Raport z ewaluacji i testowania elementów programu modułu

Raport z ewaluacji i testowania elementów programu modułu

Strona2 Rekomendacje zostały opracowane w ramach projektu Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia finansowanego ze środków. Zespół projektowy: prof. dr hab. Ewa Rokicka (koordynator projektu) dr Marta Petelewicz dr Tomasz Drabowicz dr Wojciech Woźniak mgr Bartłomiej Przybylski mgr Marcin Gońda mgr Maciej Tomczak

Strona3 Spis treści Wprowadzenie... 4 Studia przypadków zrównoważonego rozwoju oraz Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) społeczne i ekologiczne aspekty prowadzenia działalności gospodarczej Hospitacje instytucji... 6 Metody badań jakości życia i zrównoważonego rozwoju... 8 Studia przypadków zrównoważonego rozwoju oraz Problemy ekologiczne i ich rozwiązywanie. Socjolog jako animator zmiany... 11 Społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju (ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin)... 14 Zakończenie... 15

Strona4 Wprowadzenie Projekt nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia jest przedsięwzięciem edukacyjno-badawczym wdrażanym od 1 stycznia 2015 roku. Głównym celem projektu jest zwrócenie uwagi naukowców, studentów i opinii publicznej (lokalnej i regionalnej) na potrzebę kształcenia w zakresie związków rozwoju gospodarczego i kształtu polityki społecznej na poziomie miasta, województwa i kraju z zagadnieniami ochrony środowiska. Kluczowym rezultatem przedsięwzięcia jest stworzenie nowego modułu specjalizacyjnego, wypełniającego lukę w systemie edukacji, propagującego idee zrównoważonego rozwoju w kontekście jakości życia (Quality of life). Nowy moduł specjalizacyjny bazuje na innowacyjnych metodach dydaktycznych wykorzystujących nowe technologie. Ma na celu przekazanie studentom kompleksowej wiedzy oraz kształtowanie umiejętności zastosowania jej w praktyce. Nastawienie na praktyczne zastosowania zdobytej w trakcie przygotowania i realizacji modułu wiedzy gwarantuje nawiązanie partnerstwa z instytucjami biznesowymi i nieakademickimi. Zakończenie wdrażania projektu przewidywane jest na 31 maja 2016 roku. Liderem projektu jest Katedra Socjologii Ogólnej Uniwersytetu Łódzkiego. Partnerami przedsięwzięcia są z kolei: Atlas sp. z o.o.; Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi reprezentowane przez Regionalne Obserwatorium Terytorialne Województwa Łódzkiego; Zakłady Chemiczne Organika SA; Centrum Zrównoważonego Rozwoju. Projekt nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia jest finansowany ze środków norweskich oraz środków krajowych.

Strona5 Zgodnie z harmonogramem projektu Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo opracowanie wnioski z przeprowadzonego testowania i ewaluacji wybranych zajęć, przygotowanych do wdrożenia w ramach specjalizacji, zostały zebrane w postaci raportu.

Strona6 Studia przypadków zrównoważonego rozwoju oraz Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) społeczne i ekologiczne aspekty prowadzenia działalności gospodarczej Hospitacje instytucji W ramach zajęć Hospitacje Instytucji Instytucje sektora prywatnego i publicznego a rozwój zrównoważony i społeczna odpowiedzialność biznesu realizowanych dla studentów socjologii (13 osób wykorzystany limit miejsc) III roku, studia stacjonarne I stopnia realizowane były aktywne formy zajęć proponowane do realizacji w ramach przygotowywanego modułu. Studenci mieli możliwość bezpośredniego kontaktu z praktykami działającymi w różnych obszarach: instytucjach pozarządowych, administracji publicznej oraz w biznesie. Zorganizowane zostały cztery wyjazdy studyjne: Kopalnia Piasku Grudzeń Las należąca do spółki Atlas, zakład produkcyjny spółki Atlas w Zgierzu, Zakłady Chemiczne Organika oraz siedziba organizacji pozarządowej Centrum Rozwoju Zrównoważonego. Zostało również zorganizowane spotkanie z przedstawicielką Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego działającego w ramach Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi. W każdej z odwiedzanych instytucji studenci mieli możliwość wysłuchania krótkiej prezentacji za strony partnerów, a także zadawania pytań. Równie istotna była możliwość obserwacji pracy pracowników na różnych stanowiskach. Testowaniu podlegało wiele aspektów zajęć, zarówno aspekty organizacyjne, jak i merytoryczne. Podstawowe zalety: Bezpośredni kontakt z praktykami Możliwość obserwacji specyfiki pracy w różnych zakładach, na różnych stanowiskach Możliwość zadawania pytań Możliwość omówienia kwestii analizowanych na zajęcia z punktu widzenia praktycznego, przedyskutowania sposobów ich realizacji np. zaleceń związanych ze zrównoważonym rozwojem, czy społeczną odpowiedzialnością biznesu

