Polacy podczas I wojny światowej
1. Orientacje polityczne Polaków przed rokiem 1914
Orientacja proaustriacka (koncepcja austropolska) Szansa to unia z Austrią, a największym wrogiem Rosja 1908 r. we Lwowie powstał Związek Walki Czynnej (ZWC); szkolenie kadr dla powstania na terenie zaboru rosyjskiego Komendantem Józef Piłsudski, szefem sztabu- Kazimierz Sosnkowski
Orientacja prorosyjska Największy wróg to Niemcy Walka z nimi pod berłem rosyjskim, stopniowe uzyskanie autonomii Na czele tej koncepcji Roman Dmowski
Organizacje paramilitarne 1910 r. powstał Związek Strzelecki we Lwowie i Towarzystwo Strzelec w Krakowie Jawne szkolenie paramilitarne oraz działania konspiracyjne w zaborze austriackim i pruskim Nurt narodowy miał Organizację Młodzieży Niepodległościowej Zarzewie we Lwowie (1909r.); mają legalną organizację paramilitarną Polskie Drużyny Strzeleckie
2. Legiony Polskie Po wybuchu wojny mobilizacja ochotników Piłsudskiego; Strzelcy i członkowie Polskich Drużyn Strzeleckich szykują się do walki 6 sierpnia z Krakowa wyrusza I Kompania Kadrowa w stronę Kielecczyzny; brak zainteresowania powstaniem ludności cywilnej
W Krakowie połączyły się Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych z Centralnym Komitetem Narodowym i powstał Naczelny Komitet Narodowy jako przyszły rząd Organizacje strzeleckie miały stworzyć Legiony: Legion Zachodni w Krakowie i Legion Wschodni we Lwowie Trzeba przysięgać na wierność cesarzowi, a w dodatku Rosjanie wchodzą do Galicji więc rozwiązanie Legionu Wschodniego; żołnierze z tego Legionu zasilili 1. Pułk Piechoty, który przekształcił się w I Brygadę Legionów Polskich
2. i 3. Pułk utworzył II Brygadę walczącą od jesieni 1914 r. na froncie karpackim (Węgry, Galicja Wschodnia, Bukowina) Październik 1915 r. powstała III Brygada Legionów Zwycięstwa Legionów w lipcu 1916 r. pod Kostiuchnówką i nad Stochodem Jesień wycofanie Legionów z walk (zbyt duże straty)
Polacy chcą zapowiedzi, że powstanie niepodległa Polska, a cesarz jedynie zapowiedział, że rozbuduje Legiony do wielkości Polskiego Korpusu Posiłkowego Piłsudski podaje się do dymisji i zaczyna tworzyć oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej
3. U boku ententy
U boku Rosji Naczelny wódz rosyjskich sił zbrojnych, wielki książę Mikołaj Mikołajewicz Romanow 14 sierpnia 1914 r. zapowiedział zjednoczenie ziem polskich pod berłem rosyjskim oraz autonomię Powołano Komitet Narodowy Polski z inicjatywy środowisk narodowych; najpierw w Warszawie, a od 1915 r. w Piotrogrodzie (do 1917r.) Chciano stworzyć legion ochotniczy walczący u boku Rosjan (Legion Puławski), ale Rosjanie nie ułatwiają zadania, mimo tego powstaje Legion Puławski i Legion Lubelski (II Legion Polski) w marcu 1915 r. car przemianował na rosyjskie pospolite ruszenie Gdy Polacy wykazali się walecznością przeciw Niemcom na jesień 1915 r. zaczęto tworzyć Brygady Strzelców Polskich (od 1916 r. Dywizja Strzelców Polskich)
U boku Francji W Bayonne zebrali się ochotnicy chcący walczyć; tych wcielono do Legii Cudzoziemskiej, ale zachowano narodowy charakter; tzw. Legion Bajończyków Walczą w Szampanii i we Flandrii Latem 1915 r. rozwiązano; zbyt wielu zginęło, a Francja nie robi naboru, by nie denerwować Rosji
Gdy obalono cara, w czerwcu 1917 r. powstała Armia Polska we Francji (tzw. Błękitna Armia); armia ochotnicza Z czasem utworzono 1. Dywizję Strzelców Polskich
4. Umiędzynarodowienie sprawy polskiej Wojna trwa i potrzeba rekrutów Akt 5 listopada 1916 r. Zapowiedź utworzenia Królestwa Polskiego w sojuszu z państwami centralnymi i posiadające własne wojsko Nie nie wspomniano o granicach Wojsko miało być polskie ale zależne od państw centralnych
W Warszawie w styczniu 1917 r. zebrała się Tymczasowa Rada Stanu (namiastka polskiego rządu); szefem Komisji Wojskowej został J. Piłsudski Kwiecień 1917 r. poddano Legiony Polskie (21 tys.) dowództwu niemieckiemu Stworzono Polskie Siły Zbrojne (Polnische Wehrmacht)
Kryzys przysięgowy Niemcy zażądali złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec w lipcu 1917 r. Piłsudski jest przeciwko; żołnierze I i III Brygady internowano legionistów w Szczypiornie i Beniaminowie Piłsudski trafił do Magdeburga Przysięgę złożyli żołnierze II Brygady; weszli oni w skład Polskiego Korpusu Posiłkowego
Tymczasowa Rada Stanu jako najwyższą władze powołała Radę Regencyjną najwyższa władza Premierem Jan Kucharzewski Polski Korpus Posiłkowy (pod dowództwem austriackim) walczy z Rosjanami na Bukowinie od października 1917 r. (do marca 1918r.) Gdy odkryto, że Galicja Wschodnia ze Lwowem i Przemyślem mają przypaść Ukrainie żołnierze PKP się zbuntowali
5. Stanowisko aliantów zachodnich Z czasem inne państwa zauważają Polskę; grudzień 1916 Włochy chcą niepodległej Polski, w styczniu 1917 r. prezydent Wilson o tym mówi, (jeszcze) car Rosji też coś wspomina Francja i Wielka Brytania na razie tym się nie zajmują
Komitet Narodowy Polski działa na rzecz niepodległej Polski Na czele KNP Roman Dmowski i Ignacy Paderewski
Po obaleniu cara, 30 marca 1917 r. rosyjski Rząd Tymczasowy wyraził zgodę na rozbudowę polskich oddziałów wojskowy i wspomniano o samostanowieniu Polaków Francuzi mogą już też poprzeć polskie starania; KNP uznany przez Francję, Wielką Brytanię, USA i Włochy
14-ście punktów Wilsona W styczniu 1918 r. prezydent USA Woodrow Wilson przedstawił 14 punktów dotyczących pokoju 13. punkt mówił o RP: 13. Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległością polityczną, gospodarczą, integralność terytoriów tego państwa ma być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową.