całego 215 roku. Raport z badania znajduje się na stronie http://wup.torun.pl/wp-content/uploads/216/4/da_216425_oferty-internetowe-215-r.pdf 11 Badanie losów absolwentów UMK Toruń. Informacja z badań znajduje się na stronie internetowej Biura Karier UMK. 6
4. PROGNOZY RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW Barometr zawodów to badanie, które przewiduje zapotrzebowanie na pracowników na kolejny rok. Prognoza ta opiera się na opinii ekspertów (pracowników urzędów pracy oraz agencji zatrudnienia) analizujących sytuację w poszczególnych zawodach. Ocenie podlegają zawody najczęściej występujące na rynku pracy. Głównym efektem badania są informacje o grupach zawodów, dla których prognozuje się, iż będą charakteryzować się deficytem, równowagą lub nadwyżką osób poszukujących pracy. Według prognozy na 217 rok w województwie kujawsko-pomorskim poszczególne zawody z uwagi na podobieństwo wykonywanych zadań zostały ujęte w 165 grup. Do grupy barometrowej: Specjalista do spraw zarządzania zasobami ludzkimi i rekrutacji został zaliczony zawód specjalista do spraw kadr. Według ww. prognozy grupa ta będzie grupą zrównoważoną, to znaczy taką, w której zapotrzebowanie pracodawców będzie zbliżone do podaży pracowników o odpowiednich kwalifikacjach 12. PROGNOZOWANA ZMIANA ZAPOTRZEBOWANIA NA PRACOWNIKÓW W 217R. W GRUPIE ZAWODÓW SPECJALIŚCI DO SPRAW ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI I REKRUTACJI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM WG POWIATÓW PROGNOZOWANA RELACJA MIĘDZY DOSTĘPNĄ SIŁĄ ROBOCZĄ A ZAPOTRZEBOWANIEM NA PRACOWNIKÓW W 217R. W GRUPIE ZAWODÓW SPECJALIŚCI DO SPRAW ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI I REKRUTACJI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM WG POWIATÓW Źródło: http://barometrzawodow.pl/ 12 http://barometrzawodow.pl/ 7
5. KSZTAŁCENIE W ZAWODZIE W roku akademickim 216/17 na terenie województwa kujawsko-pomorskiego kształcenie na kierunku zarządzanie oferują 4 szkoły wyższe 13. W 216 roku kierunek zarządzanie ukończyło 193 osoby. W roku 216/217 łączna liczba studentów na kierunku zarządzanie wyniosła 1349 14. ABSOLWENCI KIERUNKU ZARZĄDZANIE W LATACH 212-216 (STAN NA 3 WRZEŚNIA DANEGO ROKU) 216 193 215 171 214 1474 213 169 212 1295 5 1 15 2 ABSOLWENCI I STUDENCI NA KIERUNKU ZARZĄDZANIE Nazwa szkoły Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku Wyszczególnienie Absolwenci Absolwenci Absolwenci Absolwenci Absolwenci 211/212 212/213 213/214 214/215 215/216 ogółem 552 638 53 39 418 studia I stopnia 284 261 224 149 151 studia I stopnia z tytułem inżyniera studia I stopnia z tytułem licencjata 284 261 224 149 151 studia jednolite magisterskie studia II stopnia 268 377 279 241 267 po ostatnim roku bez egzaminu - - - - - ogółem 136 94 17 71 67 studia I stopnia 136 94 17 71 67 studia I stopnia z tytułem inżyniera studia I stopnia z tytułem licencjata 136 94 17 71 67 studia jednolite magisterskie studia II stopnia po ostatnim roku bez egzaminu - - - - - ogółem 8 63 89 45 5 studia I stopnia 8 63 89 45 5 studia I stopnia z tytułem inżyniera studia I stopnia z tytułem licencjata 8 63 89 45 5 studia jednolite magisterskie 13 Zestawienie prowadzonych kierunków studiów https://polon.nauka.gov.pl/opi/aa/kierunki/studia?execution=e2s1 14 Informacja przygotowana na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego na temat studentów roku akademickiego 215/16 oraz absolwentów z lat 212-216. 8
Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu Województwo Kujawsko - Pomorskie studia II stopnia po ostatnim roku bez egzaminu - - - - - ogółem 527 814 775 565 58 studia I stopnia 527 595 464 293 217 studia I stopnia z tytułem inżyniera studia I stopnia z tytułem licencjata 527 595 464 293 217 studia jednolite magisterskie studia II stopnia 219 311 272 291 po ostatnim roku bez egzaminu - - - - - ogółem 1295 169 1474 171 193 studia I stopnia 127 113 884 558 535 studia I stopnia z tytułem inżyniera studia I stopnia z tytułem licencjata 127 113 884 558 535 studia jednolite magisterskie studia II stopnia 268 596 59 513 558 po ostatnim roku bez egzaminu - - - - - 6. INFORMACJE DODATKOWE http://pszk.pl/ - Polskie Stowarzyszenie Zarządzania Kadrami http://www.portalkadrowy.pl serwis specjalistów do spraw personalnych http://www.kipwa.pl/o-magazynie.html - "Kadry i Płace w Administracji" - magazyn działów kadr Opracowała: Jolanta Lebiedzińska doradca zawodowy WUP w Toruniu - Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej we Włocławku Akceptowała: Bogusława Szewczyk-Modrzejewska Kierownik Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej we Włocławku Aktualizacja: czerwiec 217r. 7. MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie specjalista do spraw kadr w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako specjalista do spraw kadr w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany 9
w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód specjalista do spraw kadr jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w żadnym z krajów EOG zawód specjalista do spraw kadr nie jest regulowany. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm Zapotrzebowanie na osoby z zawodem specjalista do spraw kadr wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodami specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi zgłoszonych zostało 8232 oferty pracy w 19 krajach EOG. Najwięcej ofert pracy w ww. zawodach znajduje się w: Wielkiej Brytanii (6572 oferty), Niemczech (165 ofert) oraz Szwecji (213 ofert) - dane wg stanu na dzień 27.11.213 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie specjalista do spraw kadr w krajach EOG powinny dysponować co najmniej 2-5 letnim udokumentowanym doświadczeniem zawodowym z zakresu administracji z odpowiednimi uprawnieniami wynikającymi z uzyskanego wykształcenia bądź kursów, ponadto mieć ukończone studia wyższe o kierunku: zarządzanie zasobami ludzkimi bądź pokrewne. Kandydaci powinni dysponować również znajomością przepisów dotyczących prawa pracy, prawa podatkowego, ubezpieczeń społecznych oraz biegłą znajomością programów pakietu Microsoft Office. Pracodawcy oczekują również wysokich umiejętności komunikacyjnych oraz umiejętności pracy w zespole. Ponadto należy pamiętać, że wymagana jest znajomość języka kraju, w którym wykonywana będzie praca (często wymagana jest znajomość innego języka), posiadania prawa jazdy (mile widziany również własny samochód) oraz na życzenie pracodawcy przedstawienia orzeczenia o niekaralności. Przykładowe stawki płacy w zawodzie specjalista do spraw kadr w wybranych krajach: Francja: 3 4 euro rocznie brutto (jednakże możemy się spotkać również z informacją, iż wysokość wynagrodzenia uzależniona od zajmowanego stanowiska), Czechy: 1-5 koron czeskich miesięcznie brutto. Opracowała: Justyna Grębicka Pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy O/Z we Włocławku 1