Strona7 Zwiększenia zaangażowania studentów oraz ich motywacji do aktywnego udziału w zajęciach Ryzyka: Trudność dopasowania harmonogramu prowadzonych zajęć do możliwości organizacji spotkań ze strony instytucji Organizacja wyjazdów wiąże się z koniecznością pokrycia kosztów przejazdów Ograniczona możliwość wpływu na wybór przedstawicieli instytucji spotykających się ze studentami (pod kątem ich kompetencji związanych z wygłaszaniem prezentacji, prelekcji czy dyskusji ze studentami), jak i doboru tematu do dyskusji (mimo wcześniejszych ustaleń) W dłuższym okresie czasu podtrzymanie zainteresowania ze strony instytucji zewnętrznych do organizacji spotkań ze studentami Rekomendacje: Budowa sieci organizacji współpracujących z Katedrą, które umożliwią realizację spotkań ze studentami Pozyskiwanie funduszy na wyjazdy studyjne zarówno wewnętrznie (w ramach Wydziału), jak i zewnętrznie Planowanie zajęć w blokach trzygodzinnych umożliwiających realizację wizyt, bądź spotkanie z ekspertem Układanie programu wizyt studyjnych z wyprzedzeniem, co umożliwi przygotowanie teoretyczne studentów do rozmów z praktykami i aktywnej obserwacji w ramach zajęć tradycyjnych Testowanie i ewaluacja zajęć

Strona8 Metody badań jakości życia i zrównoważonego rozwoju Elementy planowanych zajęć testowane były w ramach zajęć: Badania jakości życia. Od diagnozy do zmiany społecznej. Zajęcia te realizowane były ze studentami I roku, II stopnia socjologii stacjonarnej (19 osób). Część zajęć realizowana była w formie konwersatoryjnej, druga koncentrowała się na dostępnych bazach danych związanych z tematyką jakości życia oraz obsługą interaktywnych narzędzi do wizualizacji danych i wykorzystaniem wizualizacji przy tworzeniu raportów. Zrealizowany został następujący plan zajęć: Część konwersatoryjna 1. Wprowadzenie historia badań jakości życia, problemy definicyjne, funkcje, kwestie aksjologiczne 2. Jakość życia kwestie teoretyczne koncepcja E. Allardta, sfery jakości życia, operacjonalizacja pojęcia 3. Wskaźniki społeczne (za szczególnym uwzględnieniem wskaźników jakości życia). Badania JŻ w Polsce Diagnoza społeczna, GUS 4. Badania jakości życia wyróżnionych kategorii- dzieci, osoby starsze, osoby niepełnosprawne 5. Community studies jakość życia w mieście i regionie 6. Happiness studies 7. Syntetyczne wskaźniki jakości życia, rankingi 8. Prezentacja projektów Część warsztatowa I część zapoznanie z bazami danych i interaktywnymi technikami wizualizacji danych 1. EUROFOUND 2. EUROSTAT 3. GAP MINDER / OECD

Strona9 4. DIAGNOZA SPOŁECZNA/GUS 5. ESS/EVS 6. Opracowanie danych 7. Opracowanie danych, przygotowanie prezentacji Podstawowe zalety: Połączenie wiedzy teoretycznej z jej zastosowaniami, zarówno w postaci realizacji badań empirycznych, jak i tworzenia raportów Budowanie umiejętności wyszukiwania i obsługi baz danych zawierających informacje odnośnie jakości życia, zrównoważonego rozwoju oraz innych kwestii społeczno-ekonomicznych Praktyczne zastosowania przekazywanej wiedzy Poprzez aktywną formę zajęć warsztaty komputerowe udało się uzyskać wysoki poziom zaangażowania studentów W związku z tym, że studenci realizowali w ramach warsztatów komputerowych zadania indywidualne możliwe było rozwiązywanie problemów z obsługą baz danych na bieżąco, co pozwoliło na zwiększenie efektywności kształcenia Studenci wykonywali zadanie w małych grupach wymagające wykorzystania umiejętności, które zdobyli na zajęciach, co pozwoliło na wspólne doskonalenie oraz zwiększyło kompetencje pracy w grupach Studenci zwiększyli umiejętności krytycznego spojrzenia na dane oraz wskaźniki, zyskali świadomość podstawowych błędów popełnianych w raportach i prezentacjach danych opartych na wskaźnikach społecznych. Ryzyka: Większość dostępnych baz danych i narzędzi wizualizacji jest dostępna w języku angielskim, kompetencje studentów w posługiwaniu się tym językiem są zróżnicowane

Strona10 Efektywne wykorzystanie baz danych i przygotowywania raportów/prezentacji opartych na wskaźników społecznych wynika co najmniej podstawowej wiedzy teoretycznej w tym zakresie Nierówne tempo pracy w realizacji zadań indywidualnych na warsztatach komputerowych Nierówne obciążenie pracą w realizacji zadań grupowych Rekomendacje: Realizacja kursu powinna być poprzedzona zajęciami wyposażającymi studentów w podstawową wiedzę ze statystyki oraz teoretyczne aspekty zrównoważonego rozwoju i jakości życia Realizacja zajęć w mniejszych grupach (do 20 osób) Ułożenie zajęć w schemat trzygodzinnych bloków wprowadzenie do technicznej obsługi bazy i narzędzia, a następnie praca z danymi i samodzielne przygotowanie wizualizacji Udostępnienie studentów materiałów w języku polskim umożliwiające obsługę baz danych i narzędzi bez znajomości języka angielskiego na wysokim poziomie (będzie to element podręcznika) Utrzymanie znacznej liczby zadań indywidualnych, zwiększenie ilości zadań grupowych.

Strona11 Studia przypadków zrównoważonego rozwoju oraz Problemy ekologiczne i ich rozwiązywanie. Socjolog jako animator zmiany W ramach studenckich warsztatów terenowych Jakość życia i rozwój zrównoważony diagnoza, strategia, wdrożenie testowane były case studies oraz warsztatowe formy pracy. W warsztatach wzięło udział 14 studentów (12 studentów III roku socjologii stacjonarnej I stopnia, 2 studentki I roku socjologii II stopnia). W ramach aktywności podjętych w trakcie warsztatów można wyróżnić trzy podstawowe formy pracy: pracę grupową przygotowaną przed warsztatami i zaprezentowaną w formie prezentacji, grupowe rozwiązywanie case studies przygotowanych przez przedstawicieli partnerów oraz zaprezentowanie wyników na sesji z udziałem przedstawicieli partnerów jako osób oceniających, gra symulacyjna. Zadania obejmowały trzy obszary tematyczne, były one obecne w trakcie wszystkich form pracy: raportowanie finansowe i certyfikacja firm w obszarze CSR, komunikacja z otoczeniem instytucji, strategie jednostek terytorialnych i ich monitorowanie. Studenci podzieleni na trzy grupy, przed wyjazdem na warsztaty mieli za zadanie przygotować prezentacje teoretyczne dotyczące wyżej wymienionych zagadnień. Pierwsze zadanie miało na celu z jednej strony przygotowanie merytoryczne z drugiej zaś zapoznanie studentów z formą pracy uczenia się od siebie. Charakterystyka pracy w poszczególnych etapach: Prezentacje, przygotowane przed warsztatami: Odniesienie do wizyt studyjnych Samodzielne zdobywanie informacji Przygotowanie prezentacji uczenie się od siebie Wystąpienie przed nauczycielami i kolegami Rozwiązywanie case study: Praca w małych grupach (4 5 studentów + opiekun naukowy /przedstawiciel partnera)

Strona12 Współpraca, zaangażowanie Bezpośredni kontakt z partnerami i pracownikami naukowymi Realne zadania Zastosowanie wiedzy w praktyce Prezentacja efektów pracy warsztatowej: o Przygotowanie pod presją czasu o Konieczność selekcji informacji o Konfrontacja z odbiorcą zadania o Odpowiedź na informację zwrotną Podstawowe zalety: Zwiększenie motywacji studentów Kontakt bezpośredni pomiędzy studentami oraz pracownikami naukowymi i przedstawicielami partnerów Oddziaływanie, zaangażowanie całej grupy, szczególnie na zajęciach warsztatowych i w ramach gry symulacyjnej Praca na realnych zadaniach, co zwiększało zaangażowanie studentów oraz poczucie możliwości wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce Zrozumienie mechanizmów, zależności i znaczenia różnych zjawisk Możliwość pokazania realnych ograniczeń Rozwijanie różnych typów umiejętności Konfrontacja z oceną praktyków Ryzyka: Formuła uczenia się od siebie wymaga rzetelnego przygotowania ze strony studentów

Strona13 Pozyskanie od instytucji zewnętrznych interesujących case studies możliwych do wykorzystania w praktyce dydaktycznej Podtrzymanie / rozwój współpracy z partnerami zewnętrznymi Konieczność pozyskania środków na organizację warsztatów poza uczelnią (istnieje również możliwość przeprowadzenia analogicznych zajęć w nieco zmienionej formule stacjonarnie) Nierównomierne zaangażowanie studentów w rozwiązywanie zadań grupowych Rekomendacje: Utworzenie zbioru case studies, które będą wykorzystywane w praktyce dydaktycznej Współpraca z partnerami projektu oraz pozyskanie nowych instytucji zainteresowanych współpracą w ramach warsztatów Organizacja zajęć w blokach kilkugodzinnych Ograniczenie liczebności grup studenckich

Strona14 Społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju (ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin) W semestrze wiosennym roku akademickiego 2015-2016 przetestowano program zajęć z przedmiotu Społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju (ćwiczenia konwersatoryjne w wymiarze 30-stu godzin). Przedmiot pod tym tytułem zaoferowano w ramach modułu wybranego przez studentów 1 roku studiów stacjonarnych II stopnia socjologii. Zajęcia prowadzone były dla 11 studentów. W programie zajęć znalazły się tematy dotyczące problematyki zarządzania wspólnymi zasobami (E. Ostrom), dylematu więźnia, tragedii wspólnych zasobów (G. Hardin), logiki działania zbiorowego (M. Olson), historycznych (Wyspy Wielkanocne, cywilizacja Majów) i współczesnych (Chiny i Australia) przykładów rozwoju niezrównoważonego (J. Diamond), roli prywatnych przedsiębiorstw w zapewnieniu podstaw zrównoważonego rozwoju (J. Diamond), koncepcji ubóstwa jako niedostatku możliwości i jej związku z wyzwaniami związanymi z zapewnieniem zrównoważonego rozwoju (A. Sen), oraz narastania nierówności majątkowych i roli państwa opiekuńczego w XXI wieku (T. Piketty). W ramach zajęć studenci przygotowywali prezentacje z wybranych przez siebie tematów. Dyskusjom i ocenie grupy podlegały nie tylko kwestie merytoryczne wystąpień, ale również sposób prezentacji przygotowanego materiału co przyczyniało się do poprawy umiejętności miękkich związanych ze skuteczną komunikacją interpersonalną. Ewaluacja przedmiotu odbędzie się w czerwcu 2016 r.

Strona15 Zakończenie W ramach wdrażania projektu Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo opracowanie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia w okresie październik 2015 r. maj 2016 roku testowano i prowadzono ewaluację wybranych zajęć, przygotowanych do wdrożenia w ramach modułu specjalizacyjnego.